Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atatürkçülük, kamalizm və ya kamalçılıq — dar mənada Mustafa Kamal Atatürkün düşüncələrini və fikirlərini dəstəkləmək və riayət etmək, geniş mənada isə imperialist dövlətlərin zəif və geri qalmış milləti bölmə və torpaqlarını bölüşdürmə istəyinə qarşı meydana çıxan, Atatürk milliyyətçiliyinə əsaslanan və hər hansı bir ictimai sinifdən dəstək almayan, müasir dövrlə ayaqlaşmayan və xurafatı yayan qurumların əvəzinə, elmi və müasir mədəniyyəti yayan qurumların təşkil olunmasını məqsəd qoyan, anti-imperialist ideologiya.
Kamalizmin tarixi
- və
19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəllərində Osmanlı İmperiyasının tənəzzül və süqut dövründə kamalizm bir ümid çırağı kimi doğuldu. Atatürk Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsində qalib gəldikdən sonra bu ideologiyanı həyata keçirərək Türkiyə Cümhuriyyətini qurdu. Cümhuriyyətin ilk illərində aparılan islahatlar təhsildən iqtisadiyyata, hüquqdan mədəniyyətə qədər hər sahədə köklü dəyişikliklərə səbəb olmuş, dövlət quruculuğu yolunda mühüm addımların atılmasına imkan yaratmışdır.
Kamalizmin Altı Əsas Prinsipi
1. Millətçilik: Kamalizmin millətçilik anlayışı etnik və ya dinə əsaslanan dar bir perspektivdən kənara çıxır və bütün türk vətəndaşlarının birlik və həmrəyliyini müdafiə edir. Bu prinsip milli istiqlal və suverenlik anlayışlarına əsaslanan ortaq tarix və mədəni şüurla birləşmiş xalq qurmaq məqsədi daşıyır.
2. Cümhuriyyətçilik: Xalqın iradəsinin suverenliyi və onun hakimiyyətdə iştirakı respublikaçılıq prinsipinin əsasını təşkil edir. Bu prinsip sultanlıq kimi monarxik hökumətlərin kölgəsindən qurtularaq millətə öz müqəddəratını təyin etməyə və demokratik siyasi sistem qurmağa imkan verir.
3. Dünyəvilik: Dünyəvilik prinsipinin mahiyyətini din və dövlət işlərinin ayrılması təşkil edir. Bu prinsip din və vicdan azadlığını təmin etməklə müxtəlif inanclara malik insanların sülh və tolerantlıq şəraitində birgə yaşamasını təmin edir.
4. İnqilabçılıq: Davamlı yeniliyi və inkişafı təşviq edən inqilabçılıq prinsipi ənənəvi və köhnəlmiş təcrübələri daha müasir və mütərəqqi həllər ilə əvəz etməyi hədəfləyir. Bu prinsip statik cəmiyyətdən daha çox dinamizmi və dəyişikliyi qəbul edən bir xalqın tərəqqisinə töhfə verir.
5. Xalqçılıq: Xalqçılıq prinsipi bütün vətəndaşların bərabər hüquqlara malik olduğu və sinfi imtiyazların olmadığı bir cəmiyyət qurmaq məqsədini müdafiə edir. Bu prinsip sosial ədalətə və imkan bərabərliyinə əsaslanaraq hər bir fərdin öz potensialını reallaşdırmağa imkan yaratmaq məqsədi daşıyır.
6. Dövlətçilik: Dövlətçilik prinsipinin əsasını özəl sektorun qeyri-adekvat olduğu sahələrdə dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi və inkişafda aparıcı rol oynaması təşkil edir. Bu prinsip infrastruktur sərmayələri və sənayeləşmə kimi sahələrdə fəal rol alaraq ölkənin iqtisadi inkişafını və rifah səviyyəsini təmin edir.
Kamalizm tənqidləri
Kamalizmin indiki yeri və gələcəyi Türkiyədə tez-tez müzakirə olunan mövzudur. Bu ideologiyanın bəzi prinsipləri zamanla dəyişən ictimai və siyasi şəraitə uyğun olaraq müxtəlif şərhlərə və müzakirələrə səbəb olur.
Dünyəvilik prinsipi mühafizəkar qruplar tərəfindən ən çox tənqid edilən prinsiplərdən biridir. Bu qruplar dünyəviliyin din və vicdan azadlığını məhdudlaşdırdığını və dini həyatın ictimai sahədən tamamilə kənarlaşdırılmasına gətirib çıxardığını iddia edirlər.Digər tənqid olunan prinsip Millətçilik prinsipidir.Millətçilik prinsipinin həddən artıq tətbiq olunması bəzi narahatlıqlar doğurur. Bu narahatlıqlar etnik mənsubiyyətə və ya dinə görə ayrı-seçkiliyə səbəb ola biləcək millətçilik hissinin inkişafı ilə bağlıdır.
Ədəbiyyat
Atatürk'ün Söylev ve Demiryolu Nutukları(Mustafa Kemal Atatürk)
Kemalizm(Bülent Tanör)
Türk Devrimi ve Laiklik(Şerif Mardin)
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Atatürkdən Ərdoğana qədər Türkiyənin yenidən qurulması". 2021-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-11-27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ataturkculuk kamalizm ve ya kamalciliq dar menada Mustafa Kamal Ataturkun dusuncelerini ve fikirlerini desteklemek ve riayet etmek genis menada ise imperialist dovletlerin zeif ve geri qalmis milleti bolme ve torpaqlarini bolusdurme isteyine qarsi meydana cixan Ataturk milliyyetciliyine esaslanan ve her hansi bir ictimai sinifden destek almayan muasir dovrle ayaqlasmayan ve xurafati yayan qurumlarin evezine elmi ve muasir medeniyyeti yayan qurumlarin teskil olunmasini meqsed qoyan anti imperialist ideologiya Mustafa Kamal Ataturk 1930 cu ilde Edirnede bir vetendasi dinleyir Prezidentliyi dovrunde olkede tez tez seyahetler edirdi Kamalizmin tarixiEsas meqale Mustafa Kamal Ataturk ve Esas meqale Turkiye Istiqlaliyyet muharibesi 19 cu esrin sonu ve 20 ci esrin evvellerinde Osmanli Imperiyasinin tenezzul ve suqut dovrunde kamalizm bir umid ciragi kimi doguldu Ataturk Turkiye Istiqlaliyyet muharibesinde qalib geldikden sonra bu ideologiyani heyata kecirerek Turkiye Cumhuriyyetini qurdu Cumhuriyyetin ilk illerinde aparilan islahatlar tehsilden iqtisadiyyata huquqdan medeniyyete qeder her sahede koklu deyisikliklere sebeb olmus dovlet quruculugu yolunda muhum addimlarin atilmasina imkan yaratmisdir Kamalizmin Alti Esas Prinsipi1 Milletcilik Kamalizmin milletcilik anlayisi etnik ve ya dine esaslanan dar bir perspektivden kenara cixir ve butun turk vetendaslarinin birlik ve hemreyliyini mudafie edir Bu prinsip milli istiqlal ve suverenlik anlayislarina esaslanan ortaq tarix ve medeni suurla birlesmis xalq qurmaq meqsedi dasiyir 2 Cumhuriyyetcilik Xalqin iradesinin suverenliyi ve onun hakimiyyetde istiraki respublikaciliq prinsipinin esasini teskil edir Bu prinsip sultanliq kimi monarxik hokumetlerin kolgesinden qurtularaq millete oz muqedderatini teyin etmeye ve demokratik siyasi sistem qurmaga imkan verir 3 Dunyevilik Dunyevilik prinsipinin mahiyyetini din ve dovlet islerinin ayrilmasi teskil edir Bu prinsip din ve vicdan azadligini temin etmekle muxtelif inanclara malik insanlarin sulh ve tolerantliq seraitinde birge yasamasini temin edir 4 Inqilabciliq Davamli yeniliyi ve inkisafi tesviq eden inqilabciliq prinsipi enenevi ve kohnelmis tecrubeleri daha muasir ve mutereqqi heller ile evez etmeyi hedefleyir Bu prinsip statik cemiyyetden daha cox dinamizmi ve deyisikliyi qebul eden bir xalqin tereqqisine tohfe verir 5 Xalqciliq Xalqciliq prinsipi butun vetendaslarin beraber huquqlara malik oldugu ve sinfi imtiyazlarin olmadigi bir cemiyyet qurmaq meqsedini mudafie edir Bu prinsip sosial edalete ve imkan beraberliyine esaslanaraq her bir ferdin oz potensialini reallasdirmaga imkan yaratmaq meqsedi dasiyir 6 Dovletcilik Dovletcilik prinsipinin esasini ozel sektorun qeyri adekvat oldugu sahelerde dovletin iqtisadiyyata mudaxilesi ve inkisafda aparici rol oynamasi teskil edir Bu prinsip infrastruktur sermayeleri ve senayelesme kimi sahelerde feal rol alaraq olkenin iqtisadi inkisafini ve rifah seviyyesini temin edir Kamalizm tenqidleriKamalizmin indiki yeri ve geleceyi Turkiyede tez tez muzakire olunan movzudur Bu ideologiyanin bezi prinsipleri zamanla deyisen ictimai ve siyasi seraite uygun olaraq muxtelif serhlere ve muzakirelere sebeb olur Dunyevilik prinsipi muhafizekar qruplar terefinden en cox tenqid edilen prinsiplerden biridir Bu qruplar dunyeviliyin din ve vicdan azadligini mehdudlasdirdigini ve dini heyatin ictimai saheden tamamile kenarlasdirilmasina getirib cixardigini iddia edirler Diger tenqid olunan prinsip Milletcilik prinsipidir Milletcilik prinsipinin hedden artiq tetbiq olunmasi bezi narahatliqlar dogurur Bu narahatliqlar etnik mensubiyyete ve ya dine gore ayri seckiliye sebeb ola bilecek milletcilik hissinin inkisafi ile baglidir EdebiyyatAtaturk un Soylev ve Demiryolu Nutuklari Mustafa Kemal Ataturk Kemalizm Bulent Tanor Turk Devrimi ve Laiklik Serif Mardin Hemcinin baxCumhuriyyet Xalq PartiyasiIstinadlar Ataturkden Erdogana qeder Turkiyenin yeniden qurulmasi 2021 11 27 tarixinde Istifade tarixi 2021 11 27