Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ekzema (q.yun. ἔκζεμα) — "qaynayıram" deməkdir və ən qədim dəri xəstəliklərindən hesab olunur, və adətən "qotur" kimi adlanır. Lakin buna baxmayaraq dəri xəstəliyi kimi ilk dəfə XIX əsrin əvvəllərində ingilis dermotoloqları Uillen, Beytman, Biyett tərəfindən qeydə alınmışdır. Ekzema – xroniki, residivlərlə müşayiət olunan, dünyanın bütün ölkələrində təsadüf olunan polietioloji allergik dəri xəstəliyidir.
| Ekzema | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | L2020.-L3030. |
| XBT-9 | 692692 |
| OMIM | 603165 |
| DiseasesDB | 4113 |
| MeSH | D004485 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ekzemanın etiologiyası və patogenezi haqqında indiyədək dəqiq bir fikir yoxdur, ancaq bu barədə bir neçə nəzəriyyə mövcuddur. Belə ki, ekzema xəstəliyinin sinir sistemi ilə əlaqədar olmasını Hebra, Kapoşi, Polotebnev və başqa alimlər söyləmişlər. 1894-cü ildə T. P. Pavlov ekzemalı xəstələrdə dəri hissiyyatının artmasını söyləmişdir. Müəllif göstərmişdir ki, dəri hissiyyatı təkcə xəstəlik nahiyəsində deyil, ondan xeyli uzaqlarda, görünüşcə sağlam dəridə də artır. Bundan başqa artmış dəri hissiyyatı xəstəliyin kliniki elementləri qurtardıqdan sonra belə müşahidə olunur. Sonralar İ. V. Qolovanov, P. V. Nikolski, S. T. Pavlov, E. A. Dosıçev və başqaları ekzemalı xəstələrdə dəri hissiyyatının artması barədə T. P. Pavlovun fikirlərini bir daha təsdiq etmişlər.
Hazırda belə bir mülahizə vardır ki, ekzema xəstəliyi mərkəzi və vegetativ sinir sisteminin funksional pozğunluğu və bir sıra ekzogen amillərin təsiri nəticəsində əmələ gəlir. Ekzogen amillərdən dəriyə bir müddət təkrar təsir göstərən mexaniki (təkrar xırda zədələnmələr), fiziki (müxtəlif şüalar), kimyəvi (turşular, qələvilər, duzlar və s.) və bioloji (bakteriyalar, göbələklər) qıcıqlandırıcılar, endogen amillərdən isə daxili sekresiya vəzilərinin funksional pozğunluqlarını, habelə daxili orqanların (qaraciyər, öd kisəsi, mədə bağırsaq) xəstəliklərini göstərmək olar. Qeyd etmək istərdim ki, adətən hər hansı bir amilin təklikdə təsiri nəticəsində ekzema əmələ gəlmir. Ekzema xəstəliyinin əmələ gəlməsi üçün bir neçə amilin birgə təsiri olmalıdır. Məhz buna görə ekzema polietioloji xəstəlik hesab edilir. Məsələn, daxili orqanların birində xroniki bir xəstəliyin olması, habelə endokrin və mərkəzi sinir sisteminin funksional pozğunluğu şəraitində ekzema baş verə bilər.
Beləliklə, ekzema xəstəliyinin patogenezində mərkəzi sinir sisteminin birinci dərəcəli əhəmiyyəti vardır.
Ekzemanın baş verməsində dəri reseptorlarının mərkəzi və periferik uclarının funksional pozğunluğunun da əhəmiyyəti vardır. Bir sözlə, ekzemanın baş verməsində mərkəzi və periferik sinir sistemlərinin pozulması mühüm rol oynayır.
Kliniki olaraq ekzema dəri örtüyünün bütün sahələrində baş verə bilər. Lakin o, əllərdə, qollarda, üzdə, boyunda, ayaqlarda daha çox müşahidə edilir. Ekzemanın xüsusiyyəti ondadır ki, o, əsasən orqanizmin simmetrik hissələrində əmələ gəlir. Məsələn, hər iki əldə, hər iki qulaq yaxud göz nahiyəsində və s. Ekzema çox nadir hallarda birtərəfli olur.
Ekzema zamanı iltihabi prosesə cəlb olunmuş nahiyədə əvvəlcə şişkinlik, sonra isə polimorf səpgilər müşahidə olunur. Bu səpgilər sudurcuq, düyüncük və digər tipli ünsürlərdən ibarət olur. Dəridə iltihabi proses artdıqca bu ünsürlər çoxalır.
Sonra sudurcuqların deşilməsi nəticəsində həmin yer sulanır. Bu zaman zədələnmə nahiyəsində səthi sıyrıntılar, buynuz təbəqəsindən məhrum olunmuş sahələr, qartmaqlar və s. ikincili dəri ünsürləri müşahidə olunur. Ekzemanın sulanan dövründə zədələnmə nahiyəsində xırda damcılarla ekssudat buraxan xeyli nöqtəvari məsamələr görmək olar.
Ekzemanın bir neçə kliniki şəkli olur:
- Mikrob ekzeması
- Seboreya ekzeması
- Peşə ekzeması
- Həqiqi ekzema
Ekzema uzun sürən xroniki dəri xəstəliyidir. O, bəzən sakitləşib sağalmağa meyl edir, bəzən də artıb kəskinləşir.
Ekzemaya diaqnoz qoymaq nisbətən asandır. Xəstəliyin simmetrik olması, zədələnmə nahiyəsində düyüncüklərin, sudurcuqların, sulanmanın, qaşınmanın, müşahidə olunması əsasında diaqnoz qoyulur.
Bəzən ekzemanı allergiyalı dermatitdən ayırmaq xeyli çətinlik törədir. Ekzemadan fərqli olaraq allergiyalı dermatit dəri örtüyünün açıq hissələrində və müəyyən ekzogen qıcıqlandırıcının təsiri nəticəsində əmələ gəlir.
Həmin qıcıqlandırıcı orqanizmdən uzaqlaşdırıldıqda xəstəlik tezliklə qurtarır.
Ekzemanın proqnozu xəstənin, mərkəzi sinir sisteminin ümumi vəziyyətindən, onun əmək və məişət şəraitindən, xəstəliyin müddətindən, residiv və remissiya müddətindən asılıdır.
Ekzema xəstəliyinin müalicəsi mütəxəssis həkim dermatoveneroloq tərəfindən aparılmalıdır. Bu xəstəlik polietioloji xəstəlik olduğundan belə xəstələrin müalicəsi kompleks şəkildə aparılmalıdır. Bu xəstələrin müalicəsində ümumi sinir sistemini sakitləşdirici sedativ dərmanlardan, antihistamin və desensibilizəedici maddələrdən, vitaminlərdən, hepatoprotektorlardan, yerli olaraq isə müxtəlif islatma, məlhəm və emulsiyalardan istifadə olunur.
Müalicə vaxtı eyni zamanda müxtəlif dərman bitki və çiçəklərindən alınmış ekstrakt, tinktura, dəmləmə və çaylardan da geniş istifadə edilir. Habelə, ağ tut yarpağının dəmləməsindən geniş istifadə edilir.Müalicə hər bir xəstəyə xəstəliyin formasından, növündən, xarakterindən asılı olaraq fərdi qaydada təyin edilir.
İstinadlar
- . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ekzema q yun ἔkzema qaynayiram demekdir ve en qedim deri xesteliklerinden hesab olunur ve adeten qotur kimi adlanir Lakin buna baxmayaraq deri xesteliyi kimi ilk defe XIX esrin evvellerinde ingilis dermotoloqlari Uillen Beytman Biyett terefinden qeyde alinmisdir Ekzema xroniki residivlerle musayiet olunan dunyanin butun olkelerinde tesaduf olunan polietioloji allergik deri xesteliyidir EkzemaXBT 10 L2020 L3030 XBT 9 692692OMIM 603165DiseasesDB 4113MeSH D004485 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Ekzemanin etiologiyasi ve patogenezi haqqinda indiyedek deqiq bir fikir yoxdur ancaq bu barede bir nece nezeriyye movcuddur Bele ki ekzema xesteliyinin sinir sistemi ile elaqedar olmasini Hebra Kaposi Polotebnev ve basqa alimler soylemisler 1894 cu ilde T P Pavlov ekzemali xestelerde deri hissiyyatinin artmasini soylemisdir Muellif gostermisdir ki deri hissiyyati tekce xestelik nahiyesinde deyil ondan xeyli uzaqlarda gorunusce saglam deride de artir Bundan basqa artmis deri hissiyyati xesteliyin kliniki elementleri qurtardiqdan sonra bele musahide olunur Sonralar I V Qolovanov P V Nikolski S T Pavlov E A Dosicev ve basqalari ekzemali xestelerde deri hissiyyatinin artmasi barede T P Pavlovun fikirlerini bir daha tesdiq etmisler Hazirda bele bir mulahize vardir ki ekzema xesteliyi merkezi ve vegetativ sinir sisteminin funksional pozgunlugu ve bir sira ekzogen amillerin tesiri neticesinde emele gelir Ekzogen amillerden deriye bir muddet tekrar tesir gosteren mexaniki tekrar xirda zedelenmeler fiziki muxtelif sualar kimyevi tursular qeleviler duzlar ve s ve bioloji bakteriyalar gobelekler qiciqlandiricilar endogen amillerden ise daxili sekresiya vezilerinin funksional pozgunluqlarini habele daxili orqanlarin qaraciyer od kisesi mede bagirsaq xesteliklerini gostermek olar Qeyd etmek isterdim ki adeten her hansi bir amilin teklikde tesiri neticesinde ekzema emele gelmir Ekzema xesteliyinin emele gelmesi ucun bir nece amilin birge tesiri olmalidir Mehz buna gore ekzema polietioloji xestelik hesab edilir Meselen daxili orqanlarin birinde xroniki bir xesteliyin olmasi habele endokrin ve merkezi sinir sisteminin funksional pozgunlugu seraitinde ekzema bas vere biler Belelikle ekzema xesteliyinin patogenezinde merkezi sinir sisteminin birinci dereceli ehemiyyeti vardir Ekzemanin bas vermesinde deri reseptorlarinin merkezi ve periferik uclarinin funksional pozgunlugunun da ehemiyyeti vardir Bir sozle ekzemanin bas vermesinde merkezi ve periferik sinir sistemlerinin pozulmasi muhum rol oynayir Kliniki olaraq ekzema deri ortuyunun butun sahelerinde bas vere biler Lakin o ellerde qollarda uzde boyunda ayaqlarda daha cox musahide edilir Ekzemanin xususiyyeti ondadir ki o esasen orqanizmin simmetrik hisselerinde emele gelir Meselen her iki elde her iki qulaq yaxud goz nahiyesinde ve s Ekzema cox nadir hallarda birterefli olur Ekzema zamani iltihabi prosese celb olunmus nahiyede evvelce siskinlik sonra ise polimorf sepgiler musahide olunur Bu sepgiler sudurcuq duyuncuk ve diger tipli unsurlerden ibaret olur Deride iltihabi proses artdiqca bu unsurler coxalir Sonra sudurcuqlarin desilmesi neticesinde hemin yer sulanir Bu zaman zedelenme nahiyesinde sethi siyrintilar buynuz tebeqesinden mehrum olunmus saheler qartmaqlar ve s ikincili deri unsurleri musahide olunur Ekzemanin sulanan dovrunde zedelenme nahiyesinde xirda damcilarla ekssudat buraxan xeyli noqtevari mesameler gormek olar Ekzemanin bir nece kliniki sekli olur Mikrob ekzemasi Seboreya ekzemasi Pese ekzemasi Heqiqi ekzema Ekzema uzun suren xroniki deri xesteliyidir O bezen sakitlesib sagalmaga meyl edir bezen de artib keskinlesir Ekzemaya diaqnoz qoymaq nisbeten asandir Xesteliyin simmetrik olmasi zedelenme nahiyesinde duyuncuklerin sudurcuqlarin sulanmanin qasinmanin musahide olunmasi esasinda diaqnoz qoyulur Bezen ekzemani allergiyali dermatitden ayirmaq xeyli cetinlik toredir Ekzemadan ferqli olaraq allergiyali dermatit deri ortuyunun aciq hisselerinde ve mueyyen ekzogen qiciqlandiricinin tesiri neticesinde emele gelir Hemin qiciqlandirici orqanizmden uzaqlasdirildiqda xestelik tezlikle qurtarir Ekzemanin proqnozu xestenin merkezi sinir sisteminin umumi veziyyetinden onun emek ve meiset seraitinden xesteliyin muddetinden residiv ve remissiya muddetinden asilidir Ekzema xesteliyinin mualicesi mutexessis hekim dermatoveneroloq terefinden aparilmalidir Bu xestelik polietioloji xestelik oldugundan bele xestelerin mualicesi kompleks sekilde aparilmalidir Bu xestelerin mualicesinde umumi sinir sistemini sakitlesdirici sedativ dermanlardan antihistamin ve desensibilizeedici maddelerden vitaminlerden hepatoprotektorlardan yerli olaraq ise muxtelif islatma melhem ve emulsiyalardan istifade olunur Mualice vaxti eyni zamanda muxtelif derman bitki ve ciceklerinden alinmis ekstrakt tinktura demleme ve caylardan da genis istifade edilir Habele ag tut yarpaginin demlemesinden genis istifade edilir Mualice her bir xesteye xesteliyin formasindan novunden xarakterinden asili olaraq ferdi qaydada teyin edilir Istinadlar 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 11 16