Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elektroerrozion üsulu- mexaniki emala tamamlayıcı bir üsul olub elektrik keçirən hissələrin hazırlanmasında tətbiq olunur. Mürəkkəb metallik hissələrin hazırlanmasında bu üsulun yeri əvəz olunmazdır. Çünki, frezləmə üsulunun tətbiqi verilən hissənin həndəsəsindən asılıdır. Böyük dərinlikdə (> 200 mm) yerləşən mürəkkəb konturların effektiv frezlənməsi alətin uzunluğunun məhdud olmasına görə və ya da dəqiqlik baxımından mümkün deyildir. Belə səthlərin emalını elketroerrozion üsulu ilə aparmaq əlverişlidir. Bu üsulun ən çox tətbiq olunduğu sahə dəmir tərkibli metal formaların hazırlanmasıdır.
Elektroerrozion üsulunda metalların emalının iki variantını göstərmək olar:
- elektrodla emal;
- məftillə emal.
Bü iki kəsmə variantını birləşdirən onların eyni fiziki prinsipə malik olmasıdır. Elektroerrozion üsulu ilk dəfə olaraq rus alimləri Lazarenko B.R. və Zolotıx B.N. tərəfindən ixtira edilərək, onun elekrtotermiki nəzəriyyəsi işlənmişdir. Prosesin iş prinsipi emal olunan səthlərin elektrolit bir mühitdə erroziyasına, yəni aşınmasına əsaslanır. Proses zamanı elektrodlar rolunu oynayan, elektrikkeçirici materialdan olan pəstah və alət arasında tsiklik olaraq elektrik yükləmə və boşalma nəticəsində aşınma prosesi baş verir. Proses üç mərhələdən ibarətdir: başlanğıc, yükləmə (b), və boşalma (c) (şəkil).
Başlanğıc fazası
Elektrodlar – pəstah (-) və alət (+), bir-birindən müəyyən məsafədə elə yerləşdirilir ki, cərəyanla təmin oldugda onlar arasında cərəyan sahəsi yaransın. Onlar dielektrik məhlulda yerləşdirilir. Elektrodlardan cərəyan axan zaman onların arasında, bir-birinə ən yaxın olan yerlərdə elektrik yükləri – elektronlar (-) və ionlar (+) toplanırlar. Yüklü hissəciklərin sayı çoxaldıqdan sonra elektrodlar arasında körpü yaranır (şəkil 2a). Beləliklə, onların arasında cərəyan axını başlayır. Mənfi elektronların alətə, ionların isə pəstaha tərəf hərəkəti güclənir. Axın zamanı həyacanlanmış elektronların bir-biri ilə toqquşması nəticəsində kinetik enerji istilik enerjisinə çevrilir. Bunun nəticəsində işçi zonada yerləşən dielektrik buxarlanır və elektrodlar arasında plazma gazbuxarları şəklində yükləmə kanalı yaranır. Bu, proses zamanı yaranan qığılcım şəklində özünü büruzə verir.
Yükləmə fazası
Artan cərəyan nəticəsində elektrodlar arasında yaranmış kanal daha da genişlənir. Dielektrikin özlülüyü nəticəsində yaranmış kanal sağ və sol tərəflərdən sıxılaraq elektrodlara tərəf yönəldilir (şəkil 2b). Cərəyan alət və pəstahla kontakta girdiyi yerlərdə onun şiddəti yüksəlir. Belə ki, bu yerlərdə temperaturun artması nəticəsində yerli ərimə və materialın buxarlanması baş verir. Müəyyən vaxtdan sonra yükləmə prosesi tarazlaşır.
Boşalma fazası
Növbəti addımda cərəyan verilməsi dayandırılır. Bu zaman, kənar enerji yox olduğundan işçi zonada yerləşən hissəciklər malik olduqları yüksək enerjinin hesabına kənara atılırlar. Bərkimiş hissəciklər dielektrik vasitəsilə kənara nəql edilir. Göstərildiyi kimi, cərəyanın pəstahla kontakt qövsü yaratdığı yerlərdə aşınma nəticəsində məsamələr yaranır. Prosesi bir neçə dəfə dalbadal təkrar etməklə pəstahın verilmiş səthində müəyyən materialın məqsədyönlü çıxarılmasına nail olmaq olur. Boşalma işçi zonasının yüklənmiş ionlardan tam azad olunmasına qədər davam edir.
Mənbə
- Лазаренко, Б.Р., Лазаренко, Н.И. Электро-эррозия металлов. Госэнергоиздат. М., 1944.
- Zolotych, B.N. Physikalische Grundlagen der Elektrofunkenbearbeitung von Metallen. SVT 175 VEB-Verlag Technik, Berlin 1955
- R.Əliyev. Sürətli hazırlama texnologiyasının mütərəqqi üsulları. Bakı "Elm", 2005.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elektroerrozion usulu mexaniki emala tamamlayici bir usul olub elektrik keciren hisselerin hazirlanmasinda tetbiq olunur Murekkeb metallik hisselerin hazirlanmasinda bu usulun yeri evez olunmazdir Cunki frezleme usulunun tetbiqi verilen hissenin hendesesinden asilidir Boyuk derinlikde gt 200 mm yerlesen murekkeb konturlarin effektiv frezlenmesi aletin uzunlugunun mehdud olmasina gore ve ya da deqiqlik baximindan mumkun deyildir Bele sethlerin emalini elketroerrozion usulu ile aparmaq elverislidir Bu usulun en cox tetbiq olundugu sahe demir terkibli metal formalarin hazirlanmasidir Sekil 1 Elektroerrozion emal variantlariSekil 2 Elektroerrozion prosesi Elektroerrozion usulunda metallarin emalinin iki variantini gostermek olar elektrodla emal meftille emal Bu iki kesme variantini birlesdiren onlarin eyni fiziki prinsipe malik olmasidir Elektroerrozion usulu ilk defe olaraq rus alimleri Lazarenko B R ve Zolotix B N terefinden ixtira edilerek onun elekrtotermiki nezeriyyesi islenmisdir Prosesin is prinsipi emal olunan sethlerin elektrolit bir muhitde erroziyasina yeni asinmasina esaslanir Proses zamani elektrodlar rolunu oynayan elektrikkecirici materialdan olan pestah ve alet arasinda tsiklik olaraq elektrik yukleme ve bosalma neticesinde asinma prosesi bas verir Proses uc merheleden ibaretdir baslangic yukleme b ve bosalma c sekil Baslangic fazasi Elektrodlar pestah ve alet bir birinden mueyyen mesafede ele yerlesdirilir ki cereyanla temin oldugda onlar arasinda cereyan sahesi yaransin Onlar dielektrik mehlulda yerlesdirilir Elektrodlardan cereyan axan zaman onlarin arasinda bir birine en yaxin olan yerlerde elektrik yukleri elektronlar ve ionlar toplanirlar Yuklu hisseciklerin sayi coxaldiqdan sonra elektrodlar arasinda korpu yaranir sekil 2a Belelikle onlarin arasinda cereyan axini baslayir Menfi elektronlarin alete ionlarin ise pestaha teref hereketi guclenir Axin zamani heyacanlanmis elektronlarin bir biri ile toqqusmasi neticesinde kinetik enerji istilik enerjisine cevrilir Bunun neticesinde isci zonada yerlesen dielektrik buxarlanir ve elektrodlar arasinda plazma gazbuxarlari seklinde yukleme kanali yaranir Bu proses zamani yaranan qigilcim seklinde ozunu buruze verir Yukleme fazasi Artan cereyan neticesinde elektrodlar arasinda yaranmis kanal daha da genislenir Dielektrikin ozluluyu neticesinde yaranmis kanal sag ve sol tereflerden sixilaraq elektrodlara teref yoneldilir sekil 2b Cereyan alet ve pestahla kontakta girdiyi yerlerde onun siddeti yukselir Bele ki bu yerlerde temperaturun artmasi neticesinde yerli erime ve materialin buxarlanmasi bas verir Mueyyen vaxtdan sonra yukleme prosesi tarazlasir Bosalma fazasi Novbeti addimda cereyan verilmesi dayandirilir Bu zaman kenar enerji yox oldugundan isci zonada yerlesen hissecikler malik olduqlari yuksek enerjinin hesabina kenara atilirlar Berkimis hissecikler dielektrik vasitesile kenara neql edilir Gosterildiyi kimi cereyanin pestahla kontakt qovsu yaratdigi yerlerde asinma neticesinde mesameler yaranir Prosesi bir nece defe dalbadal tekrar etmekle pestahin verilmis sethinde mueyyen materialin meqsedyonlu cixarilmasina nail olmaq olur Bosalma isci zonasinin yuklenmis ionlardan tam azad olunmasina qeder davam edir MenbeLazarenko B R Lazarenko N I Elektro erroziya metallov Gosenergoizdat M 1944 Zolotych B N Physikalische Grundlagen der Elektrofunkenbearbeitung von Metallen SVT 175 VEB Verlag Technik Berlin 1955 R Eliyev Suretli hazirlama texnologiyasinin mutereqqi usullari Baki Elm 2005