Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Matyaş və ya Mattias Korvinus (mac. Hunyadi Mátyás, xorv. Matija Korvin, rum. Matei Corvin, slovak. Matej Korvín, çex. Matyáš Korvín, 24 fevral 1443, Kluj-Napoka, Macarıstan krallığı – 6 aprel 1490, Vyana)— 1458-1490-cı illərdə Macarıstan və Xorvatiyanın kralı. Bir neçə hərbi kampaniya təşkil etdikdən sonra 1469-cu ildə Bohemiya kralı seçilmiş, 1487-ci ildə isə Avstriya hersoqu ünvanını qəbul etmişdir.
| I Matyaş | |
|---|---|
| mac. Hunyadi Mátyás | |
 | |
Macarıstan və Xorvatiyanın kralı | |
| 1458 – 1490 | |
Bohemiya kralı | |
| 1469 – 1490 | |
| 1487 – 1490 | |
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 24 fevral 1443 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 aprel 1490 (47 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | Qida zəhərlənməsi |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, monarx |
| Atası | Yanoş Hunyadi |
| Anası | Elizabet Siladi |
| Həyat yoldaşları |
|
| Uşaqları |
|
| Dini | Hunyadi |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mattias Korvinus 24 fevral 1443-cü ildə Kolozvarda anadan olmuşdur. Matyaş Məşhur macar general Yanoş Hunyadinin kiçik oğlu idi. Atasının ölümündən sonra o, 1456-cı ildə atasının düşməni Ulrix tərəfindən əsir götürülmüş, kiçik qardaşı Laslo Hunyadi isə öldürülmüşdü. 1457-ci ildə V.Laslonun ölümündən sonra macar əsilzadələri ənənəyə sadiq qalaraq kralın seçki yolu ilə taxta çıxmasına qərar verdilər. Bu məqsədlə Macar taxtı üzərində iddiaları olan Müqəddəs Roma-Alman imperatoru III Fridrixə qarşı öz namizədlərini irəli sürdülər. 24 yanvar 1458-ci ildə Budada toplaşan məclis Matyaşı Macarıstan kralı seçdi. Matyaşın kral seçilməsi ilə orta ərslər tarixində ilk dəfə heç bir sülalə ilə bağı olmayan bir namizəd kral seçilmiş oldu.
Macarıstan kralı I Matyaş
Daxili siyasəti
I Matyaş taxta çıxdıqdan sonra hərbi, iqtisadi və idarəetmə sahəsində bir sıra islahatlar həyata keçirdi. Bu islahatlar Macarıstanın itirdiyi nüfuzunun yenidən qayatırlmasına xidmət edirdi. Kral ilk növbədə xarici və daxili düşmənlərə qarşı moraviyalı, sileziyalı və bohemiyalı əsgərlərdən ibarət 30 minlik ordu yaratdı. Dövlətin gəlirlərini artırmaq məqsədilə vergilərdən azad edilmiş bir sıra torpaq sahibləri yenidən vergi ödəməyə tabe tutuldu və yeni vergilər elan edildi. Vergilərin nizami qaydada toplanması dövlət xəzinəsinin artmasına səbəb oldu . Mərkəzi hakimiyyəti gücləndirmək üçün kral ilk növbədə ona müxalif olar qruplaşmalarla mübarizə apardı. Bundan başqa krallıq daxilindəki adamlarına geniş səlahiyyətlər verdi, əyalət məhkəmələri isə krallıq məhkəməsinin tabeliyinə verildi. 1486-cı ildə krallıq daxilində yeni qanunlar ilə bağlı verilən fərmanlar oxunuldu. I Matyaş yaxşı bir əsgər və idarəçi olmaqla yanaşı həm də incəsənətə və elmə olan marağı ilə tanınmışdır. Onun sahib olduğu əl yazmalar, rəsm əsərləri, heykəl kolleksiyaları bütün Avropada məşhur idi. Buda da yerləşən məşhur da məhz I Matyaş tərəfindən qurulmuşdur. Kitabxanada 10 mindən çox əlyazma mövcud idi. Bu əlyazmalardan bəziləri I Sultan Süleymanın hücumu zamanı İstanbula göndərilsə də sonralar 1877-ci ildə geri qaytarılmışdır.
Xarici siyasəti
I Matyaş ölkə daxilində hakimiyyətini gücləndirdikdən sonra ən böyük məqsədlərindən biri olan Bohemiya krallığını və Müqəddəs Roma İmperiyasını ələ keçirmək üçün fəaliyyətə başladı. Yeni bir müharibəyə başlamadan əvvəl ilk öncə Papalıq və bir neçə İtaliyan dövlətləri ilə münasibətləri yoluna qoyan kral daha sonra Fransa və Burqundiyaya da öz elçilərini göndərdi. 1469-cu ildə isə Bohemiya kralı ünvanını qəbul edərək özünü Moraviya, Sileziya və kralı elan etdi. III Fridrix hələ də taxt üzərində iddialarına davam etməkdə idi. Bu məqsədlə Avstriya və Almaniya ilə mütəffiqlik quraraq I Matyaş üzərinə hücuma keçdi. Nəticədə I Matyaş Avstriya və Sitirya üzərindəki iddialarından əl çəkmək məcburiyyətində qaldı.
İstinadlar
- https://www.britannica.com/biography/Matthias-I.
- "Matthias I". 2022-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-18.
- "Matthias Corvinus of Hungary". 2022-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-18.
- "Matthias Corvinus". 2022-04-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-18.
- . Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. 1978. ISBN .
- . The Will to Survive: A History of Hungary. C. Hurst & Co. 2011. ISBN .
- E. Kovács, Péter. Matthias Corvinus (macar). Officina Nova. 1990. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Matyas ve ya Mattias Korvinus mac Hunyadi Matyas xorv Matija Korvin rum Matei Corvin slovak Matej Korvin cex Matyas Korvin 24 fevral 1443 Kluj Napoka Macaristan kralligi 6 aprel 1490 Vyana 1458 1490 ci illerde Macaristan ve Xorvatiyanin krali Bir nece herbi kampaniya teskil etdikden sonra 1469 cu ilde Bohemiya krali secilmis 1487 ci ilde ise Avstriya hersoqu unvanini qebul etmisdir I Matyasmac Hunyadi MatyasMacaristan ve Xorvatiyanin krali1458 1490Bohemiya krali1469 1490Avstriya hersoqu1487 1490EvvelkiSonrakiSexsi melumatlarDogum tarixi 24 fevral 1443Dogum yeri Kluj Napoka Macaristan kralligiVefat tarixi 6 aprel 1490 47 yasinda Vefat yeri Vyana Avstriya hersoqlugu Muqeddes Roma imperiyasiVefat sebebi Qida zeherlenmesiDefn yeri Sekesfexervar kafedrali d Fealiyyeti siyasetci monarxAtasi Yanos HunyadiAnasi Elizabet SiladiHeyat yoldaslari Katalina Podebrad d 1461 1461 1464 Beatrisa Araqon d 1476 1475 1490 Elizabet Celye d Usaqlari Yanos Korvin d N Hunyadi d Dini Hunyadi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMattias Korvinus 24 fevral 1443 cu ilde Kolozvarda anadan olmusdur Matyas Meshur macar general Yanos Hunyadinin kicik oglu idi Atasinin olumunden sonra o 1456 ci ilde atasinin dusmeni Ulrix terefinden esir goturulmus kicik qardasi Laslo Hunyadi ise oldurulmusdu 1457 ci ilde V Laslonun olumunden sonra macar esilzadeleri eneneye sadiq qalaraq kralin secki yolu ile taxta cixmasina qerar verdiler Bu meqsedle Macar taxti uzerinde iddialari olan Muqeddes Roma Alman imperatoru III Fridrixe qarsi oz namizedlerini ireli surduler 24 yanvar 1458 ci ilde Budada toplasan meclis Matyasi Macaristan krali secdi Matyasin kral secilmesi ile orta ersler tarixinde ilk defe hec bir sulale ile bagi olmayan bir namized kral secilmis oldu Macaristan krali I MatyasI Matyas Korvinusun Milanda Sforcesko qesrindeki heykeliDaxili siyaseti I Matyas taxta cixdiqdan sonra herbi iqtisadi ve idareetme sahesinde bir sira islahatlar heyata kecirdi Bu islahatlar Macaristanin itirdiyi nufuzunun yeniden qayatirlmasina xidmet edirdi Kral ilk novbede xarici ve daxili dusmenlere qarsi moraviyali sileziyali ve bohemiyali esgerlerden ibaret 30 minlik ordu yaratdi Dovletin gelirlerini artirmaq meqsedile vergilerden azad edilmis bir sira torpaq sahibleri yeniden vergi odemeye tabe tutuldu ve yeni vergiler elan edildi Vergilerin nizami qaydada toplanmasi dovlet xezinesinin artmasina sebeb oldu Merkezi hakimiyyeti guclendirmek ucun kral ilk novbede ona muxalif olar qruplasmalarla mubarize apardi Bundan basqa kralliq daxilindeki adamlarina genis selahiyyetler verdi eyalet mehkemeleri ise kralliq mehkemesinin tabeliyine verildi 1486 ci ilde kralliq daxilinde yeni qanunlar ile bagli verilen fermanlar oxunuldu I Matyas yaxsi bir esger ve idareci olmaqla yanasi hem de incesenete ve elme olan maragi ile taninmisdir Onun sahib oldugu el yazmalar resm eserleri heykel kolleksiyalari butun Avropada meshur idi Buda da yerlesen meshur da mehz I Matyas terefinden qurulmusdur Kitabxanada 10 minden cox elyazma movcud idi Bu elyazmalardan bezileri I Sultan Suleymanin hucumu zamani Istanbula gonderilse de sonralar 1877 ci ilde geri qaytarilmisdir Xarici siyaseti I Matyas olke daxilinde hakimiyyetini guclendirdikden sonra en boyuk meqsedlerinden biri olan Bohemiya kralligini ve Muqeddes Roma Imperiyasini ele kecirmek ucun fealiyyete basladi Yeni bir muharibeye baslamadan evvel ilk once Papaliq ve bir nece Italiyan dovletleri ile munasibetleri yoluna qoyan kral daha sonra Fransa ve Burqundiyaya da oz elcilerini gonderdi 1469 cu ilde ise Bohemiya krali unvanini qebul ederek ozunu Moraviya Sileziya ve krali elan etdi III Fridrix hele de taxt uzerinde iddialarina davam etmekde idi Bu meqsedle Avstriya ve Almaniya ile muteffiqlik quraraq I Matyas uzerine hucuma kecdi Neticede I Matyas Avstriya ve Sitirya uzerindeki iddialarindan el cekmek mecburiyyetinde qaldi Istinadlarhttps www britannica com biography Matthias I Matthias I 2022 03 22 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 18 Matthias Corvinus of Hungary 2022 03 18 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 18 Matthias Corvinus 2022 04 12 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 18 Mehmed the Conqueror and His Time Princeton University Press 1978 ISBN 0 691 09900 6 The Will to Survive A History of Hungary C Hurst amp Co 2011 ISBN 978 1 84904 112 6 E Kovacs Peter Matthias Corvinus macar Officina Nova 1990 ISBN 963 7835 49 0