Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haaqa-Visbi qaydaları — konosament üzrə dənizlə yüklərin daşınması haqqında beynəlxalq qaydalar. Bu Qaydalar 3 sənəddən ibarətdir. Belə ki, tam adı "Konosamentə aid bəzi qaydaların unifikasiyası üçün Beynəlxalq Konvensiya" olan Brüssel Konvensiyası 25 avqust 1924-cü il tarixində qəbul olunmuşdur. O, qısaldılmış şəkildə Haaqa qaydaları adlanır. Bu Konvensiyaya (Haaqa qaydalarına) 1968-ci il tarixli Brüssel Protokolu ilə bəzi dəyişikliklər edilmişdir. Ona Visbi qaydaları deyilir. Dəyişikliklərlə birlikdə 1924-cü il Brüssel Konvensiyası Haaqa-Visbi qaydaları adlanır.
| Haaqa-Visbi qaydaları | |
|---|---|
| Konosamentə aid bəzi qaydaların unifikasiyası üçün Beynəlxalq Konvensiya(1924)/ Birinci Protokol (1968)/ İkinci Protokol (1979) | |
| Hazırlanma tarixi | 25 avqust 1924/23 fevral 1968/21 dekabr 1979 |
| Qüvvəyə minməsi | 2 iyun 1931/23 iyun 1977/24 fevral 1982 |
| Tərəflər | 86/24/19 |
Əhəmiyyəti
Qaydalar beynəlxalq dəniz yük daşımalarını tənzimləyən vacib sənəddir. O, bir sıra xarici ölkələrin dəniz hüququnun inkişafına ciddi təsir göstərmişdir. Onun əsas müddəaları bir çox dövlətlərin dəniz qanunvericiliyi tərəfindən qəbul olunmuşdur. Qaydalar, xüsusən, sovet dövrünün dəniz qanunvericiliyinə də təsir göstərmişdi. Keçmiş Sovetlər İttifaqı bu Konvensiyanın iştirakçısı olmasa da, Konvensiyanın əsas müddəaları 1968-ci il SSRİ Ticarət Gəmiçiliyi Məcəlləsində təkrarlanırdı.
Haqqında
Qaydaların tərkib hissəsi olan Brüssel Konvensiyası iki haldan başqa, dəniz nəqliyyatı ilə istənilən yükdaşıma halına şamil edilir. Həmin iki hala aşağıdakılar aiddir:
- heyvanların daşınması;
- göyərtədə yük daşınması.
Brüssel Konvensiyası ilə, əsasən, üç başlıca məsələ tənzimlənir. Həmin məsələlərə aşağıdakılar aiddir:
- konosamentin hüquqi statusu;
- vurulmuş zərərə görə daşıyıcının məsuliyyəti;
- daşıyıcıya qarşı tələblərin irəli sürülməsi.
Qeyd olunan hər üç məsələ onu göstərir ki, Brüssel Konvensiyası dənizlə yük daşınması müqaviləsinin iştirakçıları arasındakı qarşılıqlı münasibətləri tənzimləyir. Belə ki, burada iştirakçıların (daşıyıcının, yükgöndərənin və yükalanın) hüquq və vəzifələri müəyyənləşdirilir.
Brüssel Konvensiyasının nizama salındığı əsas məsələlərdən biri konosamentin hüquqi statusu məsələsidir. Konvensiyaya görə, konosament dənizlə yük daşınması müqaviləsinin mövcud olması barədə sənəddir. Digər tərəfdən, o, yükün qəbul olunması faktını təsdiqləyir. Belə ki, Konvensiyaya görə, daşıyıcı yük qəbul olunduqdan sonra yükgöndərənin tələbi ilə konosament verir. Verilmiş konosament əgər başqa hal sübut edilməzsə, daşıyıcı tərəfindən yükün orada təsvir edildiyi kimi qəbul olunmasını sübut edir.
Daşıyıcının məsuliyyəti
Konvensiyada daşıyıcının məsuliyyət daşımasına əsas ola bilən üç hal göstərilir. Həmin hallara aşağıdakılar aiddir:
- yükün itməsi;
- yükə zərər vurulması;
- yükün itməsi və ya yükə zərər vurulması ilə bağlı olan hal.
Daşıyıcı müəyyən hallarda məsuliyyətdən azad edilir. Konvensiya həmin halların siyahısını verir (cəmi 17 hal nəzərdə tutulur). Həmin hallara aşağıdakıları misal çəkmək olar:
- yanğın;
- dəniz riski;
- qarşısıalınmaz qüvvə;
- hərbi münaqişə;
- yük sahibinin hərəkəti və ya səhvi (xətası);
- tətil;
- qablaşdırmanın nöqsanlı olması;
- markalanmanın (nişanlanmanın) qüsurlu olması;
- gizli qüsurlar;
- daşıyıcının təqsiri və hərəkəti üzündən baş verməyən digər hallar və s.
Daşıyıcı həm də naviqasiya səhvinə görə məsuliyyət daşımır. Naviqasiya səhvi dedikdə gəmi kapitanının, matrosun, losmanın (dəniz bələdçisinin) və ya daşıyıcının xidmətçilərinin gəmiçilik elmində və yaxud gəminin idarə olunmasında yol verdikləri səhv başa düşülür. Əgər zərər naviqasiya səhvinə görə vurularsa, onda daşıyıcı zərərin əvəzini ödəməkdən azad edilir.
Daşıyıcı götürdüyü kursdan ağlabatan deviasiya (kənaraçıxma) hallarında da məsuliyyətdən azad edilir. Belə ki, bəzən dənizdə insan həyatını və ya əmlakı xilas etmək lazım gəlir. Bunun üçün daşıyıcı götürdüyü kursdan kənara çıxaraq, istiqamətini dəyişir və insan həyatını (və ya əmlakı) xilas edir. Belə halda zərər vurularsa, onda daşıyıcı zərərin əvəzini ödəməkdən azad edilir.
Konvensiya beynəlxalq nəqliyyat hüququna xarakterik olan məhdud məsuliyyət prinsipini müəyyənləşdirir. Bu prinsip daşıyıcının məsuliyyət həddinin müəyyənləşdirilməsinə əsaslanır. Konvensiyaya görə, daşıyıcının məsuliyyət həddi hər yük vahidi və ya yük yeri üçün 100 funt sterlinq müəyyənləşdirilir, bir şərtlə ki, yükün qiyməti konasamentdə yükgöndərən tərəfindən göstərilməsin. Əgər konosamentdə yükün qiyməti göstərilməzsə, onda daşıyıcı vurulmuş zərərin əvəzini hər yük vahidi və ya yük yeri üçün 100 funt sterlinqdən çox olmamaqla ödəməlidir.
Daşıyıcının məsuliyyəti barədə Brüssel Konvensiyasının müəyyənləşdirdiyi normalar dispozitiv deyil, imperativ xarakterə malikdir. Bu o deməkdir ki, yükdaşıma iştirakçıları öz razılığı ilə həmin normaları dəyişdirə bilməzlər. Əgər dəyişdirərlərsə, belə dəyişdirmə etibarsız hesab olunacaq və onun hüquqi qüvvəsi olmayacaqdır.
İstinadlar
- Allahverdiyev S.S. "Nəqliyyat müqavilələri (nəqliyyat qanunvericiliyinin elmi-praktiki kommentariyası) I hissə" (az.). 2005. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
- Егоров К.Ф. "Некоторые вопросы применения международной Брюссельской Конвенции о коносаментах // Морское право и практика" (rus). 1964. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haaqa Visbi qaydalari konosament uzre denizle yuklerin dasinmasi haqqinda beynelxalq qaydalar Bu Qaydalar 3 senedden ibaretdir Bele ki tam adi Konosamente aid bezi qaydalarin unifikasiyasi ucun Beynelxalq Konvensiya olan Brussel Konvensiyasi 25 avqust 1924 cu il tarixinde qebul olunmusdur O qisaldilmis sekilde Haaqa qaydalari adlanir Bu Konvensiyaya Haaqa qaydalarina 1968 ci il tarixli Brussel Protokolu ile bezi deyisiklikler edilmisdir Ona Visbi qaydalari deyilir Deyisikliklerle birlikde 1924 cu il Brussel Konvensiyasi Haaqa Visbi qaydalari adlanir 1 Haaqa Visbi qaydalariKonosamente aid bezi qaydalarin unifikasiyasi ucun Beynelxalq Konvensiya 1924 Birinci Protokol 1968 Ikinci Protokol 1979 Hazirlanma tarixi 25 avqust 1924 23 fevral 1968 21 dekabr 1979 Quvveye minmesi 2 iyun 1931 23 iyun 1977 24 fevral 1982 Terefler 86 24 19 Mundericat 1 Ehemiyyeti 2 Haqqinda 3 Dasiyicinin mesuliyyeti 4 IstinadlarEhemiyyetiredakteQaydalar beynelxalq deniz yuk dasimalarini tenzimleyen vacib seneddir O bir sira xarici olkelerin deniz huququnun inkisafina ciddi tesir gostermisdir Onun esas muddealari bir cox dovletlerin deniz qanunvericiliyi terefinden qebul olunmusdur Qaydalar xususen sovet dovrunun deniz qanunvericiliyine de tesir gostermisdi Kecmis Sovetler Ittifaqi bu Konvensiyanin istirakcisi olmasa da Konvensiyanin esas muddealari 1968 ci il SSRI Ticaret Gemiciliyi Mecellesinde tekrarlanirdi HaqqindaredakteQaydalarin terkib hissesi olan Brussel Konvensiyasi iki haldan basqa deniz neqliyyati ile istenilen yukdasima halina samil edilir Hemin iki hala asagidakilar aiddir heyvanlarin dasinmasi goyertede yuk dasinmasi Brussel Konvensiyasi ile esasen uc baslica mesele tenzimlenir Hemin meselelere asagidakilar aiddir konosamentin huquqi statusu vurulmus zerere gore dasiyicinin mesuliyyeti dasiyiciya qarsi teleblerin ireli surulmesi Qeyd olunan her uc mesele onu gosterir ki Brussel Konvensiyasi denizle yuk dasinmasi muqavilesinin istirakcilari arasindaki qarsiliqli munasibetleri tenzimleyir Bele ki burada istirakcilarin dasiyicinin yukgonderenin ve yukalanin huquq ve vezifeleri mueyyenlesdirilir Brussel Konvensiyasinin nizama salindigi esas meselelerden biri konosamentin huquqi statusu meselesidir Konvensiyaya gore konosament denizle yuk dasinmasi muqavilesinin movcud olmasi barede seneddir Diger terefden o yukun qebul olunmasi faktini tesdiqleyir Bele ki Konvensiyaya gore dasiyici yuk qebul olunduqdan sonra yukgonderenin telebi ile konosament verir Verilmis konosament eger basqa hal subut edilmezse dasiyici terefinden yukun orada tesvir edildiyi kimi qebul olunmasini subut edir Dasiyicinin mesuliyyetiredakteKonvensiyada dasiyicinin mesuliyyet dasimasina esas ola bilen uc hal gosterilir Hemin hallara asagidakilar aiddir yukun itmesi yuke zerer vurulmasi yukun itmesi ve ya yuke zerer vurulmasi ile bagli olan hal 2 Dasiyici mueyyen hallarda mesuliyyetden azad edilir Konvensiya hemin hallarin siyahisini verir cemi 17 hal nezerde tutulur Hemin hallara asagidakilari misal cekmek olar yangin deniz riski qarsisialinmaz quvve herbi munaqise yuk sahibinin hereketi ve ya sehvi xetasi tetil qablasdirmanin noqsanli olmasi markalanmanin nisanlanmanin qusurlu olmasi gizli qusurlar dasiyicinin teqsiri ve hereketi uzunden bas vermeyen diger hallar ve s Dasiyici hem de naviqasiya sehvine gore mesuliyyet dasimir Naviqasiya sehvi dedikde gemi kapitaninin matrosun losmanin deniz beledcisinin ve ya dasiyicinin xidmetcilerinin gemicilik elminde ve yaxud geminin idare olunmasinda yol verdikleri sehv basa dusulur Eger zerer naviqasiya sehvine gore vurularsa onda dasiyici zererin evezini odemekden azad edilir Dasiyici goturduyu kursdan aglabatan deviasiya kenaracixma hallarinda da mesuliyyetden azad edilir Bele ki bezen denizde insan heyatini ve ya emlaki xilas etmek lazim gelir Bunun ucun dasiyici goturduyu kursdan kenara cixaraq istiqametini deyisir ve insan heyatini ve ya emlaki xilas edir Bele halda zerer vurularsa onda dasiyici zererin evezini odemekden azad edilir Konvensiya beynelxalq neqliyyat huququna xarakterik olan mehdud mesuliyyet prinsipini mueyyenlesdirir Bu prinsip dasiyicinin mesuliyyet heddinin mueyyenlesdirilmesine esaslanir Konvensiyaya gore dasiyicinin mesuliyyet heddi her yuk vahidi ve ya yuk yeri ucun 100 funt sterlinq mueyyenlesdirilir bir sertle ki yukun qiymeti konasamentde yukgonderen terefinden gosterilmesin Eger konosamentde yukun qiymeti gosterilmezse onda dasiyici vurulmus zererin evezini her yuk vahidi ve ya yuk yeri ucun 100 funt sterlinqden cox olmamaqla odemelidir Dasiyicinin mesuliyyeti barede Brussel Konvensiyasinin mueyyenlesdirdiyi normalar dispozitiv deyil imperativ xaraktere malikdir Bu o demekdir ki yukdasima istirakcilari oz raziligi ile hemin normalari deyisdire bilmezler Eger deyisdirerlerse bele deyisdirme etibarsiz hesab olunacaq ve onun huquqi quvvesi olmayacaqdir Istinadlarredakte Allahverdiyev S S Neqliyyat muqavileleri neqliyyat qanunvericiliyinin elmi praktiki kommentariyasi I hisse az 2005 cite web url accessdate missing url Egorov K F Nekotorye voprosy primeneniya mezhdunarodnoj Bryusselskoj Konvencii o konosamentah Morskoe pravo i praktika rus 1964 cite web url accessdate missing url Menbe https az wikipedia org w index php title Haaqa Visbi qaydalari amp oldid 7539660