Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Duva xan (1282 – 1307) — Cığatay xanlığının xanı, Cığatay xanın törəməsi.
| Duva xan | |
|---|---|
| 1306 – 1307 | |
| Sonrakı | Künçək xan |
| 1274 – 1306 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1282 |
| Vəfat tarixi | 1307 |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Cığataylılar |
Həyatı
Buğa-Teymur xanın ölümündən sonra Duva xan onun yerinə Cığatay xanlığı hakimi məqamına gəlmişdir. Kaydu xanın yarlığı ilə Cığatay ulusunun başına keçən Duva xan, Barak xanın oğullarındandır. Onun səltənəti boyunca Cığatay xanlığı üst-üstə gələn təxribat, yağma və qətli-amların meydana gətirdiyi yaraları müalicə etməyə çalışmışdır. Duva xan harap şəhərləri təmir edərkən Əndican adında yeni bir şəhər qurmuşdur. Hər nə qədər bu imar-inşaat işləri Məsud bəy tərəfindən edilmiş və Kaydu xana bağlı olaraq yürütülmüşsə də, nəticə etibariylə öz xanlıq sahəsi Duva xan ilə hüzura kavuşmuştur. 1272-ci ildə Buxaranın təxribi sırasında yıxılan yerlər təkrar canlanmış, Abaqa zamanında təxrib edilən Məsudiyə mədrəsəsi yenidən inşa edilmişdir. Kubilay qaan bu dönəmdə Kaydu və Duva arasındakı ittifaqa qarşı ciddi bir təərrüzü gözə almamışdır. Bu durumdan istifadə edən Duva xan, Xorasan hüdudunu əmniyətə almış hətta Qəznə daxil Hindistana qədər olan bölgələri xanlığı sınırlarına daxil etmişdir. Ancaq Kubilayın törəmələrindən Olcaytu Teymur Qağanın diqqəti Kaydu ilə Duva arasındakı ittifaqa yönəlmişdir. Olcaytu Teymur Qağan ilə Kaydu arasında başlayan müharibələrdə Kaydu həyatını itirmişdir.
Duva xan, Kaydu ilə Olcaytu Teymur Qağan arasındakı mücadiləyə qatılmamış və bu şəkildə yaxşı bir siyasət izləmişdir. Atasının ölümündən sonra Kaydunun yerinə keçən oğlu Çapar xan atasının dirəniş-dirayətini göstərə bilməmiş, şəhərləri idarə edən Məsud Yalavacın nəvəsi Satılmış Yalavac da 1303-cü ildə vəfat etmiş, onun yerinə Məsud Yalavacın üçüncü oğlu Sevinc bəy, Çapar xanın yarlığı ilə şəhərlərin idarəsinə təyin edilmişdir. Sevinc bəy, atası və babası kimi mərkəzi Kokand şəhəri olaraq dəğil, Qaşğar olaraq təyin etmişdir.
1303-cü ildə Duva xan ilə Çapar xan arasında başlayan hüzursuzluq sonrasında çarpışmalar meydana gəlmişdir. Bu durumdan yararlanmaq istəyən Olcaytu Teymur Qağanın orduları, Çapar xan üzərinə yürümüşdülər. Duva xan ilə Çapar xan arasındakı çarpışmalar, 1304-cü ildə savaşa dönüşmüş, Çapar xanın qüvvələri Cığatay ölkəsinə girmişdilər. Eyni zamanda Olcaytu Teymur Qağanın orduları isə Çapar xanın ölkəsini istila etməyə başlamışdılar. 1305-ci ildə çox üstün qüvvələr ilə Ögedeylilərin yurduna girən Qağanlıq orduları Kaydu xanın qurduğu bu güclü eli tamamilə təxrib edib, xaraba qoymuşdular. 1305-ci 1306-cı ilə bağlayan aylarda dağılan Ögedey tayfalarının bir qismi qağanın ordularına boyun əymiş, geri qalanlar isə Çapar xan başda olmaq üzrə Duva xana sığınmaq məcburiyətində qalmışdılar. Duva xan, köç edənləri Ceyhun çayını keçirərək Şimali Əfqanıstana yerləşdirmişdir. Beləcə Kaydu xanın ulusu tamamən dağılmıştır. Teymur xanın orduları, Ögedey ulusunu yox etməklə qalmamış, ayrıca Cığatay xanlığının mərkəzi durumunda olan İli çayı hövzəsi ilə Yeddi-Su və Talas hövzələrini də tamamilə yağmalamışdılar. Duva xan, qağanın orduları ilə mücadilə etmiş və daha irəli hərəkata davam etmələrini önləmişsə də, qısa bir müddət sonra vəfat etmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- China Biographical Database (ing.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Duva xan 1282 1307 Cigatay xanliginin xani Cigatay xanin toremesi Duva xanXan Cigatay xanligi 1306 1307SonrakiKuncek xanXan Maveraunnehr 1274 1306Sexsi melumatlarDogum tarixi 1282Vefat tarixi 1307Fealiyyeti suveren d Usaqlari Kuncek xan Kebek xan Tarmasirin xanAilesi CigataylilarHeyatiBuga Teymur xanin olumunden sonra Duva xan onun yerine Cigatay xanligi hakimi meqamina gelmisdir Kaydu xanin yarligi ile Cigatay ulusunun basina kecen Duva xan Barak xanin ogullarindandir Onun selteneti boyunca Cigatay xanligi ust uste gelen texribat yagma ve qetli amlarin meydana getirdiyi yaralari mualice etmeye calismisdir Duva xan harap seherleri temir ederken Endican adinda yeni bir seher qurmusdur Her ne qeder bu imar insaat isleri Mesud bey terefinden edilmis ve Kaydu xana bagli olaraq yurutulmusse de netice etibariyle oz xanliq sahesi Duva xan ile huzura kavusmustur 1272 ci ilde Buxaranin texribi sirasinda yixilan yerler tekrar canlanmis Abaqa zamaninda texrib edilen Mesudiye medresesi yeniden insa edilmisdir Kubilay qaan bu donemde Kaydu ve Duva arasindaki ittifaqa qarsi ciddi bir teerruzu goze almamisdir Bu durumdan istifade eden Duva xan Xorasan hududunu emniyete almis hetta Qezne daxil Hindistana qeder olan bolgeleri xanligi sinirlarina daxil etmisdir Ancaq Kubilayin toremelerinden Olcaytu Teymur Qaganin diqqeti Kaydu ile Duva arasindaki ittifaqa yonelmisdir Olcaytu Teymur Qagan ile Kaydu arasinda baslayan muharibelerde Kaydu heyatini itirmisdir Duva xan Kaydu ile Olcaytu Teymur Qagan arasindaki mucadileye qatilmamis ve bu sekilde yaxsi bir siyaset izlemisdir Atasinin olumunden sonra Kaydunun yerine kecen oglu Capar xan atasinin direnis dirayetini gostere bilmemis seherleri idare eden Mesud Yalavacin nevesi Satilmis Yalavac da 1303 cu ilde vefat etmis onun yerine Mesud Yalavacin ucuncu oglu Sevinc bey Capar xanin yarligi ile seherlerin idaresine teyin edilmisdir Sevinc bey atasi ve babasi kimi merkezi Kokand seheri olaraq degil Qasgar olaraq teyin etmisdir 1303 cu ilde Duva xan ile Capar xan arasinda baslayan huzursuzluq sonrasinda carpismalar meydana gelmisdir Bu durumdan yararlanmaq isteyen Olcaytu Teymur Qaganin ordulari Capar xan uzerine yurumusduler Duva xan ile Capar xan arasindaki carpismalar 1304 cu ilde savasa donusmus Capar xanin quvveleri Cigatay olkesine girmisdiler Eyni zamanda Olcaytu Teymur Qaganin ordulari ise Capar xanin olkesini istila etmeye baslamisdilar 1305 ci ilde cox ustun quvveler ile Ogedeylilerin yurduna giren Qaganliq ordulari Kaydu xanin qurdugu bu guclu eli tamamile texrib edib xaraba qoymusdular 1305 ci 1306 ci ile baglayan aylarda dagilan Ogedey tayfalarinin bir qismi qaganin ordularina boyun eymis geri qalanlar ise Capar xan basda olmaq uzre Duva xana siginmaq mecburiyetinde qalmisdilar Duva xan koc edenleri Ceyhun cayini kecirerek Simali Efqanistana yerlesdirmisdir Belece Kaydu xanin ulusu tamamen dagilmistir Teymur xanin ordulari Ogedey ulusunu yox etmekle qalmamis ayrica Cigatay xanliginin merkezi durumunda olan Ili cayi hovzesi ile Yeddi Su ve Talas hovzelerini de tamamile yagmalamisdilar Duva xan qaganin ordulari ile mucadile etmis ve daha ireli herekata davam etmelerini onlemisse de qisa bir muddet sonra vefat etmisdir Hemcinin baxCigatay xanligiIstinadlarChina Biographical Database ing