Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gicgah sümüyü (lat. os temporale) — kəllənin beyin şöbəsinə aid cüt sümüklərdəndir. Kələ əsasının və yan divarlarının təşkilində iştirak edir. Onda eşitmə mə müvazinət üzvüləri, daxili yuxu arteriyası, "S"-bənzər cibin bir hissəsi, dəhliz-ilbiz siniri və üz siniri, üçlü sinirin düyünü, azan sinirinin şaxələri və dil-udlaq siniri yerləşir.
| Gicgah sümüyü | |
|---|---|
 | |
| Bitişir | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Gicgah sümüyü üç hissədən ibarətdir; bunlar xarici qulaq dəliyini — lat. porus acusticus externus əhatə etmişdir. Bu dəlik öz növbəsində xarici qulaq keçəcəyinə — lat. meatus acusticus externus açılır. Xarici qulaq dəliyindən yuxarı və ön tərəfə pullu hissə və ya gicgah pulu — lat. pars squamosa (sqama temporalis — BNA), ön və aşağı tərəfdə təbil hissə — lat. pars tympanica və içəri tərəfdə daşlıq hissə — lat. pars petrosa (pyramis — BNA) yerləşmişdir.
Tikişləri
Pullu hissə
Pullu hissənin daxili beyin səthi — lat. facies cerebralis və xarici gicgah səthi — lat. facies temporalis vardır. Beyin səthində — lat. impressiones digitatae, juga cerebralia et sulci venosi et arteriasi adlı beyin səthinə müvafiq barmağabənzər basırıq və vena və arteriyalara məxsus sırım gözə çarpır. Gicgah səthi hamardır və arxasında şaquli istiqamətdə gedən orta gicgah arteriyasına məxsus şırım — lat. silcus arteriae temporalis mediae vardır. Pullu hissədən önə doğru iki köklü almacıq çıxıntı — lat. processus zygomaticus ayrılır. Bundan arxaya və yuxarıza doğru gicgah xətti — lat. linae temporalis gedir və təpə sümüyünün aşağı gicgah xətti ilə birləşir. Almacıq çıxıntı kökləri arasında çənə ilə calanmaya məxsus çuxur — lat. fossa mandibularis vardır. Bu çuxurdan önə, almacıq çıxıntının ön kökü üzərində oynaq qabarcığı — lat. tuberculum articulare olur.
Təbil hissə
Təbil hissə xarici qulaq dəliyinin aşağı və ön tərəfini əhatə etmişdir. Bunun yuxarı səthində xarici qulaq keçəcəyinin dibində qulaq pərdəsinə məxsus şırım —lat. sulcus tympanica vardır. Təbil hissənin xarici kənarı qövs şəklində olub ön ucu kiçik təbil tini — lat. spina tympanica minor adlanır. Xarici qulaq dəliyinin üstündə kiçik çıxıntı — lat. spina suprameatum vardır.
Daşlıq hissə
Daşlıq hissə üçüzlü piramidaya bənzəyir. Bunun zirvəsi — lat. apex ön və içəri tərəfə baxır, əsası dal və bayır tərəfdə məməyəbənzər çıxıntı — lat. processus mastoideus adlanan hissəyə keçir. Bu çıxıntının içəri səthində oyma — lat. incisura mastoidea vardır. Bu oymadan içəri ənsə arteriyasına məxsus şərəm — lat. sulcus arteriae occipitalis keçir. Məməyəbənzər çıxıntının daxili səthində venoz cibə məxsus "S"-ə bənzər cib şırımı — lat. sulcus sinus sigmoidei (sulcus sigmoideus — BNA) vardır. Bu şırımım üzərinə müxtəlif böyüklükdə lat. foramen mastoideum adlanan dəlik açılır. Çox vaxt həmin dəlik ənsə-məməyəbənzər tikiş — lat. sutura accipitomastoidea üzərində yerləşir. Məməyəbənzər çıxıntı daxilində hava ilə dolu hüceyrələr — lat. cellulae mastoideae vardır. Məməyəbənzər çıxıntının dal kənarı — lat. margo occipitalis ənsə sümüyü ilə birləşərək yuxarıda qeyd olunan tikişi əmələ gətirir. Daşlıq hissənin üç səthi vardır: ön səthi — lat. facies anterior, dal səthi — lat. facies posterior və aşağı səthi — lat. facies inferior və üç kənarı vardır: yuxarı kənarı — lat. margo superior (angulus superior — BNA), dal kənarı — lat. margo posterior (angulus posterior — BNA) və ön kənarı — lat. margo anterior (angulus anterior — BNA) vardır.
Ön səthi
Ön səthində zirvəyə yaxın üçlü sinirin qanqlionuna məxsus basıqlıq (lat. impressio trigemini) və bundan dala və bayır tərəfə böyük daşlıq siniri kanalı deşiyi — lat. hiatus kanalis nervi petrosi majoris (hiatus kanalis facialis — BNA) yerləşmişdir. Həmin deşikdən önə doğru böyük daşlıq siniri şırımı — lat. sulcus nervi petrosi majoris (sulcus nervi petrosi superficialis majoris — BNA) gedir. Bu şırımdan bayır tərəfə kiçik daşlıq siniri şırımı — lat. sulcus nervi petrosi minoris (sulcus nervi petrosi superficialis minoris — BNA) yerləşmişdir. Kiçik daşlıq siniri şırımının arxa ucu kiçik daşlıq siniri kanalı deşiyinə — lat. hiatus canalis nervi petrosi minoris (apertura superior canaliculis tympanici - BNA) keçir. Daşlıq hissənin yuxarı səthinin ortasında hündürlük — lat. eminentia arcuata vardır. Bu hündürlükdən bayır tərəfə nazik səfhə təbil boşluğunun (orta qulağın) damını — lat. tegmen tympani təşkil edir. Pullu hissə ilə daşlıq hissə arasında lat. canalis musculotubaris adlanan kanal keçir. Bu kanal bir arakəsmə lat. septum canalis musculotubarii vasitəsilə iki yarım kanala bölünür: yuxarıda qulaq pərdəsini gərginləşdirən əzələ yarım kanalı — lat. semikanalis musculi tensoris tympani və aşağıda eşitmə borusu yarım kanalı — lat. semicanalis tubae auditivae. Daşlıq hissənin dal səthini ön səthindən ayıran yuxarı kənar üzərində yuxu daşlıq cib şırımı — lat. sulcus sinus petrosi superioris (sulcus petrosus superior — BNA) və həmin səthi aşağı səthdən ayıran dal kənar üzərində aşağı daşlıq cib şırımı — lat. sulcus sinus petrosi inferioris (sulcus petrosus inferior — BNA) vardır.
Arxa səthi
Arxa səthin ortasında daxili qulaq keçəcəyi — lat. meatus acustucus internus ilə birləşən daxili qulaq dəliyi — lat. porus acusticus internus vardı. Daxili qulaq keçəcəyinin dibindən uz kanalı — lat. canalis fascialis başlanır. Daxili qulaq dəliyindən arxa və yuxarıda beynin sərt qişası çıxıntılarına məxsus lat. fossa subarcuata adlanan çuxur yerləşmişdir. Uşaqlarda bu çuxur çox geniş olur. daxili qulaq dəliyindən arxa və aşağıda bir dəlik — dəhliz su kəmərinin xarici dəliyi — lat. apertura externa aquaeductus vestibuli vardır. Bu dəliyin önündə daşlıq hissəsnin dal kənarında ilbiz kanalcığının xarici dəliyi — lat. apertura externa canaliculi cochleae vardır.
Aşağı səthi
Aşağı səthi qabarıqlı olub arxa tərəfində biz çıxıntı — lat. processus styloideus vardır. Həmin çıxıntı təbil hissənin biz çıxıntı yatağı — lat. vagina processus syloidei adlanan səfhəsi ilə örtülü olur. Biz çıxıntıdan arxaya — lat. foramen sylomastoideum adlanan dəlik vardır. Bu dəlikdən üz siniri xaric olur. Yuxarıda göstərilən dəlik və çıxıntıdan qabaq tərəfə vidaci çuxur — lat. fossa jugularis vardır. Bunundibində məməyəbənzər kanalcıq — lat. canaliculus mastoideus kiçik bir dəlik vasitəsilə başlayır.
Daşlıq hissənindal kənarında vidaci oyma — lat. incisura jugularis və vidacidaxili çıxıntı — lat. processus intrajugularis vardır. Vidaci oyma ənsə sümüyündə olan eyni adlı oyma ilə birləşərək vidaci dəliyi — lat. foramen jugulare əmələ gətirir. Vidaci çuxurdan bayır tərəfdə yuxu kanalının xarici dəliyi — lat. fotamen caroticum externum yerləşmişdir. Daşlıq hissənin aşağı səthində yuxu kanalının xarici dəliyi, vidaci çuxur və ilbiz kanalcığının xarici dəliyi yerləşmişdir. Daşlıq hissənin zirvəsində yuxu kanalının daxili dəliyi — lat. fotamen caroticum internum (BNA) olur.
Gicgah sümüyünün yarıqları
Gicgah sümüyün hissələri arasında yarıqlar vardır: pullu hissə ilə daşlıq hissə arasında daşlıq-pullu yarıq — lat. fissura petrosquamosa, daşlıq hissə ilə təbil hissə arasında daşlıq-təbil yarığı — lat. fissura petrotympanica (fissura petrotympanica Glaseri — BNA), təbil hissə ilə məməyəbənzər hissə arasında təbil-məməyəbənzər yarıq — lat. fissura tympanomastoidea və təbil hissə ilə pullu hissə arasında təbil-pullu yarıq — lat. fissura tympanosquamosa vardır.
Gicgah sümüyü kanalları
Gicgah sümüyündə bir neçə kanallar vardır.
Üz kanalı
Daxili qulaq keçəcəyinin dibindən orada olan köndələn daraqdan yuxarı üz kanalı — lat. canalis facialis (canalis facialis Falloppii — BNA) başlayır və daşlıq hissənin yuxarı səthinin altı ilə içəri tərəfdən bayıra doğru gedir, sonra geriyə dönür və üz kanalının dizini — lat. geniculum canalis facialis əmələ gətirir. Bir qədər geriyə doğru gedərək, şaquli istiqamət alır və aşağıya doğru enir, burada ikinci diz təşkil edərək daşlıq hissənin aşağı səthində olan biz-məməyəbənzər dəlikdə qurtarır. Üz kanalının çıxacağından bir az yuxarı təbil telinə məxsus lat. canaliculus chordae tympani adlanan kanalçıq başlanır. Bu kanalcıq təbil boşluğundan keçərək daşlı-təbil yarığında — lat. fissura petrotympanica tamam olur. Təbil teli kanalcığından yuxarı üz kanalı məməyəbənzər kanalciq — lat. canaliculus mastoideus ilə çarpazlaşır; məməyəbənzər kanalcıq daşlıq hissənin aşağı səthində olan vidaci çuxurdan başlayaraq təbil-məməyəbənzər yarığında qurtarır.
Təbil kanalcığı
Təbil kanalcığı — lat. canaliculus tympanicus daşlıq hissənin aşağı səthində olan daşlıq çuxurcuğundan başlayıb təbil boşluğuna keçir və daşlıq hissənin yuxarı səthində tamam olur.
Yuxu kanalı
Yuxu kanalı — lat. canalis caroticus ən geniş kanallardan olub, daşlıq hissənin aşağı səthində xarici yuxu dəliyi — lat. foramen caroticum externum vasitəsilə başlayır, yuxarıya doğru gedir və daşlıq hissənin zirvəsində daxili yuxu dəliyi — lat. foramen caroticum internum vasitəsilə kəllə boşluğuna açılır. Yuxu kanalının divarında yuxu-təbili kanalcıqları — lat. canaliculi caroticotympanici başlayaraq, təbil boşluğuna açılır.
Gicgah sümüyünün məməyəbənzər çıxıntısı yeni anadan olmuş uşaqlarda çox az inkişaf etmiş olur: xarici qulaq keçəcəyi əvəzində təbil pərdəsinə məxsus halqa — lat. anulus tympanicus (annulus tympanicus — BNA) vardır.
Həmçinin bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gicgah sumuyu lat os temporale kellenin beyin sobesine aid cut sumuklerdendir Kele esasinin ve yan divarlarinin teskilinde istirak edir Onda esitme me muvazinet uzvuleri daxili yuxu arteriyasi S benzer cibin bir hissesi dehliz ilbiz siniri ve uz siniri uclu sinirin duyunu azan sinirinin saxeleri ve dil udlaq siniri yerlesir Gicgah sumuyuBitisir Esas sumuyuEnse sumuyuAlmaciq sumuyuTepe sumuyuCene sumuyu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Gicgah sumuyu uc hisseden ibaretdir bunlar xarici qulaq deliyini lat porus acusticus externus ehate etmisdir Bu delik oz novbesinde xarici qulaq kececeyine lat meatus acusticus externus acilir Xarici qulaq deliyinden yuxari ve on terefe pullu hisse ve ya gicgah pulu lat pars squamosa sqama temporalis BNA on ve asagi terefde tebil hisse lat pars tympanica ve iceri terefde dasliq hisse lat pars petrosa pyramis BNA yerlesmisdir TikisleriTikislerEnse memeyebenzer tikis Tepe gicgah pulu tikisi Esasgicgah pulu tikisi Almaciq gicgah tikisi Pullu hissePullu hissenin daxili beyin sethi lat facies cerebralis ve xarici gicgah sethi lat facies temporalis vardir Beyin sethinde lat impressiones digitatae juga cerebralia et sulci venosi et arteriasi adli beyin sethine muvafiq barmagabenzer basiriq ve vena ve arteriyalara mexsus sirim goze carpir Gicgah sethi hamardir ve arxasinda saquli istiqametde geden orta gicgah arteriyasina mexsus sirim lat silcus arteriae temporalis mediae vardir Pullu hisseden one dogru iki koklu almaciq cixinti lat processus zygomaticus ayrilir Bundan arxaya ve yuxariza dogru gicgah xetti lat linae temporalis gedir ve tepe sumuyunun asagi gicgah xetti ile birlesir Almaciq cixinti kokleri arasinda cene ile calanmaya mexsus cuxur lat fossa mandibularis vardir Bu cuxurdan one almaciq cixintinin on koku uzerinde oynaq qabarcigi lat tuberculum articulare olur Gicgah sumuyunun hisseleriXarici sethiDaxili sethiTebil hisseTebil hisse xarici qulaq deliyinin asagi ve on terefini ehate etmisdir Bunun yuxari sethinde xarici qulaq kececeyinin dibinde qulaq perdesine mexsus sirim lat sulcus tympanica vardir Tebil hissenin xarici kenari qovs seklinde olub on ucu kicik tebil tini lat spina tympanica minor adlanir Xarici qulaq deliyinin ustunde kicik cixinti lat spina suprameatum vardir Dasliq hisseDasliq hisse ucuzlu piramidaya benzeyir Bunun zirvesi lat apex on ve iceri terefe baxir esasi dal ve bayir terefde memeyebenzer cixinti lat processus mastoideus adlanan hisseye kecir Bu cixintinin iceri sethinde oyma lat incisura mastoidea vardir Bu oymadan iceri ense arteriyasina mexsus serem lat sulcus arteriae occipitalis kecir Memeyebenzer cixintinin daxili sethinde venoz cibe mexsus S e benzer cib sirimi lat sulcus sinus sigmoidei sulcus sigmoideus BNA vardir Bu sirimim uzerine muxtelif boyuklukde lat foramen mastoideum adlanan delik acilir Cox vaxt hemin delik ense memeyebenzer tikis lat sutura accipitomastoidea uzerinde yerlesir Memeyebenzer cixinti daxilinde hava ile dolu huceyreler lat cellulae mastoideae vardir Memeyebenzer cixintinin dal kenari lat margo occipitalis ense sumuyu ile birleserek yuxarida qeyd olunan tikisi emele getirir Dasliq hissenin uc sethi vardir on sethi lat facies anterior dal sethi lat facies posterior ve asagi sethi lat facies inferior ve uc kenari vardir yuxari kenari lat margo superior angulus superior BNA dal kenari lat margo posterior angulus posterior BNA ve on kenari lat margo anterior angulus anterior BNA vardir On sethi On sethinde zirveye yaxin uclu sinirin qanqlionuna mexsus basiqliq lat impressio trigemini ve bundan dala ve bayir terefe boyuk dasliq siniri kanali desiyi lat hiatus kanalis nervi petrosi majoris hiatus kanalis facialis BNA yerlesmisdir Hemin desikden one dogru boyuk dasliq siniri sirimi lat sulcus nervi petrosi majoris sulcus nervi petrosi superficialis majoris BNA gedir Bu sirimdan bayir terefe kicik dasliq siniri sirimi lat sulcus nervi petrosi minoris sulcus nervi petrosi superficialis minoris BNA yerlesmisdir Kicik dasliq siniri siriminin arxa ucu kicik dasliq siniri kanali desiyine lat hiatus canalis nervi petrosi minoris apertura superior canaliculis tympanici BNA kecir Dasliq hissenin yuxari sethinin ortasinda hundurluk lat eminentia arcuata vardir Bu hundurlukden bayir terefe nazik sefhe tebil boslugunun orta qulagin damini lat tegmen tympani teskil edir Pullu hisse ile dasliq hisse arasinda lat canalis musculotubaris adlanan kanal kecir Bu kanal bir arakesme lat septum canalis musculotubarii vasitesile iki yarim kanala bolunur yuxarida qulaq perdesini gerginlesdiren ezele yarim kanali lat semikanalis musculi tensoris tympani ve asagida esitme borusu yarim kanali lat semicanalis tubae auditivae Dasliq hissenin dal sethini on sethinden ayiran yuxari kenar uzerinde yuxu dasliq cib sirimi lat sulcus sinus petrosi superioris sulcus petrosus superior BNA ve hemin sethi asagi sethden ayiran dal kenar uzerinde asagi dasliq cib sirimi lat sulcus sinus petrosi inferioris sulcus petrosus inferior BNA vardir Arxa sethi Arxa sethin ortasinda daxili qulaq kececeyi lat meatus acustucus internus ile birlesen daxili qulaq deliyi lat porus acusticus internus vardi Daxili qulaq kececeyinin dibinden uz kanali lat canalis fascialis baslanir Daxili qulaq deliyinden arxa ve yuxarida beynin sert qisasi cixintilarina mexsus lat fossa subarcuata adlanan cuxur yerlesmisdir Usaqlarda bu cuxur cox genis olur daxili qulaq deliyinden arxa ve asagida bir delik dehliz su kemerinin xarici deliyi lat apertura externa aquaeductus vestibuli vardir Bu deliyin onunde dasliq hissesnin dal kenarinda ilbiz kanalciginin xarici deliyi lat apertura externa canaliculi cochleae vardir Asagi sethi Asagi sethi qabariqli olub arxa terefinde biz cixinti lat processus styloideus vardir Hemin cixinti tebil hissenin biz cixinti yatagi lat vagina processus syloidei adlanan sefhesi ile ortulu olur Biz cixintidan arxaya lat foramen sylomastoideum adlanan delik vardir Bu delikden uz siniri xaric olur Yuxarida gosterilen delik ve cixintidan qabaq terefe vidaci cuxur lat fossa jugularis vardir Bunundibinde memeyebenzer kanalciq lat canaliculus mastoideus kicik bir delik vasitesile baslayir Dasliq hissenindal kenarinda vidaci oyma lat incisura jugularis ve vidacidaxili cixinti lat processus intrajugularis vardir Vidaci oyma ense sumuyunde olan eyni adli oyma ile birleserek vidaci deliyi lat foramen jugulare emele getirir Vidaci cuxurdan bayir terefde yuxu kanalinin xarici deliyi lat fotamen caroticum externum yerlesmisdir Dasliq hissenin asagi sethinde yuxu kanalinin xarici deliyi vidaci cuxur ve ilbiz kanalciginin xarici deliyi yerlesmisdir Dasliq hissenin zirvesinde yuxu kanalinin daxili deliyi lat fotamen caroticum internum BNA olur Gicgah sumuyunun yariqlariGicgah sumuyun hisseleri arasinda yariqlar vardir pullu hisse ile dasliq hisse arasinda dasliq pullu yariq lat fissura petrosquamosa dasliq hisse ile tebil hisse arasinda dasliq tebil yarigi lat fissura petrotympanica fissura petrotympanica Glaseri BNA tebil hisse ile memeyebenzer hisse arasinda tebil memeyebenzer yariq lat fissura tympanomastoidea ve tebil hisse ile pullu hisse arasinda tebil pullu yariq lat fissura tympanosquamosa vardir Gicgah sumuyu kanallariGicgah sumuyunde bir nece kanallar vardir Uz kanali Daxili qulaq kececeyinin dibinden orada olan kondelen daraqdan yuxari uz kanali lat canalis facialis canalis facialis Falloppii BNA baslayir ve dasliq hissenin yuxari sethinin alti ile iceri terefden bayira dogru gedir sonra geriye donur ve uz kanalinin dizini lat geniculum canalis facialis emele getirir Bir qeder geriye dogru gederek saquli istiqamet alir ve asagiya dogru enir burada ikinci diz teskil ederek dasliq hissenin asagi sethinde olan biz memeyebenzer delikde qurtarir Uz kanalinin cixacagindan bir az yuxari tebil teline mexsus lat canaliculus chordae tympani adlanan kanalciq baslanir Bu kanalciq tebil boslugundan kecerek dasli tebil yariginda lat fissura petrotympanica tamam olur Tebil teli kanalcigindan yuxari uz kanali memeyebenzer kanalciq lat canaliculus mastoideus ile carpazlasir memeyebenzer kanalciq dasliq hissenin asagi sethinde olan vidaci cuxurdan baslayaraq tebil memeyebenzer yariginda qurtarir Tebil kanalcigi Tebil kanalcigi lat canaliculus tympanicus dasliq hissenin asagi sethinde olan dasliq cuxurcugundan baslayib tebil bosluguna kecir ve dasliq hissenin yuxari sethinde tamam olur Yuxu kanali Yuxu kanali lat canalis caroticus en genis kanallardan olub dasliq hissenin asagi sethinde xarici yuxu deliyi lat foramen caroticum externum vasitesile baslayir yuxariya dogru gedir ve dasliq hissenin zirvesinde daxili yuxu deliyi lat foramen caroticum internum vasitesile kelle bosluguna acilir Yuxu kanalinin divarinda yuxu tebili kanalciqlari lat canaliculi caroticotympanici baslayaraq tebil bosluguna acilir Gicgah sumuyunun memeyebenzer cixintisi yeni anadan olmus usaqlarda cox az inkisaf etmis olur xarici qulaq kececeyi evezinde tebil perdesine mexsus halqa lat anulus tympanicus annulus tympanicus BNA vardir Hemcinin baxGicgah payiIstinadlar