Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Klod Frederik Bastiat (30 iyun 1801, Bayonna[d] – 24 dekabr 1850[…], Roma)— Fransız klassik liberal nəzəriyyəçisi, siyasi iqtisadçı və Fransa Assambleyasının üzvü olub.
| Frederik Bastiat | |
|---|---|
| fr. Frédéric Bastiat | |
 | |
| Doğum adı | Claude Frédéric Bastiat |
| Doğum tarixi | 30 iyun 1801 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 24 dekabr 1850[…](49 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Elm sahələri | siyasət, iqtisadiyyat |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Klod Frederik Bastiat 30 iyun 1801-ci ildə Fransanın Akvitaniya əyalətində, şəhərində doğulmuşdur. Doqquz yaşında yetim qalan Frederik atasının valideynlərinin(nənə-babası) himayəsində böyümüşdür. 17 yaşında o, məktəbi tərk etmiş və vaxtının çoxunu ailə biznesinin ixracatçısı olaraq işə sərf etmişdir. İqtisadçı Tomas Dilorenzo bildirir ki, bu ailə biznesi təcrübəsi Bastiatın sonrakı yaradıcılığında mühüm rol oynamışdır. Çünki bu, gənc Frederikə bazarda ticarət qaydalarının müəyyən təsirlərini birbaşa yerində öyrənməyə imkan yaratmışdır.
Onun intellektual maraq dairəsi müxtəlif idi, bura fəlsəfə, tarix, siyasət, din, səyahət, şairlik, siyasi iqtisad və bioqrafiya daxil idi.
Onun iqtisadçı kimi ictimai karyerası yalnız 1844-cü ildə başladı və 1850-ci ildə ölümüylə başa çatdı. Bastiat ehtimala görə Fransa boyunca dolaşıb öz ideyalarını təbliğ etdiyi müddətdə vərəm xəstəliyinə tutulmuşdur. Bu xəstəlik onun gələcək nitqlərini də etməyə imkan vermədi(xüsusən, onun 1848 və 1849-cu ildə seçildiyi qanunvericilik assambleyasında) və həyatına son qoydu. Bastiat 24 dekabr 1850-ci ildə Romada vəfat etdi.
Yaradıcılığı
Bastiat iqtisad və siyasi iqtisad haqqında bir çox əsərin müəllifidir ki, bu əsərlər onun aydın təşkilatçılıq, güclü arqumentləşdirmə bacarığının və iti ağlının ümumi ifadəsidir. Onun ən məşhur əsərlərindən biri "İqtisadi sofizm" statist siyasətini hədəf alan bir çox qəti ifadə olunmuş ittihamlarla zəngindir. Bastiat bu əsəri İngiltərədə yaşayarkən, Fransa Respublikasının quruluşunu formalaşdıranların yanlışlıqla tələyə düşməməsi tövsiyəsi ilə yazmışdı.
"İqtisadi sofizm" əsərində "Şam düzəldənlərin xahişi" adlanan məşhur satirik bir məcaz var. Müəllif şam düzəldənlər gildiyasının tələbini Fransa hökumətinə çatdıraraq, onların məhsulları ilə ədalətsiz rəqabət aparan Günəşin qarşısını almağı xahiş edir. O həmçinin "daha çətin vasitələr daha çox iş və daha çox iş daha çox sərvət deməkdir" mülahizələrinə əsaslanaraq, zarafatla hər kəsin sağ əlinin istifadəsinin qadağan olunmasına "vəkillik edir". Conatan Sviftin "Sanballı təklif"inə və ya Bencamin Franklinin quldarlıq əleyhinə əsərlərinə çox bənzər olaraq, Bastiatın arqumenti də məntiqi nəticələrlə proteksionizmin cəfəngliyini açıqlayaraq , ağılla onun əsas nöqsanlarını diqqətə çatdırır,
amma Bastiatın ən məşhur əsəri ilk dəfə pamflet olaraq 1850-ci ildə çap olunmuş "Hüquq" dur. O, inkişaf yolu ilə ədalət qanunları sistemini müəyyən edir və sonra belə qanunların azad cəmiyyəti necə irəli apardığını açıqlayır.
O eyni zamnda Pier-Jozef Proudhon ilə 1849-cu və 1850-ci illər arasında maraqların qanuniliyi mövzusunda apardığı məşhur debatı ilə xatırlanır.
Bastiatın yaradıcılığı Fransada yaxşı tanınmayıb və onlara fransız dilində nadir hallarda təsadüf olunur. Müəllif Amerikada daha yaxşı tanınmaqdadır.
Baxışları
Bastiat qeyd edirdi ki, dövlətin yeganə məqsədi fərdlərin həyatını, azadlıq və mülkiyyətini qorumaqdır. Bu tərifdən Bastiat belə nəticəyə gəlirdi ki, əgər qanun bu çox şeyin ziddinə sosialist siyasətini təbliğ edirsə, o, həyatı, azadlığı və mülkiyyəti qoruya bilməz. Beləliklə, o deyir ki, hüquq mahiyyətini itirərək mənfurlaşmış və düşünülən şeyi qorumaq əvəzinə, onun əleyhinə çevrilmişdir.
Öz "İqtisadi harmoniyalar " əsərində Bastiat yazır: Biz şübhə edə bilmərik ki, şəxsi maraq insan təbiətinin hərəkətverici qüvvəsidir. Aydın başa düşülməlidir ki, bu söz burada insan təbiətindən gələn, "eqoizm" sözü kimi mühakiməyə zidd olmayan, ümumi, təkzibedilməz faktı müəyyən etmək üçün işlənir.
Bastiatın iqtisadiyyat sahəsinə ən mühüm töhfələri onun təsirlə bağlı xəbərdarlığıdır. Ona görə, yaxşı iqtisadi qərarlar yalnız "tam mənzərəni" nəzərə almaqla verilə bilər. Belə ki, iqtisadi həqiqətlər yalnız zəruri nəticələri, iqtisadi qərarda mənfəət və öhdəlikləri nəzərdən keçirməklə deyil, həmçinin uzunmüddətli nəticələri təhlil etməklə əldə olunmalıdır.
Bundan əlavə, həmin qərarın təsiri yalnız konkret bir insan qrupu(deyək ki, şam düzəldənlər) və ya konkret bir sənaye(deyək ki, şamlar) üzərində deyil, bütövlükdə cəmiyyətdə bütün insanlar və sənayelər üzərində yoxlanmalıdır. Bastiatın məşhur deyimiylə, "iqtisadçı "görünəni də, görünməyəni də" nəzərə almalıdır." Bastiatın "qaydası" sonradan Henri Hazlitin "İqtisadiyyat üzrə bir dərs" əsərində izah olundu və inkişaf etdirildi. Hazlit Bastiatın dəqiq "Sındırılan pəncərə xətası" misalına müraciət etdi və onun iqtisadi uydurmaların geniş çeşidinə necə tətbiq olunduğunun göstərilməsi üzərinə qayıtdı.
O, interventionizm və statizmin əsaslarını pozmaq üçün həm də məntiq və yumordan istifadə edirdi. O göstərdi ki, müharibə və ya təbii fəlakətlər yolu ilə gələn dağıdıcılıq sərvət yarada bilməz, ticarəti məhdudlaşdırmaq mülkiyyəti artıra bilməz və başqalarının hesabına müəyyən şəxslərə qazandırmaq üçün gücdən istifadə olunması hər kəsin vicdanından ədalət və ədalətsizlik arasındakı fərqi aradan qaldırar.
Bastiat göstərdi ki, mülkiyyətə və azad mübadiləyə hörmət həm ölkə daxilində, həm də xaricdə azadlığın, çiçəklənmənin, sosial inkişafın və sülhün təməlidir. Bizim mülkiyyətimiz hər zaman oğrulardan gələn təhlükənin riski altındadır. Biz qapımızı bağlayır və özümüzü ümumi oğrulardan müdafiəni polisə həvalə edirik, amma qanunu soyğunçuluq məqsədilə tətbiq edən ən böyük oğrulardan qorunmaq olduqca çətindir.
Bu məqsədlə bizim ictimai maarifləndirməyə və mənəvi sayıqlığa ehtiyacımız var: səsvermə qutularından oğurluq cibgirlikdən heç də yaxşı sayıla bilməz.
Hayekin Bastiat haqqında söylədikləri: "Heç nə bunu hazırkı cildin ilk məqaləsinin məşhur sərlövhəsi qədər gözəl təsvir etmir. "Siyasi iqtisadda nələr görünür, nələr görünmür!" Hələ heç kim bir fraza ilə məqsədyönlü iqtisadi siyasətin əsas çətinliyini belə dəqiq ifadə etməmişdir və mən iqtisadi azadlıq üçün həlledici arqumenti əlavə etmək istərdim. Bu bir neçə sözün içərisində saxlanan ideya cümləni açmaq üçün məni "dahi" sözünü istifadə etməyə təhrik edir. Bu, həqiqətən ətrafında libertarian iqtisadi siyasətin tam sistemi şərh oluna bilən bir mətndir. Və o yalnız bu cildin ilk məqaləsinin sərlövhəsindən ibarət olsa da, hamı üçün aparıcı ideya təmin edir. Bastiat öz dövrünün məlum nöqsanlarını yalana çıxarmaqda bunun mənasına dönə-dönə aydınlıq gətirir."
İstinadlar
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Claude, Frédéric Bastiat // Sycomore (fr.). / Assemblée nationale
Xarici keçidlər
- Экономические гармонии
- Экономические софизмы. Часть I 2010-09-13 at the Wayback Machine;
- Закон 2007-09-30 at the Wayback Machine.
- Что Видно и Чего Не Видно
- Frederic Bastiat (1801–1850): Between the French and Marginalist Revolutions, (ing.)
- Закон на месте болота
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Klod Frederik Bastiat 30 iyun 1801 Bayonna d 24 dekabr 1850 Roma Fransiz klassik liberal nezeriyyecisi siyasi iqtisadci ve Fransa Assambleyasinin uzvu olub Frederik Bastiatfr Frederic BastiatDogum adi Claude Frederic BastiatDogum tarixi 30 iyun 1801 1801 06 30 Dogum yeri Bayonna d Vefat tarixi 24 dekabr 1850 1850 12 24 49 yasinda Vefat yeri Roma Papa dovletiVefat sebebi veremElm saheleri siyaset iqtisadiyyat Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiKlod Frederik Bastiat 30 iyun 1801 ci ilde Fransanin Akvitaniya eyaletinde seherinde dogulmusdur Doqquz yasinda yetim qalan Frederik atasinin valideynlerinin nene babasi himayesinde boyumusdur 17 yasinda o mektebi terk etmis ve vaxtinin coxunu aile biznesinin ixracatcisi olaraq ise serf etmisdir Iqtisadci Tomas Dilorenzo bildirir ki bu aile biznesi tecrubesi Bastiatin sonraki yaradiciliginda muhum rol oynamisdir Cunki bu genc Frederike bazarda ticaret qaydalarinin mueyyen tesirlerini birbasa yerinde oyrenmeye imkan yaratmisdir Onun intellektual maraq dairesi muxtelif idi bura felsefe tarix siyaset din seyahet sairlik siyasi iqtisad ve bioqrafiya daxil idi Onun iqtisadci kimi ictimai karyerasi yalniz 1844 cu ilde basladi ve 1850 ci ilde olumuyle basa catdi Bastiat ehtimala gore Fransa boyunca dolasib oz ideyalarini teblig etdiyi muddetde verem xesteliyine tutulmusdur Bu xestelik onun gelecek nitqlerini de etmeye imkan vermedi xususen onun 1848 ve 1849 cu ilde secildiyi qanunvericilik assambleyasinda ve heyatina son qoydu Bastiat 24 dekabr 1850 ci ilde Romada vefat etdi YaradiciligiBastiat iqtisad ve siyasi iqtisad haqqinda bir cox eserin muellifidir ki bu eserler onun aydin teskilatciliq guclu arqumentlesdirme bacariginin ve iti aglinin umumi ifadesidir Onun en meshur eserlerinden biri Iqtisadi sofizm statist siyasetini hedef alan bir cox qeti ifade olunmus ittihamlarla zengindir Bastiat bu eseri Ingilterede yasayarken Fransa Respublikasinin qurulusunu formalasdiranlarin yanlisliqla teleye dusmemesi tovsiyesi ile yazmisdi Iqtisadi sofizm eserinde Sam duzeldenlerin xahisi adlanan meshur satirik bir mecaz var Muellif sam duzeldenler gildiyasinin telebini Fransa hokumetine catdiraraq onlarin mehsullari ile edaletsiz reqabet aparan Gunesin qarsisini almagi xahis edir O hemcinin daha cetin vasiteler daha cox is ve daha cox is daha cox servet demekdir mulahizelerine esaslanaraq zarafatla her kesin sag elinin istifadesinin qadagan olunmasina vekillik edir Conatan Sviftin Sanballi teklif ine ve ya Bencamin Franklinin quldarliq eleyhine eserlerine cox benzer olaraq Bastiatin arqumenti de mentiqi neticelerle proteksionizmin cefengliyini aciqlayaraq agilla onun esas noqsanlarini diqqete catdirir amma Bastiatin en meshur eseri ilk defe pamflet olaraq 1850 ci ilde cap olunmus Huquq dur O inkisaf yolu ile edalet qanunlari sistemini mueyyen edir ve sonra bele qanunlarin azad cemiyyeti nece ireli apardigini aciqlayir O eyni zamnda Pier Jozef Proudhon ile 1849 cu ve 1850 ci iller arasinda maraqlarin qanuniliyi movzusunda apardigi meshur debati ile xatirlanir Bastiatin yaradiciligi Fransada yaxsi taninmayib ve onlara fransiz dilinde nadir hallarda tesaduf olunur Muellif Amerikada daha yaxsi taninmaqdadir BaxislariBastiat qeyd edirdi ki dovletin yegane meqsedi ferdlerin heyatini azadliq ve mulkiyyetini qorumaqdir Bu terifden Bastiat bele neticeye gelirdi ki eger qanun bu cox seyin ziddine sosialist siyasetini teblig edirse o heyati azadligi ve mulkiyyeti qoruya bilmez Belelikle o deyir ki huquq mahiyyetini itirerek menfurlasmis ve dusunulen seyi qorumaq evezine onun eleyhine cevrilmisdir Oz Iqtisadi harmoniyalar eserinde Bastiat yazir Biz subhe ede bilmerik ki sexsi maraq insan tebietinin hereketverici quvvesidir Aydin basa dusulmelidir ki bu soz burada insan tebietinden gelen eqoizm sozu kimi muhakimeye zidd olmayan umumi tekzibedilmez fakti mueyyen etmek ucun islenir Bastiatin iqtisadiyyat sahesine en muhum tohfeleri onun tesirle bagli xeberdarligidir Ona gore yaxsi iqtisadi qerarlar yalniz tam menzereni nezere almaqla verile biler Bele ki iqtisadi heqiqetler yalniz zeruri neticeleri iqtisadi qerarda menfeet ve ohdelikleri nezerden kecirmekle deyil hemcinin uzunmuddetli neticeleri tehlil etmekle elde olunmalidir Bundan elave hemin qerarin tesiri yalniz konkret bir insan qrupu deyek ki sam duzeldenler ve ya konkret bir senaye deyek ki samlar uzerinde deyil butovlukde cemiyyetde butun insanlar ve senayeler uzerinde yoxlanmalidir Bastiatin meshur deyimiyle iqtisadci goruneni de gorunmeyeni de nezere almalidir Bastiatin qaydasi sonradan Henri Hazlitin Iqtisadiyyat uzre bir ders eserinde izah olundu ve inkisaf etdirildi Hazlit Bastiatin deqiq Sindirilan pencere xetasi misalina muraciet etdi ve onun iqtisadi uydurmalarin genis cesidine nece tetbiq olundugunun gosterilmesi uzerine qayitdi O interventionizm ve statizmin esaslarini pozmaq ucun hem de mentiq ve yumordan istifade edirdi O gosterdi ki muharibe ve ya tebii felaketler yolu ile gelen dagidiciliq servet yarada bilmez ticareti mehdudlasdirmaq mulkiyyeti artira bilmez ve basqalarinin hesabina mueyyen sexslere qazandirmaq ucun gucden istifade olunmasi her kesin vicdanindan edalet ve edaletsizlik arasindaki ferqi aradan qaldirar Bastiat gosterdi ki mulkiyyete ve azad mubadileye hormet hem olke daxilinde hem de xaricde azadligin ciceklenmenin sosial inkisafin ve sulhun temelidir Bizim mulkiyyetimiz her zaman ogrulardan gelen tehlukenin riski altindadir Biz qapimizi baglayir ve ozumuzu umumi ogrulardan mudafieni polise hevale edirik amma qanunu soygunculuq meqsedile tetbiq eden en boyuk ogrulardan qorunmaq olduqca cetindir Bu meqsedle bizim ictimai maariflendirmeye ve menevi sayiqliga ehtiyacimiz var sesverme qutularindan ogurluq cibgirlikden hec de yaxsi sayila bilmez Hayekin Bastiat haqqinda soyledikleri Hec ne bunu hazirki cildin ilk meqalesinin meshur serlovhesi qeder gozel tesvir etmir Siyasi iqtisadda neler gorunur neler gorunmur Hele hec kim bir fraza ile meqsedyonlu iqtisadi siyasetin esas cetinliyini bele deqiq ifade etmemisdir ve men iqtisadi azadliq ucun helledici arqumenti elave etmek isterdim Bu bir nece sozun icerisinde saxlanan ideya cumleni acmaq ucun meni dahi sozunu istifade etmeye tehrik edir Bu heqiqeten etrafinda libertarian iqtisadi siyasetin tam sistemi serh oluna bilen bir metndir Ve o yalniz bu cildin ilk meqalesinin serlovhesinden ibaret olsa da hami ucun aparici ideya temin edir Bastiat oz dovrunun melum noqsanlarini yalana cixarmaqda bunun menasina done done aydinliq getirir IstinadlarCex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Claude Frederic Bastiat Sycomore fr Assemblee nationaleXarici kecidlerEkonomicheskie garmonii Ekonomicheskie sofizmy Chast I 2010 09 13 at the Wayback Machine Zakon 2007 09 30 at the Wayback Machine Chto Vidno i Chego Ne Vidno Frederic Bastiat 1801 1850 Between the French and Marginalist Revolutions ing Zakon na meste bolota