Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fərdiyyətçilik və ya İndividualizm mənəvi duruş, siyasi fəlsəfə, ideologiya və sosial perspektivdir ki Fərdin mənəvi dəyərinə vurğulayır.
Fərdilik
Fərdilik fərdin azadlığına böyük önəm verən və ümumiyyətlə, özünü təmin edən, özünü idarə edən, nisbətən azad fərd və ya özünü vurğulayan siyasi və sosial fəlsəfədir.
Fərdilik, ilk növbədə, bəşəriyyətin sosial vahidlərdən deyil, fərdlərdən ibarət olması ideyasına əsaslanır. Bu varlıqlar bir-birindən ayrılmaz və azalmazdır. Onların duyğuları, hərəkətləri və düşüncələri özlərinə məxsusdur. Fərdilik insan təbiəti nəzəriyyəsinə, ümumi davranış nümunəsinə və müəyyən siyasi, iqtisadi, sosial və dini nizamlara, eləcə də dəyərlər sisteminə inanmağa aiddir. Davranışın ümumi forması olaraq, fərdiyyətçilik özünə inam, məxfilik və digər fərdlərə hörmətə böyük önəm verir. O, hakimiyyətə və fərd üzərində istənilən nəzarətə, xüsusən də dövlət tərəfindən həyata keçirilən nəzarətə qarşı çıxır. O, həm də "tərəqqiyə" inanır və tərəqqi vasitəsi kimi fərdə fərqli olmaq hüququ verilir. Yalnız ən ifrat fərdiyyətçilər pro-anarxistlərdir. Amma əksəriyyət hesab edir ki, dövlət fərdlərin həyatına minimal şəkildə müdaxilə etməli, ayrı-ayrı şəxslərin bir-biri ilə ziddiyyətə düşməsinin qarşısını almaq və könüllü şəkildə əldə edilmiş razılaşmaların icrasını təmin etmək üçün qanunu və asayişi qorumaq vəzifəsini öz üzərinə götürməlidir. Fərdilik dövlətə zəruri neqativ kimi baxmağa meyillidir və "ən yaxşı hökumət ən az hökumətdir" şüarını qəbul edir.
Fərdilik və cəmiyyət
Bu altbaşlığı genişləndirmək lazımdır. |
Siyasi fərdiyyətçilik Fərqli ənənələrdən ibarət olan fərdiyyətçi anarxizm [1] hesab edir ki, fərdi şüur və fərdi mənafe heç bir kollektiv orqan və ya ictimai orqan tərəfindən əngəllənməməlidir.[2] Fərdi anarxizm, sosial, sosialist, kollektivist və kommunalist hərəkatların ümumi mülkiyyət ideyasından fərqli olaraq, mülkiyyətin fərdlərin əlində olması ideyasına müsbət yanaşır.[3] Bəzi mühüm nümayəndələr bunlardır: Henry David Thoreau [4], Josiah Warren və Murray Rothbard. Josiah Warren ilk amerikalı anarxist hesab olunur. 1833-cü il ərzində o, qurduğu nəşriyyatda həftəlik dörd səhifəlik "Peaceful Revolutionary" adlı nəşri nəşr etdirir. Bundan əlavə, Uilyam Qodvin ümumiyyətlə fərdiyyətçi anarxist hesab olunur.[5] Qodvin xeyriyyəçilik ideyasını müdafiə edərkən, hər bir fərdin öz əməyi və əmlakı üzərində fərdi söz sahibi olmaq hüququnu da ifadə etdi və zaman keçdikcə hökumətin kiçilməsinə səbəb olacaq mütərəqqi rasionalizmə inanırdı ki, bu da son nəticədə onun ləğvi. Boston anarxistləri fərdiyyətçi anarxizmin fərqli, daha az radikal [6] formasını müdafiə edirdilər. Onlar azad bazarları və xüsusi mülkiyyəti dəstəkləyirdilər.[7] Onlar azadlığın və mülkiyyətin qorunmasının şəxsi müqavilələr vasitəsilə təmin edilməsinin tərəfdarı idilər.[8] Bundan əlavə, onlar əmək haqqının mübadilə edilməsini nəzərdə tuturdular[9], lakin dövlət inhisarında olan kapitalizmin (dövlət zəmanəti altında inhisar kimi müəyyən edilir)[10]) əməyin ödənilməsini təmin etməyəcəyi barədə xəbərdarlıq edirdilər. Hələ 19-cu əsrdə Amerika fərdiyyətçiləri arasında müxtəlif məsələlərdə fikir ayrılıqları yaranıb və buna görə də fərdiyyətçi anarxizm baxımından konkret bir nəzəriyyədən danışmaq mümkün görünmür. Məsələn, Taker əqli mülkiyyət hüquqlarına qarşı çıxdığı halda; Qaşıqçı bunu dəstəklədi.[11] Taker yalnız istifadə edildiyi qədər torpaq mülkiyyətini müdafiə etsə də, Byington və Spooner mülkiyyətdə belə bir məhdudiyyətin olmadığını qeyd etdilər.[12][13]
Əhəmiyyətli bir fikir ayrılığı 19-cu əsrdə, Taker və bəzi digər anarxistlərin təbii hüquqlar ideyasını tərk edərək Ştirnerin fəlsəfəsi işığında "eqoizmi" qəbul etdikləri zaman baş verdi.[14][15] Bu əsrdən sonra "individualist anarxizmin çiçəklənmə dövrü sona çatdı." [16] Lakin fərdiyyətçi anarxizm daha sonra daha geniş kontekstdə libertar hərəkat cərəyanlarından biri kimi 20-ci əsrin ortalarında Murray Rothbard və anarxo kapitalistlər tərəfindən müxtəlif dəyişikliklərlə qəbul edildi. [17][18]
Fəlsəfi fərdiyyətçilik
Bu altbaşlığı genişləndirmək lazımdır. |
İqtisadi fərdiyyətçilik
Bu altbaşlığı genişləndirmək lazımdır. |
Digər baxışlar
Bu altbaşlığı genişləndirmək lazımdır. |
Həmçinin bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ferdiyyetcilik ve ya Individualizm menevi durus siyasi felsefe ideologiya ve sosial perspektivdir ki Ferdin menevi deyerine vurgulayir Iqtisadi oxu ve sosial medeni oxu olan ideoloji cehetden renglerin yaninda iki oxlu siyasi spektr cedveliFerdilikFerdilik ferdin azadligina boyuk onem veren ve umumiyyetle ozunu temin eden ozunu idare eden nisbeten azad ferd ve ya ozunu vurgulayan siyasi ve sosial felsefedir Ferdilik ilk novbede beseriyyetin sosial vahidlerden deyil ferdlerden ibaret olmasi ideyasina esaslanir Bu varliqlar bir birinden ayrilmaz ve azalmazdir Onlarin duygulari hereketleri ve dusunceleri ozlerine mexsusdur Ferdilik insan tebieti nezeriyyesine umumi davranis numunesine ve mueyyen siyasi iqtisadi sosial ve dini nizamlara elece de deyerler sistemine inanmaga aiddir Davranisin umumi formasi olaraq ferdiyyetcilik ozune inam mexfilik ve diger ferdlere hormete boyuk onem verir O hakimiyyete ve ferd uzerinde istenilen nezarete xususen de dovlet terefinden heyata kecirilen nezarete qarsi cixir O hem de tereqqiye inanir ve tereqqi vasitesi kimi ferde ferqli olmaq huququ verilir Yalniz en ifrat ferdiyyetciler pro anarxistlerdir Amma ekseriyyet hesab edir ki dovlet ferdlerin heyatina minimal sekilde mudaxile etmeli ayri ayri sexslerin bir biri ile ziddiyyete dusmesinin qarsisini almaq ve konullu sekilde elde edilmis razilasmalarin icrasini temin etmek ucun qanunu ve asayisi qorumaq vezifesini oz uzerine goturmelidir Ferdilik dovlete zeruri neqativ kimi baxmaga meyillidir ve en yaxsi hokumet en az hokumetdir suarini qebul edir Ferdilik ve cemiyyet Bu altbasligi genislendirmek lazimdir Siyasi ferdiyyetcilik Ferqli enenelerden ibaret olan ferdiyyetci anarxizm 1 hesab edir ki ferdi suur ve ferdi menafe hec bir kollektiv orqan ve ya ictimai orqan terefinden engellenmemelidir 2 Ferdi anarxizm sosial sosialist kollektivist ve kommunalist herekatlarin umumi mulkiyyet ideyasindan ferqli olaraq mulkiyyetin ferdlerin elinde olmasi ideyasina musbet yanasir 3 Bezi muhum numayendeler bunlardir Henry David Thoreau 4 Josiah Warren ve Murray Rothbard Josiah Warren ilk amerikali anarxist hesab olunur 1833 cu il erzinde o qurdugu nesriyyatda heftelik dord sehifelik Peaceful Revolutionary adli nesri nesr etdirir Bundan elave Uilyam Qodvin umumiyyetle ferdiyyetci anarxist hesab olunur 5 Qodvin xeyriyyecilik ideyasini mudafie ederken her bir ferdin oz emeyi ve emlaki uzerinde ferdi soz sahibi olmaq huququnu da ifade etdi ve zaman kecdikce hokumetin kicilmesine sebeb olacaq mutereqqi rasionalizme inanirdi ki bu da son neticede onun legvi Boston anarxistleri ferdiyyetci anarxizmin ferqli daha az radikal 6 formasini mudafie edirdiler Onlar azad bazarlari ve xususi mulkiyyeti destekleyirdiler 7 Onlar azadligin ve mulkiyyetin qorunmasinin sexsi muqavileler vasitesile temin edilmesinin terefdari idiler 8 Bundan elave onlar emek haqqinin mubadile edilmesini nezerde tuturdular 9 lakin dovlet inhisarinda olan kapitalizmin dovlet zemaneti altinda inhisar kimi mueyyen edilir 10 emeyin odenilmesini temin etmeyeceyi barede xeberdarliq edirdiler Hele 19 cu esrde Amerika ferdiyyetcileri arasinda muxtelif meselelerde fikir ayriliqlari yaranib ve buna gore de ferdiyyetci anarxizm baximindan konkret bir nezeriyyeden danismaq mumkun gorunmur Meselen Taker eqli mulkiyyet huquqlarina qarsi cixdigi halda Qasiqci bunu destekledi 11 Taker yalniz istifade edildiyi qeder torpaq mulkiyyetini mudafie etse de Byington ve Spooner mulkiyyetde bele bir mehdudiyyetin olmadigini qeyd etdiler 12 13 Ehemiyyetli bir fikir ayriligi 19 cu esrde Taker ve bezi diger anarxistlerin tebii huquqlar ideyasini terk ederek Stirnerin felsefesi isiginda eqoizmi qebul etdikleri zaman bas verdi 14 15 Bu esrden sonra individualist anarxizmin ciceklenme dovru sona catdi 16 Lakin ferdiyyetci anarxizm daha sonra daha genis kontekstde libertar herekat cereyanlarindan biri kimi 20 ci esrin ortalarinda Murray Rothbard ve anarxo kapitalistler terefinden muxtelif deyisikliklerle qebul edildi 17 18 Felsefi ferdiyyetcilikBu altbasligi genislendirmek lazimdir Iqtisadi ferdiyyetcilikBu altbasligi genislendirmek lazimdir Diger baxislarBu altbasligi genislendirmek lazimdir Hemcinin baxKollektivizm PersonalizmIstinadlar