Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dədəli — Azərbaycan Respublikası Xaçmaz rayonu inzibati ərazi vahidində kənd.
| Dədəli | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Xaçmaz rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ 2713 |
| Digər | |
| dedeli.org | |
| | |
Tarixi
Dədəli kəndi Xaçmaz rayonunun qədim kəndlərindən biridir. Məskunlaşma tarixi IX-X əsrə təsadüf edən bu kəndin adının mənası “sahibi olan yer” mənasında işlənir.
Kəndin adının güman edilən digər mənası: Dədəli, Babalı – yəni köklü, tarixi çox olan kənd deməkdir.
Digər rəvayətə görə güman edilir ki, "Dədəli" sözü "Dəhdəli" sözü ilə eynidir. "Dəh dəli" sözündəki "dəh" farscadan "on" deməkdir ki, bu da "on dəli" kimi izah olunur. Bunu da onunla əlaqələndirirlər ki, vaxtı ilə Koroğlunun "on dəlisi" bu ərazidə yaşayıb. Bəzi tarixçilər “Dəh dəli” ifadəsini fars dilindən tərcümədə “on döyüşkən igid” mənasında işləndiyini söyləmişlər.
Rəvayətə görə Azərbaycan xanlarından olan Ləzgi Hacı Davud xan 1680-ci ildə bu kənddə anadan olmuşdur. Hacı Davud xan 1721-1728-ci illərdə böyük bir ərazinin xanı olmuşdur. Bu kəndin ərazisində yerləşən böyük bir torpaq sahəsi, indi də kənd sakinləri tərəfindən "Davud yerləri" kimi adlandırılır.
Kənd haqqında maraqlı faktlardan növbətisi isə tarixi mənbələrdə göstərilən məşhur türk səyyah-tarixçisi Övliya Çələbinin Qafqaza səyahəti zamanı Dədəli kəndində də olması və ömrünün sonlarını burada yaşamasıdır. O burada vəfat etmiş və kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. İndi də həmin yer “Çələbilər qəbiristanlığı" adlandırılır. Onun dəfn edildiyi yer ziyarətgah olaraq əhali tərəfindən tez-tez ziyarət edilir.
Toponimikası
Oykonim ilk dəfə XVIII əsrə aid mənbədə qeyd olunmuşdur. Əsl adının Ərəbdədəli olduğu söylənilir. 1933-cü ildə Astara rayonunun Şüvi inzibati ərazi vahidində Dədəli adlı yaşayış məntəqəsi qeydə alınmışdır.
Hazırda Füzuli (Dədəli (Füzuli)) və Ağsu (Dədəli (Ağsu)) rayonlarında eyniadlı kəndlər mövcuddur.
Mədəniyyəti
Kənddə tam orta məktəb, ATS, poçt, kitabxana, tibb məntəqəsi, mədəniyyət klubu fəaliyyət göstərir.
Bütün əhali müsəlmandır. Kəndin mərkəzində məscid yerləşir. XX əsrin sonlarında, kənd dindarlarından olan Kamran Cabarov tərəfindən inşa edilmişdir. Müəyyən zaman ərzində xeyriyyəçilər tərəfindən təmir olunmuşdur. Təxminən 100-150 nəfərin ibadət etməsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Kənd haqqında məlumatlar və yeniliklər kəndin www.dedeli.org domeni altında fəaliyyət göstərən vebsaytında yayımlanır. Saytın qurucusu və administratoru, əməkdar jurnalist Azər Həsrətdir. Qeyd. Sayt kəndin rəsmi nümayəndəliklərini təmsil etmir və onlar hər hansı məlumata görə məsuliyyət daşımır.
Coğrafi ərazisi, relyefi və iqlimi
Dədəli kəndi Xaçmaz və Xudat şəhərlərinin arasında, Qusarçayın sol sahilində, Samur-Dəvəçi ovalığında, Xəzər dənizindən 8 km məsafədə yerləşir. Qusarçay, Bostançı, Hacıəbdürrəhimoba, Nağıoba, Palıdlı, Yataqoba, Uzunoba, Palçıqoba kəndləri ilə həmsərhəddir.
Torpaqları münbitdir və bağçılıq tərəvəzçilik üçün uyğundur. Su ehtiyatları mövcuddur. Hava şəraiti mülayimdir. Adətən qışı çox sərt keçmir, yay fəslində küləksiz istilər və rütubətli hava müşahidə olunur.
Təhsildə vəziyyət
Kəndin, böyük tarixi kökləri olan "Qürbət Mövlanov adına Dədəli kənd tam orta məktəbi" vardır. Bu orta məktəbin hər il 20-25 məzunu olur ki, onlardan da 2-3 nəfəri ali məktəblərin tələbəsi olur. Bu məktəbin məzunlarından bir çox sahələrdə çalışan mütəxəsislər vardır. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, bu məktəbin məzunları arasında elm sahəsində çalışan alimlər var. Bundan əlavə Dədəli kənd orta məktəbinin məzunlarından bir nəfər texniki elmlər doktoru, bir nəfər filologiya elmləri doktoru və bir nəfər isə fizika üzrə fəlsəfə doktorudur.
Əhalisi
Kəndin əhalisi əsasən azərbaycan türkləridir, bir neçə ləzgi, tat ailəsi vardır. Bəzi deyimlərə görə kəndə bir neçə ərəb ailəsi köç etmişdir. Hazırda 300-dən çox yaşayış evi vardır.
Kəndin tanınmışları
- Sakin Cabarov - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının sədrinin müavini, fizika elmləri doktoru
- Fikrət Aslanov - Filologiya üzrə elmlər doktoru, ADU-nun profesoru
- Azər Həsrət - Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti
İqtisadiyyatı
Kənd əhalisi əkinçilik, maldarlıq, tərəvəzçilik və meyvəçilik ilə məşğul olurlar. Son dövrlər sözü gedən sahələrə nisbətən bağçılıq xüsusilə fındıqçılıq inkişaf etmiş, bunun nəticəsində fındıq bağlarının sahəsi xeyli genişlənmiş və yerli sahibkarların diqqətini fındıq sənayesinə marağını artırmışdır. Son beş ildə istehsal olunan məhsul müxtəlif ölkə bazarlarına ixrac oıunur. Keyfiyyətinə görə Xaçmaz fındığına maraq yüksəkdir. Son illərdə kənd sürətlə inkişaf etməkdədir.
Kəndə işıq, su, qaz, telefon, internet kimi kommunal və sosial təminatlar mövcüddür.
İstinadlar
- Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, səh.427
- "Cənnətə xoş gəldiniz! - FOTOSESSİYA". Milli.Az. 7 may 2016. 22 February 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 22 fevral 2020.
Xarici keçidlər
- Kəndə həsr olunmuş sayt
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Dedeli Dedeli Azerbaycan Respublikasi Xacmaz rayonu inzibati erazi vahidinde kend Dedeli41 34 25 sm e 48 46 35 s u Olke AzerbaycanRayon Xacmaz rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 1 380 nef Resmi dili Azerbaycan diliReqemsal identifikatorlarPoct indeksi AZ 2713Digerdedeli orgXeriteni goster gizle DedeliTarixiDedeli kendi Xacmaz rayonunun qedim kendlerinden biridir Meskunlasma tarixi IX X esre tesaduf eden bu kendin adinin menasi sahibi olan yer menasinda islenir Kendin adinin guman edilen diger menasi Dedeli Babali yeni koklu tarixi cox olan kend demekdir Diger revayete gore guman edilir ki Dedeli sozu Dehdeli sozu ile eynidir Deh deli sozundeki deh farscadan on demekdir ki bu da on deli kimi izah olunur Bunu da onunla elaqelendirirler ki vaxti ile Koroglunun on delisi bu erazide yasayib Bezi tarixciler Deh deli ifadesini fars dilinden tercumede on doyusken igid menasinda islendiyini soylemisler Revayete gore Azerbaycan xanlarindan olan Lezgi Haci Davud xan 1680 ci ilde bu kendde anadan olmusdur Haci Davud xan 1721 1728 ci illerde boyuk bir erazinin xani olmusdur Bu kendin erazisinde yerlesen boyuk bir torpaq sahesi indi de kend sakinleri terefinden Davud yerleri kimi adlandirilir Kend haqqinda maraqli faktlardan novbetisi ise tarixi menbelerde gosterilen meshur turk seyyah tarixcisi Ovliya Celebinin Qafqaza seyaheti zamani Dedeli kendinde de olmasi ve omrunun sonlarini burada yasamasidir O burada vefat etmis ve kend qebiristanliginda defn olunmusdur Indi de hemin yer Celebiler qebiristanligi adlandirilir Onun defn edildiyi yer ziyaretgah olaraq ehali terefinden tez tez ziyaret edilir ToponimikasiOykonim ilk defe XVIII esre aid menbede qeyd olunmusdur Esl adinin Erebdedeli oldugu soylenilir 1933 cu ilde Astara rayonunun Suvi inzibati erazi vahidinde Dedeli adli yasayis menteqesi qeyde alinmisdir Hazirda Fuzuli Dedeli Fuzuli ve Agsu Dedeli Agsu rayonlarinda eyniadli kendler movcuddur MedeniyyetiKendde tam orta mekteb ATS poct kitabxana tibb menteqesi medeniyyet klubu fealiyyet gosterir Butun ehali muselmandir Kendin merkezinde mescid yerlesir XX esrin sonlarinda kend dindarlarindan olan Kamran Cabarov terefinden insa edilmisdir Mueyyen zaman erzinde xeyriyyeciler terefinden temir olunmusdur Texminen 100 150 neferin ibadet etmesi ucun nezerde tutulmusdur Kend haqqinda melumatlar ve yenilikler kendin www dedeli org domeni altinda fealiyyet gosteren vebsaytinda yayimlanir Saytin qurucusu ve administratoru emekdar jurnalist Azer Hesretdir Qeyd Sayt kendin resmi numayendeliklerini temsil etmir ve onlar her hansi melumata gore mesuliyyet dasimir Cografi erazisi relyefi ve iqlimiDedeli kendi Xacmaz ve Xudat seherlerinin arasinda Qusarcayin sol sahilinde Samur Deveci ovaliginda Xezer denizinden 8 km mesafede yerlesir Qusarcay Bostanci Haciebdurrehimoba Nagioba Palidli Yataqoba Uzunoba Palciqoba kendleri ile hemserheddir Torpaqlari munbitdir ve bagciliq terevezcilik ucun uygundur Su ehtiyatlari movcuddur Hava seraiti mulayimdir Adeten qisi cox sert kecmir yay feslinde kuleksiz istiler ve rutubetli hava musahide olunur Tehsilde veziyyetKendin boyuk tarixi kokleri olan Qurbet Movlanov adina Dedeli kend tam orta mektebi vardir Bu orta mektebin her il 20 25 mezunu olur ki onlardan da 2 3 neferi ali mekteblerin telebesi olur Bu mektebin mezunlarindan bir cox sahelerde calisan mutexesisler vardir Xususile qeyd etmek lazimdir ki bu mektebin mezunlari arasinda elm sahesinde calisan alimler var Bundan elave Dedeli kend orta mektebinin mezunlarindan bir nefer texniki elmler doktoru bir nefer filologiya elmleri doktoru ve bir nefer ise fizika uzre felsefe doktorudur EhalisiKendin ehalisi esasen azerbaycan turkleridir bir nece lezgi tat ailesi vardir Bezi deyimlere gore kende bir nece ereb ailesi koc etmisdir Hazirda 300 den cox yasayis evi vardir Kendin taninmislariSakin Cabarov Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti yaninda Ali Attestasiya Komissiyasinin sedrinin muavini fizika elmleri doktoru Fikret Aslanov Filologiya uzre elmler doktoru ADU nun profesoru Azer Hesret Azerbaycan Respublikasinin emekdar jurnalistiIqtisadiyyatiKend ehalisi ekincilik maldarliq terevezcilik ve meyvecilik ile mesgul olurlar Son dovrler sozu geden sahelere nisbeten bagciliq xususile findiqciliq inkisaf etmis bunun neticesinde findiq baglarinin sahesi xeyli genislenmis ve yerli sahibkarlarin diqqetini findiq senayesine maragini artirmisdir Son bes ilde istehsal olunan mehsul muxtelif olke bazarlarina ixrac oiunur Keyfiyyetine gore Xacmaz findigina maraq yuksekdir Son illerde kend suretle inkisaf etmekdedir Kende isiq su qaz telefon internet kimi kommunal ve sosial teminatlar movcuddur IstinadlarAzerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Baki Serq Qerb 2007 seh 427 Cennete xos geldiniz FOTOSESSIYA Milli Az 7 may 2016 22 February 2020 tarixinde Istifade tarixi 22 fevral 2020 Xarici kecidlerKende hesr olunmus saytHemcinin baxDedeli Fuzuli Dedeli Agsu