Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gülsüm Nərimanova (Əliyeva) — İctimai-siyasi, dövlət xadimi, yazıçı, publisist Nəriman Nərimanovun həyat yoldaşı.
| Gülsüm Nərimanova (Əliyeva) | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Moskva, Rusiya SFSR, SSRİ |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | Nəriman Nərimanov |
| Uşağı | Nəcəf Nərimanov |
| Atası | Mirkazım Əliyev |
Həyatı
1898-ci ildə Bakı şəhərində əslən Şamaxıdan olan tacir Mirkazım Əliyevin ailəsində anadan olmuşdur. Ev təhsili almışdı və rus dilini yaxşı bilirdi. 1915-ci ildə o, böyük mütəfəkkir, görkəmli dövlət xadimi Nəriman Nərimanovla ailə həyatı qurur və həmin zamandan onun həyatında sözün əsl mənasında yeni dövr başlayır.
Gülsüm xanım 1941-ci ildən Sovet qadınları antifaşist komitəsinin üzvü kimi radio ilə ingilis qadınlarına müraciətində öz taleyi haqqında danışarkən deyirdi: "…Mənim bəxtimə elə bir ömür yoldaşı düşdü ki, bütün həyatım boyu ona minnətdaram. Mən Nərimanov kimi böyük bir şəxsiyyətin simasında mehriban, həssas, qayğıkeş ömür yoldaşı, xalqın azadlığı, səadəti uğrunda yorulmaq bilmədən çalışan alovlu bir mübariz insanı gördüm. O, həyatının son dəqiqəsinə kimi öz amalından, xeyirxah işindən dönmədi. Bizim birgə ailə həyatımızın son anına kimi o, mənim üçün ən əziz dost və müəllim oldu…"
N. Nərimanovun təsiri ilə ictimai həyata qoşulan Gülsüm xanım öz tərcümeyi-halında yazır ki, o, müsəlman qadınlar arasında siyasi iş aparmış, gizli ədəbiyyat yaymış, onları yeni həyata səsləmişdir. Getdikcə fəallığını artıraraq Bakıda əlillər evi, uşaq baxçası və körpələr evlərinin yaradılması işində böyük səy göstərmişdir.
Təhsilini daim artırmağa çalışan Gülsüm xanım 1921-ci ildə Azərbaycan Xalq Maarif Komisarlığmin məktəbəqədər tərbiyə şöbəsinin müsəlman qadınlar üçün açdığı ilk kursu bitirmişdir.1925-ci ildə N. Nərimanovun vəfatından sonra oğlu Nəcəfin təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmaqla bərabər yenə də təhsilini davam etdirmiş, Moskva Pokrovski adına məktəbin fəhlə fakültəsində oxumuşdur. Gülsüm xanım N. Nərimanovun ədəbi, elmi, siyasi irsinin toplanıb mühafizə edilməsi üçün onun arxivini səliqəyə salaraq Azərbaycan Dövlət muzeyinə göndərmişdir.
1931–1935-ci illərdə isə o, Moskvada Timiryazev adına Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının bağçılıq-meyvəçilik fakültəsində və Qaragül qoyunçuluğu institutunda oxuyur. Elə institut tərəfindən də 1931-ci ildə Qərbi Sibirin Barabin rayonundakı "Qoyunçuluq" sovxozunda ot çalımı kampaniyasına ezam edilir. Olduqca ağır şəraitdə əkin sahələrinin yanğından qorunması, silos xəndəklərinin qazılmasında iştirak edir.
Qərbi Sibirdəki iş təcrübəsi əsasında Gülsüm xanım "Çox mühüm yem bazası", "Silos kampaniyasında kəskin dönüşə nail olmalı", "Silos üçün qüllələr və xəndəklər uğrunda", "Kollektivləşmə qadını azadlığa çıxarır" adlı kitabçalar yazır. Bundan başqa o, "Təsadüfi kampaniya" məqaləsini, "Uşaqlar üçün nağıl və hekayələr", "Bakinskiy raboçi" qəzeti üçün məqalə və "Mənim xatirələrim "i yazıb çap etdirir.
Bir il sonra, 1932-ci ildə institut onu yenidən və bu dəfə Özbəkistanın "Mübarək" sovxozuna ezam edir. Burada vəziyyət daha gərgin idi. Gülsüm xanım sovxozdan 70 km aralıda çox ağır şəraitdə qoyunların süni mayalanması ilə məşğul olur, tədqiqat işləri aparır. Gərgin əmək və yuxusuz gecələr öz təsirini göstərir, səhhəti pozulan Gülsüm xanım kəskin nevroz xəstəliyinə tutulur və müalicə üçün Moskvaya qayıtmalı olur. Böyük Vətən müharibəsi illərində Gülsüm Nərimanova 5021 saylı hərbi xəstəxanada işləyir və Moskva Hərbi Dairəsi tərəfindən təşəkkümamə alır.
Yeganə oğlu Nəcəf Ukraynanın Volnovaxa şəhəri uğrundakı döyüşlərdə qəhrəmanlıqla həlak olandan sonra da o, öz xeyirxah işini davam etdirir. Gülsüm xanlm Moskvanln Qəyyumluq Şurasının sədri, həmçinin bir neçə uşaq evinin qəyyumluq şurasının üzvü kimi yetim uşaqların qayğısını çəkmək, ehtiyaclarını ödəmək üçün əlindən gələni əsirgəmir, böyük səylə çalışırdı. Fəal hamilik fəaliyyətinə görə Gülsüm xanım Nərimanova Moskva Hərbi Dairəsinin, Moskva Şəhər Səhiyyə Şöbəsinin, Hərbi Xəstəxana komandanlığının fərmanları ilə təltif edilir, dəfələrlə təşəkkür alır, "Almaniya üzərində qələbəyə görə medalı ilə təltif edilir". O, Moskva şəhər Qırmızı Xaç Komitəsinin hamilik komissiyasının üzvü idi, "SSRİ-nin sanitar mühafizəsi əlaçısı" döş nişanı ilə mükafatlandırılmışdır. Gülsüm xanım Nərimanova 1953-cü ildə vəfat etmiş, Moskvadakı Vaqankovskoye qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
-
![image]()
Gülsüm Nərimanovanın Moskvadakı məzarı
Istinadlar
- P. Əzizbəyova, İ. Mosesova. Ailə Şərəfi. Bakı,1970
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gulsum Nerimanova Eliyeva Ictimai siyasi dovlet xadimi yazici publisist Neriman Nerimanovun heyat yoldasi Gulsum Nerimanova Eliyeva Dogum tarixi 1898Dogum yeri Baki Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1953Vefat yeri Moskva Rusiya SFSR SSRIDefn yeri Vaqankovo qebiristanligiHeyat yoldasi Neriman NerimanovUsagi Necef NerimanovAtasi Mirkazim EliyevHeyati1898 ci ilde Baki seherinde eslen Samaxidan olan tacir Mirkazim Eliyevin ailesinde anadan olmusdur Ev tehsili almisdi ve rus dilini yaxsi bilirdi 1915 ci ilde o boyuk mutefekkir gorkemli dovlet xadimi Neriman Nerimanovla aile heyati qurur ve hemin zamandan onun heyatinda sozun esl menasinda yeni dovr baslayir Gulsum xanim 1941 ci ilden Sovet qadinlari antifasist komitesinin uzvu kimi radio ile ingilis qadinlarina muracietinde oz taleyi haqqinda danisarken deyirdi Menim bextime ele bir omur yoldasi dusdu ki butun heyatim boyu ona minnetdaram Men Nerimanov kimi boyuk bir sexsiyyetin simasinda mehriban hessas qaygikes omur yoldasi xalqin azadligi seadeti ugrunda yorulmaq bilmeden calisan alovlu bir mubariz insani gordum O heyatinin son deqiqesine kimi oz amalindan xeyirxah isinden donmedi Bizim birge aile heyatimizin son anina kimi o menim ucun en eziz dost ve muellim oldu N Nerimanovun tesiri ile ictimai heyata qosulan Gulsum xanim oz tercumeyi halinda yazir ki o muselman qadinlar arasinda siyasi is aparmis gizli edebiyyat yaymis onlari yeni heyata seslemisdir Getdikce fealligini artiraraq Bakida eliller evi usaq baxcasi ve korpeler evlerinin yaradilmasi isinde boyuk sey gostermisdir Gulsum xanim ve oglu Necef Tehsilini daim artirmaga calisan Gulsum xanim 1921 ci ilde Azerbaycan Xalq Maarif Komisarligmin mektebeqeder terbiye sobesinin muselman qadinlar ucun acdigi ilk kursu bitirmisdir 1925 ci ilde N Nerimanovun vefatindan sonra oglu Necefin telim terbiyesi ile mesgul olmaqla beraber yene de tehsilini davam etdirmis Moskva Pokrovski adina mektebin fehle fakultesinde oxumusdur Gulsum xanim N Nerimanovun edebi elmi siyasi irsinin toplanib muhafize edilmesi ucun onun arxivini seliqeye salaraq Azerbaycan Dovlet muzeyine gondermisdir 1931 1935 ci illerde ise o Moskvada Timiryazev adina Kend Teserrufati Akademiyasinin bagciliq meyvecilik fakultesinde ve Qaragul qoyunculugu institutunda oxuyur Ele institut terefinden de 1931 ci ilde Qerbi Sibirin Barabin rayonundaki Qoyunculuq sovxozunda ot calimi kampaniyasina ezam edilir Olduqca agir seraitde ekin sahelerinin yangindan qorunmasi silos xendeklerinin qazilmasinda istirak edir Qerbi Sibirdeki is tecrubesi esasinda Gulsum xanim Cox muhum yem bazasi Silos kampaniyasinda keskin donuse nail olmali Silos ucun qulleler ve xendekler ugrunda Kollektivlesme qadini azadliga cixarir adli kitabcalar yazir Bundan basqa o Tesadufi kampaniya meqalesini Usaqlar ucun nagil ve hekayeler Bakinskiy raboci qezeti ucun meqale ve Menim xatirelerim i yazib cap etdirir Gulsum xanim ve N Nerimanov Bir il sonra 1932 ci ilde institut onu yeniden ve bu defe Ozbekistanin Mubarek sovxozuna ezam edir Burada veziyyet daha gergin idi Gulsum xanim sovxozdan 70 km aralida cox agir seraitde qoyunlarin suni mayalanmasi ile mesgul olur tedqiqat isleri aparir Gergin emek ve yuxusuz geceler oz tesirini gosterir sehheti pozulan Gulsum xanim keskin nevroz xesteliyine tutulur ve mualice ucun Moskvaya qayitmali olur Boyuk Veten muharibesi illerinde Gulsum Nerimanova 5021 sayli herbi xestexanada isleyir ve Moskva Herbi Dairesi terefinden tesekkumame alir Yegane oglu Necef Ukraynanin Volnovaxa seheri ugrundaki doyuslerde qehremanliqla helak olandan sonra da o oz xeyirxah isini davam etdirir Gulsum xanlm Moskvanln Qeyyumluq Surasinin sedri hemcinin bir nece usaq evinin qeyyumluq surasinin uzvu kimi yetim usaqlarin qaygisini cekmek ehtiyaclarini odemek ucun elinden geleni esirgemir boyuk seyle calisirdi Feal hamilik fealiyyetine gore Gulsum xanim Nerimanova Moskva Herbi Dairesinin Moskva Seher Sehiyye Sobesinin Herbi Xestexana komandanliginin fermanlari ile teltif edilir defelerle tesekkur alir Almaniya uzerinde qelebeye gore medali ile teltif edilir O Moskva seher Qirmizi Xac Komitesinin hamilik komissiyasinin uzvu idi SSRI nin sanitar muhafizesi elacisi dos nisani ile mukafatlandirilmisdir Gulsum xanim Nerimanova 1953 cu ilde vefat etmis Moskvadaki Vaqankovskoye qebiristanliginda defn edilmisdir Gulsum Nerimanovanin Moskvadaki mezariIstinadlarP Ezizbeyova I Mosesova Aile Serefi Baki 1970