Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə böyük ölçüdə və ya tamamilə tək mənbəyə əsaslanır. |
Kompensasiya (lat. compensatio, compensare - tarazlaşdırmaq, ödəmək) — bərpa etmək, haqqını ödəmək, ödəniş və s. mənalarda işlədilir. Şəxsiyyətə, əmlaka və ya vətəndaşın nüfuzuna dəymiş zərərin, eləcə də hüquqi şəxsin əmlakına və nüfuzuna dəymiş zərərin ödənilməsi.
İcra kompensasiyası
Qanunla kompensasiya ödənişinin alınması bilavasitə zərər çəkməyən şəxsə də təyin edilə bilər (məsələn, azyaşlı uşaqlara dəymiş zərərin kompensasiyası onların valideynlərinə və qəyyumlarına verilə bilər; hüquqi şəxsə, yaxud vətəndaşa əmək vəzifələrinin icrası zamanı işçi tərəfindən dəymiş zərər idarə tərəfindən ödənilir). Birgə zərər vurmuş şəxslər zərərçəkən qarşısında birlikdə cavabdehdirlər. Digər şəxs tərəfindən dəymiş zərəri ödəməyi öhdəsinə götürən şəxs zərərvurana əks tələb qoymaq hüququna (reqress) malikdir. Birgə dəymiş zərəri ödəyən zərəri vurmuş şəxs, bu zərəri vurmuş şəxsin günahının müvafiq dərəcəsi ölçüsündə kompensasiyanın zərərçəkmişə ödənilən hissəsini zərəri vurmuş digər şəxsdən tələb etmək hüququna malikdir. Günahın dərəcəsinin müəyyən edilməsinin qeyri-mümkünlüyü zamanı paylar bərabər qəbul edilir. Kompensasiya təkcə şəxsə və əmlaka dəymiş zərərə yox, həm də mənəvi zərərə aiddir. Əmək hüququnda istifadə olunmayan məzuniyyətə görə, işçilərə məxsus alətlərin aşınmasına görə, verilməmiş xüsusi geyimə və s. görə işi yerinə yetirən fəhlə və qulluqçulara ödəniş.
İstehsal amilləri
| İstehsal amillərinin kompensasiyası mənbələri | ||
|---|---|---|
| № | İstehsal amilinin adı | İstehsal amilinin kompensasiyası |
| 1 | Əmək (işçi qüvvəsi) | Əmək haqqı |
| 2 | Kapital | Faizlər, dividentlər |
| 3 | Torpaq | Renta (vergilər, icarə haqqı) |
| 4 | İdarəetmə | Mənfəət, rəhbərlik tərəfindən mükafat |
| 5 | İntellektual mülkiyyət | Sahibkara ödənişlər (qonorarlar, mükafatlar, royalti və ya pauşal ödəmələr və s.) |
| 6 | İnformasiya | Sahibkara ödənişlər |
Demoqrafiya kompensasiyası
Demoqrafiyada-demoqrafik proseslərin intensivliyinin dəyişməsidir. Bu da ondan ibarətdir ki, bu və ya digər səbəblərdən baş tutmayan demoqrafik hadisələr bu proseslər dayandırıldıqdan sonrakı dövrdə güclənir. Nəticədə müvafiq hadisələrin tezliyi əvvəlcə azalır, ləngiməni doğuran səbəbin fəaliyyəti dayanan zaman kəskin surətdə artır. Kompensasiya həm də sığorta hadisəsi baş verdikdə, qorunan əmanətçilərə ödənilən pul vəsaitidir.
Kompensasiyaya xarakterik misal olaraq müharibədən sonrakı dövrdə nikah və doğumun səviyyəsinin yüksəlməsini göstərmək olar. Bu zaman müharibə ilə əlaqədar təxirə salınmış nikahlar bağlanılır və cəbhədən qayıtmış valideynlərin ailəsində uşaqların sayı artır. Kompensasiya bir sıra hallarda tam olmur; uyğun hadisələrin tezliyi onun aşağı düşməyə başladığı əvvəlki səviyyəyə çatmır. Kompensasiya xarakterli hadisələrə adətən hadisələrin tezliyinin aşağı düşməsi aiddir.
İstinadlar
- ZİYAD ƏLİABBAS oğlu SƏMƏDZADƏ. BÖYÜK İQTİSADİ ENSİKLOPEDİYA (PDF). III İJKQLM. Bakı. 2012. səh. 224-225.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale boyuk olcude ve ya tamamile tek menbeye esaslanir Movzu ile bagli muzakirelere qosula ve fikirlerinizi bildire bilersiniz Meqaleye etibarli menbeler elave ederek tekmillesdire bilersiniz Kompensasiya lat compensatio compensare tarazlasdirmaq odemek berpa etmek haqqini odemek odenis ve s menalarda isledilir Sexsiyyete emlaka ve ya vetendasin nufuzuna deymis zererin elece de huquqi sexsin emlakina ve nufuzuna deymis zererin odenilmesi Icra kompensasiyasiQanunla kompensasiya odenisinin alinmasi bilavasite zerer cekmeyen sexse de teyin edile biler meselen azyasli usaqlara deymis zererin kompensasiyasi onlarin valideynlerine ve qeyyumlarina verile biler huquqi sexse yaxud vetendasa emek vezifelerinin icrasi zamani isci terefinden deymis zerer idare terefinden odenilir Birge zerer vurmus sexsler zererceken qarsisinda birlikde cavabdehdirler Diger sexs terefinden deymis zereri odemeyi ohdesine goturen sexs zerervurana eks teleb qoymaq huququna reqress malikdir Birge deymis zereri odeyen zereri vurmus sexs bu zereri vurmus sexsin gunahinin muvafiq derecesi olcusunde kompensasiyanin zerercekmise odenilen hissesini zereri vurmus diger sexsden teleb etmek huququna malikdir Gunahin derecesinin mueyyen edilmesinin qeyri mumkunluyu zamani paylar beraber qebul edilir Kompensasiya tekce sexse ve emlaka deymis zerere yox hem de menevi zerere aiddir Emek huququnda istifade olunmayan mezuniyyete gore iscilere mexsus aletlerin asinmasina gore verilmemis xususi geyime ve s gore isi yerine yetiren fehle ve qulluqculara odenis Istehsal amilleriIstehsal amillerinin kompensasiyasi menbeleri Istehsal amilinin adi Istehsal amilinin kompensasiyasi1 Emek isci quvvesi Emek haqqi2 Kapital Faizler dividentler3 Torpaq Renta vergiler icare haqqi 4 Idareetme Menfeet rehberlik terefinden mukafat5 Intellektual mulkiyyet Sahibkara odenisler qonorarlar mukafatlar royalti ve ya pausal odemeler ve s 6 Informasiya Sahibkara odenislerDemoqrafiya kompensasiyasiDemoqrafiyada demoqrafik proseslerin intensivliyinin deyismesidir Bu da ondan ibaretdir ki bu ve ya diger sebeblerden bas tutmayan demoqrafik hadiseler bu prosesler dayandirildiqdan sonraki dovrde guclenir Neticede muvafiq hadiselerin tezliyi evvelce azalir lengimeni doguran sebebin fealiyyeti dayanan zaman keskin suretde artir Kompensasiya hem de sigorta hadisesi bas verdikde qorunan emanetcilere odenilen pul vesaitidir Kompensasiyaya xarakterik misal olaraq muharibeden sonraki dovrde nikah ve dogumun seviyyesinin yukselmesini gostermek olar Bu zaman muharibe ile elaqedar texire salinmis nikahlar baglanilir ve cebheden qayitmis valideynlerin ailesinde usaqlarin sayi artir Kompensasiya bir sira hallarda tam olmur uygun hadiselerin tezliyi onun asagi dusmeye basladigi evvelki seviyyeye catmir Kompensasiya xarakterli hadiselere adeten hadiselerin tezliyinin asagi dusmesi aiddir IstinadlarZIYAD ELIABBAS oglu SEMEDZADE BOYUK IQTISADI ENSIKLOPEDIYA PDF III IJKQLM Baki 2012 seh 224 225