Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dumtinxu (çin. 洞庭湖) — böyük ərazini əhatə edən göl. Göl Çinin şimal-şərqindəki Xunan əyalətində yerləşir. Yanszı çayı hövzəsində yerləşən göl daşqınlar sayəsində sahəsini genişləndirə bilir. Göl ətrafında yerləşən Xubey və Xunan əyalətlərinin adı göllə bağlıdır. Hubei çincə "gölün şimalı", Hunan isə "gölün cənubu" mənasını verir. Gölün ətrafında inkişaf etmiş İyan, Yoeyan və Çande kimi iri şəhərlər vardır.
| Dumtinxu gölü | |
|---|---|
| çin. 洞庭湖 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 33 m |
| Eni | 40 km |
| Uzunluğu | 100 km |
| Sahəsi | 2820 — 20000 km² |
| Həcmi | 18 km³ |
| Dərin yeri | 38 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  ÇXR |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Duntin gölü Çin mədəniyyətində əjdaha qayıqları bayramı kimi bayramın yarandığı yer kimi daxil olmuşdur. Üstəlik, göldə Çinin və dünyanın nadir dəniz donuzları yaşayır.
Coğrafiyası
Hazırda Dumtinxu gölü Çinin şirinsulu gölləri arasında Poyanxu gölündən sonra ikincidir. İyun ayından sentyabr ayına qədər Yanszı çayının daşdığı dövr olur. Bu isə gölün quraq dövrdəki səviyəsindən (2820 km²) birdən-birə 20 min. km² qədər artır. Bundan əlavə gölə daha iri çaylar tökülür: Lumui, Yoan, Szi və Syanszyan. Okean gəmiləri sərbəst şəkildə Çanşa şəhərinə yan ala bilirlər. Bu şəhər Syanszyan çayında yerləşir.
İncəsənət və mifologiya
Gölətrafı ərazilərin tez-tez Çin tarixi və ədəbiyyatında adı çəkilir. Belə düşünülür ki, ilk dəfə əjdaha qayıqları ilə yarışlar bayramı gölün şərqində şair Syoy Yoanın şərəfinə (340—278 b.ə) keçirilmişdir.
Gölün mərkəzində Szyoşan (çin. 君山) adası yerləşir. Maraqlı cəhət odur ki, adada Sarı çay növü yetişir.
Syo və Syan çaylarının dağ gözəllikləri Çin poeziyasında tərənnüm edilir. Sun imperiyası dönəmində bu ərazilərin peyzajları 8 rənglə təsvir edilir. Bu Syo və Syan çaylarının səkkiz növü(瀟湘八景) adı ilə məşhurdur. Bu ənənə hətta yapon məktəbinə də öz təsirini göstərmişdir.
Ekologiya
Gölün ekologiyasında ciddi problemlər vardır. Onun ətrafında fəaliyyət göstərən 101 kağız emalı fabriki əsas kirlənmə mənbəyidir. Gölün ekosistemində baş verən güclü kirlənmə səbəbindən onun suyunda olan minerallaşma artmışdır. İlbəil gölə yan alan quşların sayı azalır, balıqlar isə tələf olurlar.
2007-ci ildə göldə yaşayan tüksüz dəniz donuzu və Çin çay delfininin xilas edilməsinə başlanıldı. Səbəb isə bu canlıların nadir olması və saylarının azalması idi. Çində cəmi 1400 baş dəniz donuzu qalıb ki, onların da 700-900 başı Yansızı çayı hövzəsində müşahidə edilir. Yerdə qalan hissəsi isə Poyanxu və Duntin çaylarının payına düşür. Növün sayı 2007-ci ildə iki dəfə azalmışdır. Dəniz donuzlarının azalmasının digər səbəblərindən biri də gölün gəmiçiliyə və balıq ovuna intensiv cəlb olunmasıdır.
2007-ci ildə Yanszı çayında baş verən güçlü daşqın nəticəsində gölün adalarında yaşayan 2 milyard sıçovul oranı tərk etmişlər. Sıçovullar ətraf ərazilərə yayılaraq kəndlərə böyük zərər yerirmişlər
2005-ci ildə gölün biosfer təbəqəsini bərpa etmək məqsədi ilə çin-norveç proqramı işə düşmüşdür. Çin hökumətinin verdiyi məlumata əsasən gölün bərpası üçün ən azı 5-10 il vaxt lazımdır.
İstinadlar
- . 2008-09-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-04.
- . 2007-01-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-04.
- Dəniz donuzlarının xolası 2016-03-04 at the Wayback Machine (ing.)
- . 2007-07-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-04.
- «Lake back to health in 5 to 10 years»[ölü keçid] (ing.)
Mənbə
- Dumtinxu. (ing.)
- Dongting Hu
- Pictures from Dongting, Yueyang 2015-06-21 at the Wayback Machine
- Saving the finless porpoise
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dumtinxu cin 洞庭湖 boyuk erazini ehate eden gol Gol Cinin simal serqindeki Xunan eyaletinde yerlesir Yanszi cayi hovzesinde yerlesen gol dasqinlar sayesinde sahesini genislendire bilir Gol etrafinda yerlesen Xubey ve Xunan eyaletlerinin adi golle baglidir Hubei cince golun simali Hunan ise golun cenubu menasini verir Golun etrafinda inkisaf etmis Iyan Yoeyan ve Cande kimi iri seherler vardir Dumtinxu golucin 洞庭湖Umumi melumatlarMutleq hundurluyu 33 mEni 40 kmUzunlugu 100 kmSahesi 2820 20000 km Hecmi 18 km Derin yeri 38 mYerlesmesi29 18 38 sm e 112 57 05 s u Olke CXRDumtinxu golu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Duntin golu Cin medeniyyetinde ejdaha qayiqlari bayrami kimi bayramin yarandigi yer kimi daxil olmusdur Ustelik golde Cinin ve dunyanin nadir deniz donuzlari yasayir CografiyasiGolun xeritesi Hazirda Dumtinxu golu Cinin sirinsulu golleri arasinda Poyanxu golunden sonra ikincidir Iyun ayindan sentyabr ayina qeder Yanszi cayinin dasdigi dovr olur Bu ise golun quraq dovrdeki seviyesinden 2820 km birden bire 20 min km qeder artir Bundan elave gole daha iri caylar tokulur Lumui Yoan Szi ve Syanszyan Okean gemileri serbest sekilde Cansa seherine yan ala bilirler Bu seher Syanszyan cayinda yerlesir Incesenet ve mifologiyaGoletrafi erazilerin tez tez Cin tarixi ve edebiyyatinda adi cekilir Bele dusunulur ki ilk defe ejdaha qayiqlari ile yarislar bayrami golun serqinde sair Syoy Yoanin serefine 340 278 b e kecirilmisdir Golun merkezinde Szyosan cin 君山 adasi yerlesir Maraqli cehet odur ki adada Sari cay novu yetisir Syo ve Syan caylarinin dag gozellikleri Cin poeziyasinda terennum edilir Sun imperiyasi doneminde bu erazilerin peyzajlari 8 rengle tesvir edilir Bu Syo ve Syan caylarinin sekkiz novu 瀟湘八景 adi ile meshurdur Bu enene hetta yapon mektebine de oz tesirini gostermisdir EkologiyaGolun ekologiyasinda ciddi problemler vardir Onun etrafinda fealiyyet gosteren 101 kagiz emali fabriki esas kirlenme menbeyidir Golun ekosisteminde bas veren guclu kirlenme sebebinden onun suyunda olan minerallasma artmisdir Ilbeil gole yan alan quslarin sayi azalir baliqlar ise telef olurlar 2007 ci ilde golde yasayan tuksuz deniz donuzu ve Cin cay delfininin xilas edilmesine baslanildi Sebeb ise bu canlilarin nadir olmasi ve saylarinin azalmasi idi Cinde cemi 1400 bas deniz donuzu qalib ki onlarin da 700 900 basi Yansizi cayi hovzesinde musahide edilir Yerde qalan hissesi ise Poyanxu ve Duntin caylarinin payina dusur Novun sayi 2007 ci ilde iki defe azalmisdir Deniz donuzlarinin azalmasinin diger sebeblerinden biri de golun gemiciliye ve baliq ovuna intensiv celb olunmasidir 2007 ci ilde Yanszi cayinda bas veren guclu dasqin neticesinde golun adalarinda yasayan 2 milyard sicovul orani terk etmisler Sicovullar etraf erazilere yayilaraq kendlere boyuk zerer yerirmisler 2005 ci ilde golun biosfer tebeqesini berpa etmek meqsedi ile cin norvec proqrami ise dusmusdur Cin hokumetinin verdiyi melumata esasen golun berpasi ucun en azi 5 10 il vaxt lazimdir Istinadlar 2008 09 17 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 04 2007 01 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 04 Deniz donuzlarinin xolasi 2016 03 04 at the Wayback Machine ing 2007 07 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 04 Lake back to health in 5 to 10 years olu kecid ing MenbeDumtinxu ing Dongting Hu Pictures from Dongting Yueyang 2015 06 21 at the Wayback Machine Saving the finless porpoise