Eugnathostomata

Eugnathostomata (yun. εὖ "yaxşı, həqiqi" + γνάθος "çənə" + στόμα "ağız"), çənəli onurğalıları (Gnathostomata) əhatə edən bir infrafilumdur. Bu qrup, bütün canlı çənəli balıqları (Chondrichthyes və Osteichthyes) və dörd ətraflı onurğalıları (Tetrapoda) ehtiva edir. Eugnathostomata, çənəsiz balıqlar (Agnatha) ilə müqayisədə daha müxtəlif və geniş yayılmışdır.

Xüsusiyyətləri

Eugnathostomata üzvləri aşağıdakı xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunur:

• Çənələr: Ən əsas xüsusiyyət, qidalanma və müdafiə üçün istifadə edilən çənələrin olmasıdır. Çənələr, qəlsəmə tağlarının modifikasiyası ilə inkişaf etmişdir.
• Cüt üzgəclər: Eugnathostomata üzvləri, ümumiyyətlə, hərəkət və manevr qabiliyyəti üçün cüt üzgəclərə malikdirlər.
• Üç yarım dairəvi kanal: Daxili qulaqda üç yarım dairəvi kanal var, bu da onların tarazlıq və koordinasiya hisslərini inkişaf etdirir.
• Dişlər: Çənələrdəki dişlər, qidanı tutmaq və parçalamaq üçün istifadə olunur.
• Miyelinli sinirlər: Sinir sistemi, daha sürətli sinir impulslarının ötürülməsinə imkan verən miyelinli sinirlərə malikdir.

Təsnifatı

Eugnathostomata, iki əsas qrupa ayrılır:

• Chondrichthyes (Qığırdaqlı balıqlar): Bu sinif, köpəkbalıqları, vatozlar və ximeraları əhatə edir. Qığırdaqlı balıqlar, qığırdaqdan ibarət bir skeletə malikdirlər.
• Osteichthyes (Sümüklü balıqlar): Bu sinif, bütün digər canlı balıqları və dörd ətraflı onurğalıları əhatə edir. Sümüklü balıqlar, sümüklü bir skeletə malikdirlər.

Təkamülü

Eugnathostomata, təxminən 440 milyon il əvvəl, Silur dövründə ortaya çıxmışdır. Çənələrin inkişafı, onurğalıların təkamülündə mühüm bir addım olmuş və onların müxtəlif ekoloji nişlərə uyğunlaşmasına imkan vermişdir.

İstinadlar

1. Janvier, P. "Euagnathostomata". Tree of Life Web Project. 1997. İstifadə tarixi: 2023-07-24.
2. Mallatt, J.; Chen, J. Fossil sister group of craniates: Predicted and found. Nature. 446. 2007. 757–761. Bibcode:2007Natur.446..757M. doi:10.1038/nature05627. PMID 17429394.