Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Endryu Karnegi (25 noyabr 1835[…], Danfermlin[d], Fayf[d] – 11 avqust 1919[…]) — Şotland əsilli ABŞ xeyriyyəçisi. Karnegi Mellon Universitetinin yaradıcısı
| Endrü Karnegi | |
|---|---|
| ing. Andrew Carnegie | |
 | |
| Doğum tarixi | 25 noyabr 1835[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 11 avqust 1919[…](83 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | bronxopnevmoniya[d] |
| Fəaliyyəti | xeyriyyəçi, biznes maqnatı, iqtisadçı, sənayeçi, tacir, təşəbbüskar, yazıçı |
| Partiyası | |
| Üzvlüyü |
|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Bu məqaləni lazımdır. |
Artıq 103 ildir ki, dünyada Karnegi İnstitutu fəaliyyət göstərir. Yaradıcısının adı dünya biznes və xeyriyyəçilik tarixində ən əhəmiyyətli yerlərdən birini tutan institutun əsası 1902-ci il yanvarın 28-də Vaşinqtonda qoyulub. Endryu Karnegi yalnız iri sənayeçi və məşhur filonttrop deyil, həm də maliyyə uğuru qazanmış insanların sosial məsuliyyəti barədə konsepsiyanın yaradıcısı idi.
Onun arzusu meritokratiyanın baş rolu öz istedad və enerjisinin sayəsində böyük uğurlar qazana bilmiş ləyaqətli fərdlərin oynayacağı cəmiyyətin qurulması idi. Çünki özü ali cəmiyyətdə kimsənin köməyi olmadan fərdi qabiliyyəti hesabına yer tuta bilmişdi.
Şotlandiyadan ABŞ-yə mühacirət etmiş fəhlə ailəsində dünyaya göz açan Karneginin biznesin zirvələrinə yolu 1848-ci ildə həftədə 1 dollar 25 sent qazancla başlamışdı. 13 yaşlı oğlan Pitsburqdakı pambıq fabrikində məhz bu qədər məvacib alırdı 14 yaşında Endryu teleqrafçı, daha 3 il sonra isə Pensilvaniya dəmiryol idarəsinin rəisi Tomas Skottun şəxsi katibi olur. 1859-cu ildə 24 yaşlı Endryu artıq Tomas Skotun yerini tutur və sərmayəçilik planlarını reallaşdırmağa başlayır.
Dəmiryol vaqonları kompaniyasına onun qoyduğu ilk sərmayə Karnegiyə 5 min dollar qazanc gətirir. Daha bir neçə sərmayədən sonra isə o vaxtlar üçün çox nəhəng pul ildə 42 min dollar qazanır.
Karneginin bioqrafiyasında növbəti şərəfli səhifə poladtökmə zavodları ilə bağlıdır. Dünya iqtisadiyyatının polada olan ehtiyacı ildən ilə durmadan artacağını proqnozlaşdıran 35 yaşlı Karnegi 1873-cü ildə özünün poladəritmə biznesini "Edqar Tomson Vorks" şirkətini yaradır.
Karnegi çox qabiliyyətli idarəçi idi. O kömür və filiz mədənləri, habelə poladı daşımaq üçün dəmir yolu və dəniz kompaniyalarını alaraq ilk dəfə "istehsalın şaquli inteqrasiyası" prinsipini reallaşdırdı. Müəssisələrində polad istehsalının ən yeni üsulları tətbiq olunurdu elə Marten sobaları da ilk dəfə onun zavodlarında tətbiq edilməyə başlamışdı.
1889-cu ildə Karnegi holdinqini ABŞ-nin polad istehsalı bazarında ən böyük kompaniya olan "Karnegi stil"də birləşdirdi. XX əsrin başlanğıcında "Karnegi stil"in təmiz illik gəliri 40 milyon dollara bərabərdi. Bu gəlirdə Karneginin şəxsi payı isə ildə 25 milyon dollar idi.
Bu qədər sərvəti olanlar özlərinə heç bir əziyyət vermədən illik gəlir, yaxud renta hesabına sakitcə dolanırdılar. Karnegi də bu cür etsəydi, başqaları kimi onun da adı gəlib bu günə çatmazdı. 33 yaşı olanda öz həyatının məqsədini bu cür xarakterizə edir. normal yaşamaq üçün bəs edəcək pulu xərcləmək, yerdə qalan hamısını isə xeyriyyəçiliyə sərf etmək Filantropluq deyəndə isə o, pulu, sadəcə, yoxsullara paylamağı yox, inkişaf üçün şəraiti olmayan istedadlı şəxslərin inkişafına imkan yaratmağı nəzərdə tuturdu. Bu fikirlərini o, işgüzar dairələrdə çox soyuq, hətta düşmənçiliklə qarşılanan "Rifahın İncili" əsərində təsvir etmişdi. 1901-ci ildə hamını təəccübləndirərək Karnegi öz imperiyasının ən gəlirli hissəsini – "Karnegi stil"i 450 milyon dollara satdı və dünyanın ən zəngin adamına çevrildi. Pulları isə xeyriyyəçiliyə sərf etməyə başladı.
Endryu Karneginin yaratdığı bütün xeyriyyə fondları, muzey və qalereyaların adlarını sayıb-qurtarmaq çətindir. O bu işlərə sərvətinin düz 90 faizini sərf etdi. Maarifçiliyə qoyduğu pul da çox böyükdür. ABŞ, Böyük Britaniya və Avstraliyada Karneginin vəsaiti ilə 2509 kütləvi kitabxana yaradıldı. Hazırda amerikalıların 40 faizi biliklərini Karneginin kitabxanalarında zənginləşdirirlər, onun özü isə "kitabxanaların müqəddəs qəyyumu" titulu daşıyır.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Andrew Carnegie // Encyclopædia Britannica (ing.).
- https://www.newspapers.com/image/466222580/?terms=Andrew%2BCarnegie%2Brepublican.
- NNDB (ing.). 2002.
 | Şəxs və ya bioqrafiya haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Endryu Karnegi 25 noyabr 1835 Danfermlin d Fayf d 11 avqust 1919 Sotland esilli ABS xeyriyyecisi Karnegi Mellon Universitetinin yaradicisiEndru Karnegiing Andrew CarnegieDogum tarixi 25 noyabr 1835 1835 11 25 Dogum yeri Danfermlin d Fayf d Sotlandiya Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis KralligiVefat tarixi 11 avqust 1919 1919 08 11 83 yasinda Vefat sebebi bronxopnevmoniya d Fealiyyeti xeyriyyeci biznes maqnati iqtisadci senayeci tacir tesebbuskar yaziciPartiyasi ABS Respublikacilar PartiyasiUzvluyu Amerika Felsefe Cemiyyeti d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Artiq 103 ildir ki dunyada Karnegi Institutu fealiyyet gosterir Yaradicisinin adi dunya biznes ve xeyriyyecilik tarixinde en ehemiyyetli yerlerden birini tutan institutun esasi 1902 ci il yanvarin 28 de Vasinqtonda qoyulub Endryu Karnegi yalniz iri senayeci ve meshur filonttrop deyil hem de maliyye uguru qazanmis insanlarin sosial mesuliyyeti barede konsepsiyanin yaradicisi idi Onun arzusu meritokratiyanin bas rolu oz istedad ve enerjisinin sayesinde boyuk ugurlar qazana bilmis leyaqetli ferdlerin oynayacagi cemiyyetin qurulmasi idi Cunki ozu ali cemiyyetde kimsenin komeyi olmadan ferdi qabiliyyeti hesabina yer tuta bilmisdi Sotlandiyadan ABS ye muhaciret etmis fehle ailesinde dunyaya goz acan Karneginin biznesin zirvelerine yolu 1848 ci ilde heftede 1 dollar 25 sent qazancla baslamisdi 13 yasli oglan Pitsburqdaki pambiq fabrikinde mehz bu qeder mevacib alirdi 14 yasinda Endryu teleqrafci daha 3 il sonra ise Pensilvaniya demiryol idaresinin reisi Tomas Skottun sexsi katibi olur 1859 cu ilde 24 yasli Endryu artiq Tomas Skotun yerini tutur ve sermayecilik planlarini reallasdirmaga baslayir Demiryol vaqonlari kompaniyasina onun qoydugu ilk sermaye Karnegiye 5 min dollar qazanc getirir Daha bir nece sermayeden sonra ise o vaxtlar ucun cox neheng pul ilde 42 min dollar qazanir Karneginin bioqrafiyasinda novbeti serefli sehife poladtokme zavodlari ile baglidir Dunya iqtisadiyyatinin polada olan ehtiyaci ilden ile durmadan artacagini proqnozlasdiran 35 yasli Karnegi 1873 cu ilde ozunun poladeritme biznesini Edqar Tomson Vorks sirketini yaradir Karnegi cox qabiliyyetli idareci idi O komur ve filiz medenleri habele poladi dasimaq ucun demir yolu ve deniz kompaniyalarini alaraq ilk defe istehsalin saquli inteqrasiyasi prinsipini reallasdirdi Muessiselerinde polad istehsalinin en yeni usullari tetbiq olunurdu ele Marten sobalari da ilk defe onun zavodlarinda tetbiq edilmeye baslamisdi 1889 cu ilde Karnegi holdinqini ABS nin polad istehsali bazarinda en boyuk kompaniya olan Karnegi stil de birlesdirdi XX esrin baslangicinda Karnegi stil in temiz illik geliri 40 milyon dollara beraberdi Bu gelirde Karneginin sexsi payi ise ilde 25 milyon dollar idi Bu qeder serveti olanlar ozlerine hec bir eziyyet vermeden illik gelir yaxud renta hesabina sakitce dolanirdilar Karnegi de bu cur etseydi basqalari kimi onun da adi gelib bu gune catmazdi 33 yasi olanda oz heyatinin meqsedini bu cur xarakterize edir normal yasamaq ucun bes edecek pulu xerclemek yerde qalan hamisini ise xeyriyyeciliye serf etmek Filantropluq deyende ise o pulu sadece yoxsullara paylamagi yox inkisaf ucun seraiti olmayan istedadli sexslerin inkisafina imkan yaratmagi nezerde tuturdu Bu fikirlerini o isguzar dairelerde cox soyuq hetta dusmencilikle qarsilanan Rifahin Incili eserinde tesvir etmisdi 1901 ci ilde hamini teeccublendirerek Karnegi oz imperiyasinin en gelirli hissesini Karnegi stil i 450 milyon dollara satdi ve dunyanin en zengin adamina cevrildi Pullari ise xeyriyyeciliye serf etmeye basladi Endryu Karneginin yaratdigi butun xeyriyye fondlari muzey ve qalereyalarin adlarini sayib qurtarmaq cetindir O bu islere servetinin duz 90 faizini serf etdi Maarifciliye qoydugu pul da cox boyukdur ABS Boyuk Britaniya ve Avstraliyada Karneginin vesaiti ile 2509 kutlevi kitabxana yaradildi Hazirda amerikalilarin 40 faizi biliklerini Karneginin kitabxanalarinda zenginlesdirirler onun ozu ise kitabxanalarin muqeddes qeyyumu titulu dasiyir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Andrew Carnegie Encyclopaedia Britannica ing https www newspapers com image 466222580 terms Andrew 2BCarnegie 2Brepublican NNDB ing 2002 Sexs ve ya bioqrafiya haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin