Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Frederik Mistral (fr. Frédéric Mistral, oks. Frederic Mistral/Mistrau — klassik dil normalarına görə, Frederi — onun özünün özünü adlandırdığı kimi; 8 sentyabr 1830[…] – 25 mart 1914[…]) — provansal şairi və leksikoqraf, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1904).
| Frederik Mistral | |
|---|---|
| Lua xətası: expandTemplate: template "dil-pro" does not exist. | |
 | |
| Doğum adı | Joseph Étienne Frédéric Mistral |
| Təxəllüsü | Mèste Franc, Gui de Mount-Pavoun, Cousinié Macàri, Michèu Gai, Lou Cascarelet, Grand la Borgno, Lou Felibre de Bello Visto, Un Maianen, Lou Felibre dóu Mas, Antoine Chansroux, Lou Canounge de N-D. de Casten, Lou Felibre de Bèuvezet, Lou Felibre Calu, Jan Chaplo Verne, Un Jouine Felibre, Lou Medecin di Torro, Tounin Clapo, Lou Tout-Obro, Ambròsi Boufarel |
| Doğum tarixi | 8 sentyabr 1830[…] |
| Vəfat tarixi | 25 mart 1914[…](83 yaşında) |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, leksiqraf |
| Əsərlərinin dili | Oksitan dili, fransız dili |
| Janrlar | poeziya, lüğət |
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1904-cü ildə ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatını ispan şairi və dramaturq Xose Eçeqarayla bölüşən Frederik Mistral Fransanın cənubunda doğulmuşdu. O, varlı torpaq sahibi Fransua Mistralın yeganə övladı idi. Evlərində fransızcadan fərqlənən provans dilində danışılırdı. Frederik əvvəlcə yerli məktəbdə, sonra Avinyon şəhərindəki pansionatda təhsil almışdı. Burada məktəb yoldaşlarının bütün məsxərə və istehzalarına baxmayaraq o, inadla provans dilində danışırdı.
Doğma dilinin qüdrət və zənginliyini nümayiş etdirmək üçün hətta Vergilinin ilk ekloqunu provanscaya çevirmişdi. Bu sahədə yolgöstərəni provans dilini dirçəltməyə çalışan və özü də bu dildə şeirlər yazan müəllimi Jozef Rumanil idi.
Frederik Mistral 17 yaşında dörd nəğmədən ibarət ilk provans poemasını yazmışdı. Lakin atası onu şair yox, hüquqşünas kimi görmək istəyirdi. Bu istəyin əksinə getməyən Frederik sonda hüquqşünas diplomu alsa da, özünü tamamilə ədəbiyyata həsr etmək qərarında qətiyyət göstərmişdi.
1854-cü ildə Frederik Mistral, Jozef Rumanil və digər bir neçə həvəskar çiçəklənmə dövrü XII-XIII əsrlərə təsadüf edən provans ədəbiyyatını dirçəltmək məqsədi ilə səylərini birləşdirirlər. Onlar tirajı bəzən hətta on min nüsxəyə çatan "Provans almanaxı" dərgisini çap edirdilər. "Felibr" (Provans şairi) kimi tanınan entuziastların əsasını qoyduqları bu ədəbi cərəyan Fransa ədəbiyyatı tarixinə "Felibrij" kimi daxil olmuşdur.
Mistralın pastoral mövzulu "Mireyo" (1859) poeması Felibrij ədəbiyyatının ilk diqqətəlayiq nümunəsi idi. Şair gənc bir qızın uğursuz məhəbbəti fonunda provansal həyatının təkrarsız lövhələrini yaratmışdı. Parisdə yaşayan provonsal yazıçısı Adolf Dümanın təşviqi ilə Mistral poemanın ilk nüsxələrindən birini fransız şairi Alfons de Lamartinə göndərmişdi. Poema ilə tanışlıqdan sonra Lamartin "Böyük şair doğulub!" - deməkdən özünü saxlaya bilməmişdi. Fransız ədəbiyyatının digər görkəmli siması - də eyni fikirdə idi. 1864-cü ildə bəstəkar Şarl Qunonun bu poema əsasında bəstələdiyi "Mireyl" operasının ilk tamaşası Parisdə böyük uğurla tamaşaya qoyulmuşdu.
İlk uğurunun ardınca Mistral üzərində hələ "Mireyo"dan əvvəl işə başladığı "Kalendo" (1867) poemasını tamamlamışdı. 1875-ci ildə onu şair kimi əsas özəllikləri ilə tanıdan "Qızıl adalar" şeirlər kitabını çap etdirmişdi. Bədii yaradıcılıqla yanaşı provans dilinin və mədəniyyətinin dirçəldilməsi, felibrlərə maddi-mənəvi yardım göstərilməsi də daim Mistralın diqqət mərkəzində olmuşdu. O, Felibrijin iclaslarına sədrlik edir, provansca kitablara müqəddimə yazır, provansal orfoqrafiyası və qrammatikası üzərində işləyirdi. Şairin "Felibrij xəzinəsi" adlı ikicildlik provansal-fransız lüğəti ilk dəfə 1878-ci ildə işıq üzü görmüş, sonralar da dəfələrlə çap edilmişdi. Əslində bu kitab adi lüğətdən çox provansal həyatının və mədəniyyətinin bir çox sahələrini əhatə edən ensiklopediya idi.
Mistral yeganə səhnə əsərini – "Kraliça Jano" dramını 1884-cü ildə başa çatdırmışdı. Eyni dövrdə onun Avinyonda papa hakimiyyətinin son günlərini təsvir edən "Nerto" tarixi poeması (1884), XX yüzilliyin astanasında isə "Pono haqqında poema" (1897) əsəri meydana çıxmışdı. Felibrlər hərəkatının 50 illiyinin təntənə ilə qeyd olunduğu 1904-cü ildə Frederik Mistral "xalq ruhunu doğru-düzgün əks etdirən poetik əsərlərinin yeniliyinə və orijinallığına, habelə provansal filologiyası qarşısındakı xidmətlərinə görə" Nobel mükafatına layiq görülmüşdü. Yeni laureat ağır xəstə olduğundan Stokholma, təntənəli təqdimat mərasiminə gedə bilməmişdi.
İsveç Akademiyasının daimi katibi Karl Virsen Mistral yaradıcılığının Alfred Nobelin ədəbi əsərlərə münasibətdə irəli sürdüyü əsas prinsipə – "idealizmə" daha çox cavab verdiyini vurğulayaraq demişdi: "Bütün həyatını milli ruhun, doğma dil və ədəbiyyatın dirçəldilməsi idealına həsr etmiş bir adamdan daha böyük idealist təsəvvürə gətirmək mümkün deyildir".
Frederik Mistral mükafatdan çatan vəsait hesabına əksəriyyəti öz kolleksiyasından ibarət provans mədəniyyəti nümunələrinin toplandığı Atlaten muzeyini yaratmışdı. Həyatının son illərində o, gənclik dövrünün duyğu və yaşantılarını əks etdirən "Mistralın xatirələri" (1906) və provans folkloru mövzusunda şeirlərin yer aldığı "Zeytun yığımı" (1912) kitablarını yazmışdı.
Mistralın yaradıcılığı provans dili və mədəniyyətinin xəzinəsi kimi böyük tarixi-filoloji əhəmiyyətə malikdir. Müasir fransız tənqidçisi Andre Şamson yazır ki, "Mistral hamının diqqətini çəkən mövzulara maraq göstərməsə də, onun provansal şeirlərini oxuyarkən sivilizasiyaların öldüyü, lakin heç zaman yoxa çıxmadığı fikrinə bir daha haqq qazandırmalı olursan".
Əsərləri
- Mireio (1880)
- Calendau (1867)
- Lis isclo d’or (1875)
- La Raço Latino (1879)
- Lou tresor dóu Félibrige (1879-1886)
- Nerto (1884)
- La rèino Jano (1890)
- Lou Pouèmo dou Rose (1897)
- Moun espelido, remori e raconte (1906)
- Discours e dicho (1906)
- La genesi, traducho en prouvençau (1910)
- Lis Oulivados (1912)
- Prose d’almanach (1926)
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Frederic Mistral // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Fourié J. Dictionnaire des auteurs de langue d'Oc de 1800 à nos jours (fr.). Aix-en-Provence: Felibrige edicioun, 2009. P. 223. 369 s.
- https://www.google.fr/books/edition/M%C3%A9moires_Et_R%C3%A9cits/knkWAAAAMAAJ?hl=fr&gbpv=1&bsq=%22ambr%C3%B2si+boufarel%22&dq=%22ambr%C3%B2si+boufarel%22&printsec=frontcover.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
- Frederik Mistralın bioqrafiyası (rusca), foto şəkilləri
- Bioqrafiyası (rusca) və şeirlərinin rus dilinə tərcümələri
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Frederik Mistral fr Frederic Mistral oks Frederic Mistral Mistrau klassik dil normalarina gore Frederi onun ozunun ozunu adlandirdigi kimi 8 sentyabr 1830 25 mart 1914 provansal sairi ve leksikoqraf Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1904 Frederik MistralLua xetasi expandTemplate template dil pro does not exist Dogum adi Joseph Etienne Frederic MistralTexellusu Meste Franc Gui de Mount Pavoun Cousinie Macari Micheu Gai Lou Cascarelet Grand la Borgno Lou Felibre de Bello Visto Un Maianen Lou Felibre dou Mas Antoine Chansroux Lou Canounge de N D de Casten Lou Felibre de Beuvezet Lou Felibre Calu Jan Chaplo Verne Un Jouine Felibre Lou Medecin di Torro Tounin Clapo Lou Tout Obro Ambrosi BoufarelDogum tarixi 8 sentyabr 1830 1830 09 08 Vefat tarixi 25 mart 1914 1914 03 25 83 yasinda Fealiyyeti yazici sair leksiqrafEserlerinin dili Oksitan dili fransiz diliJanrlar poeziya lugetMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1904 cu ilde edebiyyat sahesinde Nobel mukafatini ispan sairi ve dramaturq Xose Eceqarayla bolusen Frederik Mistral Fransanin cenubunda dogulmusdu O varli torpaq sahibi Fransua Mistralin yegane ovladi idi Evlerinde fransizcadan ferqlenen provans dilinde danisilirdi Frederik evvelce yerli mektebde sonra Avinyon seherindeki pansionatda tehsil almisdi Burada mekteb yoldaslarinin butun mesxere ve istehzalarina baxmayaraq o inadla provans dilinde danisirdi Dogma dilinin qudret ve zenginliyini numayis etdirmek ucun hetta Vergilinin ilk ekloqunu provanscaya cevirmisdi Bu sahede yolgostereni provans dilini dirceltmeye calisan ve ozu de bu dilde seirler yazan muellimi Jozef Rumanil idi Frederik Mistral 17 yasinda dord negmeden ibaret ilk provans poemasini yazmisdi Lakin atasi onu sair yox huquqsunas kimi gormek isteyirdi Bu isteyin eksine getmeyen Frederik sonda huquqsunas diplomu alsa da ozunu tamamile edebiyyata hesr etmek qerarinda qetiyyet gostermisdi 1854 cu ilde Frederik Mistral Jozef Rumanil ve diger bir nece heveskar ciceklenme dovru XII XIII esrlere tesaduf eden provans edebiyyatini dirceltmek meqsedi ile seylerini birlesdirirler Onlar tiraji bezen hetta on min nusxeye catan Provans almanaxi dergisini cap edirdiler Felibr Provans sairi kimi taninan entuziastlarin esasini qoyduqlari bu edebi cereyan Fransa edebiyyati tarixine Felibrij kimi daxil olmusdur Frederik Mistralin Feliks Oqyust Kleman terefinden cekilmis portreti 1885 Mistralin pastoral movzulu Mireyo 1859 poemasi Felibrij edebiyyatinin ilk diqqetelayiq numunesi idi Sair genc bir qizin ugursuz mehebbeti fonunda provansal heyatinin tekrarsiz lovhelerini yaratmisdi Parisde yasayan provonsal yazicisi Adolf Dumanin tesviqi ile Mistral poemanin ilk nusxelerinden birini fransiz sairi Alfons de Lamartine gondermisdi Poema ile tanisliqdan sonra Lamartin Boyuk sair dogulub demekden ozunu saxlaya bilmemisdi Fransiz edebiyyatinin diger gorkemli simasi de eyni fikirde idi 1864 cu ilde bestekar Sarl Qunonun bu poema esasinda bestelediyi Mireyl operasinin ilk tamasasi Parisde boyuk ugurla tamasaya qoyulmusdu Ilk ugurunun ardinca Mistral uzerinde hele Mireyo dan evvel ise basladigi Kalendo 1867 poemasini tamamlamisdi 1875 ci ilde onu sair kimi esas ozellikleri ile tanidan Qizil adalar seirler kitabini cap etdirmisdi Bedii yaradiciliqla yanasi provans dilinin ve medeniyyetinin dirceldilmesi felibrlere maddi menevi yardim gosterilmesi de daim Mistralin diqqet merkezinde olmusdu O Felibrijin iclaslarina sedrlik edir provansca kitablara muqeddime yazir provansal orfoqrafiyasi ve qrammatikasi uzerinde isleyirdi Sairin Felibrij xezinesi adli ikicildlik provansal fransiz lugeti ilk defe 1878 ci ilde isiq uzu gormus sonralar da defelerle cap edilmisdi Eslinde bu kitab adi lugetden cox provansal heyatinin ve medeniyyetinin bir cox sahelerini ehate eden ensiklopediya idi Frederik Mistralin Fransanin Arl seherindeki heykeli Mistral yegane sehne eserini Kralica Jano dramini 1884 cu ilde basa catdirmisdi Eyni dovrde onun Avinyonda papa hakimiyyetinin son gunlerini tesvir eden Nerto tarixi poemasi 1884 XX yuzilliyin astanasinda ise Pono haqqinda poema 1897 eseri meydana cixmisdi Felibrler herekatinin 50 illiyinin tentene ile qeyd olundugu 1904 cu ilde Frederik Mistral xalq ruhunu dogru duzgun eks etdiren poetik eserlerinin yeniliyine ve orijinalligina habele provansal filologiyasi qarsisindaki xidmetlerine gore Nobel mukafatina layiq gorulmusdu Yeni laureat agir xeste oldugundan Stokholma tenteneli teqdimat merasimine gede bilmemisdi Isvec Akademiyasinin daimi katibi Karl Virsen Mistral yaradiciliginin Alfred Nobelin edebi eserlere munasibetde ireli surduyu esas prinsipe idealizme daha cox cavab verdiyini vurgulayaraq demisdi Butun heyatini milli ruhun dogma dil ve edebiyyatin dirceldilmesi idealina hesr etmis bir adamdan daha boyuk idealist tesevvure getirmek mumkun deyildir Frederik Mistral mukafatdan catan vesait hesabina ekseriyyeti oz kolleksiyasindan ibaret provans medeniyyeti numunelerinin toplandigi Atlaten muzeyini yaratmisdi Heyatinin son illerinde o genclik dovrunun duygu ve yasantilarini eks etdiren Mistralin xatireleri 1906 ve provans folkloru movzusunda seirlerin yer aldigi Zeytun yigimi 1912 kitablarini yazmisdi Mistralin yaradiciligi provans dili ve medeniyyetinin xezinesi kimi boyuk tarixi filoloji ehemiyyete malikdir Muasir fransiz tenqidcisi Andre Samson yazir ki Mistral haminin diqqetini ceken movzulara maraq gostermese de onun provansal seirlerini oxuyarken sivilizasiyalarin olduyu lakin hec zaman yoxa cixmadigi fikrine bir daha haqq qazandirmali olursan EserleriMireio 1880 Calendau 1867 Lis isclo d or 1875 La Raco Latino 1879 Lou tresor dou Felibrige 1879 1886 Nerto 1884 La reino Jano 1890 Lou Pouemo dou Rose 1897 Moun espelido remori e raconte 1906 Discours e dicho 1906 La genesi traducho en prouvencau 1910 Lis Oulivados 1912 Prose d almanach 1926 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Frederic Mistral Encyclopaedia Britannica ing Fourie J Dictionnaire des auteurs de langue d Oc de 1800 a nos jours fr Aix en Provence Felibrige edicioun 2009 P 223 369 s ISBN 978 2 9533591 0 7 https www google fr books edition M C3 A9moires Et R C3 A9cits knkWAAAAMAAJ hl fr amp gbpv 1 amp bsq 22ambr C3 B2si boufarel 22 amp dq 22ambr C3 B2si boufarel 22 amp printsec frontcover MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerFrederik Mistralin bioqrafiyasi rusca foto sekilleri Bioqrafiyasi rusca ve seirlerinin rus diline tercumeleriHemcinin bax