Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elektron cədvəl — cədvəlin emalı üçün təyin olunan tətbiqi proqramlardır. Cədvəldə verilənlər sətir və sütunun kəsişməsindəki xanalarda saxlanılır. Xanalarda ədəd, simvol verilənləri və düsturlar saxlanıla bilər. Düsturlar digər xanaların məzmunundan asılı qiymətlərlə bir xanada verilir. Xanaların məzmununun dəyişməsi ilə ,bundan asılı olan xanadakı qiymət dəyişir.
Geniş istifadə olunan elektron cədvəllər: Microsoft Excel, Lotusl -2 -3, Quattro və s. proqramlardır. Bu proqramların bəzi başlıca özəllikləri bunlardır:
1.Verilənlər (ədədlərlə nişanlanmış) sətirlər və (hərflərlə nişanlanmış) sütunlar boyunca düzülür. Verilənlərin daxil edildiyi hər bir yer (sətir və sütünün kəsişməsi) xana (CELL) adlanır. Siz ədədləri və ya hərfləri aşağıdakı misalda (kiçik mağazada müxtəli malların satış cədvəli) göstərildiyi kimi xanalara daxil edə bilərsiniz:
| A | B | C | D |
|---|---|---|---|
| Mal | Qiyməti | Sayı | |
| Yulaf | 3.99 | 10 | |
| Süd | 2.15 | 25 | |
| Diş pastası | 1.95 | 7 |
2.Əgər siz düstur daxil etmisinizsə, kompüter onu avtomatik hesablamalıdır. Məsələn, yulaf satışından gəliri hesablamaq üçün D2 xanasına +B2*C2 düsturunu daxil edin. (* ulduz işarəsi vurmanı göstərir; başlanğıcdakı + işarəsi isə bunun adi yazı deyil, düstur olduğunu bildirir. Excel proqramında düsturun başında = işarəsi qoyulur.)
| A | B | C | D |
|---|---|---|---|
| Mal | Qiyməti | Sayı | Gəlir |
| Yulaf | 3.99 | 10 | 39.90 |
| Süd | 2.15 | 25 | |
| Diş pastası | 1.95 | 7 |
Düstur daxil edildikdən sonra elektron cədvəl proqramı həmin xanada düsturun özünü deyil, onun nəticəsini əks etdirəcək. Ancaq göstəricini xanaya gətirdikdə həmin xana üçün düstur ekranın yuxarısında görünür və zərurət olarasa, onu redaktə edə bilərsiniz.
3.Bir xanada olan düsturu başqa xanalara da köçürmək olar. Məsələn, D2 xanasında olan düstur D3 və D4 xanalarına köçürülə bilər ki, nəticədə digər mallar üzrə də gəlir hesablanmış olar:
| A | B | Ci | D |
|---|---|---|---|
| Mal | Qiyməti | Sayı | Gəlir |
| Yulaf | 3.99 | 10 | 39.90 |
| Süd | 2.15 | 25 | 53.75 |
| Diş pastası | 1.95 | 7 | 13.65 |
Düstur başqa xanalara köçürüldükdə kopyalama komandası həmin düsturları avtomatik olaraq dəyişdirir. Verilmiş nümunədə siz +B2*C2 düsturunu D2 xanasından D3 xanasına köçürdükdə həmin düstur +B3*C3 şəklinə, D4 xanasına köçürdükdə isə +B4*C4 şəklinə düşəcək. Bu ona görə belə olur ki, ilkin xanada (D2) olan düsturdakı B2 və C2 nisbi ünvan (RELATIVE ADDRESS) formasında yazılıb.
4.Düsturda müəyyən aralıqdakı bütün xanaların cəmlənməsi komandası kimi yerləşik funksiyalar (BUILT-IN FUNCTION) ola bilər. Lotus 1-2-3 proqramında @SUM(D2..D4) düsturunu, yaxud Excel proqramında =SUM(D2:D4) düsturunu D5 xanasına daxil etdikdə sütun (D2, D3 və D4 xanaları) üzrə ümumi cəm avtomatik hesablanacaq. Elektron cədvəl proqramlarında çoxlu belə funksiyalar vardır.
5.Elektron cədvəllərin xüsusi dəyəri var, çünki ədədlərdən biri dəyişdikdə onlarla bağlı düsturlar avtomatik olaraq yenidən hesablanır. Məsələn, satılmış malların miqdarında dəyişiklik edən kimi, avtomatik olaraq hər bir mal üzrə gəlir və ümumi gəlir avtomatik olaraq yenidən hesablanacaq. Elektron cədvəllərin bu özəlliyi onları xüsusilə “nə olur-əgər” qiymətləndirmələrində (“WHAT-IF” EVALUATION) faydalı edir. Siz çoxlu dəyişəndən ibarət elektron cədvəl qura bilər və bir, yaxud bir neçə dəyişənin qiymətini dəyişdirməklə nəticənin necə dəyişdiyini görə bilərsiniz.
6.Elektron cədvəllər verilənlərə uyğun olaraq avtomatik olaraq diaqramlar qura bilər.
7.Bir sıra klavişlərin ardıcıl basılmasını (KEYSTROKE) bir komandada birləşdirmək üçün makroslardan (MACROS) istifadə etmək olar və genişləndirilmiş makroslar özlüyündə istifadəçilər və verilənlərin emalı ilə qarşlıqlı əlaqədə ola bilən kompüter proqramlarıdır.
8.Çıxış sənədinin xarici görünüşünü yaxşılaşdırmaqdan ötrü müasir elektron cədvəllərə çoxlu özəlliklər əlavə olunub. Məsələn, bəzi xanalar qalın şriftlə göstərilə, yaxud hər hansı xana kölgəli qeyd oluna bilər.
9.İlk elektron cədvəllər ikiölçülü idi, bu da onları çox böyük kağız parçasına bənzədirdi. Sonradan elektron cədvəllərə üçölçülü imkanlar artırıldı ki, nəticədə sənədi qeyd kitabçasında olduğu kimi, müxtəlif səhifələrdə saxlamaq imkanı yarandı. Bu halda xananın ünvanı C:B1 kimi yazıla bilər, yəni C səhifəsinin B sütununun 1 sətri. Bundan başqa, müasir elektron cədvəllərdə bir-birinə bağlanmış müxtəlif iş vərəqləri ilə işləmək imkanı vardır. Məsələn, aylıq satış haqqında məlumatları 12 fərqli iş vərəqinə yazmaq, sonra isə onları tək iş vərəqinə bağlamaqla illik satış miqdarını hesablamaq olar.
Ədəbiyyat
- Rəna Gözəlova "Excel", 2012, Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 211 s., ISBN: 978-9952-434-38-5
- İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 804 s.
İstinadlar
- . 2009-05-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-17.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elektron cedvel cedvelin emali ucun teyin olunan tetbiqi proqramlardir Cedvelde verilenler setir ve sutunun kesismesindeki xanalarda saxlanilir Xanalarda eded simvol verilenleri ve dusturlar saxlanila biler Dusturlar diger xanalarin mezmunundan asili qiymetlerle bir xanada verilir Xanalarin mezmununun deyismesi ile bundan asili olan xanadaki qiymet deyisir Genis istifade olunan elektron cedveller Microsoft Excel Lotusl 2 3 Quattro ve s proqramlardir Bu proqramlarin bezi baslica ozellikleri bunlardir 1 Verilenler ededlerle nisanlanmis setirler ve herflerle nisanlanmis sutunlar boyunca duzulur Verilenlerin daxil edildiyi her bir yer setir ve sutunun kesismesi xana CELL adlanir Siz ededleri ve ya herfleri asagidaki misalda kicik magazada muxteli mallarin satis cedveli gosterildiyi kimi xanalara daxil ede bilersiniz A B C DMal Qiymeti SayiYulaf 3 99 10Sud 2 15 25Dis pastasi 1 95 7 2 Eger siz dustur daxil etmisinizse komputer onu avtomatik hesablamalidir Meselen yulaf satisindan geliri hesablamaq ucun D2 xanasina B2 C2 dusturunu daxil edin ulduz isaresi vurmani gosterir baslangicdaki isaresi ise bunun adi yazi deyil dustur oldugunu bildirir Excel proqraminda dusturun basinda isaresi qoyulur A B C DMal Qiymeti Sayi GelirYulaf 3 99 10 39 90Sud 2 15 25Dis pastasi 1 95 7 Dustur daxil edildikden sonra elektron cedvel proqrami hemin xanada dusturun ozunu deyil onun neticesini eks etdirecek Ancaq gostericini xanaya getirdikde hemin xana ucun dustur ekranin yuxarisinda gorunur ve zeruret olarasa onu redakte ede bilersiniz 3 Bir xanada olan dusturu basqa xanalara da kocurmek olar Meselen D2 xanasinda olan dustur D3 ve D4 xanalarina kocurule biler ki neticede diger mallar uzre de gelir hesablanmis olar A B Ci DMal Qiymeti Sayi GelirYulaf 3 99 10 39 90Sud 2 15 25 53 75Dis pastasi 1 95 7 13 65 Dustur basqa xanalara kocuruldukde kopyalama komandasi hemin dusturlari avtomatik olaraq deyisdirir Verilmis numunede siz B2 C2 dusturunu D2 xanasindan D3 xanasina kocurdukde hemin dustur B3 C3 sekline D4 xanasina kocurdukde ise B4 C4 sekline dusecek Bu ona gore bele olur ki ilkin xanada D2 olan dusturdaki B2 ve C2 nisbi unvan RELATIVE ADDRESS formasinda yazilib 4 Dusturda mueyyen araliqdaki butun xanalarin cemlenmesi komandasi kimi yerlesik funksiyalar BUILT IN FUNCTION ola biler Lotus 1 2 3 proqraminda SUM D2 D4 dusturunu yaxud Excel proqraminda SUM D2 D4 dusturunu D5 xanasina daxil etdikde sutun D2 D3 ve D4 xanalari uzre umumi cem avtomatik hesablanacaq Elektron cedvel proqramlarinda coxlu bele funksiyalar vardir 5 Elektron cedvellerin xususi deyeri var cunki ededlerden biri deyisdikde onlarla bagli dusturlar avtomatik olaraq yeniden hesablanir Meselen satilmis mallarin miqdarinda deyisiklik eden kimi avtomatik olaraq her bir mal uzre gelir ve umumi gelir avtomatik olaraq yeniden hesablanacaq Elektron cedvellerin bu ozelliyi onlari xususile ne olur eger qiymetlendirmelerinde WHAT IF EVALUATION faydali edir Siz coxlu deyisenden ibaret elektron cedvel qura biler ve bir yaxud bir nece deyisenin qiymetini deyisdirmekle neticenin nece deyisdiyini gore bilersiniz 6 Elektron cedveller verilenlere uygun olaraq avtomatik olaraq diaqramlar qura biler 7 Bir sira klavislerin ardicil basilmasini KEYSTROKE bir komandada birlesdirmek ucun makroslardan MACROS istifade etmek olar ve genislendirilmis makroslar ozluyunde istifadeciler ve verilenlerin emali ile qarsliqli elaqede ola bilen komputer proqramlaridir 8 Cixis senedinin xarici gorunusunu yaxsilasdirmaqdan otru muasir elektron cedvellere coxlu ozellikler elave olunub Meselen bezi xanalar qalin sriftle gosterile yaxud her hansi xana kolgeli qeyd oluna biler 9 Ilk elektron cedveller ikiolculu idi bu da onlari cox boyuk kagiz parcasina benzedirdi Sonradan elektron cedvellere ucolculu imkanlar artirildi ki neticede senedi qeyd kitabcasinda oldugu kimi muxtelif sehifelerde saxlamaq imkani yarandi Bu halda xananin unvani C B1 kimi yazila biler yeni C sehifesinin B sutununun 1 setri Bundan basqa muasir elektron cedvellerde bir birine baglanmis muxtelif is vereqleri ile islemek imkani vardir Meselen ayliq satis haqqinda melumatlari 12 ferqli is vereqine yazmaq sonra ise onlari tek is vereqine baglamaqla illik satis miqdarini hesablamaq olar LibreOffice Calc elektron cedvel proqramiEdebiyyatRena Gozelova Excel 2012 Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 211 s ISBN 978 9952 434 38 5 Ismayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 804 s Istinadlar 2009 05 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 17 Xarici kecidlerhttp www spreadsheetscience org 2020 01 17 at the Wayback Machine http www ainewsletter com newsletters aix 0505 htm ess