Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hurufu Muqatta (ərəb. الحروف المقطعة) — bəzi surələrin əvvəlində öz adları ilə tələffüz edilən hərflərin ümumi adı.
| Hurufu Muqatta | |
|---|---|
| ərəb. الحروف المقطعة | |
 | |
| Müəllif | Allah |
| Janr | müqəddəs Kitab |
| Ölkə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Etimologiyası
Bu termin ərəb dilindəki "hərf" (ərəb. حرف) sözünün cəmi olan "huruf" kəlməsi ilə, "qat" (ərəb. قطع) kökündən törəmiş, "kəsmək", "tamdan ayırmaq" mənalarına gələn "muqatta" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Bu termini əmələ gətirən hərflər, sözü kimi deyil, öz adları ilə tələffüz edildiklərindən "müstəqil və ayrı hərflər" mənasına gələn "Hurufu Muqatta" olaraq adlandırılıblar. "Hurufu Muqatta"lara yuxardakı səbəbdən ötrü "Hurufu Təhəcci", surələrin ilk hərifləri olduqlarından "Əvailus-Suvər" və ya "Fəvatihus-Suvər" də deyilir. Mənaları və hansı səbəbdən istifadə edilmədiklərindən ötrü bu hərflərə "Hurufu Mubhəmə" də deyilmişdir.
Muqatta hərflərinin sayı
Muqatta hərflərinin sayı 14-dür. Bu hərflər aşağıdakılardır:
- ا
- ح
- ر
- س
- ص
- ط
- ع
- ق
- ك
- ل
- م
- ن
- هـ
- ى
Bu hərflərin üçü tək, dördü iki, üçü üç, ikisi dört, ikisi də bəş hərflidirlər. Bakillani və Zəmahşəri kimi alimlərin də işarə etdiyi kimi Hurufu Muqatta ərəb əlifbasının yarısını, məhmusə-məchurə, şədədə-rihvə kimi hərf qruplarının da yarısını əmələ gətirir.
Muqatta hərfli surələrin sayı
Hurufu Muqatta Quranda 29 surənin əvvəlində verilmişdir. Bu surələrdən 2-si Mədəni, 27-si Məkki surələrdir. Bu surələr aşağıdakılardır:
- Bəqərə surəsi,
- Ali-İmran surəsi,
- Ənkəbut surəsi,
- Rum surəsi,
- Loğman surəsi,
- Səcdə surəsi,
- Rəd surəsi,
- Əraf surəsi,
- Yunus surəsi,
- Hud surəsi,
- Yusif surəsi,
- İbrahim surəsi,
- Hicr surəsi,
- Mumin surəsi,
- Fussilət surəsi,
- Zuxruf surəsi,
- Duxan surəsi,
- Casiyə surəsi,
- Əhqaf surəsi,
- Şura surəsi,
- Qaf surəsi,
- Məryəm surəsi,
- Qələm surəsi,
- Sad surəsi,
- Taha surəsi,
- Nəml surəsi,
- Şuəra surəsi,
- Qəsəs surəsi,
- Yasin surəsi.
Müstəqil ayə olub-olmamaları məsələsi
Muqatta hərflərinin mətndəki (irab) mövqeləri haqqında qiraət elmi və təcvid hökmləri baxımından müxtəlif fikirlər irəli sürülmüşdür. Bu hərflərin tam bir ayə sayıla biləcəyi də mübahisəlidir. Kufəli qiraət alimləri "əlif ləm mim", "hə mim", "qaf hə yə ayn", "ta hə", "ta sin mim" və "ya sin" hərflərini bir, "ha mim ayn sin qaf" hərflərini iki, digərlərini isə ilk ayənin bir hissəsi hesab etmişlər, lakin Bəsrənin qiraət alimləri bunların heç birini tam bir ayə olaraq qəbul etməmişlər.
Mənaları
Əbu Bəkr, Ömər, Osman, Əli, İbn Məsud və İbn Abbas kimi səhabələr Muqatta hərflərinin hansı mənalarda istifadə edildiyinin yalnız Allahın bildiyini söyləyiblər. Sünni alimlərdən Şəbi, Süfyən əs-Səvri, İbn Hibban, Əbu Həyyan əl-Əndəlüsi, Süyuti və şiə alimlərinin isə əksəriyyəti bu fikri dəstəyirlər. Şəvkani də sözü gedən hərflərin mənası ilə bağlı Məhəmməd peyğəmbərin heç bir açıqlama verməməsi, səhabələrin və Tabiin alimlərinin irəli sürdükləri çox fərqli fikirlərin bir nöqtədə cəm edilə bilməməsi, həmçinin təklif olunan mənaların da heç birinin ərəb dilinin qaydalarına uyğun gəlməməsi kimi səbəblərdən bu mövzuda fikir bildirməməyi üstün tutmuş, bu hərflərin nazil edilməsində Allahın mütləq bir hikməti olduğunu, lakin insan ağlının bu hikməti dərk etməkdə aciz olduğunu söyləməklə kifayətlənmişdir.
Mənaları haqqındak iddialar
Tarix boyu bu hərflərin hansı mənaya gəlmələri haqqında həm avropalı şərqşünaslar, həm sünni, həm də şiə alimləri müxtəlif iddia və versiyalar irəli sürsələrdə də bunlar öz təsdiqini tapmamışdır.
İstinadlar
- İcazul-Quran (ərəb). Qahirə. 1347. 48.
- əl-Kəşşaf, cild I (ərəb). Beyrut. 101–103.
- Razi. Məfatihul-ğeyb cild II (ərəb). Qahirə, Beyrut. 1934–62. 12.
- Qurtubi. əl-Cami, cild I (ərəb). Qahirə. 1966–67. 157.
- İbn Cəzəri. ən-Nəşr, cild I (ərəb). Qahirə. 219.
- Zəmahşəri. əl-Kəşşaf, cild I (az.). 105–106.
- Neysaburi. Qəraibul-Quran, cild I (ərəb). Qahirə. 1962–71. 134.
- Təbərsi. Məcmul-bəyan, cild l (ərəb). Beyrut. 1986. 112.
- Feyzul-Qədir, cild I (ərəb). 30–32.
- Rodinson. Həzrət Məhəmməd. İstanbul. 1994. 61.
- Introduction (fransız). Paris. 1959. 148–149.
- İbn Babəveyh Qummi. Məanil-əxbər (ərəb). Beyrut. 1990. 28.
- Məclisi. Biharul-ənvar, cild LXXXIX (ərəb). Beyrut. 1983. 377.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hurufu Muqatta ereb الحروف المقطعة bezi surelerin evvelinde oz adlari ile teleffuz edilen herflerin umumi adi Hurufu Muqattaereb الحروف المقطعة Muellif AllahJanr muqeddes KitabOlke Hicaz Vikianbarda elaqeli mediafayllarEtimologiyasiBu termin ereb dilindeki herf ereb حرف sozunun cemi olan huruf kelmesi ile qat ereb قطع kokunden toremis kesmek tamdan ayirmaq menalarina gelen muqatta sozlerinin birlesmesinden emele gelmisdir Bu termini emele getiren herfler sozu kimi deyil oz adlari ile teleffuz edildiklerinden musteqil ve ayri herfler menasina gelen Hurufu Muqatta olaraq adlandiriliblar Hurufu Muqatta lara yuxardaki sebebden otru Hurufu Tehecci surelerin ilk herifleri olduqlarindan Evailus Suver ve ya Fevatihus Suver de deyilir Menalari ve hansi sebebden istifade edilmediklerinden otru bu herflere Hurufu Mubheme de deyilmisdir Muqatta herflerinin sayiMuqatta herflerinin sayi 14 dur Bu herfler asagidakilardir ا ح ر س ص ط ع ق ك ل م ن هـ ى Bu herflerin ucu tek dordu iki ucu uc ikisi dort ikisi de bes herflidirler Bakillani ve Zemahseri kimi alimlerin de isare etdiyi kimi Hurufu Muqatta ereb elifbasinin yarisini mehmuse mechure sedede rihve kimi herf qruplarinin da yarisini emele getirir Muqatta herfli surelerin sayiHurufu Muqatta Quranda 29 surenin evvelinde verilmisdir Bu surelerden 2 si Medeni 27 si Mekki surelerdir Bu sureler asagidakilardir Beqere suresi Ali Imran suresi Enkebut suresi Rum suresi Logman suresi Secde suresi Red suresi Eraf suresi Yunus suresi Hud suresi Yusif suresi Ibrahim suresi Hicr suresi Mumin suresi Fussilet suresi Zuxruf suresi Duxan suresi Casiye suresi Ehqaf suresi Sura suresi Qaf suresi Meryem suresi Qelem suresi Sad suresi Taha suresi Neml suresi Suera suresi Qeses suresi Yasin suresi Musteqil aye olub olmamalari meselesiMuqatta herflerinin metndeki irab movqeleri haqqinda qiraet elmi ve tecvid hokmleri baximindan muxtelif fikirler ireli surulmusdur Bu herflerin tam bir aye sayila bileceyi de mubahiselidir Kufeli qiraet alimleri elif lem mim he mim qaf he ye ayn ta he ta sin mim ve ya sin herflerini bir ha mim ayn sin qaf herflerini iki digerlerini ise ilk ayenin bir hissesi hesab etmisler lakin Besrenin qiraet alimleri bunlarin hec birini tam bir aye olaraq qebul etmemisler MenalariEbu Bekr Omer Osman Eli Ibn Mesud ve Ibn Abbas kimi sehabeler Muqatta herflerinin hansi menalarda istifade edildiyinin yalniz Allahin bildiyini soyleyibler Sunni alimlerden Sebi Sufyen es Sevri Ibn Hibban Ebu Heyyan el Endelusi Suyuti ve sie alimlerinin ise ekseriyyeti bu fikri desteyirler Sevkani de sozu geden herflerin menasi ile bagli Mehemmed peygemberin hec bir aciqlama vermemesi sehabelerin ve Tabiin alimlerinin ireli surdukleri cox ferqli fikirlerin bir noqtede cem edile bilmemesi hemcinin teklif olunan menalarin da hec birinin ereb dilinin qaydalarina uygun gelmemesi kimi sebeblerden bu movzuda fikir bildirmemeyi ustun tutmus bu herflerin nazil edilmesinde Allahin mutleq bir hikmeti oldugunu lakin insan aglinin bu hikmeti derk etmekde aciz oldugunu soylemekle kifayetlenmisdir Menalari haqqindak iddialar Tarix boyu bu herflerin hansi menaya gelmeleri haqqinda hem avropali serqsunaslar hem sunni hem de sie alimleri muxtelif iddia ve versiyalar ireli surselerde de bunlar oz tesdiqini tapmamisdir IstinadlarIcazul Quran ereb Qahire 1347 48 el Kessaf cild I ereb Beyrut 101 103 Razi Mefatihul geyb cild II ereb Qahire Beyrut 1934 62 12 Qurtubi el Cami cild I ereb Qahire 1966 67 157 Ibn Cezeri en Nesr cild I ereb Qahire 219 Zemahseri el Kessaf cild I az 105 106 Neysaburi Qeraibul Quran cild I ereb Qahire 1962 71 134 Tebersi Mecmul beyan cild l ereb Beyrut 1986 112 Feyzul Qedir cild I ereb 30 32 Rodinson Hezret Mehemmed Istanbul 1994 61 Introduction fransiz Paris 1959 148 149 Ibn Babeveyh Qummi Meanil exber ereb Beyrut 1990 28 Meclisi Biharul envar cild LXXXIX ereb Beyrut 1983 377