Gözəl zəfəran lat Crocus speciosus Bieb Süsənkimilər iridaceae Juss fəsiləsinə aid bitki növü Gözəl zəfəranElmi təsnifat

Gözəl zəfəran — (lat. Crocus speciosus Bieb.). Süsənkimilər – (İridaceae Juss.). fəsiləsinə aid bitki növü.

Gözəl zəfəran

Elmi təsnifat

XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.

???:

Gözəl zəfəran

Beynəlxalq elmi adı

Crocus speciosus M.Bieb.

Şəkil
axtarışı

NCBI	323700
EOL	5868820

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU B1ab(iii) + 2ab(iii). Azərbaycanın nadir növüdür.

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir, soğanağı yumru, şarvari, 1–2 sm diametrli, əsası əlavə yumrucuqludur. Yarpaqlar xəttvari, 3 mm enində, çiçəkləmədən sonra inkişaf edir, növbəti yazda 10–40 sm hündürlüyünə çatır. Çiçəkyanlığı 3–6 sm uzunluğunda, parlaq – bənövşəyi, əsnəyi ağımtıl, çılpaq, kənarı uzunsov və ya ellipsivari, lansetşəkilli, uzununa tünd-qırmızı zolaqlıdır. Xarici yarpaqların xaricdən əsası tünd – qırmızıdır. Tozcuqlar narıncı, iti, dişicik ağzı narıncı, xətlərə ayrılmışdır. Çiçəkləməsi Oktyabr, meyvə verməsi: Oktyabr-Noyabr ayları. Kök yumrusu şarşəkilli və ya yastılanmış şarşəkillidir, diametri 1–2 sm, qaidə hissəsi əlavə kök yumruludur; kök yumrusunun örtüyü qaidə hissədən halqa ilə ayrılır, pərdəvaridir, nazikdir.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə və meyvə əmələ gətirmə dövrü oktyabr-noyabr aylarına təsadüf edir. Kökümsov və toxum vasitəsilə çoxalır. Kriptofit (geofit), arandan subalp qurşağına kimi, kolluqlararası, meşəkənarı, otlu yamaclar və şumlanmış tarlalarda Silybum marianum, Stellaria media, Geranium albanum növlərindən təşkil olunmuş senozun komponenti kimi iştrak edir.. Dekorativ, ədviyyatlı və dərman bitkisidir

Yayılması

Kolluqların arasında, meşə kənarında, otlu yamaclarda və şumlanmış tarlalarda bitir.Böyük Qafqazın bütün rayonları (Quba rayonu, Gədik kəndi ətrafı), Qobustan, Kiçik Qafqazın mərkəzi rayonları, Lənkəranın və Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şahbuz və Culfa rayonu). Lənk. dağ. Ovalıqdan subalp yüksəkliyinə qədər.

Yaşayış mühiti

Otlu yamaclarda meşə ətrafında, kolluqlar arasında və şumlanmış yerlədə rast gəlinir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Tibbi əhəmiyyəti vardır. Kütləvi surətdə çiçəkləyən zaman payızda dekorativ bitki kimi görünür.

Sayı və tendensiyası

Fraqmentləşmiş sahənin və yaşayış mühitinin, keyfiyyətinin azalması populyasiyanın davam edən azalma tendensiyasını göstərir .

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər (intensiv otarılma, otların biçilməsi, əkin sahələrinin şumlanması, dekorativ ədviyyat bitkisi kimi yığılması).

Mühafizə tədbirləri

Yayılma yerlərində antropogen təsirlərin azaldılması, bərpasının təmin edilməsi planlı otarılma tədbirlərinin görülməsi təklif olunur.

İstinadlar

Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
1. Флора Азербайджана, 1952.
http://redbook.az/?options=project&id=G%C3%B6z%C9%99l%20z%C9%99f%C9%99ran^{[ölü keçid]}
4. E. Şükürov. İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı. Bakı 2016.
5. Мехтиева Н. П., 2010
Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva, Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
6. Naxçıvan MR-in Qırmızı Kitabı, 2010
7. Məmmədov Q., Yusifov E., Xlilov M., Kərimov V., 2012

[:0-1] Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013

[:1-2] 1. Флора Азербайджана, 1952.

[:2-3] ttp://redbook.az/?options=project&id=G%C3%B6z%C9%99l%20z%C9%99f%C9%99ran^{[ölü keçid]}

[:3-4] 4. E. Şükürov. İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı. Bakı 2016.

[5] 5. Мехтиева Н. П., 2010

[6] Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva, Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019

[7] 6. Naxçıvan MR-in Qırmızı Kitabı, 2010

[8] 7. Məmmədov Q., Yusifov E., Xlilov M., Kərimov V., 2012