Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Jan Pol Marat (fr. Jean-Paul Marat; 24 may 1743[…] – 13 iyul 1793[…], Paris) — siyasətçi, tibb doktoru, alim.
| Jan Pol Marat | |
|---|---|
| fr. Jean-Paul Marat | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , İsveçrə |
| Vəfat tarixi | (50 yaşında) |
| Vəfat yeri | Paris,  Fransa |
| Vəfat səbəbi | qətl |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, jurnalist, həkim |
| Partiyası | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
24 may 1743-cü ildə İsveçrənin Boundri qəsəbəsində anadan olmuşdur. Onu tarixdə daha çox demokratik Yakobinçilər qrupunun 3 fəalından ( Robespyer, Danton və Marat ) biri kimi və Fransız İnqilabında Montaqnard fraksiyasının lideri olaraq tanıyırıq, halbuki o terapevt və jurnalist idi. 1780-də "Cinayət Qanunvericilik Planı" (Plan de législation criminelle ) əsərində o, köhnə rejimlərə (Fransız İnqilabından əvvəlki rejim) qarşı çıxaraq Jan-Jak Russo və Monteskyö kimi qərarlı olduğunu göstərirdi.
Marat Fransız İnqilabının başlarında "Vətənimə Olan Təkliflərim" (Offrande à la patrie ) broşurasında monarxiyanın Fransada olan problemləri həll edə biləcəyinə inandığını deyirdi. Bir neçə ay sonra broşürə əlavə nəşr edərək, kralın başlıca olaraq özünün maliyyə ilə bağlı problemlərini düşündüyünü və xalqının ehtiyaclarını yaddan çıxardığını qeyd edirdi. Həmçinin, Britaniyada olan dövlət sisteminin Fransaya model göstərənləri də tənqid edirdi.
Marat "Xalqın dostu" (L’Ami du Peuple ) qəzeti vasitəsi ilə demokratik və radikal ölçülərin alınmasını dəstəkləyən nüfuzlu şəxsiyyətə çevrildi. Xüsusilə, 1789-un oktyabr da xalq kütlələrinin kralın ailəsini Versaliya sarayından Parisə zorla gətirtməsində əsas rol oynamışdı. O, Fransız inqilabına qarşı olan əsilzadələrə qabaqlayıcı tədbir alınması istəyirdi.
Jan Paul Marat 1790-ci illərin başlarında İngiltərədə üç aylıq mühacirət həyatı yaşamışdır, çünki o, yazısında Fransa kralının maliyyə müşavirini hədələyərək hədəf göstərirdi. Artıq onun şöhrəti onu kifayət qədər qoruyurdu və artıq öz fikirlərini açıq yazmağa davam edə bilərdi.
Fransanın xaricində mühacirətdə olan əsilzadələrin Avropa monarxlarının köməyi ilə Fransız İnqilabını qarşısını almaq istədiklərini və XVI Ludovik (XVI Louis) tam gücünün bərpa etmək istədiklərini iddia edirdi.
1790-cı ildə Marat qəzetində belə yazırdı: "Kəsilmiş 500-600 baş xalqın azadlığı, xoşbəxtliyi və güvənliyinin olmasına zəmanət olardı. Saxta insanlıq sizə silahlarından keçirib zərbə vuracaq və nəhayətində milyonlarla qardaşımızın həyatlarını itirməsinə gətirib çıxardacaqdır". Fransa Milli Məclisi onun bu yanaşmasına bir aylıq həbs cəzası vermişdir, amma o qaçıb gizlənərək kampaniyasına davam edirdi.
Kralın Fransadan qaçmaq cəhdlərindən sonra Jan Pol Marat monarxiyanın tərk edilməsini gərəkdiyini düşünməyə başladı. O, deyirdi ki, kral taxta yenidən quraşdırmaq üçün ləyaqətsizdir, həmçinin, zorakılıqla kralı taxtan endirməkdən imtina edən Fransa Milli Məclisini ( Baş Ştatlar ) pisləyirdi.
Sentyabr 1792-ci ilin Milli Konvensiyanın bir nümayəndəsi kimi, Marat peşə təliminin maliyyələşməsi, qısa-müddətli hərbi xidmət və gəlir vergisiylə əlaqədar islahatlar aparılmasın istəyirdi. Əksinqilabçıları edamla cəzalandırmağı dəstəkləyirdi və əksinqilabçılıqla şübhələnilənlərə qarşı olan kütləvi qırğınların bu fikirlə birbaşa əlaqəsi olduğunu qəbul etmirdi.
Paris xalqın və palatasının dəstəyini alaraq Milli Konvensiyada görkəmli üzvə çevrildi. Jirondistlərə (Girondin) qarşı olan ixtilaf onu Montaqnardın simvoluna çevirdi, lakin Montaqlar idarəsi onu təsir edəcək hər hansı vəzifə verməmişdi. Jirondistlər inqilab məhkəməsi olmadan onu hadisələrlə ittiham edirdi. Maratın ona qarşı olan ittihamlardan bəraət etməsi onu karyerasında zirvəyə çıxardı və Jirondistlərin zəifləməsinə səbəb oldu.
1793-cü il 23 iyulda Marat dəri xəstəliyinə görə vanna qəbul edərkən gənc Jirondist tərəfdarı olan Şarlot Korda (Charlot Corday) tərəfindən sui-qəsdə qurban oldu. Maratın dramatik qətli onu xalqın gözündə şəhid zirvəsinə yüksəltdi.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Jean-Paul Marat // Sycomore (fr.). / Assemblée nationale
- Mr. Clifford D. Conner, "Jean Paul Marat: Scientist and revolutionary", Humanity Books press (1999), Ian Germani, "Jean-Paul Marat: Hero and anti-hero of the French Revolution", E. Mellen Press (1992)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Jan Pol Marat fr Jean Paul Marat 24 may 1743 13 iyul 1793 Paris siyasetci tibb doktoru alim Jan Pol Maratfr Jean Paul MaratDogum tarixi 24 may 1743Dogum yeri IsvecreVefat tarixi 13 iyul 1793 50 yasinda Vefat yeri Paris FransaVefat sebebi qetlDefn yeri Panteon d Tehsili Sent Endryus UniversitetiFealiyyeti siyasetci jurnalist hekimPartiyasi Yakobinler Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati24 may 1743 cu ilde Isvecrenin Boundri qesebesinde anadan olmusdur Onu tarixde daha cox demokratik Yakobinciler qrupunun 3 fealindan Robespyer Danton ve Marat biri kimi ve Fransiz Inqilabinda Montaqnard fraksiyasinin lideri olaraq taniyiriq halbuki o terapevt ve jurnalist idi 1780 de Cinayet Qanunvericilik Plani Plan de legislation criminelle eserinde o kohne rejimlere Fransiz Inqilabindan evvelki rejim qarsi cixaraq Jan Jak Russo ve Monteskyo kimi qerarli oldugunu gosterirdi Marat Fransiz Inqilabinin baslarinda Vetenime Olan Tekliflerim Offrande a la patrie brosurasinda monarxiyanin Fransada olan problemleri hell ede bileceyine inandigini deyirdi Bir nece ay sonra brosure elave nesr ederek kralin baslica olaraq ozunun maliyye ile bagli problemlerini dusunduyunu ve xalqinin ehtiyaclarini yaddan cixardigini qeyd edirdi Hemcinin Britaniyada olan dovlet sisteminin Fransaya model gosterenleri de tenqid edirdi Marat Xalqin dostu L Ami du Peuple qezeti vasitesi ile demokratik ve radikal olculerin alinmasini destekleyen nufuzlu sexsiyyete cevrildi Xususile 1789 un oktyabr da xalq kutlelerinin kralin ailesini Versaliya sarayindan Parise zorla getirtmesinde esas rol oynamisdi O Fransiz inqilabina qarsi olan esilzadelere qabaqlayici tedbir alinmasi isteyirdi Jan Paul Marat 1790 ci illerin baslarinda Ingilterede uc ayliq muhaciret heyati yasamisdir cunki o yazisinda Fransa kralinin maliyye musavirini hedeleyerek hedef gosterirdi Artiq onun sohreti onu kifayet qeder qoruyurdu ve artiq oz fikirlerini aciq yazmaga davam ede bilerdi Fransanin xaricinde muhaciretde olan esilzadelerin Avropa monarxlarinin komeyi ile Fransiz Inqilabini qarsisini almaq istediklerini ve XVI Ludovik XVI Louis tam gucunun berpa etmek istediklerini iddia edirdi 1790 ci ilde Marat qezetinde bele yazirdi Kesilmis 500 600 bas xalqin azadligi xosbextliyi ve guvenliyinin olmasina zemanet olardi Saxta insanliq size silahlarindan kecirib zerbe vuracaq ve nehayetinde milyonlarla qardasimizin heyatlarini itirmesine getirib cixardacaqdir Fransa Milli Meclisi onun bu yanasmasina bir ayliq hebs cezasi vermisdir amma o qacib gizlenerek kampaniyasina davam edirdi Kralin Fransadan qacmaq cehdlerinden sonra Jan Pol Marat monarxiyanin terk edilmesini gerekdiyini dusunmeye basladi O deyirdi ki kral taxta yeniden qurasdirmaq ucun leyaqetsizdir hemcinin zorakiliqla krali taxtan endirmekden imtina eden Fransa Milli Meclisini Bas Statlar pisleyirdi Sentyabr 1792 ci ilin Milli Konvensiyanin bir numayendesi kimi Marat pese teliminin maliyyelesmesi qisa muddetli herbi xidmet ve gelir vergisiyle elaqedar islahatlar aparilmasin isteyirdi Eksinqilabcilari edamla cezalandirmagi destekleyirdi ve eksinqilabciliqla subhelenilenlere qarsi olan kutlevi qirginlarin bu fikirle birbasa elaqesi oldugunu qebul etmirdi Paris xalqin ve palatasinin desteyini alaraq Milli Konvensiyada gorkemli uzve cevrildi Jirondistlere Girondin qarsi olan ixtilaf onu Montaqnardin simvoluna cevirdi lakin Montaqlar idaresi onu tesir edecek her hansi vezife vermemisdi Jirondistler inqilab mehkemesi olmadan onu hadiselerle ittiham edirdi Maratin ona qarsi olan ittihamlardan beraet etmesi onu karyerasinda zirveye cixardi ve Jirondistlerin zeiflemesine sebeb oldu Ressam Davidin Maratin qetlini tesvir eden meshur 1793 cu il 23 iyulda Marat deri xesteliyine gore vanna qebul ederken genc Jirondist terefdari olan Sarlot Korda Charlot Corday terefinden sui qesde qurban oldu Maratin dramatik qetli onu xalqin gozunde sehid zirvesine yukseltdi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Jean Paul Marat Sycomore fr Assemblee nationale Mr Clifford D Conner Jean Paul Marat Scientist and revolutionary Humanity Books press 1999 Ian Germani Jean Paul Marat Hero and anti hero of the French Revolution E Mellen Press 1992