Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fakt yoxlama — şübhəli xəbərlərin və ifadələrin faktiki düzgünlüyünün yoxlanılması prosesi. Fakt yoxlama mətnin və ya məzmunun dərc edilməsindən və ya başqa şəkildə yayılmasından əvvəl və ya sonra aparıla bilər. Daxili fakt yoxlaması qeyri-dəqiq məzmunun dərc olunmasının qarşısını almaq üçün naşir tərəfindən aparılan yoxlamadır. Lakin faktı üçüncü tərəf yoxladıqda, bu proses artıq xarici fakt yoxlama adlanır.
Tədqiqatlar göstərir ki, faktların yoxlanması həqiqətən də vətəndaşlar arasında təsəvvürləri düzəldə bilər, həmçinin siyasətçiləri yalan və ya çaşdırıcı iddialar yaymaqdan çəkindirə bilər. Bununla belə, düzəlişlər zaman keçdikcə azala bilər və ya daha az dəqiq iddialar irəli sürən elitaların göstərişləri ilə təzyiq altında qala bilər. Siyasi faktların yoxlanılması bəzən publisistika kimi tənqid olunur. fakt yoxlayıcılarının nəzərdən keçirilməsi fakt yoxlamanın yanlış təsəvvürləri azaltmaq üçün effektiv bir yol olub-olmaması və metodun etibarlı olub-olmaması ilə bağlı qarışıq bir nəticə göstərir.
Tarixi
1850-ci illər və daha sonrakı tarixlərdə çıxan sensasiyalı qəzetlər daha faktiki mediaya tədricən ehtiyac yaradırdı. Kolin Diki faktların yoxlanmasının sonrakı təkamülünü təsvir etmişdir. Əsas elementlər 1850-ci illərdə Associated Press-in yaradılması, jurnalından , Henri Lus və Time jurnalı, və ""in məşhur fakt yoxlama şöbəsi idi.
İstinadlar
- Graves, Lucas; Amazeen, Michelle A., Fact-Checking as Idea and Practice in Journalism // Oxford Research Encyclopedia of Communication (ingilis), Oxford University Press, 25 February 2019, doi:10.1093/acrefore/9780190228613.013.808, ISBN
- Drutman, Lee. "Fact-Checking Misinformation Can Work. But It Might Not Be Enough". FiveThirtyEight (ingilis). 2020-06-03. 2021-02-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-05.
- Nyhan, Brendan; Reifler, Jason. "The Effect of Fact-Checking on Elites: A Field Experiment on U.S. State Legislators". American Journal of Political Science. 59 (3). 1 July 2015: 628–40. doi:10.1111/ajps.12162. :10871/21568. ISSN 1540-5907.
- Nyhan, Brendan. "Why the backfire effect does not explain the durability of political misperceptions". Proceedings of the National Academy of Sciences (ingilis). 118 (15). 2021-04-13: e1912440117. doi:10.1073/pnas.1912440117. ISSN 0027-8424. PMC 8053951 (#bad_pmc). PMID 33837144 (#bad_pmid).
- Riddell, Kelly. "Eight examples where 'fact-checking' became opinion journalism". The Washington Times. 26 September 2016. 26 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 27 September 2016.
- Graves, Lucas. . Columbia University Press. 2016. səh. 27. ISBN .
- Nieminen, Sakari; Rapeli, Lauri. "Fighting Misperceptions and Doubting Journalists' Objectivity: A Review of Fact-checking Literature". Political Studies Review. 17 (3). 2018-07-19: 296–309. doi:10.1177/1478929918786852. İstifadə tarixi: 2022-07-16.
- Dickey, Colin (Fall, 2019). The rise and fall of facts. Columbia Journalism Review.
Əlavə ədəbiyyat
- Silverman, Craig. Regret the Error: How Media Mistakes Pollute the Press and Imperil Free Speech. Penguin Canada. 23 October 2007. ISBN .
- Amazeen, Michelle. "Sometimes political fact-checking works. Sometimes it doesn't. Here's what can make the difference". The Washington Post. 3 June 2015. 3 August 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 28 July 2015.
- Davis, Katy. (Press-reliz). The Center for Media and Public Affairs (CMPA), George Mason University. 22 October 2012. Archived from the original on 9 March 2015. İstifadə tarixi: 28 August 2015.
- Lewis-Kraus, Gideon (2012). "RIFF: The fact-checker versus the fabulist", (online), 21 February 2012 (print edition, 26 February 2012, p. MM45, title, "I Have Taken Some Liberties")
- See: Lewis-Kraus, Gideon. "The Fact-Checker Versus the Fabulist". The New York Times. 21 February 2012. 28 December 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 27 July 2015.
- Heffernan, Virginia (2010) "The Medium: What 'fact-checking' means online" 2023-07-19 at the Wayback Machine, (online), 20 August 2010 (print edition, 22 August 2010, p. MM14). Accessed 27 July 2015.
- Silverman, Craig (2010) "Top fact checkers and news accuracy experts gather in Germany", Regret the Error (online), 4 September 2010
- See:
- . 8 September 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 July 2015. accessed 28 July 2015. Cited by Tobias Reitz & Kersten Alexander Riechers (2011) "Quo vadis Qualitätssicherung? Corrigo, Konzeption eines Crowdsourced Media Accountability Services", p. 151, Fachbereich Media, 31 May 2011 (Hochschule Darmstadt, University of Applied Sciences)
- Reitz, Tobias; A. Riechers, Kersten. "Quo vadis Qualitätssicherung?" [Quo vadis quality assurance?] (PDF). Crowdsourced Media Accountability. 2011-05-31. 6 September 2015 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 7 December 2017.
- See:
- Bergstrom, Carl T. and Jevin West. "Calling Bullshit: Data Reasoning in a Digital World." Online Lecture INFO 198 / BIOL 106B, 2017, University of Washington.
- Bergstrom, Carl; West, Jevin. "Calling Bullshit: Data Reasoning in a Digital World". University of Washington. 2017. 6 February 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 5 February 2018.
- "Calling Bullshit in the Age of Big Data". YouTube. UW iSchool. 10 July 2017. 31 July 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 17 February 2018.
- Sagan, Carl; Druyan, Ann. The Fine Art of Baloney Detection // . Random House. 1995. 201–218.
- Jones, Josh. "Carl Sagan Presents His 'Baloney Detection Kit': 8 Tools for Skeptical Thinking". Open Culture: the best free cultural & educational media on the web. 11 April 2016. 18 February 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 17 February 2018.
- Sagan, Carl. "The Fine Art of Baloney Detection" (PDF). Free University of Berlin. 19 February 2018 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 17 February 2018.
- Adler, Mortimer J.; Doren, Charles Van. Agreeing or Disagreeing with an Author // (Revised). New York: Simon & Schuster. 1972 [1940]. 154–167.
After he has said 'I understand but I disagree,' he can make the following remarks to the author: (1) 'You are uninformed'; (2) 'You are misinformed'; (3) You are illogical-your reasoning is not cogent'; (4) 'Your analysis is incomplete.'
- "Rapidly expanding fact-checking movement faces growing pains". The Washington Post. 25 June 2018. 18 July 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 16 November 2023.
- Nyhan, Brendan. 2020. "Facts and Myths about Misperceptions 2023-03-30 at the Wayback Machine". Journal of Economic Perspectives, 34 (3): 220–36. DOI:10.1257/jep.34.3.220
- Miller, Ielleen. "Research Guides: Journalism: Fact-Checking Sites". . 2020-12-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-17.
Xarici keçidlər
- Duke Reporters Lab
- Example of fact-checking with image of fact-checker's notes from ProPublica
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fakt yoxlama subheli xeberlerin ve ifadelerin faktiki duzgunluyunun yoxlanilmasi prosesi Fakt yoxlama metnin ve ya mezmunun derc edilmesinden ve ya basqa sekilde yayilmasindan evvel ve ya sonra aparila biler Daxili fakt yoxlamasi qeyri deqiq mezmunun derc olunmasinin qarsisini almaq ucun nasir terefinden aparilan yoxlamadir Lakin fakti ucuncu teref yoxladiqda bu proses artiq xarici fakt yoxlama adlanir Tedqiqatlar gosterir ki faktlarin yoxlanmasi heqiqeten de vetendaslar arasinda tesevvurleri duzelde biler hemcinin siyasetcileri yalan ve ya casdirici iddialar yaymaqdan cekindire biler Bununla bele duzelisler zaman kecdikce azala biler ve ya daha az deqiq iddialar ireli suren elitalarin gosterisleri ile tezyiq altinda qala biler Siyasi faktlarin yoxlanilmasi bezen publisistika kimi tenqid olunur fakt yoxlayicilarinin nezerden kecirilmesi fakt yoxlamanin yanlis tesevvurleri azaltmaq ucun effektiv bir yol olub olmamasi ve metodun etibarli olub olmamasi ile bagli qarisiq bir netice gosterir Tarixi1850 ci iller ve daha sonraki tarixlerde cixan sensasiyali qezetler daha faktiki mediaya tedricen ehtiyac yaradirdi Kolin Diki faktlarin yoxlanmasinin sonraki tekamulunu tesvir etmisdir Esas elementler 1850 ci illerde Associated Press in yaradilmasi jurnalindan Henri Lus ve Time jurnali ve in meshur fakt yoxlama sobesi idi IstinadlarGraves Lucas Amazeen Michelle A Fact Checking as Idea and Practice in Journalism Oxford Research Encyclopedia of Communication ingilis Oxford University Press 25 February 2019 doi 10 1093 acrefore 9780190228613 013 808 ISBN 9780190228613 Drutman Lee Fact Checking Misinformation Can Work But It Might Not Be Enough FiveThirtyEight ingilis 2020 06 03 2021 02 21 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 05 Nyhan Brendan Reifler Jason The Effect of Fact Checking on Elites A Field Experiment on U S State Legislators American Journal of Political Science 59 3 1 July 2015 628 40 doi 10 1111 ajps 12162 10871 21568 ISSN 1540 5907 Nyhan Brendan Why the backfire effect does not explain the durability of political misperceptions Proceedings of the National Academy of Sciences ingilis 118 15 2021 04 13 e1912440117 doi 10 1073 pnas 1912440117 ISSN 0027 8424 PMC 8053951 bad pmc PMID 33837144 bad pmid Riddell Kelly Eight examples where fact checking became opinion journalism The Washington Times 26 September 2016 26 September 2016 tarixinde Istifade tarixi 27 September 2016 Graves Lucas Columbia University Press 2016 seh 27 ISBN 9780231542227 Nieminen Sakari Rapeli Lauri Fighting Misperceptions and Doubting Journalists Objectivity A Review of Fact checking Literature Political Studies Review 17 3 2018 07 19 296 309 doi 10 1177 1478929918786852 Istifade tarixi 2022 07 16 Dickey Colin Fall 2019 The rise and fall of facts Columbia Journalism Review Elave edebiyyatSilverman Craig Regret the Error How Media Mistakes Pollute the Press and Imperil Free Speech Penguin Canada 23 October 2007 ISBN 9780143186991 Amazeen Michelle Sometimes political fact checking works Sometimes it doesn t Here s what can make the difference The Washington Post 3 June 2015 3 August 2015 tarixinde Istifade tarixi 28 July 2015 Davis Katy Press reliz The Center for Media and Public Affairs CMPA George Mason University 22 October 2012 Archived from the original on 9 March 2015 Istifade tarixi 28 August 2015 Lewis Kraus Gideon 2012 RIFF The fact checker versus the fabulist online 21 February 2012 print edition 26 February 2012 p MM45 title I Have Taken Some Liberties See Lewis Kraus Gideon The Fact Checker Versus the Fabulist The New York Times 21 February 2012 28 December 2016 tarixinde Istifade tarixi 27 July 2015 Heffernan Virginia 2010 The Medium What fact checking means online 2023 07 19 at the Wayback Machine online 20 August 2010 print edition 22 August 2010 p MM14 Accessed 27 July 2015 Silverman Craig 2010 Top fact checkers and news accuracy experts gather in Germany Regret the Error online 4 September 2010 See 8 September 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 July 2015 accessed 28 July 2015 Cited by Tobias Reitz amp Kersten Alexander Riechers 2011 Quo vadis Qualitatssicherung Corrigo Konzeption eines Crowdsourced Media Accountability Services p 151 Fachbereich Media 31 May 2011 Hochschule Darmstadt University of Applied Sciences Reitz Tobias A Riechers Kersten Quo vadis Qualitatssicherung Quo vadis quality assurance PDF Crowdsourced Media Accountability 2011 05 31 6 September 2015 tarixinde PDF Istifade tarixi 7 December 2017 Bergstrom Carl T and Jevin West Calling Bullshit Data Reasoning in a Digital World Online Lecture INFO 198 BIOL 106B 2017 University of Washington Bergstrom Carl West Jevin Calling Bullshit Data Reasoning in a Digital World University of Washington 2017 6 February 2018 tarixinde Istifade tarixi 5 February 2018 Calling Bullshit in the Age of Big Data YouTube UW iSchool 10 July 2017 31 July 2018 tarixinde Istifade tarixi 17 February 2018 Sagan Carl Druyan Ann The Fine Art of Baloney Detection Random House 1995 201 218 Jones Josh Carl Sagan Presents His Baloney Detection Kit 8 Tools for Skeptical Thinking Open Culture the best free cultural amp educational media on the web 11 April 2016 18 February 2018 tarixinde Istifade tarixi 17 February 2018 Sagan Carl The Fine Art of Baloney Detection PDF Free University of Berlin 19 February 2018 tarixinde PDF Istifade tarixi 17 February 2018 Adler Mortimer J Doren Charles Van Agreeing or Disagreeing with an Author Revised New York Simon amp Schuster 1972 1940 154 167 After he has said I understand but I disagree he can make the following remarks to the author 1 You are uninformed 2 You are misinformed 3 You are illogical your reasoning is not cogent 4 Your analysis is incomplete Rapidly expanding fact checking movement faces growing pains The Washington Post 25 June 2018 18 July 2020 tarixinde Istifade tarixi 16 November 2023 Nyhan Brendan 2020 Facts and Myths about Misperceptions 2023 03 30 at the Wayback Machine Journal of Economic Perspectives 34 3 220 36 DOI 10 1257 jep 34 3 220 Miller Ielleen Research Guides Journalism Fact Checking Sites 2020 12 13 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 17 Xarici kecidlerDuke Reporters Lab Example of fact checking with image of fact checker s notes from ProPublica