Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bozqır haçaquyruğu (lat. Glareola nordmanni) — fəsiləsinin Haçaquyruq cinsinə aid quş növü.
| Bozqır haçaquyruğu | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Bozqır haçaquyruğu | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Statusu
Nadirdir.
Kateqoriyası
(CR). Mənfi antropogen təsirlərdən kritik vəziyyətdədir.
Genofond əhəmiyyəti
Azərbaycanda cinsin 2 növündən biridir.
Qısa təsviri
Quyruğunun haçası çəmənlik haçaquyruğuna nisbətən dərindir. Ümumi rəngi tünddür. Qanadlarının altı qaradır.
Yayılması
Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb. Azərbaycanda Samur çayının deltasında, Dəvəçi limanında, Kür-Araz ovalığında–Mahmudçala-Ağçala, Ağgöl və Sarısu göllərində, Naxçıvan MR ərazisində Arazboyu maili düzənlik və orta dağlıq qurşağında yayılıb.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Su hövzələrinin sahillərindəki nəmli biotoplarda və dayaz su sahələri əsas yaşayış yerləridir. Azərbaycana nəsil vermək üçün gəlir. Köçüb gəlmə və köçüb getmə vaxtı müəyyən edilməyib. Koloniya halında nəsil verir. Yuvaları hər tərəfdən su və bataqlıq biotopları ilə əhatə olunmuş adacıqlarda yerləşir. Yuvasında 4 yumurta olur. Həşərat yeyir.
Sayı
Ağgöldə 25.06.1962-ci ildə 2 cütü, 02.06.1963-cü ildə 20 cütü, 1990-cı ilin may ayında Mahmudçala-Ağçalada 8 fərdi, Samur çayı deltasında 27. VII.1990-cı ildə tək-tək fərdləri və 3–5 fərddən ibarət kiçik sürüləri, 19. VIII-10. X.1988-ci ildə 30, 1988-ci ildə 19 avqustdan 10 sentyabra qədər 30 fərdi, 1989-cu ildə 4 fərdi, 1998-ci ilin iyul ayında Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda 14 fərd qeyd edilib.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Yayda dayaz su sahələrinin quruması və yaşayış yerlərində çoxlu mal-qara otarılması.
Əhali üçün əhəmiyyəti
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Ovlanması qadağan edilmişdir. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Şirvan və Ağgöl Milli Parkları, Dövlət Təbiət Yasaqlıqları kömək edir. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Azərbaycanın (1989) və Naxçıvan MR–in (2007) "Qırmızı Kitab"larına, Ramsar, Bonn, Bern konvensiyalarına və AEWA sazişinə daxil edilib.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Mahmudçala-Ağçala göllər sisteminə yasaqlıq, Sarısu-Şərbət qobu göllər sisteminə isə qoruq statusunun verilməsi, eyni vaxtda növün qorunmasının fəal maarifçiliyi məsləhətdir.
Ədəbiyyat
- Mustafayev Q. T., Sadıqova N. A. Azərbaycanın quşları. Bakı, "Çaşıoğlu", 2005, s. 203;
- Mustafayev Q. T., Babayev İ. R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.
- Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı Kitab"ı (II nəşr). Quşlar bölməsi.
Xarici keçidlər
- Glareola nordmanni
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- Бутеев и др. Заметки о редких и малоизученных птицах Кавкааз-ского побережья Каспия во гнездовой период // Редкие, малочис-ленные и малоизученные птицы Северного Кавказа. Материалы научно-практической конференции. Ставрополь, 1990, с. 24;
- Сатунин К.А. Материалы к познованию птиц Кавказского края // Зап. Кавк. отд. Русского геог. об-ва, 1907, кн. 26, вып. 3, с. 91;
- Виноградов В.В., Чернявская Е.И. Материалы по орнитологии Кызыл-Агачского заповедника // Тр. Заповедников Азербайджана, 1965, вып. 1, с. 22–79;
- Бабаев И.Р. Численность редких и исчезающих водно-болотных птиц Кура-Араксинской низменности // Актуальные вопросы экологии и охраны природы Ставропольского края и сопредельных территорий. Мат. научно-практической конф. Ставрополь, 1991, с. 143;
- Talıbov T. H. Çöl haçaquyruğu–Glareola nordmanni Nordman. // Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı. Cild 1. Naxçıvan, "Əcəmi", 2006, s. 120–121.
- Виноградов В.В., Чернявская Е.И. Материалы по орнитологии Кызыл-Агачского заповедника // Тр. Заповедников Азербайджана, 1965, вып. 1, с. 22–79;
- Babayev İ. R. Xəzər dənizinin cənub-qərb sahillərində nadir, nəsli kəsilməkdə olan su-bataqlıq quşlarının müasir vəziyyəti // XX əsrin sonunda heyvanlar aləminin qorunması və öyrənilməsi. Akademik M. Ə. Musayevin 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konf. mat-rı., Bakı, "Elm", 2001, s. 307–310;
- Сатунин К.А. Материалы к познованию птиц Кавказского края // Зап. Кавк. отд. Русского геог. об-ва, 1907, кн. 26, вып. 3, с. 91;
- Бабаев И.Р. Численность редких и исчезающих водно-болотных птиц Кура-Араксинской низменности // Актуальные вопросы экологии и охраны природы Ставропольского края и сопредельных территорий. Мат. научно-практической конф. Ставрополь, 1991, с. 143;
- Бутеев и др. Заметки о редких и малоизученных птицах Кавкааз-ского побережья Каспия во гнездовой период // Редкие, малочис-ленные и малоизученные птицы Северного Кавказа. Материалы научно-практической конференции. Ставрополь, 1990, с. 24;
- Babayev İ. R. Xəzər dənizinin cənub-qərb sahillərində nadir, nəsli kəsilməkdə olan su-bataqlıq quşlarının müasir vəziyyəti // XX əsrin sonunda heyvanlar aləminin qorunması və öyrənilməsi. Akademik M. Ə. Musayevin 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konf. mat-rı., Bakı, "Elm", 2001, s. 307–310;
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bozqir hacaquyrugu lat Glareola nordmanni fesilesinin Hacaquyruq cinsine aid qus novu Bozqir hacaquyruguElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Bozqir hacaquyruguBeynelxalq elmi adiGlareola nordmanni Sekil axtarisiITIS 176774NCBI 670345StatusuNadirdir Kateqoriyasi CR Menfi antropogen tesirlerden kritik veziyyetdedir Genofond ehemiyyetiAzerbaycanda cinsin 2 novunden biridir Qisa tesviriQuyrugunun hacasi cemenlik hacaquyruguna nisbeten derindir Umumi rengi tunddur Qanadlarinin alti qaradir YayilmasiAvropa Asiya ve Afrikada yayilib Azerbaycanda Samur cayinin deltasinda Deveci limaninda Kur Araz ovaliginda Mahmudcala Agcala Aggol ve Sarisu gollerinde Naxcivan MR erazisinde Arazboyu maili duzenlik ve orta dagliq qursaginda yayilib Yasayis yeri ve heyat terziSu hovzelerinin sahillerindeki nemli biotoplarda ve dayaz su saheleri esas yasayis yerleridir Azerbaycana nesil vermek ucun gelir Kocub gelme ve kocub getme vaxti mueyyen edilmeyib Koloniya halinda nesil verir Yuvalari her terefden su ve bataqliq biotoplari ile ehate olunmus adaciqlarda yerlesir Yuvasinda 4 yumurta olur Heserat yeyir SayiAggolde 25 06 1962 ci ilde 2 cutu 02 06 1963 cu ilde 20 cutu 1990 ci ilin may ayinda Mahmudcala Agcalada 8 ferdi Samur cayi deltasinda 27 VII 1990 ci ilde tek tek ferdleri ve 3 5 ferdden ibaret kicik suruleri 19 VIII 10 X 1988 ci ilde 30 1988 ci ilde 19 avqustdan 10 sentyabra qeder 30 ferdi 1989 cu ilde 4 ferdi 1998 ci ilin iyul ayinda Qizilagac Dovlet Tebiet Qorugunda 14 ferd qeyd edilib Mehdudlasdirici amillerYayda dayaz su sahelerinin qurumasi ve yasayis yerlerinde coxlu mal qara otarilmasi Ehali ucun ehemiyyetiElmi ve estetik ehemiyyeti var Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerOvlanmasi qadagan edilmisdir Qizilagac Dovlet Tebiet Qorugu Sirvan ve Aggol Milli Parklari Dovlet Tebiet Yasaqliqlari komek edir Beynelxalq Tebieti Muhafize Ittifaqinin Qirmizi Siyahisina Azerbaycanin 1989 ve Naxcivan MR in 2007 Qirmizi Kitab larina Ramsar Bonn Bern konvensiyalarina ve AEWA sazisine daxil edilib Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerMahmudcala Agcala goller sistemine yasaqliq Sarisu Serbet qobu goller sistemine ise qoruq statusunun verilmesi eyni vaxtda novun qorunmasinin feal maarifciliyi meslehetdir EdebiyyatMustafayev Q T Sadiqova N A Azerbaycanin quslari Baki Casioglu 2005 s 203 Mustafayev Q T Babayev I R Quslarin qorunmasi monoqrafiya Baki Elm 2012 255 s Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitab i II nesr Quslar bolmesi Xarici kecidlerGlareola nordmanniIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3 Buteev i dr Zametki o redkih i maloizuchennyh pticah Kavkaaz skogo poberezhya Kaspiya vo gnezdovoj period Redkie malochis lennye i maloizuchennye pticy Severnogo Kavkaza Materialy nauchno prakticheskoj konferencii Stavropol 1990 s 24 Satunin K A Materialy k poznovaniyu ptic Kavkazskogo kraya Zap Kavk otd Russkogo geog ob va 1907 kn 26 vyp 3 s 91 Vinogradov V V Chernyavskaya E I Materialy po ornitologii Kyzyl Agachskogo zapovednika Tr Zapovednikov Azerbajdzhana 1965 vyp 1 s 22 79 Babaev I R Chislennost redkih i ischezayushih vodno bolotnyh ptic Kura Araksinskoj nizmennosti Aktualnye voprosy ekologii i ohrany prirody Stavropolskogo kraya i sopredelnyh territorij Mat nauchno prakticheskoj konf Stavropol 1991 s 143 Talibov T H Col hacaquyrugu Glareola nordmanni Nordman Naxcivan Muxtar Respublikasinin Qirmizi kitabi Cild 1 Naxcivan Ecemi 2006 s 120 121 Vinogradov V V Chernyavskaya E I Materialy po ornitologii Kyzyl Agachskogo zapovednika Tr Zapovednikov Azerbajdzhana 1965 vyp 1 s 22 79 Babayev I R Xezer denizinin cenub qerb sahillerinde nadir nesli kesilmekde olan su bataqliq quslarinin muasir veziyyeti XX esrin sonunda heyvanlar aleminin qorunmasi ve oyrenilmesi Akademik M E Musayevin 80 illiyine hesr olunmus elmi konf mat ri Baki Elm 2001 s 307 310 Satunin K A Materialy k poznovaniyu ptic Kavkazskogo kraya Zap Kavk otd Russkogo geog ob va 1907 kn 26 vyp 3 s 91 Babaev I R Chislennost redkih i ischezayushih vodno bolotnyh ptic Kura Araksinskoj nizmennosti Aktualnye voprosy ekologii i ohrany prirody Stavropolskogo kraya i sopredelnyh territorij Mat nauchno prakticheskoj konf Stavropol 1991 s 143 Buteev i dr Zametki o redkih i maloizuchennyh pticah Kavkaaz skogo poberezhya Kaspiya vo gnezdovoj period Redkie malochis lennye i maloizuchennye pticy Severnogo Kavkaza Materialy nauchno prakticheskoj konferencii Stavropol 1990 s 24 Babayev I R Xezer denizinin cenub qerb sahillerinde nadir nesli kesilmekde olan su bataqliq quslarinin muasir veziyyeti XX esrin sonunda heyvanlar aleminin qorunmasi ve oyrenilmesi Akademik M E Musayevin 80 illiyine hesr olunmus elmi konf mat ri Baki Elm 2001 s 307 310