Bu məqaləni lazımdır. |
Fokus qrup (müzakirə qrupu) son zamanlar geniş yayılmış informasiya toplamaq metodlarından biridir. Bazar tədqiqatlarında daha çox istifadə edilməsinə baxmayaraq, müzakirə qrupu metodu sosial tədqiqatlarda da geniş tətbiq olunur.
Haqqında
Əsasən keyfiyyət tədqiqatları aparanlar tərəfindən istifadə edilən fokus qrupda əsas məqsəd iştirakçıların mövzu barədə rəylərini və məsələlərə baxışlarını kollektiv müzakirə mühitində öyrənməkdir. Tədqiqatçıya lazım olan informasiya iştirakçıların qarşılıqlı müzakirə və söhbəti əsasında əldə edilir. Fokus qrup insanların şəxsi fikir, təcrübə, rəy, narahatlıq və arzularını öyrənmək üçün faydalı tədqiqat metodudur. Burada respondentlərin birbaşa iştirakı ilə tədqiqatçı tərəfindən müəyyən edilmiş spesifik mövzular qrup halında müzakirə olunur. Fokus qrup müzakirəsi müxtəlif mövzular üzrə aparıla bilər. Mövzular kimi fokus qrupun məqsədləri də müxtəlif ola bilər.
Tarixi
Fokus qrup informasiya toplamaq metodu kimi XX əsrin əvvəllərində yaransa da, əsasən 1990-cı illərdən etibarən sürətlə yayılmağa başlayıb. Fokus qrupları ilk dəfə 1940-cı illərdə radio studiyaları ilə əlaqəli bazar araşdırmaları kontekstində bir tədqiqat metodu kimi meydana gəlmişdir.İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Robert K. Merton təbliğatın effektivliyini fokus qruplarından istifadə etməklə təhlil etməyə başladı. Daha sonra Merton Tətbiqi Sosial Araşdırmalar Bürosu üçün fokus qruplar təşkil etdi. Sosioloqlar tərəfindən fokus qrupların istifadəsi 1980-ci illərdə Mertonun bu metod barədə bir hesabat dərc etdikdən sonra populyarlıq qazandı.
Onlayn fokus qrup
Fokus qrupları, əsasən, üz-üzə həyata keçirilir, lakin yeni texnologiyaların inkişafı tədqiqatçılara onlayn olaraq keyfiyyətli araşdırmalar aparmağa imkan verdi. Sinxron və asinxron olan iki növ onlayn metod ortaya çıxdı. Sinxron metodlar tədqiqatçılara canlı müzakirələr aparmağa imkan verir. Sinxron onlayn fokus qruplarla bağlı problemlər arasında bütün iştirakçılar üçün əlverişli vaxt qənaətinə gəlmə problemi və bəzi iştirakçılar üçün əlçatmazlığın mövcud olmasıdır. Asinxron fokus qrup forumlar və e-poçt siyahıları kimi onlayn ünsiyyət vasitəsilə həyata keçirilir. Asinxron onlayn fokus qrupların da özünəməxsus bir sıra çatışmazlıqları var.
Həyata keçirilməsi
Əvvəla, müzakirənin keçiriləcəyi məkan müzakirənin gedişatı üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. İştirakçıların sayına uyğun olaraq müvafiq ölçülü konfrans zalı, yaxud müəssisə daxilindəki ofis kimi məkan seçilə bilər. İştirakçıların əyləşəcəyi oturacaqlar elə düzülməlidir ki, hər kəs biri-birini görə, rahat söhbət apara bilsin. Müzakirədə istifadə ediləcək köməkçi vasitələr, habelə müzakirənin qeydə alınmasında istifadə ediləcək texnoloji avadanlıq və cihazlar (diktofon, videokamera və s.) təmin edilməlidir. Əsas hissəyə keçməmişdən öncə iştirakçılara müəyyən sosio-demoqrafik göstəriciləri barədə məlumat almaq üçün anket verilə bilər. Bu anketdə iştirakçıların yaşı, əməkhaqqı intervalı və təhsil kvalifikasiyası yer ala bilər ki, bu da tadqiqatçıya iştirakçıların fikirləri ilə onların həyat təcrübəsi arasında əlaqə yaratmağa bir xeyli kömək ola bilər. İştirakçılara qələm və vərəq verilməlidir ki, onlar müzakirə vaxtı ortaya çıxan məsələlərlə bağlı fikirlərini qeyd etsinlər. Tədqiqatçı əvvəlcədən müəyyən olunan suallarla müzakirəni müəyyən istiqamətə yönəltsə də, lazım gəldikdə planlaşdırılmayan suallardan da istifadə etmək imkanı mövcuddur. Sualların tipi açıq olub, sayı mövzudan və məqsəddən asılı olaraq 2 ilə 10 arası dəyişaə bilsə də, bəzən daha çox ola bilər. Müzakirə vaxtı lövhədən istifadə etmək də məsləhət görülür.
Üstün cəhətləri
Fokus qrup çoxsaylı insanların qısa müddət ərzində bir məkan daxilində fikirlərini öyrənmək üçün sərfəli və əlverişlidir. Bununla yanaşı, qarşılıqlı söhbət vaxtı iştirakçılar tədqiqatçının öncədən düşünmədiyi, lakin maraq kəsb edən fikirlərini səsləndirə bilərlər. Eləcə də iştirakçılar unutduqları, yaxud haqqında danışmağı düşünmədikləri məsələlər barədə digərlərindən eşidə, həmin məsələ barədə danışmağa qərar verə bilərlər. Həmçinin qarşılıqlı müzakirənin aparıldığı şəraitdə respondentlərin yalan danışmaq imkanları da müəyyən mənada məhdudlaşır. Son olaraq, kiçik icmanın, yaxud qrupun fikirlərini öyrənmək üçün xüsusilə münasibdir.
Çatışmazlıqları
Bu məlumat toplama metodu həssas mövzuların müzakirəsi üçün uyğun deyil. Birdən çox şəxsin eyni məkanda iştirakı ilə aparılan fokus qrup müzakirəsində qarşıya çıxan müəyyən etik məqamlar da var ki, məsələn, fokus qrup şəraitində məxfiliyin tam təminatı, demək olar ki, mümkün deyil. Azsaylı respondentlərin müzakirəni öz təsiri altına alması digər iştirakçıların danışmasına maneə törədə bilər. İştirakçılar təbii şəraitdə olmadığından davranış və rəylərini tədqiqatçı və qrupa uyğun formada dəyişdirə bilərlər ki, bu da əldə edilən məlumatların düzgünlük payını azaldır.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- What is a focus group?, https://www.b2binternational.com/research/methods/faq/what-is-a-focus-group/ 2022-07-05 at the Wayback Machine (son baxış 28 Mart, 2021).
- İnqilab Şahbazov, Tədqiqat Metodları, 220 (2019).
- Yenə orada.
- Michael Bloor, Jane Frankland, Michelle Thomas & Kate Robson, Focus Groups in Social Research (2001).
- Focus Group, https://en.wikipedia.org/wiki/Focus_group Arxivləşdirilib 2022-09-02 at the Wayback Machine (son baxış 28 Mart, 2021).
- Online focus groups and qualitative research in the social sciences: their merits and limitations in a study of housing and youth (2015), https://extra.shu.ac.uk/ppp-online/online-focus-groups-and-qualitative-research-in-the-social-sciences-their-merits-and-limitations-in-a-study-of-housing-and-youth/ 2022-06-15 at the Wayback Machine (son baxış 28 Mart, 2021).
- Roger J. Rezabek, Online Focus Groups: Electronic Discussions for Research, 1:1 FQS (2020). Bax: http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/viewFile/1128/2510 2020-08-06 at the Wayback Machine (son baxış 28 Mart, 2021).
- Yuxarıda istinad 2, 225.
- Yuxarıda istinad 2, 234.
- Yuxarıda istinad 2, 232–233.
Xarici keçidlər
- Focus Group Discussion
- Calder J. Bobby, Focus Groups and the Nature of Qualitative Marketing Research, Journal of Marketing Research (1977).
- Morgan L. David, Focus Groups, 22 Annual Review of Sociology, 129–152 (1996).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Fokus qrup muzakire qrupu son zamanlar genis yayilmis informasiya toplamaq metodlarindan biridir Bazar tedqiqatlarinda daha cox istifade edilmesine baxmayaraq muzakire qrupu metodu sosial tedqiqatlarda da genis tetbiq olunur HaqqindaEsasen keyfiyyet tedqiqatlari aparanlar terefinden istifade edilen fokus qrupda esas meqsed istirakcilarin movzu barede reylerini ve meselelere baxislarini kollektiv muzakire muhitinde oyrenmekdir Tedqiqatciya lazim olan informasiya istirakcilarin qarsiliqli muzakire ve sohbeti esasinda elde edilir Fokus qrup insanlarin sexsi fikir tecrube rey narahatliq ve arzularini oyrenmek ucun faydali tedqiqat metodudur Burada respondentlerin birbasa istiraki ile tedqiqatci terefinden mueyyen edilmis spesifik movzular qrup halinda muzakire olunur Fokus qrup muzakiresi muxtelif movzular uzre aparila biler Movzular kimi fokus qrupun meqsedleri de muxtelif ola biler TarixiFokus qrup informasiya toplamaq metodu kimi XX esrin evvellerinde yaransa da esasen 1990 ci illerden etibaren suretle yayilmaga baslayib Fokus qruplari ilk defe 1940 ci illerde radio studiyalari ile elaqeli bazar arasdirmalari kontekstinde bir tedqiqat metodu kimi meydana gelmisdir Ikinci Dunya Muharibesi zamani Robert K Merton tebligatin effektivliyini fokus qruplarindan istifade etmekle tehlil etmeye basladi Daha sonra Merton Tetbiqi Sosial Arasdirmalar Burosu ucun fokus qruplar teskil etdi Sosioloqlar terefinden fokus qruplarin istifadesi 1980 ci illerde Mertonun bu metod barede bir hesabat derc etdikden sonra populyarliq qazandi Onlayn fokus qrupFokus qruplari esasen uz uze heyata kecirilir lakin yeni texnologiyalarin inkisafi tedqiqatcilara onlayn olaraq keyfiyyetli arasdirmalar aparmaga imkan verdi Sinxron ve asinxron olan iki nov onlayn metod ortaya cixdi Sinxron metodlar tedqiqatcilara canli muzakireler aparmaga imkan verir Sinxron onlayn fokus qruplarla bagli problemler arasinda butun istirakcilar ucun elverisli vaxt qenaetine gelme problemi ve bezi istirakcilar ucun elcatmazligin movcud olmasidir Asinxron fokus qrup forumlar ve e poct siyahilari kimi onlayn unsiyyet vasitesile heyata kecirilir Asinxron onlayn fokus qruplarin da ozunemexsus bir sira catismazliqlari var Heyata kecirilmesiEvvela muzakirenin kecirileceyi mekan muzakirenin gedisati ucun boyuk ehemiyyet dasiyir Istirakcilarin sayina uygun olaraq muvafiq olculu konfrans zali yaxud muessise daxilindeki ofis kimi mekan secile biler Istirakcilarin eyleseceyi oturacaqlar ele duzulmelidir ki her kes biri birini gore rahat sohbet apara bilsin Muzakirede istifade edilecek komekci vasiteler habele muzakirenin qeyde alinmasinda istifade edilecek texnoloji avadanliq ve cihazlar diktofon videokamera ve s temin edilmelidir Esas hisseye kecmemisden once istirakcilara mueyyen sosio demoqrafik gostericileri barede melumat almaq ucun anket verile biler Bu anketde istirakcilarin yasi emekhaqqi intervali ve tehsil kvalifikasiyasi yer ala biler ki bu da tadqiqatciya istirakcilarin fikirleri ile onlarin heyat tecrubesi arasinda elaqe yaratmaga bir xeyli komek ola biler Istirakcilara qelem ve vereq verilmelidir ki onlar muzakire vaxti ortaya cixan meselelerle bagli fikirlerini qeyd etsinler Tedqiqatci evvelceden mueyyen olunan suallarla muzakireni mueyyen istiqamete yoneltse de lazim geldikde planlasdirilmayan suallardan da istifade etmek imkani movcuddur Suallarin tipi aciq olub sayi movzudan ve meqsedden asili olaraq 2 ile 10 arasi deyisae bilse de bezen daha cox ola biler Muzakire vaxti lovheden istifade etmek de meslehet gorulur Ustun cehetleriFokus qrup coxsayli insanlarin qisa muddet erzinde bir mekan daxilinde fikirlerini oyrenmek ucun serfeli ve elverislidir Bununla yanasi qarsiliqli sohbet vaxti istirakcilar tedqiqatcinin onceden dusunmediyi lakin maraq kesb eden fikirlerini seslendire bilerler Elece de istirakcilar unutduqlari yaxud haqqinda danismagi dusunmedikleri meseleler barede digerlerinden eside hemin mesele barede danismaga qerar vere bilerler Hemcinin qarsiliqli muzakirenin aparildigi seraitde respondentlerin yalan danismaq imkanlari da mueyyen menada mehdudlasir Son olaraq kicik icmanin yaxud qrupun fikirlerini oyrenmek ucun xususile munasibdir CatismazliqlariBu melumat toplama metodu hessas movzularin muzakiresi ucun uygun deyil Birden cox sexsin eyni mekanda istiraki ile aparilan fokus qrup muzakiresinde qarsiya cixan mueyyen etik meqamlar da var ki meselen fokus qrup seraitinde mexfiliyin tam teminati demek olar ki mumkun deyil Azsayli respondentlerin muzakireni oz tesiri altina almasi diger istirakcilarin danismasina manee torede biler Istirakcilar tebii seraitde olmadigindan davranis ve reylerini tedqiqatci ve qrupa uygun formada deyisdire bilerler ki bu da elde edilen melumatlarin duzgunluk payini azaldir Hemcinin baxIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir What is a focus group https www b2binternational com research methods faq what is a focus group 2022 07 05 at the Wayback Machine son baxis 28 Mart 2021 Inqilab Sahbazov Tedqiqat Metodlari 220 2019 Yene orada Michael Bloor Jane Frankland Michelle Thomas amp Kate Robson Focus Groups in Social Research 2001 Focus Group https en wikipedia org wiki Focus group Arxivlesdirilib 2022 09 02 at the Wayback Machine son baxis 28 Mart 2021 Online focus groups and qualitative research in the social sciences their merits and limitations in a study of housing and youth 2015 https extra shu ac uk ppp online online focus groups and qualitative research in the social sciences their merits and limitations in a study of housing and youth 2022 06 15 at the Wayback Machine son baxis 28 Mart 2021 Roger J Rezabek Online Focus Groups Electronic Discussions for Research 1 1 FQS 2020 Bax http www qualitative research net index php fqs article viewFile 1128 2510 2020 08 06 at the Wayback Machine son baxis 28 Mart 2021 Yuxarida istinad 2 225 Yuxarida istinad 2 234 Yuxarida istinad 2 232 233 Xarici kecidlerFocus Group Discussion Calder J Bobby Focus Groups and the Nature of Qualitative Marketing Research Journal of Marketing Research 1977 Morgan L David Focus Groups 22 Annual Review of Sociology 129 152 1996