Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Kişi sidik kanalı (lat. urethra masculine) — kişi orqanizmində sidiyi və toxumu xaric etmək funksiyası yerinə yetirən orqan.
| Kişi sidik kanalı | |
|---|---|
 | |
| Latınca | urethra masculine |
| Yunanca | οὐρήθρα |
| Sistem | Sidik-cinsiyyət sistemi |
| Aparat | Sidik-cinsiyyət aparatı |
| Üzv | Sidik |
| Arteriya | lat. a. urethralis |
| MeSH | [https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D014521 D014521 D014521] |
Quruluşu
Kişi sidik kanalının uzunluğu 16–22 sm, diametri 0.5–0.7 sm-dir. Onun daxili dəliyi sidiklikdən (sidik kisəsi) başlayır və qeyri-iradi büzücü əzələyə malikdir. Penisin başı üzərindəki xarici dəliklə xaricə açılır.
Anatomik hissələri
Kişi sidik kanalı topoqrafik cəhətdən 3 hissəyə ayrılır:
- prostat hissə — 2–3 sm
- zarlı hissə — 1–1.5 sm
- süngəri hissə — 14–16 sm
Kişi sidik kanalının prostat hissəsi prostat vəzinin kütləsindən keçir, genişdir və onun arxa divarında sidik kanalı darağı vardır. Darağın ən hündür hissəsi toxum təpəciyi adlanır. Toxum təpəciyi üzərində olan dəliklərdən toxumtullayıcı axacaq və prostat vəzin axacaqları sidik kanalına açılır. Toxum təpəciyinin yuxarısında prostat (kişi) uşaqlığı (kisəciyi) yerləşir.
Kişi sidik kanalının zarlı hissəsi (aralıqdan keçən hissəsi) şaquli istiqamətdə prostat hissənin ardını təşkil edib penis soğanağına kimi davam edir. Zarlı hissə sidik kanalını büzən əzələ ilə əhatə olunmuşdur. Bu əzələ cizgili (eninəzolaqlı) əzələ toxumasından təşkil olunmuşdur və iradi əzələdir. Zarlı hissə qasıq bitişməsinə lat. lig. triangulare vasitəsilə fiksasiya olunur.
Sidik kanalının süngəri hissəsi penisin süngəri cismi ilə əhatə olunmuşdur. Süngəri hissənin penis soğanağına uyğun gələn nahiyəsi soğanaq hissə adlanır və digər hissələrdən genişdir. Qalan hissələrdə sidik kanalınln diametri eyni olsa da, penisin başı nahiyəsində təxminən 1 sm ölçüdə genişlənmə sidik kanalının qayığabənzər çuxurunu əmələ gətirir. Qayığabənzər çuxurun arasında selikli qişa büküşündən əmələ gələn aypara şəklində qayığabənzər çuxur qapaqcığı yerləşir.
Daralmaları
Kişi sidik kanalının 3 daralması vardır. Birinci daralma sidik kanalının xarici dəliyində, ikinci daralma zarlı hissədə, üçüncü daralma isə sidiklikdən başlanan yerində yerləşir.
Əyrilikləri
Kişi sidik kanalı gedişində <<S>>-əbənzər formaya malikdir və iki əyrilik əmələ gətirir:
- qasıqaltı əyrilik
- qasıqönü əyrilik
Qasıqaltı əyrilik sidik kanalının daxili dəliyi ilə penisin asılan bağının bağlanan yeri arasında əmələ gəlir. Bu əyriliyin basıq səthi yuxarı və önə, çıxıq səthi isə aşağı və arxaya baxır.
Qasıqönü əyrilik penisin sallanmış hissəsindən əmələ gəlir və qasıq bitişməsinin önündə yerləşir. Bu əyriliyin basıq səthi aşağı və arxaya, çıxıq səthi önə və yuxarıya baxır.
Sidik kanalının müxtəlif patologiyalarında sidikburaxma çətinləşdikdə sidik kanalından sidikliyə katetr salınır və dolmuş sidik kisəsi bu yolla boşaldılır. Bu baxımdan sidik kanalının daralma və əyriliklərinin topoqrafiyasını bilmək son dərəcə vacib rol oynayır.
Klinik hissələri
Kişi sidik kanalının anatomik hissələri ilə yanaşı klinik urologiyada onu iki hissəyə ayırırlar:
- sidik kanalının ön hissəsi və ya ön sidik kanalı
- sidik kanalının arxa hissəsi və ya arxa sidik kanalı
Ön sidik kanalı kişi sidik kanalının süngəri hissəsinə, arxa sidik kanalı isə qalan hissəyə uyğundur. Bu hissələrin hüdudunda sidik kanalının büzücü əzələsi yerləşir və infeksiyanın ön sidik kanalından arxa sidik kanalına keçməsinə mane olur.
Sidik kanalının xarici dəliyi nahiyəsindən başqa sidik kanalı vəziləri vardır. Sidik kanalının soğanaq hissəsində, onun yuxarı divarında çuxurşəkilli sahə yerləşir. Bu sahənin dəliyi önə baxır və qapağabənzər büküşə malikdir. Sidik kanalının selikaltı əsasında boylama və həlqəvi dəstələrdən təşkil olunmuş əzələ qişası vardır.
Yaş xüsusiyyətləri
Yenidoğulmuş oğlanlarda sidik kanalının uzunluğu 5–6 sm-dir. Kanalın prostat hissəsinin uzunluğu 0.9 sm, zarlı hissəsi 1 sm, süngəri hissəsi 4.5 sm-ə qədərdir. 13 yaşa qədər uşaqlarda sidik kanalının böyüməsi ləng gedir. Yeniyetmələrdə onun böyümə sürəti artır. 10 yaşa qədər sidik kanalının zarlı hissəsi zəif, süngəri hissəsi sürətlə inkişaf edir. Yeniyetmə dövründə oğlanlarda sidik kanalının uzunluğu 12 sm-ə çatır. Oğlanlarda sidik kanalının əyrilikləri yaşlı kişilərə nisbətən daha çox nəzərə çarpır. Yenidoğulmuşlarda sidik kanalı vəiləri zəif inkişaf etmişdir.
Xəstəlikləri
Anomaliyaları
Kişi sidik kanalının anomaliyalarından sidik kanalının xarici dəliyinin penisin başının ventral (arxa) səthində, yaxud cisminin ön səthində yerləşmə anomaliyalarına təsadüf olunur.
Litterit
Sidik kanalı vəzilərinin iltihabı adlanır.
İstinadlar
- "İnsan anatomiyası" (3 cilddə, II cild), V. B. Şadlinski; N. T. Mövsümov; Ş. İ. Qasımov; E. Ə. Xıdırov; S. V. Şadlinskaya. "Müəllim" Nəşriyyatı, Bakı, 2020. Səhifə 123.
- "İnsan anatomiyası" (3 cilddə, II cild), V. B. Şadlinski; N. T. Mövsümov; Ş. İ. Qasımov; E. Ə. Xıdırov; S. V. Şadlinskaya. "Müəllim" Nəşriyyatı, Bakı, 2020. Səhifə 124.
- "İnsan anatomiyası" (3 cilddə, II cild), V. B. Şadlinski; N. T. Mövsümov; Ş. İ. Qasımov; E. Ə. Xıdırov; S. V. Şadlinskaya. "Müəllim" Nəşriyyatı, Bakı, 2020. Səhifə 125.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Kisi sidik kanali lat urethra masculine kisi orqanizminde sidiyi ve toxumu xaric etmek funksiyasi yerine yetiren orqan Kisi sidik kanaliLatinca urethra masculineYunanca oὐrh8raSistem Sidik cinsiyyet sistemiAparat Sidik cinsiyyet aparatiUzv SidikArteriya lat a urethralisMeSH https meshb nlm nih gov record ui ui D014521 D014521 D014521 QurulusuKisi sidik kanalinin uzunlugu 16 22 sm diametri 0 5 0 7 sm dir Onun daxili deliyi sidiklikden sidik kisesi baslayir ve qeyri iradi buzucu ezeleye malikdir Penisin basi uzerindeki xarici delikle xarice acilir Anatomik hisseleri Kisi sidik kanali topoqrafik cehetden 3 hisseye ayrilir prostat hisse 2 3 sm zarli hisse 1 1 5 sm sungeri hisse 14 16 sm Kisi sidik kanalinin prostat hissesi prostat vezinin kutlesinden kecir genisdir ve onun arxa divarinda sidik kanali daragi vardir Daragin en hundur hissesi toxum tepeciyi adlanir Toxum tepeciyi uzerinde olan deliklerden toxumtullayici axacaq ve prostat vezin axacaqlari sidik kanalina acilir Toxum tepeciyinin yuxarisinda prostat kisi usaqligi kiseciyi yerlesir Kisi sidik kanalinin zarli hissesi araliqdan kecen hissesi saquli istiqametde prostat hissenin ardini teskil edib penis soganagina kimi davam edir Zarli hisse sidik kanalini buzen ezele ile ehate olunmusdur Bu ezele cizgili eninezolaqli ezele toxumasindan teskil olunmusdur ve iradi ezeledir Zarli hisse qasiq bitismesine lat lig triangulare vasitesile fiksasiya olunur Sidik kanalinin sungeri hissesi penisin sungeri cismi ile ehate olunmusdur Sungeri hissenin penis soganagina uygun gelen nahiyesi soganaq hisse adlanir ve diger hisselerden genisdir Qalan hisselerde sidik kanalinln diametri eyni olsa da penisin basi nahiyesinde texminen 1 sm olcude genislenme sidik kanalinin qayigabenzer cuxurunu emele getirir Qayigabenzer cuxurun arasinda selikli qisa bukusunden emele gelen aypara seklinde qayigabenzer cuxur qapaqcigi yerlesir Daralmalari Kisi sidik kanalinin 3 daralmasi vardir Birinci daralma sidik kanalinin xarici deliyinde ikinci daralma zarli hissede ucuncu daralma ise sidiklikden baslanan yerinde yerlesir Eyrilikleri Kisi sidik kanali gedisinde lt lt S gt gt ebenzer formaya malikdir ve iki eyrilik emele getirir qasiqalti eyrilik qasiqonu eyrilik Qasiqalti eyrilik sidik kanalinin daxili deliyi ile penisin asilan baginin baglanan yeri arasinda emele gelir Bu eyriliyin basiq sethi yuxari ve one cixiq sethi ise asagi ve arxaya baxir Qasiqonu eyrilik penisin sallanmis hissesinden emele gelir ve qasiq bitismesinin onunde yerlesir Bu eyriliyin basiq sethi asagi ve arxaya cixiq sethi one ve yuxariya baxir Sidik kanalinin muxtelif patologiyalarinda sidikburaxma cetinlesdikde sidik kanalindan sidikliye katetr salinir ve dolmus sidik kisesi bu yolla bosaldilir Bu baximdan sidik kanalinin daralma ve eyriliklerinin topoqrafiyasini bilmek son derece vacib rol oynayir Klinik hisseleri Kisi sidik kanalinin anatomik hisseleri ile yanasi klinik urologiyada onu iki hisseye ayirirlar sidik kanalinin on hissesi ve ya on sidik kanali sidik kanalinin arxa hissesi ve ya arxa sidik kanali On sidik kanali kisi sidik kanalinin sungeri hissesine arxa sidik kanali ise qalan hisseye uygundur Bu hisselerin hududunda sidik kanalinin buzucu ezelesi yerlesir ve infeksiyanin on sidik kanalindan arxa sidik kanalina kecmesine mane olur Sidik kanalinin xarici deliyi nahiyesinden basqa sidik kanali vezileri vardir Sidik kanalinin soganaq hissesinde onun yuxari divarinda cuxursekilli sahe yerlesir Bu sahenin deliyi one baxir ve qapagabenzer bukuse malikdir Sidik kanalinin selikalti esasinda boylama ve helqevi destelerden teskil olunmus ezele qisasi vardir Yas xususiyyetleriYenidogulmus oglanlarda sidik kanalinin uzunlugu 5 6 sm dir Kanalin prostat hissesinin uzunlugu 0 9 sm zarli hissesi 1 sm sungeri hissesi 4 5 sm e qederdir 13 yasa qeder usaqlarda sidik kanalinin boyumesi leng gedir Yeniyetmelerde onun boyume sureti artir 10 yasa qeder sidik kanalinin zarli hissesi zeif sungeri hissesi suretle inkisaf edir Yeniyetme dovrunde oglanlarda sidik kanalinin uzunlugu 12 sm e catir Oglanlarda sidik kanalinin eyrilikleri yasli kisilere nisbeten daha cox nezere carpir Yenidogulmuslarda sidik kanali veileri zeif inkisaf etmisdir XestelikleriAnomaliyalari Kisi sidik kanalinin anomaliyalarindan sidik kanalinin xarici deliyinin penisin basinin ventral arxa sethinde yaxud cisminin on sethinde yerlesme anomaliyalarina tesaduf olunur Litterit Sidik kanali vezilerinin iltihabi adlanir Istinadlar Insan anatomiyasi 3 cildde II cild V B Sadlinski N T Movsumov S I Qasimov E E Xidirov S V Sadlinskaya Muellim Nesriyyati Baki 2020 Sehife 123 Insan anatomiyasi 3 cildde II cild V B Sadlinski N T Movsumov S I Qasimov E E Xidirov S V Sadlinskaya Muellim Nesriyyati Baki 2020 Sehife 124 Insan anatomiyasi 3 cildde II cild V B Sadlinski N T Movsumov S I Qasimov E E Xidirov S V Sadlinskaya Muellim Nesriyyati Baki 2020 Sehife 125