Edit Viqnere həmçinin Pauls-Viqnere (latış. Edīte Pauls-Vīgnere; 16 sentyabr 1939, Riqa) — Latviya və sovet tekstil rəssamı. Riqa Orta Tətbiqi Sənət Məktəbini (1962) və Latviya Rəssamlıq Akademiyasının toxuculuq sənəti fakültəsində Rudolf Heymratsın (1968) şöbəsini bitirib. 1967-ci ildən sərgilərdə iştirak edir. Edit Viqnerenin əsərləri monumental iri miqyaslı toxuculuq, o cümlədən üçölçülü obyektlər, metal, ağac, şüşə və kollajlar (applikasiyalar) olan qobelenlərdir. 1971-ci ildən Latviya Rəssamlar İttifaqının üzvü, Latviya SSR-in əməkdar artistidir (1979). 1995-ci ildə Edit Viqnere Latviya Tekstil Sənəti Assosiasiyasına üzv qəbul edilib. 1987-ci ildə Latviya SSR xalq rəssamı fəxri adını, iki dəfə Latviya Rəssamlar İttifaqının mükafatı laureatı (1972, 1990) olub. SSRİ xalq artisti bəstəkar və pianoçu Raymonds Paulsun kiçik bacısı.
Edit Viqnere | |
---|---|
latış. Edīte Pauls-Vīgnere | |
Doğum adı | Edit Pauls-Viqnere |
Doğum tarixi | 16 sentyabr 1939(84 yaş) |
Doğum yeri | Riqa, Latviya |
Vətəndaşlığı | Latviya SSRİ Latviya |
Fəaliyyəti | incəsənət xadimi, pedaqoq |
Təhsili | Latviya Rəssamlıq Akademiyası (Toxuculuq sənəti şöbəsi) |
Janrlar | qobelen, oturtma tikmə |
Mükafatları |
Həyatı
Edit Pauls 16 sentyabr 1939-cu ildə Riqada fabrik işçisi Valdemar Pauls və evdar xanım Braudele (1904-1982) Alma-Matilda Paulsun ailəsində anadan olub. Voldemar Pauls boş vaxtlarında musiqi öyrənir, həvəskar qrupda baraban çalırdı. Alma Matilda ailə qurmazdan əvvəl tikişçi kimi işləyib. Editin böyük qardaşı bəstəkar Raymond Paulsdur. Müharibənin başlaması ilə Alma Pauls və uşaqları 1943-cü ildə Riqadan Vidriziyə köçdülər ki, Raymond məktəbdə oxuya bilsin.
Edit orta təhsilini Riqa 2 saylı orta məktəbdə alıb. Sonra tətbiqi sənət məktəbinin modelləşdirmə və geyim dizaynı şöbəsinə daxil olub. Parçaların quruluşunu, qadın kostyumunda düzülməsini öyrənir və tək başına paltar tikirdi. Onun diplom işi kənd qızı üçün kofta, ətək və önlükdən ibarət kostyum, quruluşca fərqli, lakin buna baxmayaraq bir-birinə uyğun gələn, aplikasiya ilə bəzədilmiş tekstil materiallarından hazırlanmışdır.
Tətbiqi sənət məktəbini bitirdikdən sonra Edit Riqa Model Evində rəssam-moda dizayneri kimi işə girib. Orada o, anlayıb ki, paltar dizayn etməkdən daha çox, kostyum üçün parçalar seçmək işi onu cəlb edir. Üzərində işləməli olduğu parçaların çeşidi məhdud olduğundan rəssam onları tez-tez özü rəngləyir və tikmə ilə bəzəyirdi. Lakin bu sahə onu o qədər də cəlb etmədiyinidən Edit təhsilini 1963-cü ildə daxil olduğu Rəssamlıq Akademiyasının tekstil fakültəsində davam etdirmək qərarına gəldi. 1961-ci ildən kafedraya Latviya qobeleninin qabaqcıl ustalarından biri Rudolf Heimrats rəhbərlik edidi. Bu zaman orada Editlə yanaşı R.Boqustova, L.Politsa-Postaja, E.Rozenberqs və bir çox başqaları təhsil alırlar. Viqnerin özünün dediyinə görə, Heimrats tələbələrinin hər birinə qarşı çox diqqətli idi, heç vaxt onların həvəsini öldürməz, onları yumşaq bir şəkildə “vaxtında düzgün istiqamətə” yönəldə bilirdi. Editdə o, rəssam işinin rəngini qurmaq bacarığını və materialların təbiəti haqqında dərin biliyi yüksək qiymətləndirirdi. Lakin onun güclü qrafik təliminin olmadığını başa düşürdü. Nəticədə, Edit Viqnere rəsm, kompozisiya və rəngkarlıqla o qədər məşğul oldu ki, dördüncü kursda rəssamlıq şöbəsinə keçməyi qərara aldı.
1967-ci ildə Viqner toxuculuq sahəsinə keçdi və sənətin bu sahəsində çalışmaq istədiyini başa düşdü. Akademiyada aldığı hərtərəfli təlim ona özünü tamamilə məzmunun yaradıcı problemlərinin həllinə və bədii konsepsiyanın formal icrasına həsr etməyə imkan verdi. Onun toxuculuq sahəsindəki ilk işləri (“Kosmos motivi”, “Sarı ilə kompozisiya”, “Kəhrəba ilə kompozisiya”, 1968-1969) müxtəlif toxuculuq texnikaları ilə ifadə olunan abstrakt kompozisiyanın parlaq dekorativliyini nümayiş etdirir. 1968-ci ildə Viqner Akademiyada təhsilini başa vurdu. Onun buraxılış işi "Yerin mahnısı" qobelen idi.
Edit Viqnere 1967-ci ildən beynəlxalq sərgilərdə iştirak edib. Erfurtda Sosialist Ölkələrinin Tətbiqi Sənətlərinin Dörd illik yubileyi (1974, “Məhsul” qobeleninə görə 2-ci mükafat), Lodzdakı Üçillik Qobelen (1975, “Səyahət Təəssüratları. Quba” qobeleninə görə 2-ci mükafat) sərgisi onun nüfuzlu mükafat qazandığı tədbirlərdir.
Yaradıcılığı
Edit Viqnere toxucuların xidmətinə müraciət etmədən konsepsiyadan hazır məhsulun yaradılmasına qədər bütün işləri yerinə yetirən azsaylı müasir qobelen ustalarından biridir. Viqnere şaquli dəzgahda işləyir, hazır parçanı rulon halına gətirir. O, qobelen üzərində işləyir, intuisiyasına arxalanır, əsasən improvizasiya edir, çünki proses zamanı ideya dəyişə bilər. Eyni zamanda, Vignerin işi həmişə kompozisiyanın və rəng sxeminin bütövlüyü, təsvirin ritminə sadiqliyi və aydın təsviri ilə seçilir. Viqnere əvvəl ipi seçir və rəngləyir (yalnız yunla işləyir) və qobelenlər üçün bütün aksessuarları özü hazırlayır.
1960-cı illərin ortalarında Latviya qobeleninin əsas xüsusiyyətləri ciddi frontal kompozisiya, monoton ritmə malik çoxsaylı fiqurlar və təmkinli rəng sxemi hesab olunurdu. Viqnere (Heimratların ardınca) mövcud stereotipi qırmağa qərar verərək, əvvəlki irsə xalq toxuculuğuna qayıdıb. O, əvvəlki ustalar kimi zəngin rənglərdən istifadə edib, qobelenlərə aplikasiyanı daxil etmək qərarına gələn ilk rəssamlardan olub. V.Savitskaya Viqnere və İ.Zarins, D.Skulme, E.İltners kimi latviyalı rəssamların yaradıcılığının yaxınlığını qeyd edir. “Başlanğıc” qobelenində (1969) Viqnere “kosmik” mövzunu açır, orijinal toxuculuq üsullarından (hörmələr, saçaqlar, qotazlar) istifadə edir və yeni faktura əldə edir. Viqnere üçün formal axtarış özlüyündə məqsəd deyil, əsərin obrazlı və mənalı komponentini daha dolğun çatdırmaq üçün vasitədir. Rəssam üçün əsas mövzulardan biri olan Latviya təbiəti mövzusunu "Yerin nəğməsi" (1968), "Yaşıl torpaq" (1970), "Skuba dalğıcları", "Bataqlığın sirri" (hər ikisi 1971), “Məhsul” (1972), “Əkin vaxtı” (1973) əsərlərində görmək olar. Bu əsərlər arasında sənətşünas T.Strijenova “Məhsul” və “Əkin vaxtı”nı xüsusilə vurğulayır. “Əkin vaxtı”nı Viqnere kifayət qədər sadə vasitələrdən istifadə edərək heyrətamiz dərəcədə tam bir görüntü əldə edir. Qobelen özü-özlüyündə dörd əsas hissəyə aydın şəkildə bölünür. Bu hissələr bir bütöv tamı özündə cəmləşdirir.
XX əsrin ortalarından başlayaraq müasir qobelen sənətkarları məkan mühitinin təşkili problemini fəal şəkildə həll edir, toxunmuş xalçanı interyerə təkcə dekorativ element kimi deyil, memarlıq kompleksinin tam hüquqlu hissəsi kimi daxil edirlər. Edit Viqnere həmçinin xüsusi interyerlər üçün monumental kompozisiyaların yaradılmasında iştirak edirdi. Onun Riqanın “Dauqava” mehmanxanasının barı üçün “Dəniz dibi” əsəri ustalıqla icrasına və maraqlı məkan həllinə baxmayaraq, barın kifayət qədər adi məkanı ilə ahəngdar vəhdət yaratmadı.Sovet İttifaqında uyğun memarlıq obyektləri olmadığı üçün digər sovet qobelen sənətçiləri də oxşar problemlərlə üzləşdilər. Buna görə də qobelen sənətçiləri əksər hallarda heç bir xüsusi interyer üçün sfariş almırdılar.
Edit Viqnerə uğur gətirən əsas işlərdən biri Rundal sarayının salonlarından biri (1984) üçün barokko interyeri işi oldu. Sarayın bərpasında iştirak edən qobelen sənətkarlarından qobelenlər yaradarkən XVII-VXIII əsrlərə aid material və texnologiyadan istifadə etmələri tələb olunurdu. Viqnere çoxşaxəli yaşıllıq mövzusuna müracitə etdi. O dövrün qobeleninin mövzusunda zərif variasiya (kətan əsasında anilin və bitki boyaları ilə boyanmış yun və ipək saplar) üslubunu seçdi. Burada birinci plan, yarpaqların və ağac budaqlarının böyük təsvirləri oldu və landşaft daha geniş ərazini əhatə edir. Meyvə və budaqlardan ibarət olan yaşıllığın təsviri motivlərinin şərtiliyini vurğulayan dekorativ zolaqlı çərçivə qobelendə nəzərə çarpır. Parçanın toxunuşu sıxdır, detallar diqqətlə işlənir. Bu zolağın aşağı hissəsində rəssam əsas motivin miniatür təkrarı olan, fərqli baxış bucağından - sarayın memarı Françesko Bartolomeo Rastrellinin yaratdığı güzgülü interyerlərə eyham olan kartuş yerləşdirib. Güzgülərin çoxluğu salonları geniş göstərdi və onlara pəncərədən kənar mənzərəni tam hüquqlu aktiv element kimi təqdim etdi. Vignerenin parafraz çarxı öz stükko və oyma dekoru, zərli və perspektivli mənzərəli abajurları ilə barokko sarayının interyerinə üzvi şəkildə uyğun gəlir.
Mükafatları
- 2014-cü ilin oktyabr ayında Latviyanın III dərəcəli ilə təltif edilib.
- 2023-cü ildə Xüsusi Xidmətə görə Purvişi Mükafatı laureatı.
İstinadlar
- Edite Pauls // The Fine Art Archive. 2003.
- Стриженова Т. Эдит Вигнере. М.: Советский художник. 1979.
- Заслуженный деятель искусств Латвийской ССР Эдит Вольдемаровна Паулс-Вигнере. М.: Советский художник. 1983.
- Савицкая, 1995
Ədəbiyyat
- Заслуженный деятель искусств Латвийской ССР Эдит Вольдемаровна Паулс-Вигнере. М.: Советский художник. 1983.
- Савицкая В. И. Превращения шпалеры: Альбом. М.: Галарт. Фот. В. М. Земский, Н. У. Лемберг; Худож. Н. Г. Дреничева. 1995. ISBN .
- Стриженова Т. Эдит Вигнере. М.: Советский художник. 1979.
Xarici keçidlər
- Интерьер бара «Dzelme» с гобеленом Эдит Вигнере (1972)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Edit Viqnere hemcinin Pauls Viqnere latis Edite Pauls Vignere 16 sentyabr 1939 Riqa Latviya ve sovet tekstil ressami Riqa Orta Tetbiqi Senet Mektebini 1962 ve Latviya Ressamliq Akademiyasinin toxuculuq seneti fakultesinde Rudolf Heymratsin 1968 sobesini bitirib 1967 ci ilden sergilerde istirak edir Edit Viqnerenin eserleri monumental iri miqyasli toxuculuq o cumleden ucolculu obyektler metal agac suse ve kollajlar applikasiyalar olan qobelenlerdir 1971 ci ilden Latviya Ressamlar Ittifaqinin uzvu Latviya SSR in emekdar artistidir 1979 1995 ci ilde Edit Viqnere Latviya Tekstil Seneti Assosiasiyasina uzv qebul edilib 1987 ci ilde Latviya SSR xalq ressami fexri adini iki defe Latviya Ressamlar Ittifaqinin mukafati laureati 1972 1990 olub SSRI xalq artisti bestekar ve pianocu Raymonds Paulsun kicik bacisi Edit Viqnerelatis Edite Pauls Vignere Dogum adi Edit Pauls ViqnereDogum tarixi 16 sentyabr 1939 1939 09 16 84 yas Dogum yeri Riqa LatviyaVetendasligi Latviya SSRI LatviyaFealiyyeti incesenet xadimi pedaqoqTehsili Latviya Ressamliq Akademiyasi Toxuculuq seneti sobesi Janrlar qobelen oturtma tikmeMukafatlariHeyatiEdit Pauls 16 sentyabr 1939 cu ilde Riqada fabrik iscisi Valdemar Pauls ve evdar xanim Braudele 1904 1982 Alma Matilda Paulsun ailesinde anadan olub Voldemar Pauls bos vaxtlarinda musiqi oyrenir heveskar qrupda baraban calirdi Alma Matilda aile qurmazdan evvel tikisci kimi isleyib Editin boyuk qardasi bestekar Raymond Paulsdur Muharibenin baslamasi ile Alma Pauls ve usaqlari 1943 cu ilde Riqadan Vidriziye kocduler ki Raymond mektebde oxuya bilsin Edit orta tehsilini Riqa 2 sayli orta mektebde alib Sonra tetbiqi senet mektebinin modellesdirme ve geyim dizayni sobesine daxil olub Parcalarin qurulusunu qadin kostyumunda duzulmesini oyrenir ve tek basina paltar tikirdi Onun diplom isi kend qizi ucun kofta etek ve onlukden ibaret kostyum qurulusca ferqli lakin buna baxmayaraq bir birine uygun gelen aplikasiya ile bezedilmis tekstil materiallarindan hazirlanmisdir Tetbiqi senet mektebini bitirdikden sonra Edit Riqa Model Evinde ressam moda dizayneri kimi ise girib Orada o anlayib ki paltar dizayn etmekden daha cox kostyum ucun parcalar secmek isi onu celb edir Uzerinde islemeli oldugu parcalarin cesidi mehdud oldugundan ressam onlari tez tez ozu rengleyir ve tikme ile bezeyirdi Lakin bu sahe onu o qeder de celb etmediyiniden Edit tehsilini 1963 cu ilde daxil oldugu Ressamliq Akademiyasinin tekstil fakultesinde davam etdirmek qerarina geldi 1961 ci ilden kafedraya Latviya qobeleninin qabaqcil ustalarindan biri Rudolf Heimrats rehberlik edidi Bu zaman orada Editle yanasi R Boqustova L Politsa Postaja E Rozenberqs ve bir cox basqalari tehsil alirlar Viqnerin ozunun dediyine gore Heimrats telebelerinin her birine qarsi cox diqqetli idi hec vaxt onlarin hevesini oldurmez onlari yumsaq bir sekilde vaxtinda duzgun istiqamete yonelde bilirdi Editde o ressam isinin rengini qurmaq bacarigini ve materiallarin tebieti haqqinda derin biliyi yuksek qiymetlendirirdi Lakin onun guclu qrafik teliminin olmadigini basa dusurdu Neticede Edit Viqnere resm kompozisiya ve rengkarliqla o qeder mesgul oldu ki dorduncu kursda ressamliq sobesine kecmeyi qerara aldi 1967 ci ilde Viqner toxuculuq sahesine kecdi ve senetin bu sahesinde calismaq istediyini basa dusdu Akademiyada aldigi herterefli telim ona ozunu tamamile mezmunun yaradici problemlerinin helline ve bedii konsepsiyanin formal icrasina hesr etmeye imkan verdi Onun toxuculuq sahesindeki ilk isleri Kosmos motivi Sari ile kompozisiya Kehreba ile kompozisiya 1968 1969 muxtelif toxuculuq texnikalari ile ifade olunan abstrakt kompozisiyanin parlaq dekorativliyini numayis etdirir 1968 ci ilde Viqner Akademiyada tehsilini basa vurdu Onun buraxilis isi Yerin mahnisi qobelen idi Edit Viqnere 1967 ci ilden beynelxalq sergilerde istirak edib Erfurtda Sosialist Olkelerinin Tetbiqi Senetlerinin Dord illik yubileyi 1974 Mehsul qobelenine gore 2 ci mukafat Lodzdaki Ucillik Qobelen 1975 Seyahet Teessuratlari Quba qobelenine gore 2 ci mukafat sergisi onun nufuzlu mukafat qazandigi tedbirlerdir YaradiciligiEdit Viqnerenin salonlarindan biri 1984 ucun barokko interyeri duzeltdiyi Rundal sarayi Edit Viqnere toxucularin xidmetine muraciet etmeden konsepsiyadan hazir mehsulun yaradilmasina qeder butun isleri yerine yetiren azsayli muasir qobelen ustalarindan biridir Viqnere saquli dezgahda isleyir hazir parcani rulon halina getirir O qobelen uzerinde isleyir intuisiyasina arxalanir esasen improvizasiya edir cunki proses zamani ideya deyise biler Eyni zamanda Vignerin isi hemise kompozisiyanin ve reng sxeminin butovluyu tesvirin ritmine sadiqliyi ve aydin tesviri ile secilir Viqnere evvel ipi secir ve rengleyir yalniz yunla isleyir ve qobelenler ucun butun aksessuarlari ozu hazirlayir 1960 ci illerin ortalarinda Latviya qobeleninin esas xususiyyetleri ciddi frontal kompozisiya monoton ritme malik coxsayli fiqurlar ve temkinli reng sxemi hesab olunurdu Viqnere Heimratlarin ardinca movcud stereotipi qirmaga qerar vererek evvelki irse xalq toxuculuguna qayidib O evvelki ustalar kimi zengin renglerden istifade edib qobelenlere aplikasiyani daxil etmek qerarina gelen ilk ressamlardan olub V Savitskaya Viqnere ve I Zarins D Skulme E Iltners kimi latviyali ressamlarin yaradiciliginin yaxinligini qeyd edir Baslangic qobeleninde 1969 Viqnere kosmik movzunu acir orijinal toxuculuq usullarindan hormeler sacaqlar qotazlar istifade edir ve yeni faktura elde edir Viqnere ucun formal axtaris ozluyunde meqsed deyil eserin obrazli ve menali komponentini daha dolgun catdirmaq ucun vasitedir Ressam ucun esas movzulardan biri olan Latviya tebieti movzusunu Yerin negmesi 1968 Yasil torpaq 1970 Skuba dalgiclari Bataqligin sirri her ikisi 1971 Mehsul 1972 Ekin vaxti 1973 eserlerinde gormek olar Bu eserler arasinda senetsunas T Strijenova Mehsul ve Ekin vaxti ni xususile vurgulayir Ekin vaxti ni Viqnere kifayet qeder sade vasitelerden istifade ederek heyretamiz derecede tam bir goruntu elde edir Qobelen ozu ozluyunde dord esas hisseye aydin sekilde bolunur Bu hisseler bir butov tami ozunde cemlesdirir XX esrin ortalarindan baslayaraq muasir qobelen senetkarlari mekan muhitinin teskili problemini feal sekilde hell edir toxunmus xalcani interyere tekce dekorativ element kimi deyil memarliq kompleksinin tam huquqlu hissesi kimi daxil edirler Edit Viqnere hemcinin xususi interyerler ucun monumental kompozisiyalarin yaradilmasinda istirak edirdi Onun Riqanin Dauqava mehmanxanasinin bari ucun Deniz dibi eseri ustaliqla icrasina ve maraqli mekan helline baxmayaraq barin kifayet qeder adi mekani ile ahengdar vehdet yaratmadi Sovet Ittifaqinda uygun memarliq obyektleri olmadigi ucun diger sovet qobelen senetcileri de oxsar problemlerle uzlesdiler Buna gore de qobelen senetcileri ekser hallarda hec bir xususi interyer ucun sfaris almirdilar Edit Viqnere ugur getiren esas islerden biri Rundal sarayinin salonlarindan biri 1984 ucun barokko interyeri isi oldu Sarayin berpasinda istirak eden qobelen senetkarlarindan qobelenler yaradarken XVII VXIII esrlere aid material ve texnologiyadan istifade etmeleri teleb olunurdu Viqnere coxsaxeli yasilliq movzusuna muracite etdi O dovrun qobeleninin movzusunda zerif variasiya ketan esasinda anilin ve bitki boyalari ile boyanmis yun ve ipek saplar uslubunu secdi Burada birinci plan yarpaqlarin ve agac budaqlarinin boyuk tesvirleri oldu ve landsaft daha genis erazini ehate edir Meyve ve budaqlardan ibaret olan yasilligin tesviri motivlerinin sertiliyini vurgulayan dekorativ zolaqli cercive qobelende nezere carpir Parcanin toxunusu sixdir detallar diqqetle islenir Bu zolagin asagi hissesinde ressam esas motivin miniatur tekrari olan ferqli baxis bucagindan sarayin memari Francesko Bartolomeo Rastrellinin yaratdigi guzgulu interyerlere eyham olan kartus yerlesdirib Guzgulerin coxlugu salonlari genis gosterdi ve onlara pencereden kenar menzereni tam huquqlu aktiv element kimi teqdim etdi Vignerenin parafraz carxi oz stukko ve oyma dekoru zerli ve perspektivli menzereli abajurlari ile barokko sarayinin interyerine uzvi sekilde uygun gelir Mukafatlari2014 cu ilin oktyabr ayinda Latviyanin III dereceli Uc Ulduz ordeni ile teltif edilib 2023 cu ilde Xususi Xidmete gore Purvisi Mukafati laureati IstinadlarEdite Pauls The Fine Art Archive 2003 Strizhenova T Edit Vignere M Sovetskij hudozhnik 1979 Zasluzhennyj deyatel iskusstv Latvijskoj SSR Edit Voldemarovna Pauls Vignere M Sovetskij hudozhnik 1983 Savickaya 1995EdebiyyatZasluzhennyj deyatel iskusstv Latvijskoj SSR Edit Voldemarovna Pauls Vignere M Sovetskij hudozhnik 1983 Savickaya V I Prevrasheniya shpalery Albom M Galart Fot V M Zemskij N U Lemberg Hudozh N G Drenicheva 1995 ISBN 5 269 00294 9 Strizhenova T Edit Vignere M Sovetskij hudozhnik 1979 Xarici kecidlerInterer bara Dzelme s gobelenom Edit Vignere 1972