Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağ evkalipt (lat. Eucalyptus albens) — mərsinkimilər fəsiləsinin evkalipt cinsinə aid bitki növü.
| Ağ evkalipt | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Ağ evkalipt | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Təbii arealı Tasmaniyadır. Avstraliyanın şərq və cənub-şərqini, Yeni Cənubi Uels mərkəzinin qərb yamacları, şərq düzənliklərini, şimaldan Kvinslendə qədər, Viktoriya ştatının cənubundan şimalına doğru və Cippslendin yuxarı rayonlarını əhatə edir.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 25 m, gövdəsinin diametri isə 25 sm-ə çatan həmişəyaşıl ağacdır. Gövdəsi pulcuqla örtülmüş, ağ rəngli qabıq əmələ gətirir. Oduncağı açıq rəngli, sərt və möhkəm, zoğları hamardır. Cavan yarpaqları qarşı-qarşıya yerləşmiş, sayı 4-5 cüt, saplağı qısa, neştərvari və ya dairəvi, uzunluğu 4-7 sm, eni 3-9 sm-dir. Yetkin fərdlərdə yarpaqları növbəli düzülmüş, geniş neştər formasında olub, uzunluğu 10-17 sm, eni 2-3 sm, sərt və boz rənglidir. Çiçək çətiri qınlı olub, süpürgəvaridir. Çiçəklər silindrik və ya yastı ayaqcıqlı, uzunluğu 10–15 mm, qönçələri qısa saplaqlı və ya oturaq, uzunluğu 10–15 mm, diametri 5–8 mm, sivri tilli və bozumtuldur. Qönçələrin qapaqcığı konusvari, iti, zəif bucaqlı, çiçək yatağı borucuqdur. Tozcuqlar yarımdairəvi yuvarcıqda dairəvi məsamələrin ucunda yerləşmiş, vəzili hüceyrələri tozcuğun ucunda yerləşir. Meyvələri oturaq və ya qısa saplaqlı, gümüşü-bozumtul, silindrik, armudvari və ya çəlləkvari olub, uzunluğu 9–11 mm, diametri 7–10 mm, tərs diskli, ucları dərin basılmışdır.
Ekologiyası
Dəniz səviyyəsindən 4–6 m hündürlükdə, qumsal, nəmişli torpaqlarda bitir. İstiyə, kölgəyə davamlıdır. Cənub rayonların 400 m hündürlüyündə olan yamaclarında, Nyu-İnqlend zirvəsinin dəniz səviyyəsindən 600 m yüksəkliklərində xeyli miqdarda sıx meşəliklər əmələ gətirir.
Azərbaycanda yayılması
Abşeronda yaşıllaşdırmada istifadə olunur.
Becərilməsi
İqlim və torpaq tələbləri: Evkalipt alba isti iqlimlərə üstünlük verir. Şaxta hadisələrindən qorunmalıdır. Günəşli bir yerdə yetişdirilməlidir. Yaxşı qurudulmuş məhsuldar torpaqlara üstünlük verilir.
Toxum əkmək və ya fidan əkmək: Evkalipt alba yetişdirmək üçün toxum və ya şitildən istifadə edə bilərsiniz. Toxumlar əvvəlcədən uyğun toxum cücərmə mühitində hazırlanmalı və torpağın səthinə yüngülcə basdırılmalıdır. Fidanlar əkin üçün hazır olan yerə əkilməlidir.
Suvarma: Evkalipt alba quraqlığa davamlı ağac növüdür, lakin gənc bitkilərin müntəzəm suvarılması vacibdir. İlk böyümə mərhələsində müntəzəm olaraq suvararaq, kök sisteminin inkişafına kömək edin. Daha yetkin bitkilərin daha az suvarmağa ehtiyacı ola bilər.
Gübrələmə: Evkalipt alba tez böyüyən ağac olduğu üçün müntəzəm gübrələmə tələb edə bilər. Üzvi gübrələrdən və ya balanslaşdırılmış yarpaq gübrələrindən istifadə edə bilərsiniz. Bununla belə, həddindən artıq gübrələməmək vacibdir, çünki həddindən artıq gübrə bitki sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər.
Budama: Evkalipt alba lazım olduqda budana bilər. Budama ağacın formasına nəzarət etmək, budaqları incəltmək və ya xəstə/qidalı hissələri çıxarmaq üçün edilə bilər. Diqqətlə və müvafiq alətlərlə kəsin.
Zərərvericilərə və xəstəliklərə qarşı mübarizə: Evkalipt alba ümumiyyətlə zərərvericilərə və xəstəliklərə davamlıdır. Ancaq aphids, hörümçək gənələri və ya göbələk xəstəlikləri kimi problemlər yarana bilər. Lazım olduqda müvafiq pestisidlər və ya funqisidlərdən istifadə etməklə bu problemləri nəzarət altında saxlaya bilərsiniz.
Evkalipt alba düzgün qulluq və idarəetmə ilə sağlam böyüyə bilən ağac növüdür. Yerli iqlim və şəraiti nəzərə alaraq, mütəmadi olaraq bitkiyə nəzarət edərək və lazım gəldikdə qulluq göstərərək onu uğurla yetişdirməyi bacarın.
İstifadəsi
Tək əkinlərdə istifadəsi məqsədyönlüdür, tərkibində efir yağı vardır, bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir.
Faydaları
- Aromatik xüsusiyyətlər: Eucalyptus alba'nın yapraklarından əldə edilən yağlar, aromaterapide və kozmetik məhsullarda geniş istifadə olunur. Mentol bənzəri ferahlatıcı bir kokuya sahib ola bilər və solunum yollarını rahatlatabilir.
- Tıbbi istifadələr: Bəzi evkalipt növləri, antimikrobiyal və antiseptik xüsusiyyətlərə malik olduğu bilinen bileşikler ehtiva edir. Bu səbəbdən, Eucalyptus alba'nın bəzi tibbi istifadələri ola bilər. Məsələn, soyuq algınlığı, öksürük və sinüzit kimi solunum yolu rahatsızlıklarının yüngülləşdirilməsinə köməkçi ola bilər.
- Odun istifadəsi: Eucalyptus alba'nın odunu, davamlılığı və işlenebilirliği səbəbindən müxtəlif inşaat və marangozluk layihələrində istifadə edilə bilər. Mobilya, döşəmə örtükləri, dekoratif ağac məhsullar və yakıt olaraq istifadə edilə bilər.
- Ağaçlandırma və erozyon nəzarəti: Eucalyptus alba, sürətli böyümə və adaptasiya qabiliyyəti sayəsində ağaclandırma layihələrində istifadə edilə bilər. Yeni orman alanlarının yaradılmasına və erozyon nəzarətinə köməkçi ola bilər.
- Arılar üçün nektar mənbəyi: Eucalyptus alba'nın çiçəkləri, arılar və digər böcekler üçün dəyərli bir nektar mənbəyi ola bilər. Bu cür, arıcılık fəaliyyətinə dəstək sağlayabilir.
Əhəmiyyətli deyil: Eucalyptus alba və ya hər hansı bir bitkinin tibbi və ya sağlamlıq məqsədi ilə istifadəsi ilə əlaqədar olaraq hər hansı bir müalicə və ya sağlamlıq problemi üçün tibbi mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir. Bitkilərin istifadəsi ilə əlaqədar təsirləri və uyğun dozalar mövzusunda doğru məlumatlandırma almaq vacibdir.
Zərərləri
- Sürətli böyümə: Evkalipt alba, sürətli bir şəkildə böyüyən böyük bir ağac növüdür. Bu, digər bitkilərin böyüməsini maneə törədə bilər və yerli ekosistemə rəqabət avantajı sağlayabilir.
- Kök sistemi: Eucalyptus alba'nın kökləri olduqca güclü və geniş bir alana yayıla bilər. Bu, bitkinin su kaynaklarını tüketmesine ve çevredeki bitkilerin böyüməsini mənfi təsirinə səbəb ola bilər.
- Yanıcı xüsusiyyətlər: Eucalyptus alba, yüksək uçucu yağ içeriği nedeniyle yanğına qarşı həssas ola bilər. Kurak iqlimlərdə, bu növ ağaclar yanğın riskini artıra bilər.
- Alerjik reaksiyalar: Eucalyptus alba'nın yapraklarından yayılan uçucu yağlar bəzi insanlarda allergik reaksiyalara səbəb ola bilər. Hassas olan şəxslər, temas ettiklerinde dəri tahrişi, kaşıntı və ya solunum yolu problemləri yaşaya bilər.
- İnvaziv tur olma potensialı: Evkalipt alba bəzi bölgələrdə təbii bir bitki növünə baxmayaraq, invaziv olma potensialı vardır. Kontrolsüz bir şəkildə yayılıb yerli bitki növlərini və yerli ekosistemləri təhdid edə bilər.
Ədəbiyyat
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ag evkalipt lat Eucalyptus albens mersinkimiler fesilesinin evkalipt cinsine aid bitki novu Ag evkaliptElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste MersinciceklilerFesile MersinkimilerYarimfesile Triba Cins Evkalipt Ag evkaliptBeynelxalq elmi adiEucalyptus albens Miq 1867Sekil axtarisiITIS 502460NCBI 183809EOL 630165Tebii yayilmasiTebii areali Tasmaniyadir Avstraliyanin serq ve cenub serqini Yeni Cenubi Uels merkezinin qerb yamaclari serq duzenliklerini simaldan Kvinslende qeder Viktoriya statinin cenubundan simalina dogru ve Cippslendin yuxari rayonlarini ehate edir Botaniki tesviriHundurluyu 25 m govdesinin diametri ise 25 sm e catan hemiseyasil agacdir Govdesi pulcuqla ortulmus ag rengli qabiq emele getirir Oduncagi aciq rengli sert ve mohkem zoglari hamardir Cavan yarpaqlari qarsi qarsiya yerlesmis sayi 4 5 cut saplagi qisa nestervari ve ya dairevi uzunlugu 4 7 sm eni 3 9 sm dir Yetkin ferdlerde yarpaqlari novbeli duzulmus genis nester formasinda olub uzunlugu 10 17 sm eni 2 3 sm sert ve boz renglidir Cicek cetiri qinli olub supurgevaridir Cicekler silindrik ve ya yasti ayaqciqli uzunlugu 10 15 mm qonceleri qisa saplaqli ve ya oturaq uzunlugu 10 15 mm diametri 5 8 mm sivri tilli ve bozumtuldur Qoncelerin qapaqcigi konusvari iti zeif bucaqli cicek yatagi borucuqdur Tozcuqlar yarimdairevi yuvarciqda dairevi mesamelerin ucunda yerlesmis vezili huceyreleri tozcugun ucunda yerlesir Meyveleri oturaq ve ya qisa saplaqli gumusu bozumtul silindrik armudvari ve ya cellekvari olub uzunlugu 9 11 mm diametri 7 10 mm ters diskli uclari derin basilmisdir EkologiyasiDeniz seviyyesinden 4 6 m hundurlukde qumsal nemisli torpaqlarda bitir Istiye kolgeye davamlidir Cenub rayonlarin 400 m hundurluyunde olan yamaclarinda Nyu Inqlend zirvesinin deniz seviyyesinden 600 m yuksekliklerinde xeyli miqdarda six meselikler emele getirir Azerbaycanda yayilmasiAbseronda yasillasdirmada istifade olunur BecerilmesiIqlim ve torpaq telebleri Evkalipt alba isti iqlimlere ustunluk verir Saxta hadiselerinden qorunmalidir Gunesli bir yerde yetisdirilmelidir Yaxsi qurudulmus mehsuldar torpaqlara ustunluk verilir Toxum ekmek ve ya fidan ekmek Evkalipt alba yetisdirmek ucun toxum ve ya sitilden istifade ede bilersiniz Toxumlar evvelceden uygun toxum cucerme muhitinde hazirlanmali ve torpagin sethine yungulce basdirilmalidir Fidanlar ekin ucun hazir olan yere ekilmelidir Suvarma Evkalipt alba quraqliga davamli agac novudur lakin genc bitkilerin muntezem suvarilmasi vacibdir Ilk boyume merhelesinde muntezem olaraq suvararaq kok sisteminin inkisafina komek edin Daha yetkin bitkilerin daha az suvarmaga ehtiyaci ola biler Gubreleme Evkalipt alba tez boyuyen agac oldugu ucun muntezem gubreleme teleb ede biler Uzvi gubrelerden ve ya balanslasdirilmis yarpaq gubrelerinden istifade ede bilersiniz Bununla bele heddinden artiq gubrelememek vacibdir cunki heddinden artiq gubre bitki saglamligina menfi tesir gostere biler Budama Evkalipt alba lazim olduqda budana biler Budama agacin formasina nezaret etmek budaqlari inceltmek ve ya xeste qidali hisseleri cixarmaq ucun edile biler Diqqetle ve muvafiq aletlerle kesin Zerervericilere ve xesteliklere qarsi mubarize Evkalipt alba umumiyyetle zerervericilere ve xesteliklere davamlidir Ancaq aphids horumcek geneleri ve ya gobelek xestelikleri kimi problemler yarana biler Lazim olduqda muvafiq pestisidler ve ya funqisidlerden istifade etmekle bu problemleri nezaret altinda saxlaya bilersiniz Evkalipt alba duzgun qulluq ve idareetme ile saglam boyuye bilen agac novudur Yerli iqlim ve seraiti nezere alaraq mutemadi olaraq bitkiye nezaret ederek ve lazim geldikde qulluq gostererek onu ugurla yetisdirmeyi bacarin IstifadesiTek ekinlerde istifadesi meqsedyonludur terkibinde efir yagi vardir bir cox xesteliklerin mualicesinde istifade edilir FaydalariAromatik xususiyyetler Eucalyptus alba nin yapraklarindan elde edilen yaglar aromaterapide ve kozmetik mehsullarda genis istifade olunur Mentol benzeri ferahlatici bir kokuya sahib ola biler ve solunum yollarini rahatlatabilir Tibbi istifadeler Bezi evkalipt novleri antimikrobiyal ve antiseptik xususiyyetlere malik oldugu bilinen bilesikler ehtiva edir Bu sebebden Eucalyptus alba nin bezi tibbi istifadeleri ola biler Meselen soyuq alginligi oksuruk ve sinuzit kimi solunum yolu rahatsizliklarinin yungullesdirilmesine komekci ola biler Odun istifadesi Eucalyptus alba nin odunu davamliligi ve islenebilirligi sebebinden muxtelif insaat ve marangozluk layihelerinde istifade edile biler Mobilya doseme ortukleri dekoratif agac mehsullar ve yakit olaraq istifade edile biler Agaclandirma ve erozyon nezareti Eucalyptus alba suretli boyume ve adaptasiya qabiliyyeti sayesinde agaclandirma layihelerinde istifade edile biler Yeni orman alanlarinin yaradilmasina ve erozyon nezaretine komekci ola biler Arilar ucun nektar menbeyi Eucalyptus alba nin cicekleri arilar ve diger bocekler ucun deyerli bir nektar menbeyi ola biler Bu cur aricilik fealiyyetine destek saglayabilir Ehemiyyetli deyil Eucalyptus alba ve ya her hansi bir bitkinin tibbi ve ya saglamliq meqsedi ile istifadesi ile elaqedar olaraq her hansi bir mualice ve ya saglamliq problemi ucun tibbi mutexessise muraciet etmek vacibdir Bitkilerin istifadesi ile elaqedar tesirleri ve uygun dozalar movzusunda dogru melumatlandirma almaq vacibdir ZererleriSuretli boyume Evkalipt alba suretli bir sekilde boyuyen boyuk bir agac novudur Bu diger bitkilerin boyumesini manee torede biler ve yerli ekosisteme reqabet avantaji saglayabilir Kok sistemi Eucalyptus alba nin kokleri olduqca guclu ve genis bir alana yayila biler Bu bitkinin su kaynaklarini tuketmesine ve cevredeki bitkilerin boyumesini menfi tesirine sebeb ola biler Yanici xususiyyetler Eucalyptus alba yuksek ucucu yag icerigi nedeniyle yangina qarsi hessas ola biler Kurak iqlimlerde bu nov agaclar yangin riskini artira biler Alerjik reaksiyalar Eucalyptus alba nin yapraklarindan yayilan ucucu yaglar bezi insanlarda allergik reaksiyalara sebeb ola biler Hassas olan sexsler temas ettiklerinde deri tahrisi kasinti ve ya solunum yolu problemleri yasaya biler Invaziv tur olma potensiali Evkalipt alba bezi bolgelerde tebii bir bitki novune baxmayaraq invaziv olma potensiali vardir Kontrolsuz bir sekilde yayilib yerli bitki novlerini ve yerli ekosistemleri tehdid ede biler EdebiyyatTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh