Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kürd Vətən İttifaqı — İraqın siyasi partiyası. Səddam Hüseyndən sonra gələn 3 prezident: Bərham Saleh, Fuad Məsum və Cəlal Talabani məhz bu partiyanın üzvü olub və Partiyanı ölkənin rəsmi partiyasına çeviribdir. Ən böyük rəqibləri BƏƏS dövründə İraq, Türkiyə, PKK, YPG, İŞİD-dir. Ən böyük müttəfiqi isə Qəddafist Liviyadır (1983). Mərkəzi Süleymaniyədə Yerləşir. Cənubi İraqda partiyanı "terror anbarı" kimi tanıyırlar. 2014–2018 ci illər arasında aktiv fəaliyyət göstərir.
Kürd Vətən İttifaqı Nîştimanî Ye Kurdustanê | |
|---|---|
 | |
| Sədri | Xosrat Rəsul Əli |
| Qurucu | |
| Quruluş tarixi | 22 iyun 1975 |
| Baş qərargah | Süleymaniyyə, İraq |
| İdeologiya | |
| Üzvlüyü |
|
| Müttəfiqlər | Peşmərgə |
| Saytı | pukpb.org |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
PUK siyasi irsini Süleymaniyyədə doğma İbrahim Əhməddə başlayır. 1947-ci ilin əvvəlində İranda Sovet tərəfindən dəstəklənən kürd kürd Mahabadın süqutundan sonra İbrahim Əhməd, İran KDP-nin (KDP-I) Süleymaniyyə təmsilçisi, yeni yaradılan İraq KDP-yə qoşuldu. Əhməd, 1951-ci ilə qədər İraq Kürd solçu millətçilərinin əksəriyyətini yeni İraq KDP-yə toplamağa müvəffəq olmuş yüksək nüfuzlu solçu bir ziyalı idi, bu da öz növbəsində ikinci Partiya Qurultayını çağırmaq və Əhməd baş katib seçmək imkanı əldə etdi. . (səmərəli fəaliyyət göstərən sədr).
Ancaq İranda ilk günlərdən etibarən İbrahim Əhmədin solçu siyasəti, "intellekt" və Qazi Məhəmmədin dəstəyi onu Mustafa Bərzaniyə sadiq olan KDP fraksiyasına və ənənəvi-mühafizəkar qəbilə dəstək bazasına zidd etdi. "Milliyyətçi dairələrdə yaxşı bilinirdi ki, iki kişi Mustafa və Qazi arasındakı münasibətlər asan deyildi." Bu yaxınlarda İbrahim Əhmədə müasir düşüncəli və sosialist Cəlal Talabani qatıldı. Bərzani ilə Əhmədin bir-birlərini bəyənmədikləri bilinirdi. Hər biri KDP-də başqalarının təsirini azaltmaq istəsə də, hər biri başqalarının müvafiq dəstək bazalarını təmin etmək üçün əvəzsiz olduğunu bilirdi.
Əbdül Salam Arifin başçılıq etdiyi çevrilişdə ilk Baas Partiyası hökuməti devrildikdə Mustafa Ariflə yaxın bir münasibət qurdu. Mulla Mustafa Arif ilə KDP prezidenti olmaq əvəzinə, şəxsi imkanlarında müqavilə imzaladı. Bu, Əhməd və Cəlal Talabanini, muxtariyyətdən vaz keçmədən, özünü idarəetmə sazişinə çevrildi. Arif Mustafanın hər hansı bir kürd əleyhdarına qarşı güc tətbiq edərək hədələdi, Mustafa Bağdada qarşı hər hansı bir müqavimətin özünə və Barzanilərə qarşı müharibə elan edəcəyini bildirdi.
İbrahim Əhməd və Cəlal Talabani bu çətinliyi qəbul etdilər və gördükləri kimi Bağdada təslim oldular. Molla Mustafa mühafizəkarlar və qəbilə başçılarını öz tərəfinə çəkdi. Şiddətli müzakirələr və təşviqat ardından Əhməd və Talabaninin arqumentləri Mulla Mustafa'nın kürd xalqının məşhur siması mövqeyindən çıxara bilmədi. Mulla Mustafa heç bir fikir ayrılığını qəbul etməzdi və həyatlarından qorxaraq, Əhməd və davamçıları gecə Mulla Mustafa ilə qızğın müzakirədən uzaqlaşdılar və İraqın Mawat bölgəsindəki qalalarına geri çəkildilər.
1964-cü ilin iyul ayında KDP-nin 6-cı partiya qurultayında Əhməd-Talabani fraksiyasının nümayəndələri dərhal həbs edildi. Bir neçə gündən sonra Mulla Mustafa oğlu, İdris Bərzanini böyük bir qüvvə ilə Əhməd, Talabani və 4000 və ya daha çox davamçısını İrana sürgün etmək üçün göndərdi. Bununla Mulla Mustafa nəhayət KDP-nin mübahisəsiz idarəetməsinə nail oldu. Kürdlərin 1974–1975-ci illər qiyamında məğlubiyyətindən sonra 22 may 1975-ci ildə Talabani, Fligad Mausm, Adel Murad və Abdul Razaq Faily ilə Dəməşqdə, Aum Rmana şəhərində Gligla adlı bir qəhvəxanada görüşdü. 22 may 1975-ci ildə PUK Suriya və Livan mediası vasitəsi ilə yaradıldığını elan etdi. Ertəsi gün Talabani, Qərbi Almaniyada Berlinə gəldi və digər üç təsisçi Nawshirwan Mustafa, Ömər Shexmus və Kamal Fwad və bir sıra digər fəallarla görüşdü. 1 iyun 1975-ci ildə PUK yenidən Berlində elan edildi və beləliklə qərara alındı ki, 1 iyun Kürdüstan Vətənpərvərlər Birliyinin (PUK) quruluşunun ildönümü günüdür.
PUK ən azı beş ayrı siyasi qurumun koalisiyası idi. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi Talabani və ən yaxın davamçıları Nawshirwan Mustafa'nın gizli Marksist-Leninist qrupu Komala və Kürdüstan Sosialist Hərəkatı (KSM), Aylul İnqilabının kadrları içərisində bir sıra görüşlər nəticəsində meydana gəldi. 1975-ci ildə İranda, Omer Dababa, Ali Askari, Doktor Xalid, Ali Hazar, Kardo Galali, İbrahim Əhməd, Camal ağa, Rəsul Mamand, Mala Nasih, Abdul-Rahman Gomeshini, Milazm Tahir, Ali Wali və Kamal Mihedeen. PUK, İraqdakı kürd siyasi hərəkatı daxilindəki müxtəlif cərəyanları birləşdirən bir çətir təşkilatı rolunu oynadı.
1992-ci ildə PUK daxilindəki təsisat qrupları sosial-demokratik kimliyini və mənsubiyyətini təsdiqləyən vahid siyasi hərəkata birləşdi. Onların komiketi qiyamın süqutunu "feodalist, tayfaçı, burjua sağçı və kapitulyasiyaçı kürd rəhbərliyinin bacarıqsızlığı" ilə əlaqələndirdi.
PUK yarandığı gündən etibarən İraq Kürdüstanının şəhər intellektual siniflərindən dəstək aldı, qismən 7 təsisçi üzvünün 5-i doktorluq və alim olduqları üçün. 1980-ci illərin əvvəllərində PUK inkişaf etdi və kürd cəmiyyətinin bütün təbəqələrinə, xüsusən də kənd siniflərinə müraciətini genişləndirdi. Regional Kürd Məclisi seçkiləri, PUK-nın dəstəyinin əsasən İraq Kürdüstanının cənub bölgəsində olduğunu söylədi.
Birinci Körfəz Müharibəsindən bəri PUK Kürdüstan Bölgəsini Kürdüstan Demokratik Partiyası (KDP) ilə birlikdə idarə etdi. Ancaq 1994-cü ildə tərəflər İraq Kürd Vətəndaş Döyüşü olaraq bilinən üç illik bir münaqişə ilə məşğul oldular. Münaqişə ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə başa çatdı və nəticədə barışıq əldə edildi.
2001-ci ilin sentyabrında İslamçı Qruplaşma Cund əl-İslam (İslam Ordusu) 43 PUK üzvünü qətlə yetirdi. [13]
2006-cı ildə PUK, Sosialist İnternational üzvü oldu və Talabani təşkilatın vitse-prezidentidir. Sonuncu partiya qurultayı 2010-cu ilin iyununda keçirildi, burada yeni bir politburo və rəhbərlik şurası seçildi.
İstinadlar
- http://www.socialistinternational.org/viewArticle.cfm?ArticlePageID=931.
- http://progressive-alliance.info/2810-2/.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kurd Veten Ittifaqi Iraqin siyasi partiyasi Seddam Huseynden sonra gelen 3 prezident Berham Saleh Fuad Mesum ve Celal Talabani mehz bu partiyanin uzvu olub ve Partiyani olkenin resmi partiyasina ceviribdir En boyuk reqibleri BEES dovrunde Iraq Turkiye PKK YPG ISID dir En boyuk muttefiqi ise Qeddafist Liviyadir 1983 Merkezi Suleymaniyede Yerlesir Cenubi Iraqda partiyani terror anbari kimi taniyirlar 2014 2018 ci iller arasinda aktiv fealiyyet gosterir Kurd Veten Ittifaqi Nistimani Ye KurdustaneSedri Xosrat Resul EliQurucu Nesirvan MustafaQurulus tarixi 22 iyun 1975Bas qerargah Suleymaniyye IraqIdeologiya Sosial demokratiyaUzvluyu Sosialist Internasionali Proqressiv Ittifaq d Muttefiqler PesmergeSayti pukpb org Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiPUK siyasi irsini Suleymaniyyede dogma Ibrahim Ehmedde baslayir 1947 ci ilin evvelinde Iranda Sovet terefinden desteklenen kurd kurd Mahabadin suqutundan sonra Ibrahim Ehmed Iran KDP nin KDP I Suleymaniyye temsilcisi yeni yaradilan Iraq KDP ye qosuldu Ehmed 1951 ci ile qeder Iraq Kurd solcu milletcilerinin ekseriyyetini yeni Iraq KDP ye toplamaga muveffeq olmus yuksek nufuzlu solcu bir ziyali idi bu da oz novbesinde ikinci Partiya Qurultayini cagirmaq ve Ehmed bas katib secmek imkani elde etdi semereli fealiyyet gosteren sedr Ancaq Iranda ilk gunlerden etibaren Ibrahim Ehmedin solcu siyaseti intellekt ve Qazi Mehemmedin desteyi onu Mustafa Berzaniye sadiq olan KDP fraksiyasina ve enenevi muhafizekar qebile destek bazasina zidd etdi Milliyyetci dairelerde yaxsi bilinirdi ki iki kisi Mustafa ve Qazi arasindaki munasibetler asan deyildi Bu yaxinlarda Ibrahim Ehmede muasir dusunceli ve sosialist Celal Talabani qatildi Berzani ile Ehmedin bir birlerini beyenmedikleri bilinirdi Her biri KDP de basqalarinin tesirini azaltmaq istese de her biri basqalarinin muvafiq destek bazalarini temin etmek ucun evezsiz oldugunu bilirdi Ebdul Salam Arifin basciliq etdiyi cevrilisde ilk Baas Partiyasi hokumeti devrildikde Mustafa Arifle yaxin bir munasibet qurdu Mulla Mustafa Arif ile KDP prezidenti olmaq evezine sexsi imkanlarinda muqavile imzaladi Bu Ehmed ve Celal Talabanini muxtariyyetden vaz kecmeden ozunu idareetme sazisine cevrildi Arif Mustafanin her hansi bir kurd eleyhdarina qarsi guc tetbiq ederek hedeledi Mustafa Bagdada qarsi her hansi bir muqavimetin ozune ve Barzanilere qarsi muharibe elan edeceyini bildirdi Ibrahim Ehmed ve Celal Talabani bu cetinliyi qebul etdiler ve gordukleri kimi Bagdada teslim oldular Molla Mustafa muhafizekarlar ve qebile bascilarini oz terefine cekdi Siddetli muzakireler ve tesviqat ardindan Ehmed ve Talabaninin arqumentleri Mulla Mustafa nin kurd xalqinin meshur simasi movqeyinden cixara bilmedi Mulla Mustafa hec bir fikir ayriligini qebul etmezdi ve heyatlarindan qorxaraq Ehmed ve davamcilari gece Mulla Mustafa ile qizgin muzakireden uzaqlasdilar ve Iraqin Mawat bolgesindeki qalalarina geri cekildiler 1964 cu ilin iyul ayinda KDP nin 6 ci partiya qurultayinda Ehmed Talabani fraksiyasinin numayendeleri derhal hebs edildi Bir nece gunden sonra Mulla Mustafa oglu Idris Berzanini boyuk bir quvve ile Ehmed Talabani ve 4000 ve ya daha cox davamcisini Irana surgun etmek ucun gonderdi Bununla Mulla Mustafa nehayet KDP nin mubahisesiz idareetmesine nail oldu Kurdlerin 1974 1975 ci iller qiyaminda meglubiyyetinden sonra 22 may 1975 ci ilde Talabani Fligad Mausm Adel Murad ve Abdul Razaq Faily ile Demesqde Aum Rmana seherinde Gligla adli bir qehvexanada gorusdu 22 may 1975 ci ilde PUK Suriya ve Livan mediasi vasitesi ile yaradildigini elan etdi Ertesi gun Talabani Qerbi Almaniyada Berline geldi ve diger uc tesisci Nawshirwan Mustafa Omer Shexmus ve Kamal Fwad ve bir sira diger feallarla gorusdu 1 iyun 1975 ci ilde PUK yeniden Berlinde elan edildi ve belelikle qerara alindi ki 1 iyun Kurdustan Vetenperverler Birliyinin PUK qurulusunun ildonumu gunudur PUK en azi bes ayri siyasi qurumun koalisiyasi idi Bunlardan en ehemiyyetlisi Talabani ve en yaxin davamcilari Nawshirwan Mustafa nin gizli Marksist Leninist qrupu Komala ve Kurdustan Sosialist Herekati KSM Aylul Inqilabinin kadrlari icerisinde bir sira gorusler neticesinde meydana geldi 1975 ci ilde Iranda Omer Dababa Ali Askari Doktor Xalid Ali Hazar Kardo Galali Ibrahim Ehmed Camal aga Resul Mamand Mala Nasih Abdul Rahman Gomeshini Milazm Tahir Ali Wali ve Kamal Mihedeen PUK Iraqdaki kurd siyasi herekati daxilindeki muxtelif cereyanlari birlesdiren bir cetir teskilati rolunu oynadi 1992 ci ilde PUK daxilindeki tesisat qruplari sosial demokratik kimliyini ve mensubiyyetini tesdiqleyen vahid siyasi herekata birlesdi Onlarin komiketi qiyamin suqutunu feodalist tayfaci burjua sagci ve kapitulyasiyaci kurd rehberliyinin bacariqsizligi ile elaqelendirdi PUK yarandigi gunden etibaren Iraq Kurdustaninin seher intellektual siniflerinden destek aldi qismen 7 tesisci uzvunun 5 i doktorluq ve alim olduqlari ucun 1980 ci illerin evvellerinde PUK inkisaf etdi ve kurd cemiyyetinin butun tebeqelerine xususen de kend siniflerine muracietini genislendirdi Regional Kurd Meclisi seckileri PUK nin desteyinin esasen Iraq Kurdustaninin cenub bolgesinde oldugunu soyledi Birinci Korfez Muharibesinden beri PUK Kurdustan Bolgesini Kurdustan Demokratik Partiyasi KDP ile birlikde idare etdi Ancaq 1994 cu ilde terefler Iraq Kurd Vetendas Doyusu olaraq bilinen uc illik bir munaqise ile mesgul oldular Munaqise ABS nin vasiteciliyi ile basa catdi ve neticede barisiq elde edildi 2001 ci ilin sentyabrinda Islamci Qruplasma Cund el Islam Islam Ordusu 43 PUK uzvunu qetle yetirdi 13 2006 ci ilde PUK Sosialist International uzvu oldu ve Talabani teskilatin vitse prezidentidir Sonuncu partiya qurultayi 2010 cu ilin iyununda kecirildi burada yeni bir politburo ve rehberlik surasi secildi Istinadlarhttp www socialistinternational org viewArticle cfm ArticlePageID 931 http progressive alliance info 2810 2