Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hesablama fizikası (və ya kompüter fizikasına aid metodlar, ing. Computational physics) — fiziki hadisələri modelləşdirmək və simulyasiya etmək üçün kompüter əsaslı alqoritmlərdən və riyazi metodlardan istifadə edən fizika sahəsidir. Bu sahə elmi hesablama və simulyasiya üsullarını birləşdirərək mürəkkəb fiziki prosesləri və sistemləri araşdırmağa kömək edir.
Əsas tətbiq sahələri
Hesablama fizikasının əsas tətbiq sahələrinə aşağıdakılar daxildir:
- Molekulyar dinamik modelləşdirmə — atom və molekulların hərəkətini təhlil etmək üçün istifadə olunur. Bu, kimya, biofizika və materialşünaslıqda çox faydalıdır.
- Kvant mexanikası — hesablama fizikası kvant mexanikası problemlərinin həllində çox geniş istifadə olunur, xüsusilə atom və molekulyar strukturların modelləşdirilməsində.
- Termodinamik və statistik fizika — termodinamik sistemlərin davranışını proqnozlaşdırmaq üçün statistik metodlarla fiziki modellər qurulur.
- Astrofizika — ulduz sistemləri, qalaktikalar və qara dəliklər kimi böyük miqyaslı sistemlərin hərəkətini modelləşdirmək və təhlil etmək üçün istifadə olunur.
- Materialşünaslıq və qatı cisim fizikası — kristal strukturlar, metal və yarımkeçirici materialların xüsusiyyətlərini analiz etmək və yeni materiallar yaratmaq üçün istifadə olunur.
Hesablama fizikasında ümumiyyətlə Monte Karlo metodları, sonlu fərq metodları, matris hesablamaları və Furir çevirmələri kimi riyazi və statistik metodlar istifadə olunur.
Hesablama fizikasında problemlər
Hesablama fizikası problemlərini dəqiq həll etmək çox çətindir. Bu, bir neçə (riyazi) səbəblə bağlıdır: cəbri və/və ya analitik həll qabiliyyətinin olmaması, mürəkkəblik və xaos. Məsələn, güclü elektrik sahəsində bir atomun ətrafında fırlanan elektronun dalğa funksiyasının hesablanması (Stark effekti) kimi zahirən sadə görünən problemlər belə praktiki alqoritm (əgər tapılarsa) formalaşdırmaq üçün böyük səy tələb edə bilər — qrafik metodlar və ya axtarışı kimi digər daha qabarıq və ya daha sərt üsullar tələb oluna bilər. Daha inkişaf etmiş tərəfdən, bəzən riyazi təlaş nəzəriyyəsi də istifadə olunur (burada bu xüsusi nümunə üçün işləyən model göstərilir). Bundan əlavə, bir çox bədən problemləri (və onların klassik analoqları) üçün hesablama dəyəri və mürəkkəbliyi sürətlə artır. Makroskopik sistem adətən onu təşkil edən hissəciklərin sırasına görə 
İstinadlar
- Sauer, Tim; Grebogi, Celso; Yorke, James A. "How Long Do Numerical Chaotic Solutions Remain Valid?". Physical Review Letters. 79 (1). 1997: 59–62. Bibcode:1997PhRvL..79...59S. doi:10.1103/PhysRevLett.79.59.
- A molecular dynamics primer Arxiv surəti 11 yanvar 2015 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2015-01-11 at the Wayback Machine, Furio Ercolessi, University of Udine , Italy. Article PDF Arxiv surəti 24 sentyabr 2015 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2015-09-24 at the Wayback Machine.
- "Simulating physics with computers". International Journal of Theoretical Physics (ingilis). 21 (6–7). 1982: 467–488. Bibcode:1982IJTP...21..467F. doi:10.1007/bf02650179. ISSN 0020-7748.Article PDF
- Thijssen, Jos. Computational Physics. Cambridge University Press. 2007. ISBN .
- Landau, Rubin H.; Paez, Jose; Bordeianu, Cristian C. A survey of computational physics: introductory computational science. Princeton University Press. 2011. ISBN . 2017-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-01.
- Landau, Rubin H.; Páez, Manuel J.; Bordeianu, Cristian C. Computational Physics: Problem Solving with Python. . 2015. 2017-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-01.
- "Simulating physics with computers". International Journal of Theoretical Physics (ingilis). 21 (6–7). 1982: 467–488. Bibcode:1982IJTP...21..467F. doi:10.1007/bf02650179. ISSN 0020-7748.Article PDF
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hesablama fizikasi ve ya komputer fizikasina aid metodlar ing Computational physics fiziki hadiseleri modellesdirmek ve simulyasiya etmek ucun komputer esasli alqoritmlerden ve riyazi metodlardan istifade eden fizika sahesidir Bu sahe elmi hesablama ve simulyasiya usullarini birlesdirerek murekkeb fiziki prosesleri ve sistemleri arasdirmaga komek edir Esas tetbiq saheleriHesablama fizikasinin esas tetbiq sahelerine asagidakilar daxildir Molekulyar dinamik modellesdirme atom ve molekullarin hereketini tehlil etmek ucun istifade olunur Bu kimya biofizika ve materialsunasliqda cox faydalidir Kvant mexanikasi hesablama fizikasi kvant mexanikasi problemlerinin hellinde cox genis istifade olunur xususile atom ve molekulyar strukturlarin modellesdirilmesinde Termodinamik ve statistik fizika termodinamik sistemlerin davranisini proqnozlasdirmaq ucun statistik metodlarla fiziki modeller qurulur Astrofizika ulduz sistemleri qalaktikalar ve qara delikler kimi boyuk miqyasli sistemlerin hereketini modellesdirmek ve tehlil etmek ucun istifade olunur Materialsunasliq ve qati cisim fizikasi kristal strukturlar metal ve yarimkecirici materiallarin xususiyyetlerini analiz etmek ve yeni materiallar yaratmaq ucun istifade olunur Hesablama fizikasinda umumiyyetle Monte Karlo metodlari sonlu ferq metodlari matris hesablamalari ve Furir cevirmeleri kimi riyazi ve statistik metodlar istifade olunur Hesablama fizikasinda problemlerHesablama fizikasi problemlerini deqiq hell etmek cox cetindir Bu bir nece riyazi sebeble baglidir cebri ve ve ya analitik hell qabiliyyetinin olmamasi murekkeblik ve xaos Meselen guclu elektrik sahesinde bir atomun etrafinda firlanan elektronun dalga funksiyasinin hesablanmasi Stark effekti kimi zahiren sade gorunen problemler bele praktiki alqoritm eger tapilarsa formalasdirmaq ucun boyuk sey teleb ede biler qrafik metodlar ve ya axtarisi kimi diger daha qabariq ve ya daha sert usullar teleb oluna biler Daha inkisaf etmis terefden bezen riyazi telas nezeriyyesi de istifade olunur burada bu xususi numune ucun isleyen model gosterilir Bundan elave bir cox beden problemleri ve onlarin klassik analoqlari ucun hesablama deyeri ve murekkebliyi suretle artir Makroskopik sistem adeten onu teskil eden hisseciklerin sirasina gore 1023 displaystyle 10 23 olcuye malikdir ona gore de bu problem yaradir Kvant mexanikasinin meselelerinin helli bir qayda olaraq sistemin olcusunde eksponensial siraya malikdir klassik N cisimler ucun ise N kvadrat duzuluye malikdir Nehayet bir cox fiziki sistemler tebietce en yaxsi halda qeyri xetti en pis halda ise xaotikdir bu o demekdir ki her hansi ededi sehvlerin hellin faydasiz olacagi noqteye catmamasini temin etmek cetin ola biler IstinadlarSauer Tim Grebogi Celso Yorke James A How Long Do Numerical Chaotic Solutions Remain Valid Physical Review Letters 79 1 1997 59 62 Bibcode 1997PhRvL 79 59S doi 10 1103 PhysRevLett 79 59 A molecular dynamics primer Arxiv sureti 11 yanvar 2015 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2015 01 11 at the Wayback Machine Furio Ercolessi University of Udine Italy Article PDF Arxiv sureti 24 sentyabr 2015 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2015 09 24 at the Wayback Machine Simulating physics with computers International Journal of Theoretical Physics ingilis 21 6 7 1982 467 488 Bibcode 1982IJTP 21 467F doi 10 1007 bf02650179 ISSN 0020 7748 Article PDF Thijssen Jos Computational Physics Cambridge University Press 2007 ISBN 978 0521833462 Landau Rubin H Paez Jose Bordeianu Cristian C A survey of computational physics introductory computational science Princeton University Press 2011 ISBN 9780691131375 2017 05 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 11 01 Landau Rubin H Paez Manuel J Bordeianu Cristian C Computational Physics Problem Solving with Python 2015 2017 06 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 11 01 Simulating physics with computers International Journal of Theoretical Physics ingilis 21 6 7 1982 467 488 Bibcode 1982IJTP 21 467F doi 10 1007 bf02650179 ISSN 0020 7748 Article PDF