Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Egey mədəniyyəti—Tunc dövrü sivilizasiyasının ümumi adı.
Krit-Mikena mədəniyyəti
Qədim Yunan bədii mədəniyyəti üç əsas mənbədən qidalanır.
- Egey dənizinin adasında yerləşən əhalinin qədim krit-miken incəsənəti. Bu özünü zəngin arxitekturaya malik olan Krit, Mikena və iqamətgahlarında göstərir, həmçinin rəsmlərində, keramika və qızıl əşyalarında büruzə verirdi.
- Aralıq dənizi sahilindəki Kiçik Asiya və Finikiyalılar tərəfindən daxil olan kompozisiyalı arxitektura, Qədim Misirin incəsənəti də güclü təsir göstərirdi.
- Dori tayfalarının incəsənəti. Şimaldan gələn Dori tayfalarının incəsənəti və özləri ilə gətirdikləri həndəsi üslubda Yunan mədəniyyətinə təsir göstərir.Öz inkişaf tarixində Qədim Yunan mədəniyyəti bir neçə mərhələdən keçib.
Bunlardan birincisi Krit-Miken mədəniyyətidir. Yunan ərazisindəki qədim sivilizasiya tədqiqatçılar tərəfindən Krit-Miken mədəniyyəti adını almışdır. Bu ad Krit adaları və materik Yunanıstanı ərazisindəki Miken şəhəri ilə əlaqədardır. Müəyyən yüksəliş və tənəzzül mərhələlərini yaşayan bu mədəniyyət təxminən b.e.ə. 2000-ci ildən 1200-cü ilə qədər yaşamışdır.
B.e.ə. III və II minilliklər çərçivəsində Krit həyatı saraylar ətrafında cəmlənmişdi. Arxeoloqlar tərəfindən tapılan bütün saray kompleksləri siyasi, iqtisadi və dini həyatın mahiyyətindən xəbər verir. Belə mərkəzlərdən dördünün – Knoss, Fest, Malliya, Kato Zakropun adını çəkmək olar. Əvvəllər bunlar müstəqil dövlət olsalar da,sonralar Knossun tabeçiliyi altında birləşdilər. Krit saray kompleksləri içərisində Labirint adlı saray tədqiqatçılar tərəfindən daha dərindən öyrənilmişdir. O, Knoss şəhərində yerləşirdi. Sarayın belə adlandırılması,onun daxilindəki müxtəlif təyinatlı otaqların bir neçə (2-4) səviyyələrdə yerləşdirilməsi ilə bağlı idi. Simmetriyanın olmaması bütün Krit memarlıq nümunələrində olduğu kimi, bu sarayda da təzahür tapmışdır.
Sarayların birinci mərtəbəsində tacqoyma zalı, amfiteatr və digər otaqlar nəzərdə tutulurdu. Daxili pillələr mərtəbələri birləşdirərək böyük eyvanlarla əhatələnirdi. Burada sənətkarlıq emalatxanaları, digər təsərrüfat xarakterli otaqlar yerləşmişdi. Bu cür tikililərdə planlaşdırmanın hər hansı bir sistemini təsəvvür etmək mümkün deyil. Dövrün ən məşhur memarı əfsanəvi Dedal idi.Knoss sarayı divarları gözəl freskalarla bəzədilirdi. Bu təsvirlər bu gün bizlərə qədim kritlilərin həyat və məişəti, mədəniyyəti, dini mərasimləri haqqında zəngin məlumatlar verir. Freska süjetlərindən belə bir nəticə əldə etmək olar ki, kritlilər təbiətə məftun insanlar idi. Peyzaj rəngkarlığının əsas mövzusunu dəniz, balıq ovu,delfin təsvirləri, kolluq və aslan, öküz, keçi rəsmləri təşkil edir. Bütövlükdə götürdükdə Kritin təsviri sənəti son dərəcə dinamik və rəngarəngdir.
Krit rəssamları insan fiqurlarının təsvirinə Misir kanonları ruhunda yanaşırdılar: insanın ayaq və sifəti yandan, gözləri tamaşaçıya zillənmiş şəkildə təsvir olunurdu. Təbiətin təsviri o qədər realist ruhda idi ki, insan təsvirləri bu rəsmlərə bütövlük, dolğunluq bəxş edirdi. Krit həyatında din əhəmiyyətli dərəcədə böyük rol oynayırdı. Lakin burada xüsusi məbədlər və kahin kastaları yox idi. Əvvəldən Kritdə çar hakimiyyətinin xüsusi forması olan teokratiya mühüm yer tuturdu. Bu hakimiyyətdə kübar və ruhani hakimiyyət bir adamın üzərinə düşürdü. Çar sarayı universal funksiyaları yerinə yetirirdi, o eyni zamanda həm dini, inzibati, həm də təsərrüfat mərkəzi idi. B.e.ə. XVI əsr və XV əsrin I yarısında Knoss (və ya Minoy) mədəniyyətinin çiçəklənmə dövrü b.e.ə. XV əsrin axırlarında tənəzzülə uğramağa başlayır. Bu, b.e.ə. təxminən 1450-ci ilə təsadüf edən vulkan püskürməsi nəticəsində şəhərin gözəl tikililərinin yerlə-yeksan olması, habelə, bu hadisədən istifadə edən Tunan-axey hərbçilərinin Kritə hücum etməsi ilə izah edilirdi. Krit, mədəniyyət mərkəzindən axey Yunanıstanının əyalətinə çevrildi. Bu çağlarda Miken (və ya axey) mədəniyyəti çiçəklənməyə başlayır. Kritdə olduğu kimi, Miken mədəniyyətində də əsas mərkəzlər saraylar idi. Bunlardan ən əhəmiyyətlilərini arxeoloqlar Miken, Tirinfe, , Afinada tapmışlar. Krit saraylarından fərqli olaraq Miken tikililərində simmetriya, otaq və zalların yerləşdirilməsinin dəqiq sistemi mövcud idi. Tikilidə mərkəzi hissəni Meqaron – iri mərkəzi zal tuturdu. Bütün axey sarayları möhkəm bərkidilərək, əsil qüllələri xatırladırdı. Məsələn, Tirinfe şəhərindəki sarayın xarici divarlarının hər biri 12 tondan ibarət iri əhəng daşlarından tikilir, divarın eni 4,5 m, hündürlüyü 7,5 m olurdu.Sonralar burada yaşayan yunanlar möhtəşəmliyinə görə bu tikililəri sikloplar adlandırırdılar.Axey saraylarının divarları da freskalarla bəzədilirdi. Lakin bunlarda döyüş səhnələrinin təsvirləri başlıca yer tuturdu. Rəsmlər aslanların ov edilməsi, atları yəhərləyən döyüşçülərin təsvirlərini də əks etdirirdi.Mikenlilər təsviri sənətdə kompozisiyalarda statikliyin nümayişinə başlıca yer verirdilər.Kritin yerini tutan Miken mədəniyyəti öz təsirini Egey ərazisinin hüdudlarından uzaqlarda da göstərə bilmişdir. Onun izlərini Kiçik Asiya, Kipr, İtaliya, hətta Misirdə də tapmaq mümkündür. Egey dənizində Mikenlilərin dominantlığına b.e.ə. XII əsrdə bir çox xalqların, o cümlədən dorilərin buraya gəlməsi son qoydu.Bununla əlaqədar, Miken mədəniyyətinin bir çox mərkəzləri barbarlar tərəfindən zəbt olundu. İqtisadi resurslarla zəngin, yüksək mədəniyyət, hazırlıqlı kadrlar, yaxşı hazırlanmış hərbi maşına xas axey dövlətlərinə vəhşilər qarşısında möhkəm dayanmaq nəsib olmadı. Hər şeydən əvvəl, buna başlıca səbəb bu dövlətlərin daxili zəifliyi, xalqın narazılığı, çoxsaylı hərbi münaqişə və müharibələrdə maddi və insani resurslarının əldən getməsi idi. Ona görə, kiçik bir daxili təkan dövlətin dağılmasına zəmin yaradırdı. Düzdür, Miken mədəniyyəti bizim e. ə. XII əsrin sonlarına qədər Yunanıstan, Kiçik Asiya, daha sonralar ion və eoli mədəniyyətlərinə daxil olaraq yaşamaq hüququ qazandı.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Egey medeniyyeti Tunc dovru sivilizasiyasinin umumi adi Mikenali qadinKrit Mikena medeniyyetiQedim Yunan bedii medeniyyeti uc esas menbeden qidalanir Egey denizinin adasinda yerlesen ehalinin qedim krit miken inceseneti Bu ozunu zengin arxitekturaya malik olan Krit Mikena ve iqametgahlarinda gosterir hemcinin resmlerinde keramika ve qizil esyalarinda buruze verirdi Araliq denizi sahilindeki Kicik Asiya ve Finikiyalilar terefinden daxil olan kompozisiyali arxitektura Qedim Misirin inceseneti de guclu tesir gosterirdi Dori tayfalarinin inceseneti Simaldan gelen Dori tayfalarinin inceseneti ve ozleri ile getirdikleri hendesi uslubda Yunan medeniyyetine tesir gosterir Oz inkisaf tarixinde Qedim Yunan medeniyyeti bir nece merheleden kecib Bunlardan birincisi Krit Miken medeniyyetidir Yunan erazisindeki qedim sivilizasiya tedqiqatcilar terefinden Krit Miken medeniyyeti adini almisdir Bu ad Krit adalari ve materik Yunanistani erazisindeki Miken seheri ile elaqedardir Mueyyen yukselis ve tenezzul merhelelerini yasayan bu medeniyyet texminen b e e 2000 ci ilden 1200 cu ile qeder yasamisdir B e e III ve II minillikler cercivesinde Krit heyati saraylar etrafinda cemlenmisdi Arxeoloqlar terefinden tapilan butun saray kompleksleri siyasi iqtisadi ve dini heyatin mahiyyetinden xeber verir Bele merkezlerden dordunun Knoss Fest Malliya Kato Zakropun adini cekmek olar Evveller bunlar musteqil dovlet olsalar da sonralar Knossun tabeciliyi altinda birlesdiler Krit saray kompleksleri icerisinde Labirint adli saray tedqiqatcilar terefinden daha derinden oyrenilmisdir O Knoss seherinde yerlesirdi Sarayin bele adlandirilmasi onun daxilindeki muxtelif teyinatli otaqlarin bir nece 2 4 seviyyelerde yerlesdirilmesi ile bagli idi Simmetriyanin olmamasi butun Krit memarliq numunelerinde oldugu kimi bu sarayda da tezahur tapmisdir Saraylarin birinci mertebesinde tacqoyma zali amfiteatr ve diger otaqlar nezerde tutulurdu Daxili pilleler mertebeleri birlesdirerek boyuk eyvanlarla ehatelenirdi Burada senetkarliq emalatxanalari diger teserrufat xarakterli otaqlar yerlesmisdi Bu cur tikililerde planlasdirmanin her hansi bir sistemini tesevvur etmek mumkun deyil Dovrun en meshur memari efsanevi Dedal idi Knoss sarayi divarlari gozel freskalarla bezedilirdi Bu tesvirler bu gun bizlere qedim kritlilerin heyat ve meiseti medeniyyeti dini merasimleri haqqinda zengin melumatlar verir Freska sujetlerinden bele bir netice elde etmek olar ki kritliler tebiete meftun insanlar idi Peyzaj rengkarliginin esas movzusunu deniz baliq ovu delfin tesvirleri kolluq ve aslan okuz keci resmleri teskil edir Butovlukde goturdukde Kritin tesviri seneti son derece dinamik ve rengarengdir Krit ressamlari insan fiqurlarinin tesvirine Misir kanonlari ruhunda yanasirdilar insanin ayaq ve sifeti yandan gozleri tamasaciya zillenmis sekilde tesvir olunurdu Tebietin tesviri o qeder realist ruhda idi ki insan tesvirleri bu resmlere butovluk dolgunluq bexs edirdi Krit heyatinda din ehemiyyetli derecede boyuk rol oynayirdi Lakin burada xususi mebedler ve kahin kastalari yox idi Evvelden Kritde car hakimiyyetinin xususi formasi olan teokratiya muhum yer tuturdu Bu hakimiyyetde kubar ve ruhani hakimiyyet bir adamin uzerine dusurdu Car sarayi universal funksiyalari yerine yetirirdi o eyni zamanda hem dini inzibati hem de teserrufat merkezi idi B e e XVI esr ve XV esrin I yarisinda Knoss ve ya Minoy medeniyyetinin ciceklenme dovru b e e XV esrin axirlarinda tenezzule ugramaga baslayir Bu b e e texminen 1450 ci ile tesaduf eden vulkan puskurmesi neticesinde seherin gozel tikililerinin yerle yeksan olmasi habele bu hadiseden istifade eden Tunan axey herbcilerinin Krite hucum etmesi ile izah edilirdi Krit medeniyyet merkezinden axey Yunanistaninin eyaletine cevrildi Bu caglarda Miken ve ya axey medeniyyeti ciceklenmeye baslayir Kritde oldugu kimi Miken medeniyyetinde de esas merkezler saraylar idi Bunlardan en ehemiyyetlilerini arxeoloqlar Miken Tirinfe Afinada tapmislar Krit saraylarindan ferqli olaraq Miken tikililerinde simmetriya otaq ve zallarin yerlesdirilmesinin deqiq sistemi movcud idi Tikilide merkezi hisseni Meqaron iri merkezi zal tuturdu Butun axey saraylari mohkem berkidilerek esil qulleleri xatirladirdi Meselen Tirinfe seherindeki sarayin xarici divarlarinin her biri 12 tondan ibaret iri eheng daslarindan tikilir divarin eni 4 5 m hundurluyu 7 5 m olurdu Sonralar burada yasayan yunanlar mohtesemliyine gore bu tikilileri sikloplar adlandirirdilar Axey saraylarinin divarlari da freskalarla bezedilirdi Lakin bunlarda doyus sehnelerinin tesvirleri baslica yer tuturdu Resmler aslanlarin ov edilmesi atlari yeherleyen doyusculerin tesvirlerini de eks etdirirdi Mikenliler tesviri senetde kompozisiyalarda statikliyin numayisine baslica yer verirdiler Kritin yerini tutan Miken medeniyyeti oz tesirini Egey erazisinin hududlarindan uzaqlarda da gostere bilmisdir Onun izlerini Kicik Asiya Kipr Italiya hetta Misirde de tapmaq mumkundur Egey denizinde Mikenlilerin dominantligina b e e XII esrde bir cox xalqlarin o cumleden dorilerin buraya gelmesi son qoydu Bununla elaqedar Miken medeniyyetinin bir cox merkezleri barbarlar terefinden zebt olundu Iqtisadi resurslarla zengin yuksek medeniyyet hazirliqli kadrlar yaxsi hazirlanmis herbi masina xas axey dovletlerine vehsiler qarsisinda mohkem dayanmaq nesib olmadi Her seyden evvel buna baslica sebeb bu dovletlerin daxili zeifliyi xalqin naraziligi coxsayli herbi munaqise ve muharibelerde maddi ve insani resurslarinin elden getmesi idi Ona gore kicik bir daxili tekan dovletin dagilmasina zemin yaradirdi Duzdur Miken medeniyyeti bizim e e XII esrin sonlarina qeder Yunanistan Kicik Asiya daha sonralar ion ve eoli medeniyyetlerine daxil olaraq yasamaq huququ qazandi