Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ermənistanda "Qarabağ hərəkatı" (erm. Ղարաբաղյան շարժում) — erməni millətçilərinin Ermənistan SSR-də və DQMV-də 1980-ci illərin sonunda başlamış olduqları hərəkat. Hərəkatın ilkin məqsədi DQMV-ni Azərbaycanın tərkibindən çıxarıb Ermənistanın tərkibinə qatmaq idi.
Hələ 1987-ci ildə Ermənistan SSR-də və DQMV-də muxtar vilayətin Ermənistan SSR-in tərkibinə verilməsi tələbi ilə imzalar toplanmışdı. Bu prosesin təşkilatçıları imza toplama kampaniyasını "Referendum" adlandırırdılar.
Dekabrın 1-i Qarabağ ermənilərinin nümayəndə heyəti tələbləri və toplanmış imzaları Moskvada Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin qəbul şöbəsinə təhvil verir. Müxtəlif mənbələrin verdiyi məlumata əsasən cəmi 75–80 min imza toplanmışdı. 1988-ci ilin yanvarında yazıçı Zoriy Balayanın və İqor Muradyanın aktiv iştirakı ilə Moskvaya Qarabağ ermənilərinin daha bir nümayəndə heyəti gəlir. Bu nümayəndə heyəti özü ilə Qarabağ ermənilərinin yeni müraciətlərini və "Dağlıq Qarabağın əzəli erməni torpağı olmasını sübut edən 8 sənəd" gətirir. Bu sənədlər Qarabağın tarixinə, mədəniyyətinə, iqtisadiyyatına və etnoqrafiyasına aid idi. Nümayəndə heyətinin üzvləri Mərkəzi Komitənin qəbul şöbəsinin müdürü Kriqin ilə, Sov. İKP. Mərkəzi Komitəsinin siyasi bürosuna namizəd P. N. Demiçev, Sov. İKP-nın MK-nin millətlərarası münasibətlər üzrə alt şöbəsinin müdürü V. A. Mixaylov ilə görüşlər keçirir. Fevralın əvvəli Qarabağ ermənilərindən ibarət daha bir nümayəndə heyəti Moskvada V. A. Mixaylov və SSR-nin xarici işlər naziri A. A. Qromıko ilə görüşür. Ç. A. Sultanovun yazdığına əsasən 1988-ci ilin yanvarında Dağlıq Qarabağda aşahıdakı məzmunlu vərəqələr yayılmağa başladı:
"Kolxoz və sovxozlarda eləcə də vilayətin aparıcı müəssisələrində ümumi həmkarlar ittifaqı, komsomol və partiya yığıncaqlarının keçirilməsi və bu yığıncaqlarda Qarabağın Ana Vətənlə birləşməsi məsələsinin müzakirəsinin vaxtı gəlib çatmışdır. Aşkarlıq və demokratiya ruhu bu məsələnin açıq səmimi müzakirəsi üçün təkan olmalıdır. Yığıncaqlarda qəbul olunmuş qətnamələri möhürlərlə təsdiq edərək Sov. İKP-nın MK-nə göndərmək lazımdır."
13 fevral 1988-ci ildə Xankəndində (o zaman Stepanakert) ilk kütləvi nümayiş təşkil olunur. Nümayişçilərin tələbi "DQMV-nin Ermənistanla birləşdirilməsi" idi. Sabahsı gün şairə Silva Kaputikyan Ermənistan SSR-də ən nüfuzlu ictimai təşkilatlardan olan iclasında Qarabağ ermənilərinin tələblərini dəstəklədiyi haqqında çıxış edir.
Fevralın 16-dan martın 2-nə kimi Xankəndinin mərkəzi meydanında fasiləsiz nümayişlər keçirilir.
Fevralın 20-i DQMV-nin Xalq Deputatları Şurasının növbədənkənar iclasında "Ermənistan SSR və Azərbaycan SSR-in Ali Sovetləri qarşısında, DQMV-nin Azərbaycanın tərkibindən çıxarılıb Ermənistanın tərkibinə verilməsi haqqında vəsadət qaldırılması qərara alınır". Həmin gün vəsadətə dəstək olaraq İrəvanda ilk nümayiş keçirilir.
Martın 1-də Xankəndində Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan qoparmağı qarşısına məqsəd qoymuş "Krunk" təşkilatı yaradılır, təşkilatın rəhbəri Xankəndi tikinti materialları kombinatının direktoru Arkadi Manuçarov olur. Təşkilatın "ideoloji bölməsinin" rəhbəri Xankəndi ipək fabrikinin partkokomu Robert Koçaryan təyin olunur. S. Şaumyan adına şəhər stadionunun direktoru Ramzik Petrosyan xalq drujinalararının təşkil olunması ilə məşğul olur (Bu "drujinaların" ilk işlərindən biri Xankəndində yaşayan azərbaycanlıları qovmaq və onların əmlakını talan etmək olur). Bir müddət sonra Ramzik Petrosyan "Qarabağ özünü müdafiə qüvvələri" adlanan erməni silahlı dəstələrinin komandirlərindən biri olur.
Rəsmən "Krunk" təşkilatı məqsədinin "reqionun tarixini" onun "Ermənistan ilə əlagələrini" öyrənmək eləcə də "tarixi abidələri bərpa etmək" olduğunu bəyan etsə də, əslində təşkilat silahlı dəstələr yaratmaq, kütləvi etirazlar və tətillər təşkil etmək ilə məşğul idi. Tomas de Vaal öz kitabında qeyd edir ki: "Krnuk Qorbaçov dövründə Sovet İttifaqında ilk təşkilat idi ki, tətili siyasi silah kimi istifadə etməyə başladı". Ç. A. Sultanovun məlumatına əsasən 1988-ci il ərzində "Krnuk" dəfələrlə tətillər təşkil edib. Ən uzun tətillər 24 mart — 5 aprel, 23 may – 24 iyul, 12 sentyabr – 9 oktyabr, 14 noyabr – 7 dekabr tarixlərində olub.
Martın 24-ü Azərbaycan SSR-in Ali Sovetinin qərarı ilə komitə (Krunk) ləğv edilir. Lakin faktiki olaraq Krunk öz fəaliyyətini davam etdirir. Mayın 8-i Qarabağ erməniləri Krunkun fəaliyyətinin dayandırılması ilə əlagədar "Direktorlar Şurasının" fəaliyyətini bərpa edirlər, bu təşkilat faktiki olaraq 1991-ci ilin sonunacan separatçılara rəhbərlik edir, ilin sonunda ermənilər "Dağlıq Qarabağın Ali Sovetinə" seçkilər təşkil edir, bu seçkilərdə Muxtar vilayətin azərbaycanlı əhalisi iştirak etmir.
Bir müddət sonra Arkadi Manuçarov külli miqdarda vəsaiti mənimsəməkdə ittiham olunaraq SSRİ Baş prokurorluğu tərəfindən həbs olunur.
Eyni zamanda Ermənistanda Dağlıq Qarabağın Azərbaycandan qoparılması uğrunda kampaniya geniş vüsət alır, İrəvanda "Qarabağ komitəsi" yaradılır. Bir müddət sonra "Qarabağ komitəsi" faktiki olaraq hakim Ermənistan Kommunist partiyasını üstələyir.
İrəvanda nümayişlər şəhərin mərkəzində teatr meydanında təşkil olunurdu. Tomas de Vaal öz kitabında yazır ki, "fevralın 20-i Xankəndində vilayətin Ali Sovetinin sessiyası öz işinə başlamamışdan bir az əvvəl meydana 30 min nəfər adam toplaşır". Hər gün mitinqlərin iştirakçılarının sayı artırdı.
Fevralın 26-sı Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin baş katibi Mixail Qorbaçov Kremlda Zoriy Balayanı və Silva Kaputikyanı qəbul edir. Görüşdə Qorbaçovun erməni əsilli köməkçisi Qeorqi Şaxnazarov da iştirak edir.
Şaxnazarov yazır ki, Qorbaçov Qarabağ ətrafında baş verən hadisələri "Arxadan vurulan zərbə" kimi səciyyələndirdi. Həmçinin o qeyd etdi ki, "azərbaycanlıları çətinliklə sakitləşdirirlər, əsası isə təhlükəli presedent yaranır. Ölkədə onlarla potensial etnik qarşıdurma ocağı var, Qarabağ məsələsi, zorakı əməllərə əl atmağa cürət etməyənləri buna ilhamlandıra bilər.
Qorbaçov Dağlıq Qarabağın Ermənistana verilməsi fikrini qəbul etmir, lakin regionda iqtisadi və siyasi islahatların keçirilməsi vədini verir. Öz tərəflərindən Balayan və Kaputikyan İrəvanda teatr meydanında toplanmış insanlara nümayişi bir aylıq dayandırmaq müraciəti ilə çıxış edəcəkləri vədini verdilər.
Həmin gün İrəvanda Mixail Qorbaçovun "Ermənistan və Azərbaycan zəhmətkeşlərinə müraciəti"nin mətni oxundu. Müraciətdə Qorbaçov hər iki respublikanın zəhmətkeşlərinə xitabən "vətəndaş sayıqlığını və mətinliyini qoruyub saxlamağı normal həyata qayıtmağı və ictimai asayişə riayyət etməyə çağırırdı.
Qarabağ hərəkatının rəhbərləri "Sumqayıt hadisələri"ndən öz xeyirlərinə məharətlə istifadə etdilər. Bir tərəfdən onlar Ermənistanda yaşayan azərbaycanlıların qovulması prossesini sürətləndirdilər; digər tərəfdən isə dünya ictimaiyyətini çaşdırmaq məqsədilə bir sıra təbliğati aksiyalar keçirdilər. Həmçinin, onlar erməni cəmiyyətinin daha da radikallaşması üçün Sumqayıt hadisələrindən istifadə etdilər. Qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistanda yaşayan azərbaycanlıların qovulması prosesi Sumqayıt hadisələrindən əvvəl başlamışdı.
1988-ci il martın 3-ü (Sumqayıt hadisələrindən sonra) "Qarabağ komitəsi" BMT, Ümümdünya kilsələr şurasına, Sosinternə, kommunist partiyalarına, Beynəlxalq qırmızı xaç təşkilatına və Dünya ölkələrinin parlamentlərinə müraciət qəbul edir. Müraciətdə "Sov. İKP-nin mərkəzi komitəsinin bir qrup məsul işçisini və Sovet Azərbaycanının rəhbərliyini erməni xalqına qarşı cinayət törətməkdə ittiham edir".
Martın 21-də Sov. İKP-nin siyasi bürosunun iclası keçirilir, iclasda Qarabağda və Ermənistanda baş verən hadisələr habelə "Qarabağ komitəsi"nin fəaliyyəti müzakirə olunur. Sovetlər İttifaqının mərkəzi mətbu orqanı olan Pravda qazeti "Qarabağ hərəkatı" həmçinin Azərbaycan və Ermənistanda baş verən hadisələr haqqında "Emosiyalar və Şüur" başlıqlı iri məqalə dərc etdirir. Məqalədə hər iki respublikada baş verənlər "insanları təxribata çəkən məsuliyyətsiz ekstremistlərin əməlləri olduğu bəyan edilirdi". Bu məqalə həm də Sovet dövlətinin o vaxt üçün rəsmi mövgeyi də hesab oluna bilər.
Martın 23-ü bu məqaləyə cavab olaraq Xankəndində uzunmüddətli kütləvi tətil başlayır, bu tətil aprelin 5-nə kimi davam edir. Martın 24-ü Azərbaycan SSR-in Ali Sovetinin Rəyasət heyəti "Krunk" cəmiyyətinin ləğvi və icazəsiz toplantıların qadağan edilməsi haqqında qərar qəbul edir.
Martın 21-i məşhur alim və hüquq müdafiəçisi olan A. D. Saxarov, Qorbaçova ünvanladığı məktubda Dağlıq Qarabağın Ermənistana verilməsi tələbini dəstəklədiyini bildirir.
1988-ci ilin mayında "Qarabağ komitəsi"nin rəhbərliyində dəyişikliklər baş verir bu dəyişikliklər komitənin fəaliyyətində dönmə nöqtəsi də hesab oluna bilər. Qarabağ erməniləri olan Zoriy Balayan və İqor Muradyan komitədən kənar edilirlər.
Yeni "Qarabağ komitəsi" demək olar ki, bütünlüklə İrəvan ziyalılarından ibarət idi bunların da çox hissəsi elm xadimləri idi.
Tomas de Vaal bu haqda öz kitabında yazır "Yeni liderlər əvvlki kimi, özlərini "Qarabağ komitəsi" adlandırsalar da, onların siyasi maraqları Qarabağın çox-çox xaricinə yayılırdı. Onlar hamısı 1956–1967-ci illərdə İrəvanda keçirilmiş millətçi nümayişlərin dövründə formalaşan nəslə aid idilər. Bu nümayişlərin nəticəsində Ermənistanda 24 aprel 1915-ci il günü erməni soyqırımı günü kimi elan edilir və İrəvanda soyqırım abidəsi ucaldılır. Bu insanlar "erməni məhkəməsi" ya da "Hay dat"ın ideyalarının daşıyıcısı idilər. "Hay dat" Los-Ancelesdən Beyruta kimi ümumi millətçi məqsədlər ətrafında bütün ermənilərin birləşməsini nəzərdə tutur".
"Qarabağ komitəsi" sonradan "Qarabağla Ermənistanın birləşməsi uğrunda umummilli erməni hərəkatı"na da rəhbərlik eləməyə başladı. SSRİ Baş Prokurorluqu "Qarabağ komitəsi"nin bəzi rəhbərlərini həbs edərək 1988-ci ilin dekabr ayından 1989-cu ilin may ayına kimi həbsdə saxlayır.
1990-cı ilin avqustunda Erməni Ümummilli Hərəkatı Levon Ter Petrosyanın rəhbərliyi ilə Ermənistan Ali Sovetinə keçirilən seçkilərdə qalib gəlir. "Qarabağ komitəsi"nin bir çox üzvü nazir və dövət məmuru olur.
İstinadlar
- . 2011-09-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-30.
- "Tomas de Vaal". 2011-11-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-30.
- "Глава 4. 1988–1989 г. г. Кризис в Армении". 2011-06-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-30.
- "Кривопусков В. В. Мятежный Карабах". 2012-01-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-30.
- ""Qorbaçov" Andrey Qraçov". 2011-06-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-30.
- "Самоопределение по ленинским принципам". 2012-02-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-30.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ermenistanda Qarabag herekati erm Ղարաբաղյան շարժում ermeni milletcilerinin Ermenistan SSR de ve DQMV de 1980 ci illerin sonunda baslamis olduqlari herekat Herekatin ilkin meqsedi DQMV ni Azerbaycanin terkibinden cixarib Ermenistanin terkibine qatmaq idi Hele 1987 ci ilde Ermenistan SSR de ve DQMV de muxtar vilayetin Ermenistan SSR in terkibine verilmesi telebi ile imzalar toplanmisdi Bu prosesin teskilatcilari imza toplama kampaniyasini Referendum adlandirirdilar Dekabrin 1 i Qarabag ermenilerinin numayende heyeti telebleri ve toplanmis imzalari Moskvada Kommunist Partiyasinin Merkezi Komitesinin qebul sobesine tehvil verir Muxtelif menbelerin verdiyi melumata esasen cemi 75 80 min imza toplanmisdi 1988 ci ilin yanvarinda yazici Zoriy Balayanin ve Iqor Muradyanin aktiv istiraki ile Moskvaya Qarabag ermenilerinin daha bir numayende heyeti gelir Bu numayende heyeti ozu ile Qarabag ermenilerinin yeni muracietlerini ve Dagliq Qarabagin ezeli ermeni torpagi olmasini subut eden 8 sened getirir Bu senedler Qarabagin tarixine medeniyyetine iqtisadiyyatina ve etnoqrafiyasina aid idi Numayende heyetinin uzvleri Merkezi Komitenin qebul sobesinin muduru Kriqin ile Sov IKP Merkezi Komitesinin siyasi burosuna namized P N Demicev Sov IKP nin MK nin milletlerarasi munasibetler uzre alt sobesinin muduru V A Mixaylov ile gorusler kecirir Fevralin evveli Qarabag ermenilerinden ibaret daha bir numayende heyeti Moskvada V A Mixaylov ve SSR nin xarici isler naziri A A Qromiko ile gorusur C A Sultanovun yazdigina esasen 1988 ci ilin yanvarinda Dagliq Qarabagda asahidaki mezmunlu vereqeler yayilmaga basladi Kolxoz ve sovxozlarda elece de vilayetin aparici muessiselerinde umumi hemkarlar ittifaqi komsomol ve partiya yigincaqlarinin kecirilmesi ve bu yigincaqlarda Qarabagin Ana Vetenle birlesmesi meselesinin muzakiresinin vaxti gelib catmisdir Askarliq ve demokratiya ruhu bu meselenin aciq semimi muzakiresi ucun tekan olmalidir Yigincaqlarda qebul olunmus qetnameleri mohurlerle tesdiq ederek Sov IKP nin MK ne gondermek lazimdir 13 fevral 1988 ci ilde Xankendinde o zaman Stepanakert ilk kutlevi numayis teskil olunur Numayiscilerin telebi DQMV nin Ermenistanla birlesdirilmesi idi Sabahsi gun saire Silva Kaputikyan Ermenistan SSR de en nufuzlu ictimai teskilatlardan olan iclasinda Qarabag ermenilerinin teleblerini desteklediyi haqqinda cixis edir Fevralin 16 dan martin 2 ne kimi Xankendinin merkezi meydaninda fasilesiz numayisler kecirilir Fevralin 20 i DQMV nin Xalq Deputatlari Surasinin novbedenkenar iclasinda Ermenistan SSR ve Azerbaycan SSR in Ali Sovetleri qarsisinda DQMV nin Azerbaycanin terkibinden cixarilib Ermenistanin terkibine verilmesi haqqinda vesadet qaldirilmasi qerara alinir Hemin gun vesadete destek olaraq Irevanda ilk numayis kecirilir Martin 1 de Xankendinde Dagliq Qarabagi Azerbaycandan qoparmagi qarsisina meqsed qoymus Krunk teskilati yaradilir teskilatin rehberi Xankendi tikinti materiallari kombinatinin direktoru Arkadi Manucarov olur Teskilatin ideoloji bolmesinin rehberi Xankendi ipek fabrikinin partkokomu Robert Kocaryan teyin olunur S Saumyan adina seher stadionunun direktoru Ramzik Petrosyan xalq drujinalararinin teskil olunmasi ile mesgul olur Bu drujinalarin ilk islerinden biri Xankendinde yasayan azerbaycanlilari qovmaq ve onlarin emlakini talan etmek olur Bir muddet sonra Ramzik Petrosyan Qarabag ozunu mudafie quvveleri adlanan ermeni silahli destelerinin komandirlerinden biri olur Resmen Krunk teskilati meqsedinin reqionun tarixini onun Ermenistan ile elagelerini oyrenmek elece de tarixi abideleri berpa etmek oldugunu beyan etse de eslinde teskilat silahli desteler yaratmaq kutlevi etirazlar ve tetiller teskil etmek ile mesgul idi Tomas de Vaal oz kitabinda qeyd edir ki Krnuk Qorbacov dovrunde Sovet Ittifaqinda ilk teskilat idi ki tetili siyasi silah kimi istifade etmeye basladi C A Sultanovun melumatina esasen 1988 ci il erzinde Krnuk defelerle tetiller teskil edib En uzun tetiller 24 mart 5 aprel 23 may 24 iyul 12 sentyabr 9 oktyabr 14 noyabr 7 dekabr tarixlerinde olub Martin 24 u Azerbaycan SSR in Ali Sovetinin qerari ile komite Krunk legv edilir Lakin faktiki olaraq Krunk oz fealiyyetini davam etdirir Mayin 8 i Qarabag ermenileri Krunkun fealiyyetinin dayandirilmasi ile elagedar Direktorlar Surasinin fealiyyetini berpa edirler bu teskilat faktiki olaraq 1991 ci ilin sonunacan separatcilara rehberlik edir ilin sonunda ermeniler Dagliq Qarabagin Ali Sovetine seckiler teskil edir bu seckilerde Muxtar vilayetin azerbaycanli ehalisi istirak etmir Bir muddet sonra Arkadi Manucarov kulli miqdarda vesaiti menimsemekde ittiham olunaraq SSRI Bas prokurorlugu terefinden hebs olunur Eyni zamanda Ermenistanda Dagliq Qarabagin Azerbaycandan qoparilmasi ugrunda kampaniya genis vuset alir Irevanda Qarabag komitesi yaradilir Bir muddet sonra Qarabag komitesi faktiki olaraq hakim Ermenistan Kommunist partiyasini usteleyir Irevanda numayisler seherin merkezinde teatr meydaninda teskil olunurdu Tomas de Vaal oz kitabinda yazir ki fevralin 20 i Xankendinde vilayetin Ali Sovetinin sessiyasi oz isine baslamamisdan bir az evvel meydana 30 min nefer adam toplasir Her gun mitinqlerin istirakcilarinin sayi artirdi Fevralin 26 si Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin Merkezi Komitesinin bas katibi Mixail Qorbacov Kremlda Zoriy Balayani ve Silva Kaputikyani qebul edir Gorusde Qorbacovun ermeni esilli komekcisi Qeorqi Saxnazarov da istirak edir Saxnazarov yazir ki Qorbacov Qarabag etrafinda bas veren hadiseleri Arxadan vurulan zerbe kimi seciyyelendirdi Hemcinin o qeyd etdi ki azerbaycanlilari cetinlikle sakitlesdirirler esasi ise tehlukeli presedent yaranir Olkede onlarla potensial etnik qarsidurma ocagi var Qarabag meselesi zoraki emellere el atmaga curet etmeyenleri buna ilhamlandira biler Qorbacov Dagliq Qarabagin Ermenistana verilmesi fikrini qebul etmir lakin regionda iqtisadi ve siyasi islahatlarin kecirilmesi vedini verir Oz tereflerinden Balayan ve Kaputikyan Irevanda teatr meydaninda toplanmis insanlara numayisi bir ayliq dayandirmaq muracieti ile cixis edecekleri vedini verdiler Hemin gun Irevanda Mixail Qorbacovun Ermenistan ve Azerbaycan zehmetkeslerine muracieti nin metni oxundu Muracietde Qorbacov her iki respublikanin zehmetkeslerine xitaben vetendas sayiqligini ve metinliyini qoruyub saxlamagi normal heyata qayitmagi ve ictimai asayise riayyet etmeye cagirirdi Qarabag herekatinin rehberleri Sumqayit hadiseleri nden oz xeyirlerine meharetle istifade etdiler Bir terefden onlar Ermenistanda yasayan azerbaycanlilarin qovulmasi prossesini suretlendirdiler diger terefden ise dunya ictimaiyyetini casdirmaq meqsedile bir sira tebligati aksiyalar kecirdiler Hemcinin onlar ermeni cemiyyetinin daha da radikallasmasi ucun Sumqayit hadiselerinden istifade etdiler Qeyd etmek lazimdir ki Ermenistanda yasayan azerbaycanlilarin qovulmasi prosesi Sumqayit hadiselerinden evvel baslamisdi 1988 ci il martin 3 u Sumqayit hadiselerinden sonra Qarabag komitesi BMT Umumdunya kilseler surasina Sosinterne kommunist partiyalarina Beynelxalq qirmizi xac teskilatina ve Dunya olkelerinin parlamentlerine muraciet qebul edir Muracietde Sov IKP nin merkezi komitesinin bir qrup mesul iscisini ve Sovet Azerbaycaninin rehberliyini ermeni xalqina qarsi cinayet toretmekde ittiham edir Martin 21 de Sov IKP nin siyasi burosunun iclasi kecirilir iclasda Qarabagda ve Ermenistanda bas veren hadiseler habele Qarabag komitesi nin fealiyyeti muzakire olunur Sovetler Ittifaqinin merkezi metbu orqani olan Pravda qazeti Qarabag herekati hemcinin Azerbaycan ve Ermenistanda bas veren hadiseler haqqinda Emosiyalar ve Suur basliqli iri meqale derc etdirir Meqalede her iki respublikada bas verenler insanlari texribata ceken mesuliyyetsiz ekstremistlerin emelleri oldugu beyan edilirdi Bu meqale hem de Sovet dovletinin o vaxt ucun resmi movgeyi de hesab oluna biler Martin 23 u bu meqaleye cavab olaraq Xankendinde uzunmuddetli kutlevi tetil baslayir bu tetil aprelin 5 ne kimi davam edir Martin 24 u Azerbaycan SSR in Ali Sovetinin Reyaset heyeti Krunk cemiyyetinin legvi ve icazesiz toplantilarin qadagan edilmesi haqqinda qerar qebul edir Martin 21 i meshur alim ve huquq mudafiecisi olan A D Saxarov Qorbacova unvanladigi mektubda Dagliq Qarabagin Ermenistana verilmesi telebini desteklediyini bildirir 1988 ci ilin mayinda Qarabag komitesi nin rehberliyinde deyisiklikler bas verir bu deyisiklikler komitenin fealiyyetinde donme noqtesi de hesab oluna biler Qarabag ermenileri olan Zoriy Balayan ve Iqor Muradyan komiteden kenar edilirler Yeni Qarabag komitesi demek olar ki butunlukle Irevan ziyalilarindan ibaret idi bunlarin da cox hissesi elm xadimleri idi Tomas de Vaal bu haqda oz kitabinda yazir Yeni liderler evvlki kimi ozlerini Qarabag komitesi adlandirsalar da onlarin siyasi maraqlari Qarabagin cox cox xaricine yayilirdi Onlar hamisi 1956 1967 ci illerde Irevanda kecirilmis milletci numayislerin dovrunde formalasan nesle aid idiler Bu numayislerin neticesinde Ermenistanda 24 aprel 1915 ci il gunu ermeni soyqirimi gunu kimi elan edilir ve Irevanda soyqirim abidesi ucaldilir Bu insanlar ermeni mehkemesi ya da Hay dat in ideyalarinin dasiyicisi idiler Hay dat Los Ancelesden Beyruta kimi umumi milletci meqsedler etrafinda butun ermenilerin birlesmesini nezerde tutur Qarabag komitesi sonradan Qarabagla Ermenistanin birlesmesi ugrunda umummilli ermeni herekati na da rehberlik elemeye basladi SSRI Bas Prokurorluqu Qarabag komitesi nin bezi rehberlerini hebs ederek 1988 ci ilin dekabr ayindan 1989 cu ilin may ayina kimi hebsde saxlayir 1990 ci ilin avqustunda Ermeni Umummilli Herekati Levon Ter Petrosyanin rehberliyi ile Ermenistan Ali Sovetine kecirilen seckilerde qalib gelir Qarabag komitesi nin bir cox uzvu nazir ve dovet memuru olur Istinadlar 2011 09 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 03 30 Tomas de Vaal 2011 11 05 tarixinde Istifade tarixi 2013 03 30 Glava 4 1988 1989 g g Krizis v Armenii 2011 06 19 tarixinde Istifade tarixi 2013 03 30 Krivopuskov V V Myatezhnyj Karabah 2012 01 24 tarixinde Istifade tarixi 2013 03 30 Qorbacov Andrey Qracov 2011 06 06 tarixinde Istifade tarixi 2013 03 30 Samoopredelenie po leninskim principam 2012 02 03 tarixinde Istifade tarixi 2013 03 30 Xarici kecidler