Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Domino — sümük daş (domino daşı) ilə oynanılan oyun. Oyunun əsas şərti eyni xallı daşlardan ibarət domino zənciri yaratmaqdır.
Tarixi
Domino oyununun çoxəsrlik tarixi var. Qədim Çin əfsanələrinə görə, bu oyun artıq XII əsrdə Şərqdə məşhur olub. Onun ilk növü əsasında daha 47 variantı meydana çıxıb ki, həmin oyunlarda istər ağqara, istərsə də rəngbərəng daşlardan istifadə olunub. Müxtəlif rənglər daşların üstünlüyünü bildirib. SSRİ dövründə Salyan rayonunda yerləşən Plastmas zavodunda istehsal olunan dominonun SSRİ ölkələrinə satılması haqqında məlumatlar mövcuddur.
Bu çox maraqlı oyun öz adı ilə dominikan rahiblərinə borcludur. Belə ki, həmin ruhanilərin geyimi – başlıqlı qara bürüncəklər belə adlandırılıb. İkincisi, istənilən işə, o cümlədən oyuna başlamazdan əvvəl Tanrıya həmd və şükür etmək lazım idi ki, bu da “Domino gratias” və ya “Benedicamus domino” adlanıb.
Domino dəstinin təsviri
Dominonun standart dəsti 28 sümük daşdan ibarətdir. Domino daşının ölçüsü - uzunu enindən 2 dəfə böyük olan düzbucaqlı formasındadır. Sümük daşın səthi xətlə iki kvadrat hissəyə bölünmüşdür. Hər hissə də [0; 6] aralığında xal yerləşmişdir. Müasir domino dəstlərində xalların mümkün miqdarı doqquza, on ikiyə, on beşə və ya on səkkizə çatır.
Xallar üzrə domino daşlarının sayı təkrarlanmanı gözlənilməklə 7 say dəstindən ibarətdir {0, 1, 2,…, 6} və xallara görə daşların sayı bu düstur ilə təyin edilir: (n+1) × (n+2)/2, burada n — xalların maksimal miqdarıdır. Məsələn, artıq yuxarıda təsvir edilən "standart" dəst (6+1) × (6+2)/2 = 28 domino daşından ibarətdir.
Ən çox oynanılan domino oyunları
Azərbaycanda və dünyada ən çox oynanılan domino oyunları 101 və Telefon oyunlarıdır. 101 2,3 və 4 oyunçu ilə oynanır. 4 oyunçu olduğu halda individual və komandalar şəklində oynana bilər. Məqsəd digər oyunçulardan əvvəl əldə olan daşları bitirmək, rəqiblərin əlində qalan xalların cəmi ilə 101 xala çatmaqdır.
Telefon oyununda isə uc nöqtələrdəki daşların cəmi 5 və ya onun qatları olduğu halda uyğun komandaya və ya oyunçuya xal yazılır. 365 xala çatdıqda və rəqiblərdən biri digərindən minimum 10 xal artıq topladıqda oyun bitir.
Dominoda da bəzi stolüstü oyunlar kimi qaydaların oyunçular tərəfindən razılıq yolu ilə dəyişdirilməsinə rast gəlinir.Həmçinin oyunçular öz aralarında müəyyən terminlərdən istifadə edirlər. Buna misal olaraq oyunun qoşa daşla başlamaması halına "ekzotik başlanğıc" , komanda üzvünün öz yoldaşının əleyhinə daş oynaması "şübhəli vəziyyət" , oyunçuda hər hansı daşın olmamasının dəqiqləşdirilməsinin "rəsmiləşdirmək" kimi adlandırılmasını göstərmək olar. Üç və daha artıq oyunçunun fərdi şəkildə oynadığı zaman bəzi hallarda rəsmi şəkildə komanda oyunu olmamasına baxmayaraq iki oyunçunun qeyri-rəsmi şəkildə üçüncü tərəfə qarşı müəyyən maraq naminə ittifaq qurması "koalisiya" adlanır. Hətta rəsmi şəkildə ikili komanda oyunlarında belə öz komanda yoldaşının qalib gəlməməsi üçün rəqib komandanın xeyrinə oynayaraq öz komandasını məğlub etdirəcək qədər ifrat səviyyədə "koalisiya" nümunələrinə rast gəlmək olar.
Sadə domino oyunu kimi bilinən “101” oyununun bir çox qaydaları var. Bilavasitə razılaşma yolu ilə olan qaydalarda, ümumqaydalar rol oynamır.
TƏSDİQ OLUNMUŞ ÜMUMQAYDALAR
- 101 oyunu “1 qoşa” ilə başlanır. Oyunda, (saya düşmək üçün) ilk xal minimal 13 olmalıdır.
- Əgər tərəflərdən birisi, “3 dəfədə” 13 xalı toplaya bilmirsə, onun topladığı xallar sıfırlanır.
- Əgər oyun bitdikdə rəqib xal toplamayıbsa, bu sadəcə “quru məğlubiyyət” sayılır. (Yazılmamış qanunlara görə, bu qalibiyyət 2 dəfə artıq kimi hesablanır)
- Əgər domino oyununda, hər iki tərəfdən gediş bitərsə, (oyun bağlı gələrsə) bu halda tərəflərin əlində qalan daşlardakı saylar hesablanır, çox sayı olan tərəfin mövcud sayı, az sayı olan tərəfin hesabına xal kimi hesablanır.
- Əgər bu saylar hər iki tərəfdə bərabərdirsə, bu halda mövcud xal, növbəti oyunun qalibinin, xalının üstünə hesablanır. (Bəzi qaydalarda, hər iki tərəfin xalları üst-üstə gələrək (yəni mövcud xal 2-ə vurularaq hesablanır)
- Əgər oyun başlarkən gediş bitərsə, (tərəflərin xalı yoxdursa) (oyun bağlı gələrsə) tərəflərin əlindəki xal 13-dən çoxdursa, belə halda növbəti oyunun qalibinin 13 xal toplaması vacib deyil. Əgər toplanmış say 13-dən azdırsa, belə halda tərəflərdən birinin, minimum 13 xal qazanması vacibdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Dominonun tarixi". 2016-03-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Domino sumuk das domino dasi ile oynanilan oyun Oyunun esas serti eyni xalli daslardan ibaret domino zenciri yaratmaqdir Domino oyunuTarixiDomino oyununun coxesrlik tarixi var Qedim Cin efsanelerine gore bu oyun artiq XII esrde Serqde meshur olub Onun ilk novu esasinda daha 47 varianti meydana cixib ki hemin oyunlarda ister ag qara isterse de rengbereng daslardan istifade olunub Muxtelif rengler daslarin ustunluyunu bildirib SSRI dovrunde Salyan rayonunda yerlesen Plastmas zavodunda istehsal olunan dominonun SSRI olkelerine satilmasi haqqinda melumatlar movcuddur Bu cox maraqli oyun oz adi ile dominikan rahiblerine borcludur Bele ki hemin ruhanilerin geyimi basliqli qara buruncekler bele adlandirilib Ikincisi istenilen ise o cumleden oyuna baslamazdan evvel Tanriya hemd ve sukur etmek lazim idi ki bu da Domino gratias ve ya Benedicamus domino adlanib Domino destinin tesviriDominonun standart desti 28 sumuk dasdan ibaretdir Domino dasinin olcusu uzunu eninden 2 defe boyuk olan duzbucaqli formasindadir Sumuk dasin sethi xetle iki kvadrat hisseye bolunmusdur Her hisse de 0 6 araliginda xal yerlesmisdir Muasir domino destlerinde xallarin mumkun miqdari doqquza on ikiye on bese ve ya on sekkize catir Xallar uzre domino daslarinin sayi tekrarlanmani gozlenilmekle 7 say destinden ibaretdir 0 1 2 6 ve xallara gore daslarin sayi bu dustur ile teyin edilir n 1 n 2 2 burada n xallarin maksimal miqdaridir Meselen artiq yuxarida tesvir edilen standart dest 6 1 6 2 2 28 domino dasindan ibaretdir En cox oynanilan domino oyunlariAzerbaycanda ve dunyada en cox oynanilan domino oyunlari 101 ve Telefon oyunlaridir 101 2 3 ve 4 oyuncu ile oynanir 4 oyuncu oldugu halda individual ve komandalar seklinde oynana biler Meqsed diger oyunculardan evvel elde olan daslari bitirmek reqiblerin elinde qalan xallarin cemi ile 101 xala catmaqdir Telefon oyununda ise uc noqtelerdeki daslarin cemi 5 ve ya onun qatlari oldugu halda uygun komandaya ve ya oyuncuya xal yazilir 365 xala catdiqda ve reqiblerden biri digerinden minimum 10 xal artiq topladiqda oyun bitir Dominoda da bezi stolustu oyunlar kimi qaydalarin oyuncular terefinden raziliq yolu ile deyisdirilmesine rast gelinir Hemcinin oyuncular oz aralarinda mueyyen terminlerden istifade edirler Buna misal olaraq oyunun qosa dasla baslamamasi halina ekzotik baslangic komanda uzvunun oz yoldasinin eleyhine das oynamasi subheli veziyyet oyuncuda her hansi dasin olmamasinin deqiqlesdirilmesinin resmilesdirmek kimi adlandirilmasini gostermek olar Uc ve daha artiq oyuncunun ferdi sekilde oynadigi zaman bezi hallarda resmi sekilde komanda oyunu olmamasina baxmayaraq iki oyuncunun qeyri resmi sekilde ucuncu terefe qarsi mueyyen maraq namine ittifaq qurmasi koalisiya adlanir Hetta resmi sekilde ikili komanda oyunlarinda bele oz komanda yoldasinin qalib gelmemesi ucun reqib komandanin xeyrine oynayaraq oz komandasini meglub etdirecek qeder ifrat seviyyede koalisiya numunelerine rast gelmek olar Sade domino oyunu kimi bilinen 101 oyununun bir cox qaydalari var Bilavasite razilasma yolu ile olan qaydalarda umumqaydalar rol oynamir TESDIQ OLUNMUS UMUMQAYDALAR 101 oyunu 1 qosa ile baslanir Oyunda saya dusmek ucun ilk xal minimal 13 olmalidir Eger tereflerden birisi 3 defede 13 xali toplaya bilmirse onun topladigi xallar sifirlanir Eger oyun bitdikde reqib xal toplamayibsa bu sadece quru meglubiyyet sayilir Yazilmamis qanunlara gore bu qalibiyyet 2 defe artiq kimi hesablanir Eger domino oyununda her iki terefden gedis biterse oyun bagli gelerse bu halda tereflerin elinde qalan daslardaki saylar hesablanir cox sayi olan terefin movcud sayi az sayi olan terefin hesabina xal kimi hesablanir Eger bu saylar her iki terefde beraberdirse bu halda movcud xal novbeti oyunun qalibinin xalinin ustune hesablanir Bezi qaydalarda her iki terefin xallari ust uste gelerek yeni movcud xal 2 e vurularaq hesablanir Eger oyun baslarken gedis biterse tereflerin xali yoxdursa oyun bagli gelerse tereflerin elindeki xal 13 den coxdursa bele halda novbeti oyunun qalibinin 13 xal toplamasi vacib deyil Eger toplanmis say 13 den azdirsa bele halda tereflerden birinin minimum 13 xal qazanmasi vacibdir Hemcinin baxCin dominosuIstinadlar Dominonun tarixi 2016 03 09 tarixinde Istifade tarixi 2015 06 01 Vikianbarda Domino ile elaqeli mediafayllar var