Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
III Şah İsmayıl (fars. شاهاسماعیل سوم; tam adı: Əbu Turab İsmayıl ibn Seyid Murtuza; 1733, İsfahan – 1773, Abadan, Xuzistan ostanı) — Səfəvilər xanədanlığından olan XIII İran şahənşahı. Hüquqi olaraq İran şahı olmuşdur. Dövləti onun adından Kərim xan Zənd və Raziya Sultan idarə etmişdir.
| Şah III İsmayıl | |
|---|---|
| İsmayıl mirzə Seyid Murtuza oğlu Səfəvi | |
 III Şah İsmayılın adına kəsdirilən pul | |
| 1750 – 1773 | |
| Əvvəlki | II Süleyman Səfəvi |
| Sonrakı | Raziya Sultan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1733 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1773 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | İran, Xuzistan, Abadan |
| Atası | Seyid Murtuza Mirzə |
| Anası | Məryəm Sultan Səfəvi |
| Ailəsi | Səfəvilər |
| Dini | İslam |
Həyatı
Şah İsmayıl 1733-cü ildə anadan olmuşdur. Sultan Hüseynin nəslindəndir, atası Seyid Murtuza Mirzə, anası Səfəvi hökmdarı Sultan Hüseynin qızı Məryəm sultandir.
1747-ci ildə Nadir şah öldürüldükdən sonra İranda və Azərbaycanda hakimiyyət uğrunda mübarizə başlandı. İranın cənubunda isə özlərinə Şiraz şəhərini mərkəz seçən fars Zəndlər sülaləsi hakimiyyət uğrunda mübarizə aparırdılar. Onlara çox gözəl aydın idi ki, Nadir şahın öldürülməsinin və Əfşarlar İmperiyasının parçalanmasının ən böyük səbəblərindən biri də məhz Səfəvilər sülaləsi amili idi ki, Kərim xan Zənd və də bundan məharətlə istifadə etdilər. Belə ki, 1747–1749-cu illərdə Əfşar Xanədanlığı özü də dərin siyasi böhran keçirirdi. Hakimiyyət uğrunda mübarizələr və daxili çəkişmələr nəticəsində dövlət zəifləmişdi. Bu sülalənin hakimyyəti yalnız Xorasanda mövcud idi. 1749-cu il dekabr ayında saray çevrilişi nəticəsində Şahrux İran şahlığından məhrum edildi və 19 yanvar 1750-ci ildə hakimiyyətə, II Süleyman şah Səfəvi adı ilə Mir Seyid Məhəmməd gəldi, lakin az sonra 1750-ci ilin mart ayında saray çevrilişi nəticəsində II Süleyman şah Səfəvi devrildi və hakmiyyətə yenidən Şahrux şah Əfşar gəldi. Bu hadisələrlə eyni vaxtda 1750-ci il yanvarın 19-da İsfahana daxil olan və Kərim xan Zənd tərəfindən hakimiyyətə III Şah İsmayıl adı ilə 17 yaşlı İsmayıl gətirildi. Və əslində (hüquqi olaraq) İranda Səfəvilər sülaləsinin hakimiyyəti bərpa olundu, lakin İsmayılın heç bir real gücü və hakimiyyəti yox idi. Belə ki, dövləti onun adından vəkil adı ilə Kərim xan Zənd və Raziya Sultan idarə edirdi. Əslində Zəndlər və Bəxtiyarilər III Şah İsmayıldan xalqı yatışdırmaq və öz hakimiyyətlərini rəsmi etmək üçün istifadə edirdilər. Onu isə İranın cənubunda Abadan şəhərində qalada həbsdə tuturdular və o, heç bir vəzifəsini icra edə bilmirdi. öldürüldükdən sonra isə Kərim xan Zənd, tək başına İranın cənubunu idarə edir və bu dövrdə yenə də III Şah İsmayıl qalada həbsdə saxlanılırdı. 1773-cü ildə isə III Şah İsmayıl İranın cənubunda Xuzistan vilayətindəki Abadan şəhərində saray dustaqlığındaikən vəfat etdi.
Ədəbiyyat
- E. van Donzel, B. Lewis, Ch. Pellat Encyclopédie de l'Islam G. P Maisonneuve & Larose SA Paris 1978.
- İran Ensiklopediyası saytı
- Abu’l-Ḥasan Ḡaffārī Kāšānī. "Golšan-e morād". ed. Ḡ-R. Ṭabāṭabāʾī Majd. Tehran. 1990. səh. 42, 58, 110
- Abu’l-Ḥasan Golestāna. "Mojmal al-tawārīḵ". ed. M.-T. Modarres Rażawī. Tehran. 1977. səh. 172–73, 181–82, 192, 214–15.
- Ṣādeq Nāmī. "Tārīḵ-e gītīgošāy". ed. S. Nafīsī. Tehran. 1938. səh. 16.
- J. R. Perry, "The Last Safavids, 1722–1773". Iran IX. 1971. səh. 66–69.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
III İsmayıl Doğum: 1733 Vəfat: 1773 | ||
| iddası titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri II Şah Süleyman |  Səfəvilər (صفویان) Şahlıq iddiaçısı 1750-1773 | Xələfləri Raziya Sultan |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin III Sah Ismayil fars شاه اسماعیل سوم tam adi Ebu Turab Ismayil ibn Seyid Murtuza 1733 Isfahan 1773 Abadan Xuzistan ostani Sefeviler xanedanligindan olan XIII Iran sahensahi Huquqi olaraq Iran sahi olmusdur Dovleti onun adindan Kerim xan Zend ve Raziya Sultan idare etmisdir Sah III IsmayilIsmayil mirze Seyid Murtuza oglu SefeviIII Sah Ismayilin adina kesdirilen pulIranin ve Sefevi Imperiyasinin XIII sahi1750 1773EvvelkiII Suleyman SefeviSonrakiRaziya SultanSexsi melumatlarDogum tarixi 1733Dogum yeri Isfahan Merkezi bexsi d Isfahan sehristani Isfahan ostani IranVefat tarixi 1773Vefat yeri Abadan Abadan sehristani Xuzistan ostani IranDefn yeri Iran Xuzistan AbadanAtasi Seyid Murtuza MirzeAnasi Meryem Sultan SefeviAilesi SefevilerDini IslamHeyatiSah Ismayil 1733 cu ilde anadan olmusdur Sultan Huseynin neslindendir atasi Seyid Murtuza Mirze anasi Sefevi hokmdari Sultan Huseynin qizi Meryem sultandir 1747 ci ilde Nadir sah olduruldukden sonra Iranda ve Azerbaycanda hakimiyyet ugrunda mubarize baslandi Iranin cenubunda ise ozlerine Siraz seherini merkez secen fars Zendler sulalesi hakimiyyet ugrunda mubarize aparirdilar Onlara cox gozel aydin idi ki Nadir sahin oldurulmesinin ve Efsarlar Imperiyasinin parcalanmasinin en boyuk sebeblerinden biri de mehz Sefeviler sulalesi amili idi ki Kerim xan Zend ve de bundan meharetle istifade etdiler Bele ki 1747 1749 cu illerde Efsar Xanedanligi ozu de derin siyasi bohran kecirirdi Hakimiyyet ugrunda mubarizeler ve daxili cekismeler neticesinde dovlet zeiflemisdi Bu sulalenin hakimyyeti yalniz Xorasanda movcud idi 1749 cu il dekabr ayinda saray cevrilisi neticesinde Sahrux Iran sahligindan mehrum edildi ve 19 yanvar 1750 ci ilde hakimiyyete II Suleyman sah Sefevi adi ile Mir Seyid Mehemmed geldi lakin az sonra 1750 ci ilin mart ayinda saray cevrilisi neticesinde II Suleyman sah Sefevi devrildi ve hakmiyyete yeniden Sahrux sah Efsar geldi Bu hadiselerle eyni vaxtda 1750 ci il yanvarin 19 da Isfahana daxil olan ve Kerim xan Zend terefinden hakimiyyete III Sah Ismayil adi ile 17 yasli Ismayil getirildi Ve eslinde huquqi olaraq Iranda Sefeviler sulalesinin hakimiyyeti berpa olundu lakin Ismayilin hec bir real gucu ve hakimiyyeti yox idi Bele ki dovleti onun adindan vekil adi ile Kerim xan Zend ve Raziya Sultan idare edirdi Eslinde Zendler ve Bextiyariler III Sah Ismayildan xalqi yatisdirmaq ve oz hakimiyyetlerini resmi etmek ucun istifade edirdiler Onu ise Iranin cenubunda Abadan seherinde qalada hebsde tuturdular ve o hec bir vezifesini icra ede bilmirdi olduruldukden sonra ise Kerim xan Zend tek basina Iranin cenubunu idare edir ve bu dovrde yene de III Sah Ismayil qalada hebsde saxlanilirdi 1773 cu ilde ise III Sah Ismayil Iranin cenubunda Xuzistan vilayetindeki Abadan seherinde saray dustaqligindaiken vefat etdi EdebiyyatE van Donzel B Lewis Ch Pellat Encyclopedie de l Islam G P Maisonneuve amp Larose SA Paris 1978 Iran Ensiklopediyasi sayti Abu l Ḥasan Ḡaffari Kasani Golsan e morad ed Ḡ R Ṭabaṭabaʾi Majd Tehran 1990 seh 42 58 110 Abu l Ḥasan Golestana Mojmal al tawariḵ ed M T Modarres Razawi Tehran 1977 seh 172 73 181 82 192 214 15 Ṣadeq Nami Tariḵ e gitigosay ed S Nafisi Tehran 1938 seh 16 J R Perry The Last Safavids 1722 1773 Iran IX 1971 seh 66 69 Hemcinin baxSefeviler dovletiXarici kecidlerIII IsmayilSefeviler sulalesiDogum 1733 Vefat 1773iddasi titullariSelefleri II Sah Suleyman Sefeviler صفویان Sahliq iddiacisi 1750 1773 Xelefleri Raziya Sultan