Kimyəvi təkamül

Qeyri canlı materialların təşəkkülü nəticəsi kimi sadə canlı sistemin yaranması haqqındakı təsəvvürlər ancaq son zamanlar zənginləşdi. Bu təsəvvür yolunda əhəmiyyətli şaxə 1953-cü ildə ilk dəfə əsas bioloji molekulların ən sadə kimyəvi reaksiyalar nəticəsində yaranması mümkünlüyünü göstərən təqdim olundu. Bu vaxtdan başlayaraq alimlər kimyəvi təkamülün çoxlu digər yollarını təklif etdilər. Bu ideyalardan bir neçəsini göstərmək olar, lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, bunların hansının düz olması haqqında vahid bir fikir yoxdur. Biz ancaq bunu dəqiq bilirik ki,bu proseslərdən biri, yaxud hec kimin ağlına gəlməyən digəri planetdə ilk hüceyrənin yaranmasına gətirdi. (Pansermiya – həyatın digər yerdə yaranması təsəvvürü düz olmadığı halda turşular və əsaslar başlığında müzakirəyə baxmaq olar)

İlk sıyıq — Miller-Yuri təcrübələrində göstərilənlərə bənzər proseslər nəticəsində atmosferdə molekullar yarandı ki, onlar da sonra yağışla okeana düşdü). Burada (yaxud, ola bilər qabarma nəticəndə yaranan su hövzəsi) isə hələ bizə məlum olmayan proseslər molekulların təşəkkülü nəticəsində ilk hüceyrənin yaranmasına gətirdi.

İlk neft ləkəsi — Miller-Yuri prosesləri lipidləri — balaca kürəciklər təşkil edən molekulları spontan olaraq yaradır (biz cox zaman şorbanın səthində damcıyabənzər formalar görürük). Hər bir kürəcikdə təsadüfi sayda molekullar toplaşır. Okean səthində milyonlarla qovuqcuqlardan biri enerji və material baxımdan düzgün molekul yığımı təşkil edə bilər ki, o da iki yerə bölünə bilər. Beləliklə ilk hüceyrə yarana bilər.

RNK mühiti — Təkamül nəzəriyyəsi problemlərindən biri də RNK molekullarının istifadəsinə əsaslanan kodlaşdırma sisteminin inkişafı ilə əlaqədardır (həm də bax:Molekulyar biologiyanın əsas ehkamı). Problem bundadır ki hüceyrə DNT-də kodlaşdırılıb, lakin DNT kodda yazılanı oxumaq ücün hüceyrəni aktivləşdirmək lazımdır. Son zamanlar alimlər tapdılar ki RNK hal-hazırda hüceyrədəki DNT kodunda yazılanların formalaşmasında iştirak edir və canlı sistemdəki hüceyrələrin funksiyalarından birini yerinə yetirir. Görünür ki, RNK molekullarının yaranması yerdə həyatın inkişafı ücün vacib hadisədir.

İstinadlar

1. "Molecules of life". 2022-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-02-07.
2. "Miller Urey experiment". 2022-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-02-07.
3. "Acids and bases". 2022-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-02-07.