Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcüləşdirmə – Gürcüstan Respublikası həmçinin gürcü kilsə və millətçi mərkəzlərin iddia etdikləri ərazilərdəki qeyri-gürcü etnik qrupların, toponimlərin, maddi-mədəni irsin ənənəvi gürcü mədəniyyətinin və tarixinin, o cümlədən etnik kimliyinin tərkib hissəsinə çevirmək cəhdi.
Tarixi
Gürcüstanda gürcüləşdirmə siyasəti planlı şəkildə əsasən sovet quruluşunun bu ölkədə bərqərar olmasından sonra həyata keçirilməyə başlanmışdır. Korenizasiya proqramının tərkib hissəsi kimi 1920-30-cu illərdə bu ölkənin qərb hissəsində məskunlaşmış azsaylı meqrel və svanların çoxsaylı etnik qrup olan kartlilərin dominantlığı altında assimiliyasiya prosesi həyata keçirilmişdir. Digər tərəfdən müsəlman adət-ənənələrin, adlarının qadağan edilməsi və ya sıxışdırılması nəticəsində bu regiondakı əhali arasında özünü gürcü hesab edən insanların sayı artmışdır.
Etnik qrupların gürcüləşdirilməsi
- Osetinlərin soyadlarının dəyişdirilməsi
- Udinlərin soyadlarının dəyişdirilməsi
- İngiloyların gürcüləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının Qax, Balakən və Zaqatala bölgələrindəki ingiloy əsilli vətəndaşlarına müxtəlif üsullarla gürcü kimliyi təbliğ edilmişdir.
- Axısqa türklərinin gürcüləşdirilməsi 1924-cü ildə türk məktəblərinin Gürcüstanda bağlanmasında sonra bu ölkədə vəzifəyə irəli çəkilə bilmələri üçün axıska ziyalılarına soyadlarını gürcüləşdirmək təklif edilmişdir. Bundan başqa həmin dövrdə 202 kənddə məskunlaşmış 195 min nəfər yaxın axıska türklərinin yaşadığı kənd adları da gürcüləşdirilərək dəyişdirilmişdir.
Toponimlərin gürcüləşdirilməsi
Borçalı və s. kimi yer adlarının gürcüləşdirilməsi
Gürcüstan azərbaycanlıları Gürcüstan hüdudlarında qalmış öz tarixi torpaqlarında yaşayan xalqdır. 1929-cu ildə Gürcüstanın tərkibindəki Borçalı qəzası ləğv edilərək üç rayona bölünmüşdür: Borçalı, Lüksemburq (daha sonradan Bolnisi), Başkeçid (daha sonrada Dmanisi). Borçalı adı 1949-cu ilədək saxlandıqdan sonra, indiki Marneuli toponimi ilə əvəzlənmişdir. SSRİ-nin dağılmasından sora isə bu rayonların əsasında Kvemo-Kartli quberniyası yaradılmışdır.
1940-1950-ci illərdən etibarən Borçalıdakı yer adlarına tətbiq olunan gürcüləşdirmə siyasətində əsas məqsəd yerli əhalini uzaq tarixi keçmişi ilə birləşdirən bağları qırmaq, sakinlərə bu bölgələrə gəlmə olduqlarını təlqin etmək və milli-etnik kökə malik maddi-mənəvi abidələri dağıtmaq idi.
Araşdırmalar göstərir ki, Gürcüstandakı türk kökənli yer adlarının dəyişdirilməsi prosesi Bolnis (Bolnisi) bölgəsindən başlayıb: Qoçulu-Çapala, Cəfərli-Samtredo, Mığırlı-Vanati, İmirhəsən-Savaneti, Aşağı Qoşakilsə-Kvemo Arkvani, Muğanlı-Farizi, Kolagir-Surtava, Daşlıqullar-Muxrani, Həsənxocalı-Xidisquri, Əsmələr-Mskneti kimi süni əvəzləmələr aparılıb.
İndiki Gürcüstan ərazilərində yığcam yaşayan başqa bir türk topluluğuna qarşı olan gürcüləşdirmə siyasəti isə bugünkü leksikonda Ahıska türkləri adlandırdığımız Ahıska, Adıgün, Aspinza, Axalkələk bölgələrində məskunlaşmış türklərə qarşı olmuşdur.
Bundan başqa Tiflisdəki Ortacala, Saburtala, Meydan, Nəftillik, Şeytanbazar, Soğanlıq kimi toponimlər olsa da, bu toponimlər sovet dövründən başlayaraq dəyişdirilmiş, lakin el arasında yenə köhnə adları ilə deyilməkdədir.
Siryox - Sirioxi, Qurgəl - Qurgeli, Sür -Sviri, Cunta - Çvinta, Qurutuban - Kurtubani, An - Ani, Sxaltuba - Tekoltibila, Oral - Orali, Minazə - Minadze... (Ahıska rayonu üzrə), Səbuzər - Sabuzara, Beynarə -Benara, Varxan - Varxani, Sakraze - Tsaqradze, Abastuban - Abastumani, Adıgün - Adıqeni, Qorgül - Qorquli, Aral - Arali... (Adıgün rayonu üzrə), Qəmze - Kamza, Aşağı Oşora - Aşoranij, Van - Vani, Qoyundərə - Koiundara, Varxan - Varxani... (Aspinza rayonu üzrə), Azmana - Dzmana, Miraşxana - Miraşxani, Dabana - Dabania, Damğalı -Damkali. (Axalgələk rayonu üzrə), Saramo - Saqamo (Boqdanovka rayonu üzrə). Zviad Qamsaxurdiyanın hakimiyyəti dövründə 32 kənd, çay və dağın Azərbaycan adları gürcü adları ilə əvəz edilmişdir. Z. Qamsaxurdiyadan sonra hakimiyyəti ələ alan Eduard Şevarnadzenin dövründə də azərbaycanlı əhaliyə qarşı münasibət birmənalı olmamış, əvvəlki səviyyədə olmasa da, borçalılara qarşı ayrı-seckilik siyasəti davam etmişdir.
Tarixi abidələrin gürcüləşdirilməsi
- Məbədlərin gürcüləşdirilməsi
İstinadlar
- Cornell, 2001 p.48
- "The Handbook of Political Change in Eastern Europe", Sten Berglund, s. 777
- Адепт Бурдье на Кавказе. Эскизы к биографии в миросистемной перспективе. — Территория будущего, Derluqyan 2010.
- "Yüz illər boyu missionerlərin hədəfində olan Azərbaycan kəndi 2020-11-27 at the Wayback Machine" - Şahpəri Abbasova, Sputnik Azərbaycan, 19.01.2017
- "Gürcüstanda Azərbaycan-türk toponimləri 2020-01-14 at the Wayback Machine", Xaqani İsmayıl, Mədəniyyət qəzeti, 2010 7 aprel, S. 14.
- "Adların “soyqırımı”: Gürcüstanın şovinist siyasəti narazılıq yaratdı[ölü keçid]" - Xatirə Nəsirova, 7-10-2019, Cəbhə.info
- "Gürcüləşdirmə siyasəti (III HİSSƏ) 2020-08-12 at the Wayback Machine", Pünhan Əfəndiyev, "Gündəlik Gürcüstan", 28 dekabr 2017.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-10-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurculesdirme Gurcustan Respublikasi hemcinin gurcu kilse ve milletci merkezlerin iddia etdikleri erazilerdeki qeyri gurcu etnik qruplarin toponimlerin maddi medeni irsin enenevi gurcu medeniyyetinin ve tarixinin o cumleden etnik kimliyinin terkib hissesine cevirmek cehdi TarixiGurcustanda gurculesdirme siyaseti planli sekilde esasen sovet qurulusunun bu olkede berqerar olmasindan sonra heyata kecirilmeye baslanmisdir Korenizasiya proqraminin terkib hissesi kimi 1920 30 cu illerde bu olkenin qerb hissesinde meskunlasmis azsayli meqrel ve svanlarin coxsayli etnik qrup olan kartlilerin dominantligi altinda assimiliyasiya prosesi heyata kecirilmisdir Diger terefden muselman adet enenelerin adlarinin qadagan edilmesi ve ya sixisdirilmasi neticesinde bu regiondaki ehali arasinda ozunu gurcu hesab eden insanlarin sayi artmisdir Etnik qruplarin gurculesdirilmesiOsetinlerin soyadlarinin deyisdirilmesi Udinlerin soyadlarinin deyisdirilmesi Ingiloylarin gurculesdirilmesi Azerbaycan Respublikasinin Qax Balaken ve Zaqatala bolgelerindeki ingiloy esilli vetendaslarina muxtelif usullarla gurcu kimliyi teblig edilmisdir Axisqa turklerinin gurculesdirilmesi 1924 cu ilde turk mekteblerinin Gurcustanda baglanmasinda sonra bu olkede vezifeye ireli cekile bilmeleri ucun axiska ziyalilarina soyadlarini gurculesdirmek teklif edilmisdir Bundan basqa hemin dovrde 202 kendde meskunlasmis 195 min nefer yaxin axiska turklerinin yasadigi kend adlari da gurculesdirilerek deyisdirilmisdir Toponimlerin gurculesdirilmesiBorcali ve s kimi yer adlarinin gurculesdirilmesi Gurcustan azerbaycanlilari Gurcustan hududlarinda qalmis oz tarixi torpaqlarinda yasayan xalqdir 1929 cu ilde Gurcustanin terkibindeki Borcali qezasi legv edilerek uc rayona bolunmusdur Borcali Luksemburq daha sonradan Bolnisi Baskecid daha sonrada Dmanisi Borcali adi 1949 cu iledek saxlandiqdan sonra indiki Marneuli toponimi ile evezlenmisdir SSRI nin dagilmasindan sora ise bu rayonlarin esasinda Kvemo Kartli quberniyasi yaradilmisdir 1940 1950 ci illerden etibaren Borcalidaki yer adlarina tetbiq olunan gurculesdirme siyasetinde esas meqsed yerli ehalini uzaq tarixi kecmisi ile birlesdiren baglari qirmaq sakinlere bu bolgelere gelme olduqlarini telqin etmek ve milli etnik koke malik maddi menevi abideleri dagitmaq idi Arasdirmalar gosterir ki Gurcustandaki turk kokenli yer adlarinin deyisdirilmesi prosesi Bolnis Bolnisi bolgesinden baslayib Qoculu Capala Ceferli Samtredo Migirli Vanati Imirhesen Savaneti Asagi Qosakilse Kvemo Arkvani Muganli Farizi Kolagir Surtava Dasliqullar Muxrani Hesenxocali Xidisquri Esmeler Mskneti kimi suni evezlemeler aparilib Indiki Gurcustan erazilerinde yigcam yasayan basqa bir turk topluluguna qarsi olan gurculesdirme siyaseti ise bugunku leksikonda Ahiska turkleri adlandirdigimiz Ahiska Adigun Aspinza Axalkelek bolgelerinde meskunlasmis turklere qarsi olmusdur Bundan basqa Tiflisdeki Ortacala Saburtala Meydan Neftillik Seytanbazar Soganliq kimi toponimler olsa da bu toponimler sovet dovrunden baslayaraq deyisdirilmis lakin el arasinda yene kohne adlari ile deyilmekdedir Siryox Sirioxi Qurgel Qurgeli Sur Sviri Cunta Cvinta Qurutuban Kurtubani An Ani Sxaltuba Tekoltibila Oral Orali Minaze Minadze Ahiska rayonu uzre Sebuzer Sabuzara Beynare Benara Varxan Varxani Sakraze Tsaqradze Abastuban Abastumani Adigun Adiqeni Qorgul Qorquli Aral Arali Adigun rayonu uzre Qemze Kamza Asagi Osora Asoranij Van Vani Qoyundere Koiundara Varxan Varxani Aspinza rayonu uzre Azmana Dzmana Mirasxana Mirasxani Dabana Dabania Damgali Damkali Axalgelek rayonu uzre Saramo Saqamo Boqdanovka rayonu uzre Zviad Qamsaxurdiyanin hakimiyyeti dovrunde 32 kend cay ve dagin Azerbaycan adlari gurcu adlari ile evez edilmisdir Z Qamsaxurdiyadan sonra hakimiyyeti ele alan Eduard Sevarnadzenin dovrunde de azerbaycanli ehaliye qarsi munasibet birmenali olmamis evvelki seviyyede olmasa da borcalilara qarsi ayri seckilik siyaseti davam etmisdir Tarixi abidelerin gurculesdirilmesiMebedlerin gurculesdirilmesiIstinadlarCornell 2001 p 48 The Handbook of Political Change in Eastern Europe Sten Berglund s 777 Adept Burde na Kavkaze Eskizy k biografii v mirosistemnoj perspektive Territoriya budushego Derluqyan 2010 Yuz iller boyu missionerlerin hedefinde olan Azerbaycan kendi 2020 11 27 at the Wayback Machine Sahperi Abbasova Sputnik Azerbaycan 19 01 2017 Gurcustanda Azerbaycan turk toponimleri 2020 01 14 at the Wayback Machine Xaqani Ismayil Medeniyyet qezeti 2010 7 aprel S 14 Adlarin soyqirimi Gurcustanin sovinist siyaseti naraziliq yaratdi olu kecid Xatire Nesirova 7 10 2019 Cebhe info Gurculesdirme siyaseti III HISSE 2020 08 12 at the Wayback Machine Punhan Efendiyev Gundelik Gurcustan 28 dekabr 2017 Arxivlenmis suret 2017 10 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 13