Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bir çox mütəxəssislər bu taksonda 30 000-dən çox növün olduğunu bildirir. Sərbəstyaşayan və parazitlik edən infuzorlar ayırd edilir. İnfuzorların ən geniş yayılmış növü infuzor tərlikdir (Paramecium caudatum). Əsasən, dənizlərdə və şirin su hövzələrində, bentos və planktonların tərkibində yaşayırlar. Torpaqda və mamırlarda yaşayan nifuzorlar da mövcuddur. Bu canlıların əksər hissəsi digər heyvanlarla (əsasən, həlqəvi qurdlar, molyusklar, balıqlar, amfibilər, məməlilər) kommensal, simbiont və parazitik münasibətlərdə olur. Bəzi kirpikli növləri (məsələn, Paramecium caudatum, Oxytricha trifallax) molekulyar biologiyada model obyekti qismində istifadə edilir.
| Kirpiklilər və ya İnfuzorlar | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Kirpiklilər və ya İnfuzorlar | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| Ciliophora | ||||
| ||||
Sinif Növlər
| Karyorelictea | Avelia arcachonense, A. gigas, A. martinicense, Ciliofaurea arenicola, C. brunnea, C. mirabilis, C. ornate, Corlissia picta, Cryptopharynx enigmaticus, C. kahli, C. mauritanicus, C. multinucleatum, C. setigerus, Geleia acuta, G. sinica, G. decolor, G. filiformes, G. fossata, G. heterotricha, G. hyaline, G. luici, G. major, G. martinicense, G. murmanica, G. nigriceps, G. obliqua, G. orbis, G. simplex, G. swedmarki, G. tenuis, G. vacuolata, Kentrophoroscanalis, K. flavus, K. fasciolatum, K. faurei, K. fistulosus, K. flavum, K. graciles, K. grandis, K. lanceolata, K. latum, K. ponticum, Loxodes vorax, L. magnus, L. penardi, L. rostrum, L. striatus, L. striatus, Remanella brunnea R. caudate, R. dragescoi,R. faurei, R. gigas, R. granulosa, R. levii, R. margaritifera, R. microstoma, R. minuta, R. multicirpusculata, R. multinucleate, R. obtuse, R. rugose,R. swedmarki, R. trichocusta, R. unicorpusculata, R. unirugosa. |
| Heterotrichea | Ampullofolliculina lageniformis, Anigsteinia clarissima, A. longissima, A. salinaria, Ascobius claparedi, A. faurefremieti, A. sileni, A. simplex, Blepharisma clarissimum, B. dileptus, B. elogatum, B. grayi, B. hyalinum, B. lateritum, B. melana, B. multinucleata, B. salinarum, B. steini, B. tardum, B.undulans, B. velatum, B. vestitum, Climacostomum gigas, C. virens, Condylostoma acuta, C. ancestralis, C. arenarium, C. caudatum, C. curva, C. magnum, C. minima, C. rugosa, C. vastum, C. tenuis, C. tardum, Copemetopus subsalsus, Fabrea salina, Parablepharisma bacteriophage, P. bacteriophora, P. chlamydophorum, P. collare, P. pellitum, Pseudoblepharisma tenue |
| Litostomatea | Apotrachelotractus variabialis, Askenasia regina, A. stellaris, Chaenea gigas, C. minor, C. psammophila, C. robusta, C. simulans, C. tesselata, C. teres, C. vorax, C. elongata, C. limicola, Cyclotrichium cyclokaryon, C. gigas, C. meunieri, C. ovatum, C. sphaericum, C. taniguchii, C. gargantua, C. nasutum, C. parvulum, Didinium balbiani, Enchelys gracilis, E. marina, E. mutans, E. nebulosa, E.pectinata, E. pterotracheae, E. simplex, E. tarda, Fuscheria marina, Haematophagus megaptere, Helicoprorodon barbatus, H. gigas, H. maximus, H. minutus, H. multinucleatum, H. orientalis, Mesodinium acarus, M. chamaeleon, M. cinctum, M. pulex, M. pupula, M. rubrum, Microregma ponticum, Monodinium balbianii, Nannophrya truncata, Trachelotractus entzi, Quasillagilis constanciensis |
| Colpodea | Aristerostoma marinum, Cyrtolophosis mucicola, Platyophrya ferroi, P. lata, Rhyposophrya aplanata, Woodruffia rostrata |
| Nassophorea | Chilodontopsis acuta, C. caudate, C. elonqata, C. vorax, Drepanomonas obtusa, Discotricha papillifera, Leptopharynx torperis, Lopezoterenia torpens, Nassula argentula, N. aurea, N. citrea, N. elegans, N. labiata, Orthodonella apohamatus, O. gutta, O. hamatus, O. shenae, Stomatophrya aplanata, S. singularis, Paranassula brunnea, P. microstoma, Scaphidiodon navicula, Zosterodasys agamaliev, Z. kryophilus, Z. minor |
| Phyllopharyngea | Acineta amphiasci, A. branchicola, A. sulcata, Armichona insecta, Atopochilodon arenifer, Ceratochona scandens, Chilodonella bavariensis, C. calkinsi, C. capucina, C. caudata, C. uncinata, Chlamydonellopsis calkinsi, Chonosaurus galeatus, Conchacineta complanata, Cristichona tesselata, Coeloperix sleighi, Corynophrya marina, Cyamichona megapterae, C. mysticeti, Dendrosoma radians, Eriochona horrida, Flectacineta livadiana, Flectichona crenata, Inversochona peregra, Kentrochona nebaliae, Kentrochonopsis multipara, Lernaeophrya capitata, Pottsiocles infusiorum, Pseudochilodonopsis marina, Pseudogemma pachystyla, Stylochona coronate, Trithigmostoma cucullulus |
| Prostomatea | Balanion comatum, Bursella spumosa, Bursellopsis spumosa, Chilophrya labiata, Coleps arenarius, C. bicuspis, C. vesiculosus, Cryptocaryon irritans, Holophrya africana, H. alviolata, H.atra, H, biconica, H. caspica, H. collaris, H. coronata, H. vorax, Metacystis truncata, Placus antarcticus, P. socialis, Plagiopogon loricatus, Plagiocampa acuminata, P. perlata, Prorodon arenarius, Pseudoprorodon arenicola, Rhagdostoma roscoffensis, Spathidiopsis buddenbrocki, S. dogieli, S. sulcatus, Tiarina antarctica, T. fusus, T. levigata, Urotricha pelagica, Vasicola parvula |
| Plagiopylea | Plagiopyla binucleata, P. nasuta, P. vestita, Sonderia cyclostoma, S. sinuata, S. tubigula, Sonderiella scandens, Trimyema difficile, T. marinum, T. pleurispirale |
| Oligohymenophorea | Anoplophrya mytili, Anoplophryopsis ovata, Askoella janssoni, Cardiostomatella vermiforme, Cinetochilum ovale, Chromidina coronata, C. elegans, Coelosomides tessieri, Cohnilembus verminus, Conchostoma longissimum, Conidophrys pilisuctor, Cryptochilum reniforme, Dexiotrichides pangi, Disematostoma butschlii, Entodiscus sabulonis, Epimecophrya cylindrica, Foettingeria actiniarium, Frontonia aberrans, F. vacuolata, Gymnodinioides inkystans, G. pitelkae, Homalogastra binucleata, Lembadion arenicola, Loxocephalus plagius, Myxophyllum magnum, Opalinopsis sepiolae, Paramecium aurelia, P. woodruffi, Paratetrahymena wassi, Pericaryon cesticola, Platynematum sociale, Pseudoplatynematum parvum, Sathrophilus marinum, Schistophrya aplanata, Spirophrya subparasitica, Stokesia vernalis, Uropedalium pyriforme |
| Spirotrichea | Aspidisca caspica Agamaliev, 1967, A. fuscoides Agamaliev, 1975, Aspidisca sulcata, Certesia ovata, Cytharoides balechi, Euplotes apsheronicus Agamaliev, 1966, E. latus Agamaliev, 1967, E. minor Alekperov, Buskey&Snegovaya, 2007, E. octocirratus Agamaliev, 1967, E. poljanski Agamaliev, 1966, E. raikovi Agamaliev, 1966, E. strelkovi Agamaliev, 1967, Diophrys kasymovi Agamaliev, 1971, D. quadri caudatus Agamaliev, 1967, Diophryopsis hystrix, Euplotopsis nana, Gastrocirrhus trichocystus, Marginotricha dragescoi, Moneuplotes crassus, Paradiscocephalus elongatus, Paradiophrys kahli, Prodiscocephalus borrori, Swedmarkia arenicola, Uronychia binucleata |
| Cariotrichea | Cariacothrix caudata, Caryotricha minuta |
| Mesodiniea | Mesodinium acarus, M. rubrum, M. chamaeleon, M. cinctum, M. pulex, M. pupula, M. rubrum |
Ümumi xarakteristikası
Onların bədənləri sabit və uzunsov formaya malik olub xaricdən sıx pellikula ilə əhatə olunur. Ölçüləri 10 mkm – 4.5 mm intervalında dəyişən bu canlıların iki nüvəsi vardır (makronukleus və mikronukleus). Vegetativ nüvə (makronukleus) hüceyrə daxilindəki maddələrin sintezinə cavabdehdir. nüvə (mikronukleus) isə çoxalma prosesini həyata keçirir.Bədənləri 10 – 15 min ədəd kirpikciklərlə örtülü olur. Kirpikciklərin dalğavarı hərəkəti ilə infuzor təxminən 2 mm/san sürətlə hərəkət edə bilir. Kirpikciklər arasında müdafiə funksiyasını həyata keçirən 5 – 8 min ədəd trixosistlər yerləşir. Onlar xarici qıcıalandırıcının (düşmənin) təsiri ilə 6 – 8 dəfə uzanaraq sanki “atəş açır”.
Qidalanması
Əsasən, bakteriyalarla qidalanan bu canlılar cinsi və qeyri-cinsi yolla çoxalır. Bu tipin patogen nümayəndəsi insanlarda balantidioz xəstəliyi yaradan balantidilərdir (Balantidium coli). İnsan çirkli su hövzələrindən su içdikdə bu parazitlə yoluxa bilər.
İnkişafı
Öz inkişaf mərhələlərinin bir qismini parazit, digərini isə sərbəstyaşayan kimi ömür sürən infuzorlar da məlumdur. Onlara misal olaraq ixtioftiriusu (Ichthyopthirius paraziti)göstərmək olar. İxtioftirius balıq orqanizmlərində parazitlik edib onları məhv edir.
İnsan həyatında rolu
Son olaraq qeyd etmək lazımdır ki, ibtidailərin 50-yə yaxın növü insan üçün patogendir. Yer üzərində 300 milyona yaxın insan malyariyadan əziyyət çəkir və hər il 2 milyon insan bu xəstəlikdən dünyasını dəyişir. Visseral leyşmanioza yoluxmuş uşaqların 20 – 30 %-i ölür. Hər il 200 mindən çox insan yuxu xəstəliyinin törədiciləri ilə yoluxur. Bu parazitə yoluxanların ümumi sayı isə 16 – 18 milyon tərtibində qiymətləndirilir. Trichomonas vaginalіs kişi və qadınlarda sidik-cinsiyyət yollarının iltihabına səbəb olur.
Azərbaycan sektorunda 400, daxili su hövzələrində 400, keçmiş İsmayıllı və Pirqulu dövlət təbiət qoruqları ərazilərinin torpaq örtüyündə isə 251 sərbəstyaşayan infuzor növü təyin edilmişdir . Xəzər dənizində 40 ixtioparazit infuzor növü təsvir edilmişdir .
Xarici keçidlər
- Kirpiklilər və ya İnfuzorlar[ölü keçid]
- [1]
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2019-05-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-22.
- http://biodiversity.az/54/61/70/71[ölü keçid] Kirpiklilər və ya İnfuzorlar
- http://biodiversity.az/54/61/70/71[ölü keçid] Kirpiklilər və ya İnfuzorlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bir cox mutexessisler bu taksonda 30 000 den cox novun oldugunu bildirir Serbestyasayan ve parazitlik eden infuzorlar ayird edilir Infuzorlarin en genis yayilmis novu infuzor terlikdir Paramecium caudatum Esasen denizlerde ve sirin su hovzelerinde bentos ve planktonlarin terkibinde yasayirlar Torpaqda ve mamirlarda yasayan nifuzorlar da movcuddur Bu canlilarin ekser hissesi diger heyvanlarla esasen helqevi qurdlar molyusklar baliqlar amfibiler memeliler kommensal simbiont ve parazitik munasibetlerde olur Bezi kirpikli novleri meselen Paramecium caudatum Oxytricha trifallax molekulyar biologiyada model obyekti qisminde istifade edilir Kirpikliler ve ya InfuzorlarElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Kirpikliler ve ya InfuzorlarBeynelxalq elmi adiCiliophoraVikinovlerde sistematikaSekil axtarisiSinif Novler Karyorelictea Avelia arcachonense A gigas A martinicense Ciliofaurea arenicola C brunnea C mirabilis C ornate Corlissia picta Cryptopharynx enigmaticus C kahli C mauritanicus C multinucleatum C setigerus Geleia acuta G sinica G decolor G filiformes G fossata G heterotricha G hyaline G luici G major G martinicense G murmanica G nigriceps G obliqua G orbis G simplex G swedmarki G tenuis G vacuolata Kentrophoroscanalis K flavus K fasciolatum K faurei K fistulosus K flavum K graciles K grandis K lanceolata K latum K ponticum Loxodes vorax L magnus L penardi L rostrum L striatus L striatus Remanella brunnea R caudate R dragescoi R faurei R gigas R granulosa R levii R margaritifera R microstoma R minuta R multicirpusculata R multinucleate R obtuse R rugose R swedmarki R trichocusta R unicorpusculata R unirugosa Heterotrichea Ampullofolliculina lageniformis Anigsteinia clarissima A longissima A salinaria Ascobius claparedi A faurefremieti A sileni A simplex Blepharisma clarissimum B dileptus B elogatum B grayi B hyalinum B lateritum B melana B multinucleata B salinarum B steini B tardum B undulans B velatum B vestitum Climacostomum gigas C virens Condylostoma acuta C ancestralis C arenarium C caudatum C curva C magnum C minima C rugosa C vastum C tenuis C tardum Copemetopus subsalsus Fabrea salina Parablepharisma bacteriophage P bacteriophora P chlamydophorum P collare P pellitum Pseudoblepharisma tenueLitostomatea Apotrachelotractus variabialis Askenasia regina A stellaris Chaenea gigas C minor C psammophila C robusta C simulans C tesselata C teres C vorax C elongata C limicola Cyclotrichium cyclokaryon C gigas C meunieri C ovatum C sphaericum C taniguchii C gargantua C nasutum C parvulum Didinium balbiani Enchelys gracilis E marina E mutans E nebulosa E pectinata E pterotracheae E simplex E tarda Fuscheria marina Haematophagus megaptere Helicoprorodon barbatus H gigas H maximus H minutus H multinucleatum H orientalis Mesodinium acarus M chamaeleon M cinctum M pulex M pupula M rubrum Microregma ponticum Monodinium balbianii Nannophrya truncata Trachelotractus entzi Quasillagilis constanciensisColpodea Aristerostoma marinum Cyrtolophosis mucicola Platyophrya ferroi P lata Rhyposophrya aplanata Woodruffia rostrataNassophorea Chilodontopsis acuta C caudate C elonqata C vorax Drepanomonas obtusa Discotricha papillifera Leptopharynx torperis Lopezoterenia torpens Nassula argentula N aurea N citrea N elegans N labiata Orthodonella apohamatus O gutta O hamatus O shenae Stomatophrya aplanata S singularis Paranassula brunnea P microstoma Scaphidiodon navicula Zosterodasys agamaliev Z kryophilus Z minorPhyllopharyngea Acineta amphiasci A branchicola A sulcata Armichona insecta Atopochilodon arenifer Ceratochona scandens Chilodonella bavariensis C calkinsi C capucina C caudata C uncinata Chlamydonellopsis calkinsi Chonosaurus galeatus Conchacineta complanata Cristichona tesselata Coeloperix sleighi Corynophrya marina Cyamichona megapterae C mysticeti Dendrosoma radians Eriochona horrida Flectacineta livadiana Flectichona crenata Inversochona peregra Kentrochona nebaliae Kentrochonopsis multipara Lernaeophrya capitata Pottsiocles infusiorum Pseudochilodonopsis marina Pseudogemma pachystyla Stylochona coronate Trithigmostoma cucullulusProstomatea Balanion comatum Bursella spumosa Bursellopsis spumosa Chilophrya labiata Coleps arenarius C bicuspis C vesiculosus Cryptocaryon irritans Holophrya africana H alviolata H atra H biconica H caspica H collaris H coronata H vorax Metacystis truncata Placus antarcticus P socialis Plagiopogon loricatus Plagiocampa acuminata P perlata Prorodon arenarius Pseudoprorodon arenicola Rhagdostoma roscoffensis Spathidiopsis buddenbrocki S dogieli S sulcatus Tiarina antarctica T fusus T levigata Urotricha pelagica Vasicola parvulaPlagiopylea Plagiopyla binucleata P nasuta P vestita Sonderia cyclostoma S sinuata S tubigula Sonderiella scandens Trimyema difficile T marinum T pleurispiraleOligohymenophorea Anoplophrya mytili Anoplophryopsis ovata Askoella janssoni Cardiostomatella vermiforme Cinetochilum ovale Chromidina coronata C elegans Coelosomides tessieri Cohnilembus verminus Conchostoma longissimum Conidophrys pilisuctor Cryptochilum reniforme Dexiotrichides pangi Disematostoma butschlii Entodiscus sabulonis Epimecophrya cylindrica Foettingeria actiniarium Frontonia aberrans F vacuolata Gymnodinioides inkystans G pitelkae Homalogastra binucleata Lembadion arenicola Loxocephalus plagius Myxophyllum magnum Opalinopsis sepiolae Paramecium aurelia P woodruffi Paratetrahymena wassi Pericaryon cesticola Platynematum sociale Pseudoplatynematum parvum Sathrophilus marinum Schistophrya aplanata Spirophrya subparasitica Stokesia vernalis Uropedalium pyriformeSpirotrichea Aspidisca caspica Agamaliev 1967 A fuscoides Agamaliev 1975 Aspidisca sulcata Certesia ovata Cytharoides balechi Euplotes apsheronicus Agamaliev 1966 E latus Agamaliev 1967 E minor Alekperov Buskey amp Snegovaya 2007 E octocirratus Agamaliev 1967 E poljanski Agamaliev 1966 E raikovi Agamaliev 1966 E strelkovi Agamaliev 1967 Diophrys kasymovi Agamaliev 1971 D quadri caudatus Agamaliev 1967 Diophryopsis hystrix Euplotopsis nana Gastrocirrhus trichocystus Marginotricha dragescoi Moneuplotes crassus Paradiscocephalus elongatus Paradiophrys kahli Prodiscocephalus borrori Swedmarkia arenicola Uronychia binucleataCariotrichea Cariacothrix caudata Caryotricha minutaMesodiniea Mesodinium acarus M rubrum M chamaeleon M cinctum M pulex M pupula M rubrumUmumi xarakteristikasiOnlarin bedenleri sabit ve uzunsov formaya malik olub xaricden six pellikula ile ehate olunur Olculeri 10 mkm 4 5 mm intervalinda deyisen bu canlilarin iki nuvesi vardir makronukleus ve mikronukleus Vegetativ nuve makronukleus huceyre daxilindeki maddelerin sintezine cavabdehdir nuve mikronukleus ise coxalma prosesini heyata kecirir Bedenleri 10 15 min eded kirpikciklerle ortulu olur Kirpikciklerin dalgavari hereketi ile infuzor texminen 2 mm san suretle hereket ede bilir Kirpikcikler arasinda mudafie funksiyasini heyata keciren 5 8 min eded trixosistler yerlesir Onlar xarici qicialandiricinin dusmenin tesiri ile 6 8 defe uzanaraq sanki ates acir QidalanmasiEsasen bakteriyalarla qidalanan bu canlilar cinsi ve qeyri cinsi yolla coxalir Bu tipin patogen numayendesi insanlarda balantidioz xesteliyi yaradan balantidilerdir Balantidium coli Insan cirkli su hovzelerinden su icdikde bu parazitle yoluxa biler InkisafiOz inkisaf merhelelerinin bir qismini parazit digerini ise serbestyasayan kimi omur suren infuzorlar da melumdur Onlara misal olaraq ixtioftiriusu Ichthyopthirius paraziti gostermek olar Ixtioftirius baliq orqanizmlerinde parazitlik edib onlari mehv edir Insan heyatinda roluSon olaraq qeyd etmek lazimdir ki ibtidailerin 50 ye yaxin novu insan ucun patogendir Yer uzerinde 300 milyona yaxin insan malyariyadan eziyyet cekir ve her il 2 milyon insan bu xestelikden dunyasini deyisir Visseral leysmanioza yoluxmus usaqlarin 20 30 i olur Her il 200 minden cox insan yuxu xesteliyinin toredicileri ile yoluxur Bu parazite yoluxanlarin umumi sayi ise 16 18 milyon tertibinde qiymetlendirilir Trichomonas vaginalis kisi ve qadinlarda sidik cinsiyyet yollarinin iltihabina sebeb olur Azerbaycan sektorunda 400 daxili su hovzelerinde 400 kecmis Ismayilli ve Pirqulu dovlet tebiet qoruqlari erazilerinin torpaq ortuyunde ise 251 serbestyasayan infuzor novu teyin edilmisdir Xezer denizinde 40 ixtioparazit infuzor novu tesvir edilmisdir Xarici kecidlerKirpikliler ve ya Infuzorlar olu kecid 1 Istinadlar Arxivlenmis suret 2019 05 25 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 22 http biodiversity az 54 61 70 71 olu kecid Kirpikliler ve ya Infuzorlar http biodiversity az 54 61 70 71 olu kecid Kirpikliler ve ya Infuzorlar