Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Flamenko (isp. flamenco, isp. cante flamenco) — ispan xalq rəqs (baile) və musiqisi (cante). Flamenko Əndəlüsdə yaranmış musiqi və rəqs növüdür. XVIII əsrə aid olan və flamenko kimi tanıdığımız bu rəqs əndəlüs rəqs və musiqisinə əsaslanır.
| Flamenko | |
|---|---|
 | |
| Yarandığı dövr | XVIII əsrin sonu XIX əsrin əvvəlləri |
| Ölkə | Əndəlüs (İspaniya) |
| Tipik alət | Flamenko gitarası, Klassik gitara, paliyos (palillos) , palmas və kaxon (cajón) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Flamenkonun mənşəyi barədə müxtəlif mübahisəli fikirlər olsa da onlardan heç biri öz tarixi sübutunu tapmamışdır. Baxmayaraq ki, RAE(Real Academía Española-İspaniya Real Akademiyası) lüğəti bunu yalnız qaraçı etnosları ilə əlaqələndirir, amma bu onun mənşəyinə uyğun deyil, lakin qaraçıların flamenko rəqsinə verdiyi töhfələrə heçkim şübhə etmir. Ən geniş yayılmış nəzəriyyə isə isə bu rəqsin qaraçı-mur mənşəli olmasıdır. Bu, Əndəlüsdə(müsəlmanlar, inmiqrantlar, yəhudilər, qaraçılar və b)baş vermiş mədəni oyanışla bağlı olmuşdur. Qaraçılar dünyanın bir çox yerlərində var və flamenko tək Əndəlüsdə yaranmasına baxmayaraq, dinindən və etnik tərkibindən asılı olmayaraq bütün əndəlüslülərin zəngin irsi hesab olunur. İndi flamenko Bəşəriyyətin Qeyri-maddi Mədəni İrsi və Əndəlüs etnologiyasının Qeyri-maddi Mədəni İrsi hesab olunur. Oxumaq (el cante), çalmaq (el toque) və oynamaq (el baile) flamenkonun əsas təkib hissəsini təşkil edir. Son İllərdə Latın Amerikasında flamenkonun məşhurluğu Qvatemalada, Kosta-Rikada, Panamada, Salvadorda müxtəlif flamenko qruplarının və akademiyalarının yaranmasına səbəb olmuşdur.Yaponiyada flamenko elə məşhurdur ki, hətta bu ölkədə flamenko akademiyalarının sayı İspaniyadakından daha çoxdur.2010-cu ildə UNESCO flamenkonu Bəşəriyyətin Qeyri-maddi Mədəni İrsi elan etdi.
Etimologiyası
Flamenko adı altında məşhur olan bu bədii janr, XIX əsrin ortalarında məşhurlaşmağa başlamışdır. Bu sözün mənşəyi haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur, belə ki, bununla əlaqədar müxtəlif fərziyyələr irəli sürülmüşdür.
Haqqında fərziyyələr
Flaminqo quşunun adı ilə eynilik: Bəzi fərziyyələr flamenko janrının adını flaminqo quşunun adı ilə əlaqələndirirlər. Onların birində deyilir ki, flamenko rəqsinin adı məhz bu addan götürülüb, çünki bu rəqsi ifa edənlərin görünüşü və bədən quruluşu bu quşları xatırladır. Bu fikrə uyğun olaraq alman musiqiçisi Marius Şnayder bildirib ki, bu termin flaminqo quşunun adından götürülmüş ola bilər , çünki flamenkonun repertuarında olan bu hərəkətlər orta əsrlərdə digər heyvanların simvolu sayılan flaminqonun hərəkətləri ilə bənzərlik təşkil edir. Digər bir fərziyyə isə Əndəlüs dilindəki "fellah min gueir ard" sözünə uyğun gəlməsi: Əndəlüs siyasi xadimi Blas İnfantenin fikrinə əsasən , flamenko termini "torpaqsız kəndlilər" mənasını verən bu sözdən götürüldüyü güman edilir. Bu fərziyyəyə görə murlar mədəniyyətin üstünlük təşkil elədiyi qaracı icması etnik azlığının tərkibinə qatılmışlar. B. İnfante düşünürdü ki flamenko , öz mədəniyyətinin məhv olmasından təsirlənərək mur xalqlarının yaratdıgı ağrı-acılarınin təzahür etdiyi incəsənət nümunəsidir, lakin buna baxmayaraq B.infante də dəqiq tarixi təsdiqini tapmış mənbə hesab olunmur. Çünki düşünürlər ki, siyasi xadimin yaşadığı dövr aqrar islahatlar dövrünə düşmüşdür və bu zaman bu fərziyyəni Əndəlüsdə hökm sürən işsizlik, səfalətlə əlaqələndirmişdir. Bu əlaqələndirmə isə tarixi və incəsənətlə bağlı olmaqdan daha çox ideoloji və siyasi xarakter daşıyırdı. Bununla yanaşı ata Garsia Barrosonun fikrinə görə də flamenko termini mərakeşlilərin ərəb dilindən götürüb istifadə etdikləri "fellah-mangu"-"kəndlilərin nəğməsi " mənasını verən sözdən götürülmüşdür. Eyni ilə Luis Antonio de Vega da düşünür ki, bu termin ərəbcə "felahikum y felah-enkum"-eyni mənanı verən termindən götürülüb. Qaraçı icması həmçinin flamenkolar kimi də tanınır: 1881-ci ildə , flamenkonu ilk yaradıcılarından olan Demofilo(Antonio Machado Álvarezin təxəllüsü) sübut etdi ki, flamenko sözü başlıca olaraq tez tez adları bu ad altinda hallanan qaracı icmasının mədəniyyəti ilə əlaqədar yaranmışdır. Qədim zamanlarda ingiliscə gypsies(qaraçı mənasını verir)adlanan- qaraçılar, hazırda müasir kastelyanolar, almanlar və flamenkolar adlanan xalqlara ispanca verilmiş addır. Flamenko sözünün mənası bunlarla məhdudlaşmır, bununla bağlı müxtəlif jarqonlar vardır. Bunlardan biri də "flamancia" sözünə uyğun gəlir ki bu da qaraçıların alovlu temparamenti mənasını verən "flama" sözündən götürülmüşdür. Eyni məna həmçinin RAE(İspaniya Real Akademiyasının) lüğətində də verilmişdir.
Flamenko nəğməsi
Flamenko nəğməsi: RAE(İspaniya Real Akademiyasının) lüğətində "cante jondo -flamenko nəğməsi" sözünün mənası "əndəlüsün ən orijinal və dərin mənası olan nəğməsi" kimi verilmişdir. Hətda bu lüğətdə "cante jondo"(flamenko nəğməsi) və "cante hondo"(dərin mənalı musiqi) ekvivalent ifadələr kimi göstərilib, lakin Qarsiya Matos və Hipolito Rossinin fikirlərinə görə heç də bütün cante flamenco(flamenko mahnılarını) cante jondo(dərin mənalı nəğmə) adlandırmaq düzgün olmazdı. Manuel de Faya isə hesab edirdi ki, cante jondo(dərin mənalı nəğmə) daha qədim, cante flamenco(flamenko mahnısı) isə müasir formadır.
Flamenko və Əndəlüs folkloru
Flamenko və əndəlüs folkloru arasındakı fərq: Flamenko XIX əsrdən qədim və rəngarəng kökləri olan əndəlüs musiqi və rəqs ənənələrinin bir qolu kimi formalaşmağa başladı. Flamenko əndəlüs folkloruna daxil olmasa da əsasən səhnə üçün nəzərdə tutulmuş bədii janrdır. Baxmayaraq ki, flamenko əsasən əndəlüs folkloruna əsaslanır, lakin ondan daha mürəkkəb quruluşda inkişaf etmiş janrdır. Hətta nə qədər yaxşı musiqiçi olursan ol onu dəqiqliklə ifa etmək çətindir. Həqiqətən də flamenko öz tarixi boyu heç bir zaman yalnız çox və ya az yayılmış milli azlıqların ifası olmamışdır. Peşəkar ifaçıların meydana çıxması və qaraçılar tərəfindən məşhur mahnıların yayılması onun üslubunun ənənəvi tonlardan əhəmiyyətli dərəcədə uzaqlaşdırılması ilə nəticələnmişdir. Flamenko məşhurluğa doğru böyük bir mədəni üslub dəyişikliyinə məruz qalmışdır ki, lakin bu onun keyfiyyətinə xələl gətirmir. Elə olsa belə flamenko turistləri Əndəlüsə gətirən səbəblərdə birinci yerdə durur. Belə ki onlar ya flamenkoya tamaşa etməyə və ya bu incəsənət növündə hətta doktorluq dərəcəsinə kimi təhsil almağa gəlir.
Tarixi
Flamenkonun mənşəyinin XVIII əsrin sonlarında Aşağı Əndəlüsün şəhər və təsərrüfat kəndlərində meydana çıxdığı hesab olunmasına baxmayaraq , demək olar ki, bu tarixlə əlaqəli məlumatlar yoxdur, bu dövr özündə əsasən bovlinq məktəbinin izlərini təzahür etdirir.
İfaçı kafeləri
İfaçı kafeləri tamaşaçıların içki içərək eyni zamanda musiqili tamaşadan zövq ala biləcəyi gecə məkanları idi. Tez-tez o ətrafda yaşayan əhali tərəfindən hər cür hadisələr törədilirdi. Fernando de Triananın nəşr etdirdiyi xatirələrindən hələ 1842-ci ildə açılmış , sonradan Verdi operası kimi, 1847-ci ildə yenidən açılaraq "Los Lambardos" adı ilə fəaliyyət göstərən ifaçı kafesinin mövcud olduğunu öyrənirik. 1881-ci ildə geniş repertuarı və zəngin incəsənət mülkü olan Silverio Frankonetti ilk flamenko ifaçı kafesini açdı. Silverionun kafesində ifaçılar çox rəqabətli bir mühitdə idilər, belə ki, Silverio özü onun kafesinə gələn ifaçıları meydana dəvət eləməyi xoşlayırdı. İfaçı kafelərinin üslubu yeni peşəkar ifaçıların meydana gəlməsinə imkan verirdi.
Flamenko operası
1920 və 1955-ci illərdə flamenko tamaşaları "Flamenko operası" adı altında buğa meydanlarında və ya teatrlarda keçirilməyə başladı. Bu, təbliğatçılar tərəfindən iqtisadi bir strategiya idi , belə ki, operalar yalnız 3% vergi ödədiyi halda müxtəlif tamaşalar 10% ödəyirdi. Bu dövrdə flamenko operaları bütün İspaniya boyu və dünyanın əsas şəhərlərində yayılmışdı.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Flamenko isp flamenco isp cante flamenco ispan xalq reqs baile ve musiqisi cante Flamenko Endelusde yaranmis musiqi ve reqs novudur XVIII esre aid olan ve flamenko kimi tanidigimiz bu reqs endelus reqs ve musiqisine esaslanir FlamenkoYarandigi dovr XVIII esrin sonu XIX esrin evvelleriOlke Endelus Ispaniya Tipik alet Flamenko gitarasi Klassik gitara paliyos palillos palmas ve kaxon cajon Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatFlamenkonun menseyi barede muxtelif mubahiseli fikirler olsa da onlardan hec biri oz tarixi subutunu tapmamisdir Baxmayaraq ki RAE Real Academia Espanola Ispaniya Real Akademiyasi lugeti bunu yalniz qaraci etnoslari ile elaqelendirir amma bu onun menseyine uygun deyil lakin qaracilarin flamenko reqsine verdiyi tohfelere heckim subhe etmir En genis yayilmis nezeriyye ise ise bu reqsin qaraci mur menseli olmasidir Bu Endelusde muselmanlar inmiqrantlar yehudiler qaracilar ve b bas vermis medeni oyanisla bagli olmusdur Qaracilar dunyanin bir cox yerlerinde var ve flamenko tek Endelusde yaranmasina baxmayaraq dininden ve etnik terkibinden asili olmayaraq butun endeluslulerin zengin irsi hesab olunur Indi flamenko Beseriyyetin Qeyri maddi Medeni Irsi ve Endelus etnologiyasinin Qeyri maddi Medeni Irsi hesab olunur Oxumaq el cante calmaq el toque ve oynamaq el baile flamenkonun esas tekib hissesini teskil edir Son Illerde Latin Amerikasinda flamenkonun meshurlugu Qvatemalada Kosta Rikada Panamada Salvadorda muxtelif flamenko qruplarinin ve akademiyalarinin yaranmasina sebeb olmusdur Yaponiyada flamenko ele meshurdur ki hetta bu olkede flamenko akademiyalarinin sayi Ispaniyadakindan daha coxdur 2010 cu ilde UNESCO flamenkonu Beseriyyetin Qeyri maddi Medeni Irsi elan etdi EtimologiyasiFlamenko adi altinda meshur olan bu bedii janr XIX esrin ortalarinda meshurlasmaga baslamisdir Bu sozun menseyi haqqinda deqiq melumatlar yoxdur bele ki bununla elaqedar muxtelif ferziyyeler ireli surulmusdur Haqqinda ferziyyelerFlaminqo qusunun adi ile eynilik Bezi ferziyyeler flamenko janrinin adini flaminqo qusunun adi ile elaqelendirirler Onlarin birinde deyilir ki flamenko reqsinin adi mehz bu addan goturulub cunki bu reqsi ifa edenlerin gorunusu ve beden qurulusu bu quslari xatirladir Bu fikre uygun olaraq alman musiqicisi Marius Snayder bildirib ki bu termin flaminqo qusunun adindan goturulmus ola biler cunki flamenkonun repertuarinda olan bu hereketler orta esrlerde diger heyvanlarin simvolu sayilan flaminqonun hereketleri ile benzerlik teskil edir Diger bir ferziyye ise Endelus dilindeki fellah min gueir ard sozune uygun gelmesi Endelus siyasi xadimi Blas Infantenin fikrine esasen flamenko termini torpaqsiz kendliler menasini veren bu sozden goturulduyu guman edilir Bu ferziyyeye gore murlar medeniyyetin ustunluk teskil elediyi qaraci icmasi etnik azliginin terkibine qatilmislar B Infante dusunurdu ki flamenko oz medeniyyetinin mehv olmasindan tesirlenerek mur xalqlarinin yaratdigi agri acilarinin tezahur etdiyi incesenet numunesidir lakin buna baxmayaraq B infante de deqiq tarixi tesdiqini tapmis menbe hesab olunmur Cunki dusunurler ki siyasi xadimin yasadigi dovr aqrar islahatlar dovrune dusmusdur ve bu zaman bu ferziyyeni Endelusde hokm suren issizlik sefaletle elaqelendirmisdir Bu elaqelendirme ise tarixi ve incesenetle bagli olmaqdan daha cox ideoloji ve siyasi xarakter dasiyirdi Bununla yanasi ata Garsia Barrosonun fikrine gore de flamenko termini merakeslilerin ereb dilinden goturub istifade etdikleri fellah mangu kendlilerin negmesi menasini veren sozden goturulmusdur Eyni ile Luis Antonio de Vega da dusunur ki bu termin erebce felahikum y felah enkum eyni menani veren terminden goturulub Qaraci icmasi hemcinin flamenkolar kimi de taninir 1881 ci ilde flamenkonu ilk yaradicilarindan olan Demofilo Antonio Machado Alvarezin texellusu subut etdi ki flamenko sozu baslica olaraq tez tez adlari bu ad altinda hallanan qaraci icmasinin medeniyyeti ile elaqedar yaranmisdir Qedim zamanlarda ingilisce gypsies qaraci menasini verir adlanan qaracilar hazirda muasir kastelyanolar almanlar ve flamenkolar adlanan xalqlara ispanca verilmis addir Flamenko sozunun menasi bunlarla mehdudlasmir bununla bagli muxtelif jarqonlar vardir Bunlardan biri de flamancia sozune uygun gelir ki bu da qaracilarin alovlu temparamenti menasini veren flama sozunden goturulmusdur Eyni mena hemcinin RAE Ispaniya Real Akademiyasinin lugetinde de verilmisdir Flamenko negmesi Flamenko negmesi RAE Ispaniya Real Akademiyasinin lugetinde cante jondo flamenko negmesi sozunun menasi endelusun en orijinal ve derin menasi olan negmesi kimi verilmisdir Hetda bu lugetde cante jondo flamenko negmesi ve cante hondo derin menali musiqi ekvivalent ifadeler kimi gosterilib lakin Qarsiya Matos ve Hipolito Rossinin fikirlerine gore hec de butun cante flamenco flamenko mahnilarini cante jondo derin menali negme adlandirmaq duzgun olmazdi Manuel de Faya ise hesab edirdi ki cante jondo derin menali negme daha qedim cante flamenco flamenko mahnisi ise muasir formadir Flamenko ve Endelus folkloru Flamenko ve endelus folkloru arasindaki ferq Flamenko XIX esrden qedim ve rengareng kokleri olan endelus musiqi ve reqs enenelerinin bir qolu kimi formalasmaga basladi Flamenko endelus folkloruna daxil olmasa da esasen sehne ucun nezerde tutulmus bedii janrdir Baxmayaraq ki flamenko esasen endelus folkloruna esaslanir lakin ondan daha murekkeb qurulusda inkisaf etmis janrdir Hetta ne qeder yaxsi musiqici olursan ol onu deqiqlikle ifa etmek cetindir Heqiqeten de flamenko oz tarixi boyu hec bir zaman yalniz cox ve ya az yayilmis milli azliqlarin ifasi olmamisdir Pesekar ifacilarin meydana cixmasi ve qaracilar terefinden meshur mahnilarin yayilmasi onun uslubunun enenevi tonlardan ehemiyyetli derecede uzaqlasdirilmasi ile neticelenmisdir Flamenko meshurluga dogru boyuk bir medeni uslub deyisikliyine meruz qalmisdir ki lakin bu onun keyfiyyetine xelel getirmir Ele olsa bele flamenko turistleri Endeluse getiren sebeblerde birinci yerde durur Bele ki onlar ya flamenkoya tamasa etmeye ve ya bu incesenet novunde hetta doktorluq derecesine kimi tehsil almaga gelir TarixiFlamenkonun menseyinin XVIII esrin sonlarinda Asagi Endelusun seher ve teserrufat kendlerinde meydana cixdigi hesab olunmasina baxmayaraq demek olar ki bu tarixle elaqeli melumatlar yoxdur bu dovr ozunde esasen bovlinq mektebinin izlerini tezahur etdirir Ifaci kafeleri Ifaci kafeleri tamasacilarin icki icerek eyni zamanda musiqili tamasadan zovq ala bileceyi gece mekanlari idi Tez tez o etrafda yasayan ehali terefinden her cur hadiseler toredilirdi Fernando de Triananin nesr etdirdiyi xatirelerinden hele 1842 ci ilde acilmis sonradan Verdi operasi kimi 1847 ci ilde yeniden acilaraq Los Lambardos adi ile fealiyyet gosteren ifaci kafesinin movcud oldugunu oyrenirik 1881 ci ilde genis repertuari ve zengin incesenet mulku olan Silverio Frankonetti ilk flamenko ifaci kafesini acdi Silverionun kafesinde ifacilar cox reqabetli bir muhitde idiler bele ki Silverio ozu onun kafesine gelen ifacilari meydana devet elemeyi xoslayirdi Ifaci kafelerinin uslubu yeni pesekar ifacilarin meydana gelmesine imkan verirdi Flamenko operasi1920 ve 1955 ci illerde flamenko tamasalari Flamenko operasi adi altinda buga meydanlarinda ve ya teatrlarda kecirilmeye basladi Bu tebligatcilar terefinden iqtisadi bir strategiya idi bele ki operalar yalniz 3 vergi odediyi halda muxtelif tamasalar 10 odeyirdi Bu dovrde flamenko operalari butun Ispaniya boyu ve dunyanin esas seherlerinde yayilmisdi