Kotelnı (saxa Олгуйдаах арыы) — Yeni Sibir adalarıının Anju qrupuna daxil olan ən iri adadır. Onun sahəsi 23,200 km² təşkil edir. Bunqe Torpağı və Faddeyevski yarımadası istisna olarsa sahəsi 11700 km² -dir. Adanın ən hündür nöqtəsi — Malakatın-Tas dağıdır (361 м) (339 m). Ada 1773-cü ildə rus taciri İvan Lyaxovski tərəfindən kəşf edilir.
Kotelnı | |
---|---|
saxa Олгуйдаах арыы | |
Ümumi məlumatlar | |
Sahəsi | 23,200 km² |
Hündür nöqtəsi | 361 m |
Əhalisi |
|
Yerləşməsi | |
Ölkələr | |
Arxipelaq | |
Akvatoriya | |
| |
| |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Ada Ust-Lensk dövlət təbiət qoruğunun ərazisinə daxildir. Bunqe Torpağı və Faddeyevski yarımadası bəzi xəritələrdə ayrı göstərilir.
Coğrafiyası
Adanın ucqar nöqtələri
- Şimal qutaracağı — Anis burnu.
- Qərb qutaracağı — Rozovıy burnu və Valtera burnu.
- Cənub qutaracağı — Medvejıy burnu.
- Şərq qutaracağı — Blaqoveşenski burnu.
- Ən hündür nöqtəsi — Malakatin-Tas dağı (361 m).
Geologiya
Adanın relyefi qayalıqlıdır. Təpəliklərlə örtülü ərazinin ən hündür nöqtəsi 361 metrdir.
Suları
Çayları hecdə böyük deyil və dayazdır. Balıktax çayı isə istisnadır və mənsəbində Çareva estuarisini əmələ gətirir. Adanın digər çayları: Krestovaya, Sannikov, Reşetnikova, Xastyur-yu-tax, Çukoçya, Xreptovoya və Urasixa (şimaldan), Volokitina, Yeneseyskaya (cənub-şərq), Balıktax, Draqosennaya (şərqdən) Ən iri gölü — Evsekyo-Kyoel.
Flora və funa
Ada Arktik səhralar zonasında yerləşir. Ərazi daş suxurlar və otlarla örtülüdür.
Su samuru səyaye əhəmiyyəti daşıyır. Adada Şimal maralı papuliyasiyası yayılmışdır. Həmcinin Ağ ayı və turaç yayılmışdır. Burada Mamont qalıqları aşkarlanmışdır.
İnfrastrukturası
1933-cü ildən adada Qütb stasiyası fəaliyyət göstərir. Üstəlik ovçuların düşərgəsi vardır.
Staniyasıyalar:
- Sannikov boğaz stansiyası.
- Kotelnı ada stansiyası.
- Temp stansiyası.
Tarixi
Ruslar adaya ilk ayaq basanda adada yaşayış olmamışdır. Bununla belə burada Yuqirlərin izlərinə rast gəlmək olardı. Ada İvan Lyaxovski 1773-cü ildə kəşf edir. O, geriyə qayıdarkən adanın kəşfi barəsində məlumat verərkən topaq sahibi olan Xboynov adaya istiqamətlənir. O, adaya çatarkən onun sahilində Soba görür (yəni rus. Котельный) və adanı Kotelnı adlandırır.
1805-ci ildə Yakov Sannikov öz təsərrüfatını artırmaq məqsədi ilə adadan şərqə yönəlir. Burada isə Faddeyevski adasını kəşf edir. 1811 Yakov Sannikov Faddeeski adasını dövrə vurur. Adadan dənizə axan çayları örgənir. Faddeyevski adasını Kotelnı adasından ayıran boğazın körfəz olduğunu və hər iki adanın bir torpaq parçası olmasını aşkarlayır.
1822-ci ildə Pyotr Anju Faddeyevski yarımadasının qərb və şimal-şərq hissəsini araşdırır.
Adada həkim Qerman Eduardoviç Valterin qəbri yerləşir. O, ilk rus qütb ekspedisiyasının iştirakçısı olmuşdur. Onun iştiakçıları əfsanəvi Sannikov Torpağını tapmaq ümüdü ilə həyata keçirilmişdir. Onun nəşinin qalıqları 29 iyul 2011 bastırılmışdır.
İqlimi
Arktik iqlimə malikdir, sərtdir. Qar ilin 9–10 ay yerdə qalır. İyul ayının orta temperaturu +2,9°S, gecə isə −6°S düşür. Noyabrdan marta qədər şaxtalı olur və ən yüksək temperatur 0,3 dərəcə təşkil edir. Ən soyuq ay fevraldır. Bu aylarda tempertur −29.7 ; −49.9 dərəcə arasında dəyişir. −30° oktyabr-aprel ayları müşahidə edilə bilər.
Yerləşməsi akvatoriya
Adanın qərb sahillərini Laptevlər dənizi, şərq sahilərini isə Şərqi Sibir dənizinin suları yuyur. Ada təbii olaraq iki dəniz arasında sərhəd rolunu oynayır. Ən iri laqunları (hamısı Laptevlər dənizi akvatoriyasına daxildir):
- Durnaya
- Nerpalax
- Pşenisina
- Reşetnikova
- Stansiya
Şərqi Sibir dənizinin körfəzləri:
- Draqosennaya
- Bolşaya
- Qedenştorm
- Yakov Smirnis buxtası
- Malıqinsev buxtası
Laptevlər dənizinin körfəzləri:
- Nerpiçya
- Staxanosev Artikası körfəzi
Boğazları
- Blaqoveşenski boğazı (Şərqi Sibir dənizi) — Yeni Sibir adasından ayırır.
- Sannikov boğazı (Şərqi Sibir dənizi) — Kiçik Lyaxovski adasından ayırır.
- Zaya boğazı (Laptevlər dənizi) — Belkovski adasından ayırır.
Yaxınlığında yerləşən adalar
Adanı yaxınlığında yerləşən adalara olan məsafə:
- Yeni Sibir (şərqə 26 km)
- Belkovski (qərbə 23 km)
- Kiçik Lyaxovski (cənuba 55 km)
- Stolbovoy (cənub-qərb 97 km)
- Skrıtıy (şərq 0,1 km)
- Jeleznyakov (şimal-şərq 29 km)
- Xoltolox adaları (şimal-qərb 20 m)
İstinadlar
- Kotelnı[ölü keçid] — Böyük Sovet ensiklopediyası
- По следам полярных экспедиций. Часть II. На архипелагах и островах 2019-09-05 at the Wayback Machine — Белов М. И. — www.polarpost.ru
- "Temp yaşayış məntəqəsi". 2014-02-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-07-17.
- . 2014-02-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-17.
- "N.Tujilin. Sənin ətrafında olan dünya". 2015-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-07-17.
- "Qerman Valterin qəbri yeni əraziyə köçürülmüşdür". 2014-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-07-17.
- Эстонский посол благодарит Россию 2011-08-09 at the Wayback Machine 07.08.2011
- Lev Lipkov. "Kotelnı adasında nəqliyyat vastələri" (rus). Qütb Poçtu Bu gün. 2012-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12/04/2010.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kotelni saxa Olgujdaah aryy Yeni Sibir adalariinin Anju qrupuna daxil olan en iri adadir Onun sahesi 23 200 km teskil edir Bunqe Torpagi ve Faddeyevski yarimadasi istisna olarsa sahesi 11700 km dir Adanin en hundur noqtesi Malakatin Tas dagidir 361 m 074 52 18 sm e 138 45 26 s u 339 m Ada 1773 cu ilde rus taciri Ivan Lyaxovski terefinden kesf edilir Kotelnisaxa Olgujdaah aryyUmumi melumatlarSahesi 23 200 km Hundur noqtesi 361 mEhalisi 0 nef Yerlesmesi75 24 31 sm e 140 50 35 s u Olkeler Saxa RusiyaArxipelaq Yeni Sibir adalariAkvatoriya Laptevler deniziKotelniKotelni Vikianbarda elaqeli mediafayllar Ada Ust Lensk dovlet tebiet qorugunun erazisine daxildir Bunqe Torpagi ve Faddeyevski yarimadasi bezi xeritelerde ayri gosterilir CografiyasiAdanin ucqar noqteleri Simal qutaracagi 076 12 13 sm e 139 07 32 s u Anis burnu Qerb qutaracagi 075 20 33 sm e 136 55 46 s u Rozoviy burnu ve Valtera burnu Cenub qutaracagi 074 38 01 sm e 139 07 29 s u Medvejiy burnu Serq qutaracagi 75 29 48 sm e 145 23 35 s u Blaqovesenski burnu En hundur noqtesi Malakatin Tas dagi 361 m Geologiya Adanin relyefi qayaliqlidir Tepeliklerle ortulu erazinin en hundur noqtesi 361 metrdir Sulari Caylari hecde boyuk deyil ve dayazdir Baliktax cayi ise istisnadir ve mensebinde Careva estuarisini emele getirir Adanin diger caylari Krestovaya Sannikov Resetnikova Xastyur yu tax Cukocya Xreptovoya ve Urasixa simaldan Volokitina Yeneseyskaya cenub serq Baliktax Draqosennaya serqden En iri golu Evsekyo Kyoel Flora ve funa Ada Arktik sehralar zonasinda yerlesir Erazi das suxurlar ve otlarla ortuludur Su samuru seyaye ehemiyyeti dasiyir Adada Simal marali papuliyasiyasi yayilmisdir Hemcinin Ag ayi ve turac yayilmisdir Burada Mamont qaliqlari askarlanmisdir Infrastrukturasi1933 cu ilden adada Qutb stasiyasi fealiyyet gosterir Ustelik ovcularin dusergesi vardir Staniyasiyalar Sannikov bogaz stansiyasi Kotelni ada stansiyasi Temp stansiyasi TarixiYeni Sibir adalarinin xeritesi 1820 Ruslar adaya ilk ayaq basanda adada yasayis olmamisdir Bununla bele burada Yuqirlerin izlerine rast gelmek olardi Ada Ivan Lyaxovski 1773 cu ilde kesf edir O geriye qayidarken adanin kesfi baresinde melumat vererken topaq sahibi olan Xboynov adaya istiqametlenir O adaya catarken onun sahilinde Soba gorur yeni rus Kotelnyj ve adani Kotelni adlandirir 1805 ci ilde Yakov Sannikov oz teserrufatini artirmaq meqsedi ile adadan serqe yonelir Burada ise Faddeyevski adasini kesf edir 1811 Yakov Sannikov Faddeeski adasini dovre vurur Adadan denize axan caylari orgenir Faddeyevski adasini Kotelni adasindan ayiran bogazin korfez oldugunu ve her iki adanin bir torpaq parcasi olmasini askarlayir 1822 ci ilde Pyotr Anju Faddeyevski yarimadasinin qerb ve simal serq hissesini arasdirir Adada hekim Qerman Eduardovic Valterin qebri yerlesir O ilk rus qutb ekspedisiyasinin istirakcisi olmusdur Onun istiakcilari efsanevi Sannikov Torpagini tapmaq umudu ile heyata kecirilmisdir Onun nesinin qaliqlari 29 iyul 2011 bastirilmisdir IqlimiArktik iqlime malikdir sertdir Qar ilin 9 10 ay yerde qalir Iyul ayinin orta temperaturu 2 9 S gece ise 6 S dusur Noyabrdan marta qeder saxtali olur ve en yuksek temperatur 0 3 derece teskil edir En soyuq ay fevraldir Bu aylarda tempertur 29 7 49 9 derece arasinda deyisir 30 oktyabr aprel aylari musahide edile biler Yerlesmesi akvatoriyaAdanin kosmik sekili Adanin qerb sahillerini Laptevler denizi serq sahilerini ise Serqi Sibir denizinin sulari yuyur Ada tebii olaraq iki deniz arasinda serhed rolunu oynayir En iri laqunlari hamisi Laptevler denizi akvatoriyasina daxildir Durnaya Nerpalax Psenisina Resetnikova Stansiya Serqi Sibir denizinin korfezleri Draqosennaya Bolsaya Qedenstorm Yakov Smirnis buxtasi Maliqinsev buxtasi Laptevler denizinin korfezleri Nerpicya Staxanosev Artikasi korfeziBogazlari Blaqovesenski bogazi Serqi Sibir denizi Yeni Sibir adasindan ayirir Sannikov bogazi Serqi Sibir denizi Kicik Lyaxovski adasindan ayirir Zaya bogazi Laptevler denizi Belkovski adasindan ayirir Yaxinliginda yerlesen adalar Adani yaxinliginda yerlesen adalara olan mesafe Yeni Sibir serqe 26 km Belkovski qerbe 23 km Kicik Lyaxovski cenuba 55 km Stolbovoy cenub qerb 97 km Skritiy serq 0 1 km Jeleznyakov simal serq 29 km Xoltolox adalari simal qerb 20 m IstinadlarKotelni olu kecid Boyuk Sovet ensiklopediyasi Po sledam polyarnyh ekspedicij Chast II Na arhipelagah i ostrovah 2019 09 05 at the Wayback Machine Belov M I www polarpost ru Temp yasayis menteqesi 2014 02 22 tarixinde Istifade tarixi 2015 07 17 2014 02 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 07 17 N Tujilin Senin etrafinda olan dunya 2015 06 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 07 17 Qerman Valterin qebri yeni eraziye kocurulmusdur 2014 11 17 tarixinde Istifade tarixi 2015 07 17 Estonskij posol blagodarit Rossiyu 2011 08 09 at the Wayback Machine 07 08 2011 Lev Lipkov Kotelni adasinda neqliyyat vasteleri rus Qutb Poctu Bu gun 2012 02 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 04 2010