Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kəllə (lat. cranium) — onurğalı heyvanlarda və insanda başın skeleti. Onurğalılarda kəllə ox və ya beyin kəlləsi, visseral, yaxud üz kəlləsinə bölünür. Ox kəlləsi gövdənin ox skeletinin önə doğru davamı olub beyinin, qoxu orqanının və daxili qulağın ətrafında inkişaf edir. Visseral kəllə bağırsaq borusunun ön şöbəsinin (udlağın) skeletidir. İlk dəfə qəlsəmə yarıqlarını bir-birindən ayıran visseral qövslərdən təşkil edilmişdir.
Heyvanların kəlləsi
Kəllənin təkamül prosesiidə dəyişilməsi beyinin və duyğu orqanlarının mütərəqqi inkişafı, qəlsəmə tənəffüsünün ağciyər tənəffüsü ilə əvəz edilməsi və orqanizmin su mühitindən quru mühitinə keçməsi ilə əlaqədar müxtəlif qidalanma üsullarının dəyişilməsi nəticəsində olmuşdur. İbtidai balıqlarda ilk dəfə qığırdaq kəllə meydana çıxır. və quru onurğalılarında isə qığırdaq kəllə ancaq embrional dövrdə olur. Suda-quruda yaşayanlarda qığırdaq kəllə sümüklə daha çox əvəz edilir və kəllə sümüklərinin miqdarı sümüklü balıqlara nisbətən az olur. Sürünənlərdə və quşlarda kəllə tamamilə sümükdən ibarətdir, yalnız qoxu nahiyəsində qığırdağa təsadüf edilir. Məməlilərdə kəllə daha yüksək inkişaf dərəcəsinə çatır.
İnsanın kəlləsi
İnsanda beyin kəlləsi 8 sümükdən (tək alın, ənsə, əsas, xəlbir sümük, çüt təpə və gicgah sümükləri) təşkil olunur və visseral kəllədən yuxarıda yerləşir. Yuxarı hissəsi kəllə qapağı, aşağı hissəsi kəllə əsası adlanır. Kəllə əsasının daxili 3 çuxura bölünür: ön kəllə çuxuru, orta kəllə çuxuru və dal kəllə çuxuru. Ön və orta kəllə çuxurlarında beyin, dal kəllə çuxurunda isə beyinçik yerləşir. Visseral kəllə isə 14 sümükdən (tək çənə və xış sümüyü, çüt ənk, almaçıq, damaq, burun, göz yaşı və aşağı burun balıqqulağı sümükləri) təşkil olunur və beyin kəlləsinin ön şöbəsinin altında yerləşir. Bura dilaltı sümüyü də aid edirlər. Yeni doğulmuş uşaqlarda beyin kəlləsi visseral kəllədən çox (8 dəfə) böyük olur və əmgəklər (sümükləşməmiş nahiyələr) təsadüf edilir. Normal halda əmgəklər 2-ci ilin axırına qədər sümükləşir. Uşaq böyüdükçə beyin kəlləsinin visseral kəlləyə olan nisbəti dəyişir. Kəllənin ölçü və formasının müəyyən fərdi xüsusiyyətləri vardır. Çevrəsi 52–64 sm, uzunluğu 15–18 sm, eni 12–15 sm arasında variasiya edir.
Qalereya
-
![image]()
kəlləsi -
![image]()
kəlləsi -
![image]()
Məməli yırtıcıların tipik nümayəndəsi olan pişik kəlləsi -
![image]()
Gəmiricilərin tipik nümayəndəsi nutriyanın kəlləsi -
![image]()
kəlləsi -
![image]()
kəlləsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kelle lat cranium onurgali heyvanlarda ve insanda basin skeleti Onurgalilarda kelle ox ve ya beyin kellesi visseral yaxud uz kellesine bolunur Ox kellesi govdenin ox skeletinin one dogru davami olub beyinin qoxu orqaninin ve daxili qulagin etrafinda inkisaf edir Visseral kelle bagirsaq borusunun on sobesinin udlagin skeletidir Ilk defe qelseme yariqlarini bir birinden ayiran visseral qovslerden teskil edilmisdir Heyvanlarin kellesiKellenin tekamul prosesiide deyisilmesi beyinin ve duygu orqanlarinin mutereqqi inkisafi qelseme teneffusunun agciyer teneffusu ile evez edilmesi ve orqanizmin su muhitinden quru muhitine kecmesi ile elaqedar muxtelif qidalanma usullarinin deyisilmesi neticesinde olmusdur Ibtidai baliqlarda ilk defe qigirdaq kelle meydana cixir ve quru onurgalilarinda ise qigirdaq kelle ancaq embrional dovrde olur Suda quruda yasayanlarda qigirdaq kelle sumukle daha cox evez edilir ve kelle sumuklerinin miqdari sumuklu baliqlara nisbeten az olur Surunenlerde ve quslarda kelle tamamile sumukden ibaretdir yalniz qoxu nahiyesinde qigirdaga tesaduf edilir Memelilerde kelle daha yuksek inkisaf derecesine catir Insanin kellesiInsanda beyin kellesi 8 sumukden tek alin ense esas xelbir sumuk cut tepe ve gicgah sumukleri teskil olunur ve visseral kelleden yuxarida yerlesir Yuxari hissesi kelle qapagi asagi hissesi kelle esasi adlanir Kelle esasinin daxili 3 cuxura bolunur on kelle cuxuru orta kelle cuxuru ve dal kelle cuxuru On ve orta kelle cuxurlarinda beyin dal kelle cuxurunda ise beyincik yerlesir Visseral kelle ise 14 sumukden tek cene ve xis sumuyu cut enk almaciq damaq burun goz yasi ve asagi burun baliqqulagi sumukleri teskil olunur ve beyin kellesinin on sobesinin altinda yerlesir Bura dilalti sumuyu de aid edirler Yeni dogulmus usaqlarda beyin kellesi visseral kelleden cox 8 defe boyuk olur ve emgekler sumuklesmemis nahiyeler tesaduf edilir Normal halda emgekler 2 ci ilin axirina qeder sumuklesir Usaq boyudukce beyin kellesinin visseral kelleye olan nisbeti deyisir Kellenin olcu ve formasinin mueyyen ferdi xususiyyetleri vardir Cevresi 52 64 sm uzunlugu 15 18 sm eni 12 15 sm arasinda variasiya edir Qalereyakellesi kellesi Memeli yirticilarin tipik numayendesi olan pisik kellesi Gemiricilerin tipik numayendesi nutriyanin kellesi kellesi kellesi