Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kofein (1,3,7-trimetil-1H-purin-2,6(3H,7H)-dion) — qəhvə ağacı və ya çay və bu kimi digər bitkilərin tərkibində olan . Kimyəvi sintez yolu ilə də alınır.
| Kofein | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| 1,3,7-trimetil-1H-purin-2,6(3H,7H)-dion | |
| Ənənəvi adı | kofein |
| Kimyəvi formulu | C₈H₁₀N₄O₂ |
| C8H10N4O2 | |
| Molyar kütlə | 194,19 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Aqreqat halı () | bərk |
| Sıxlıq | 1,23 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 178 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 227–228 °S |
| Kimyəvi xassələri | |
| 14, 10,4 | |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 58-08-2 |
| PubChem | 2519 |
| SMILES | C[n]1cnc2N(C)C(=O)N(C)C(=O)c12 |
| RTECS | EV6475000 |
| ChEBI | 27732 |
| ChemSpider | 2424 |
| Toksikologiya | |
| 192 mq/kq | |
Müxtəlif içkilərin tərkibinə sinir sisteminə müsbət təsir göstərilməsi məqsədilə kiçik dozalarda qatılır. Böyük miqdarda qəbulu təhlükəlidir. Eyni vaxtda 10 qramdan çox qəbulu ölümlə nəticələnir.
Alınması
Çay yarpaqlarında və qəhvə dənələrində 1-3% purin törəməsi - kofein alkaloidi vardır. Çayın dəmlənməsi və ya qəhvənin hazırlanması zamanı kofein məhlula keçir. Bitkilərdə kofein purin əsasları - adenin və quanindən mürəkkəb reaksiyalar vasitəsilə əmələ gəlir. Sənayedə onu çay istehsalının tullantılarından və sortsuz kofe dənələrindən ayırmaqla yanaşı, həmçinin sintetik yolla alırlar.
Fiziki-kimyəvi xassələri
Kofein C8H10N4O2 acı dada malik qaynar suda və xloroformda yaxşı həll olan ipəkvari kristallara malik rəngsiz maddədir (tər=235oC).
İstifadəsi
Kofein tibdə fiziki yorğunluğu aradan qaldırmaq uçun, narkotiklərlə zəhərlənmədə, müxtəlif ürək xəstəliklərinin müalicəsində, əsəb sistemini oyadan, tənəffüsü və qan dövranını gücləndirən vasitə kimi istifadə edilir. Az miqdarda kofein başağrılarını aradan götürən dərmanların (sitromon, askofen) tərkibinə daxildir. Kofein kola bitkisinin meyvələrində (qozaalarda) də movcuddur. Bu bitki ekstraktlarında məşhur tonuslaşdırıcı koka-kola içkisi hazırlanır. Kofeinin miqdarına görə bir stəkan koka-kola bir fincan çayı tam əvəz edə bilər. Kofeinə qohum olan daha bir neçə maddə movcuddur. Misal üçün, teobromin C7H8N4O2 kakao və şokoladda movcuddur (0,6%). Hər iki alkaloid insan orqanizminə eyni cür təsir edir: əqli və fiziki iş qabiliyyətini artırır, müvəqqəti yorğunluğu, yuxuluğu aradan qaldırır, ürəyin fəaliyyətini, maddələr mübadiləsini gücləndirir, damarların daralmasına və qan təzyiqinin yüksəlməsinə səbəb olur. Məhz bu səbəbdən hipertoniyaya (qan təzyiqinin qalxmasına) meyilli insanlara çoxlu şokolad və tonuslaşdırıcı içki qəbul etmək məsləhət görülmür.
Mənbə
- Мелентьева Г. А. Фармацевтическая химия. — 2-е изд., перераб. и доп. — Т. 2. — М.: Медицина, 1976. — ил.
- Беликов В. Г. Фармацевтическая химия : учебн. пособие : в 2 ч. — 4-е изд., перераб. и доп. — М.: МЕДпресс-информ, 2007. — 624 с. — .
- Харкевич Д. А. Фармакология : учебник. — 9-е изд., перераб., испр. и доп.. — М.: ГЭОТАР-Медицина, 2006. — С. 256. — 736 с. — .
- Столяров Г. В. Лекарственные психозы и психотомиметические средства / под ред. В. М. Банщикова. — М.: Медицина, 1964.
- caffeine (ing.).
- Lange N. A., Dean J. A. Lange's Handbook of chemistry. 1985.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kofein 1 3 7 trimetil 1H purin 2 6 3H 7H dion qehve agaci ve ya cay ve bu kimi diger bitkilerin terkibinde olan Kimyevi sintez yolu ile de alinir KofeinUmumi1 3 7 trimetil 1H purin 2 6 3H 7H dionEnenevi adi kofeinKimyevi formulu C H N O C8H10N4O2Molyar kutle 194 19 q molFiziki xasseleriAqreqat hali berkSixliq 1 23 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 178 SQaynama noqtesi 227 228 SKimyevi xasseleripKa displaystyle pK a 14 10 4TesnifatiCAS da qeyd nom 58 08 2PubChem 2519SMILES C n 1cnc2N C C O N C C O c12RTECS EV6475000ChEBI 27732ChemSpider 2424Toksikologiya192 mq kq Muxtelif ickilerin terkibine sinir sistemine musbet tesir gosterilmesi meqsedile kicik dozalarda qatilir Boyuk miqdarda qebulu tehlukelidir Eyni vaxtda 10 qramdan cox qebulu olumle neticelenir AlinmasiCay yarpaqlarinda ve qehve denelerinde 1 3 purin toremesi kofein alkaloidi vardir Cayin demlenmesi ve ya qehvenin hazirlanmasi zamani kofein mehlula kecir Bitkilerde kofein purin esaslari adenin ve quaninden murekkeb reaksiyalar vasitesile emele gelir Senayede onu cay istehsalinin tullantilarindan ve sortsuz kofe denelerinden ayirmaqla yanasi hemcinin sintetik yolla alirlar Fiziki kimyevi xasseleriKofein C8H10N4O2 aci dada malik qaynar suda ve xloroformda yaxsi hell olan ipekvari kristallara malik rengsiz maddedir ter 235oC IstifadesiKofein tibde fiziki yorgunlugu aradan qaldirmaq ucun narkotiklerle zeherlenmede muxtelif urek xesteliklerinin mualicesinde eseb sistemini oyadan teneffusu ve qan dovranini guclendiren vasite kimi istifade edilir Az miqdarda kofein basagrilarini aradan goturen dermanlarin sitromon askofen terkibine daxildir Kofein kola bitkisinin meyvelerinde qozaalarda de movcuddur Bu bitki ekstraktlarinda meshur tonuslasdirici koka kola ickisi hazirlanir Kofeinin miqdarina gore bir stekan koka kola bir fincan cayi tam evez ede biler Kofeine qohum olan daha bir nece madde movcuddur Misal ucun teobromin C7H8N4O2 kakao ve sokoladda movcuddur 0 6 Her iki alkaloid insan orqanizmine eyni cur tesir edir eqli ve fiziki is qabiliyyetini artirir muveqqeti yorgunlugu yuxulugu aradan qaldirir ureyin fealiyyetini maddeler mubadilesini guclendirir damarlarin daralmasina ve qan tezyiqinin yukselmesine sebeb olur Mehz bu sebebden hipertoniyaya qan tezyiqinin qalxmasina meyilli insanlara coxlu sokolad ve tonuslasdirici icki qebul etmek meslehet gorulmur MenbeMelenteva G A Farmacevticheskaya himiya 2 e izd pererab i dop T 2 M Medicina 1976 il Belikov V G Farmacevticheskaya himiya uchebn posobie v 2 ch 4 e izd pererab i dop M MEDpress inform 2007 624 s ISBN 5 98322 206 6 Harkevich D A Farmakologiya uchebnik 9 e izd pererab ispr i dop M GEOTAR Medicina 2006 S 256 736 s ISBN 5 9704 0264 8 Stolyarov G V Lekarstvennye psihozy i psihotomimeticheskie sredstva pod red V M Banshikova M Medicina 1964 caffeine ing Lange N A Dean J A Lange s Handbook of chemistry 1985