Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Domaniç müharibəsi və ya İkizcə döyüşü Osmanlı bəyliyinin həyata keçirdiyi 3-cü müharibə olmuşdur.
| Domaniç müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| Bizans-Osmanlı müharibələri | |||
| Tarix | 1287 | ||
| Yeri | Domaniç, İkizcə | ||
| Səbəbi | Ərtoğrul Qazinin rəhbərliyi altında olan Qayılar XIII əsrin ikinci rübündə Domaniç və Söyüddə məskunlaşmışdılar. Bu vəziyyətdən narahat olan Bizans imperiyasının bu ərazidəki təkfurları Qayıları aradan götürmək və Domaniç ilə Söyüdü geri almaq istəyirdilər. Müharibənin səbəbi isə Qayıların Domaniç yaylasında olduğu bir vaxtda İnəgöl və Qaracahisar təkfurlarının ordularından ibarət olan birləşmiş Bizans ordusunun İnəgöldən hərəkət edərək Domaniç dağını keçməklə Çərşənbə yaylasındakı Qayılara hücum etməsidir. | ||
| Nəticəsi | Qəti türk qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
Bu müharibə Osmanlı imperiyasının qurulması mərhələsində mühüm qırılma nöqtəsidir. Osmanlı imperiyasının yaranmasına yol açan ən mühüm tamamlayıcı mərhələlərdən biri hesab olunur. Osmanlı siyasi təşkilatının inkişafının müxtəlif mərhələləri mövcuddur. Hər bir siyasi hadisə, müharibə və ya ərazi ələ keçirmə Osmanlı imperiyasının dövlət olma müddətini təmin etmişdir. Domaniç və Söyüddən başlayaraq Bursanın alınmasına qədər uzanan yarım əsrdən çox bir müddət ərzində davam etmiş olan məskunlaşma və təşkilatlanma prosesi Osmanlı imperiyasının yaradılış mərhələləridir. Çünki Osmanlı imperiyası 1299-cu ildə birdən-birə yaradılmamışdır. Dövlət, kritik dönüş nöqtələrindən keçərək yavaş-yavaş yaradılmışdır. Məhz dövlətin yaradılması zamanı baş vermiş olan "Domaniç müharibəsi" Osmanlı imperiyasının kritik dönüş nöqtələrindən və mühüm təməl daşlarından biri olmuşdur.
Müharibə
Osmanlılar Qulacahisarı ələ keçirdikdən (1285) sonra səhər saatlarında həmin ərazinin təkfurları bir yerlərə yığışırlar. Onlar Qaracahisar təkfuruna xəbər göndərdilər: “Nəyi gözləyirsən, səni və sənin nəslini əsir götürüb bu vilayəti əlimizdən alırlar. Onlar məhv edirlər. Onlar bir yerdə məskunlaşmış türklər deyildirlər ki, hətta bizim onlarla münasibətlərimiz olsun. Onları indi bu şəhərdən köçürməsək və ya qovmasaq, sonrakı peşmançılıq bizə fayda verməyəcəkdir” dedilər.
Qayıların gündən-günə güclənməsini və xüsusilə də onların Qulacahisarı tutmasını qəbul edə bilməyən İnəgöl təkfuru Aya Nikola, qonşusu Qaracahisar təkfurunu Qayılara qarşı təhrik etməyə davam etmişdir. Bu hadisədən sonra İnəgöl təkfuru ilə Qaracahisar təkfuru ittifaqa girmişdirlər. Qısa bir müddətdən sonra İnəgöl təkfuru Qaracahisar təkfuru ilə birləşərək Qayılara qarşı bərabər hərəkətə keçmişdirlər. İnəgöl təkfuru olan Aya Nikola Qaracahisar təkfuru ilə ittifaq edərək çoxlu sayda əsgər yığmışdırlar. Qaracahisar təkfurunun qardaşı olan Kalanozu bu ordunun komandiri təyin edirlər.
Birləşmiş Bizans ordusu ilə Qayılar İnəgöldən yola düşərək Domaniç İkizcə ərazisində qarşı-qarşıya gəlmişdirlər. Müharibənin axırında birləşmiş Bizans ordusu məğlubiyyətə məruz qalır. Qayılar müharibədə qalib gəlsələr də, bu dəfə də Osman bəyin böyük qardaşı olan Saru Batu Savcı bəy öldürülmüşdür. Düşmən tərəfdən isə Qaracahisar təkfurunun qardaşı və eyni zamanda da ordu komandiri olan Kalanoz/Keloz və bir çoxları öldürülmüş, qalanları isə döyüş meydanından qaçmışdırlar.
Domaniç İkizcə Şəhidliyi
Bir-birinə çox oxşayan iki təpədən adını götürmüş olan İkizcə (Alçay/Akmeşhed) ərazisindəki şam bağında yerləşən Saru Batu Savcı bəyin məzarı xalq arasında "Bəkirin babası" kimi də adlandırılır. Bu ad ona görə verilib ki, “Bəkir” adlı bir şəxs Saru Batu Savcı bəyin məzarı ilə maraqlanmışdır. Saru Batu Savcı bəyin qəbrinə qulluq edən məzardar (Bəkirin babası) Koca Bəkir haqqında arxiv məlumatları isə: arxiv işləri üzrə baş idarədə olan dividend dəftərindəki (ML.VRD.TMT.) 7737/A və 7737/B təsnifat nömrələri və 5-1 xana rəqəmlərində qeyd olunmuşdur.
Uzun bir tarixə malik olan və “Babalar Günü” kimi adlandırılan mərasimlər isə 1999-cu ilə qədər könüllülər tərəfindən təşkil edilmişdir. Yəqin ki, Bəkir adlı bu şəxs də həm türbədəki işlərdə, həm də mərasimlərdə qulluq edən bu insanlardan biri olmuşdur. (Qaraköy və ətraf kəndlərdə hələ də türbə və mərasimlərlə məşğul olan şəxslər vardır.) 1999-cu ildən bu yana muxtar, ağsaqqallar məclisi və qeyri-hökumət təşkilatları (Domaniç K.Kayı Türkmənləri Assosiasiyası və Domaniç K.Ərtoğrul Qazi Assosiasiyası və Şəhid Saru Batu Savcı Bəy Assosiasiyası) bu mərasimlərdəki təşkilati işləri həyata keçirdərək bu mərasimləri daha əhatəli və müntəzəm bir festivala çevirmişdirlər.
Hər il avqust ayının axırıncı bazar günü ənənəvi olaraq Domaniç mahalına məxsus olan Qaraköydə Saru Batu Savcı bəyin anım mərasimləri keçirdilir. 2012-ci ildən etibarən isə Saru Batu Savcı bəyin şəhadətinin 725-ci yubileyimünasibəti ilə tədbirlər keçirilmişdir.
Məşhədin (Şəhidliyin) mühafizə altına alınması və Türbədar Qoca Bəkir
Saru Batu Savcı bəyin məzarının olduğu şam bağının ərazisi meşə qaçaqmalçılarının şüursuz formada kəsməsi nəticəsində çox azalmış, bundan sonra isə 1930-cu ildə Qaraköy Muxtarı Fərfər Xəlil (Özyaşar) və ağsaqqallar şurası bütün kənd camaatının əlini Qurana basdırmıs və şam ağacını kəsməmələri mövzusunda onlara and içdirmişdir. Yerli insanlar bu bağdan ağac kəsməyi bədbəxtlik hesab edir. Lakin Saru Batu Savcı bəyin məzarı üstündə yerləşən hündür şam ağacı 1997-ci ildə meşə qaçaqmalçıları tərəfindən kəsilmişdir.
Domaniçdəki İkizcə döyüşündə şəhid olan Saru Batu Savcı bəyin şəhadətinin dəqiq yeri Baş Nazirliyin Osmanlı Arxivləri Ümumi Müdirliyi və Sənəd Kadastr Baş Müdirliyindəki müfəssəl, icmal və təməl kitablarında qeyd edilmişdir:
- Baş nazirlik Osmanlı Arxivində 808 nömrəli təsnifat nömrəsi ilə qeyd edilmiş olan 1487-ci il tarixli müfəssəl dəftərin 38-ci səhifəsində,
- Baş nazirlik Osmanlı Arxivində 285 nömrəli təsnifat nömrəsi ilə qeyd edilmiş olan 1530-cu il tarixli icmal mühasibatı kitabının 38-ci səhifəsi və 255-ci səhifəsi,
- Torpaq və Kadastr Baş Müdirliyinin Kuyud-u Kadime Arxivində yerləşən 85 nömrəli təsnifat nömrəsi ilə qeyd edilmiş olan 1573-cü il tarixli müfəssəl dəftərin 92-ci səhifəsində,
- Sənəd və Kadastr Baş Müdirliyinin Kuyud-u Kadime Arxivində yerləşən təsnifat nömrəsi 81 olan 1573-cü il tarixli vəqflər dəftərinin 319-323-cü səhifələrində Qaraköy sərhədləri daxilində yerləşən Saru Batu Savcı bəyin şəhid olması ilə bağlı tarixi qeydlər mövcuddur.
Osmanlı arxiv sənədlərinə görə isə Domaniçdə cəmi iki ədəd şəhid məzarlığı mövcuddur: Mərmərlər Məşhədi və Akməşhəd.
- Mərmərlər Məşhədi: Osmanlı dövlətinin yaradılması dövrünün əhəmiyyətli simalarından biri hesab edilən və Ərtoğrul Qazinin nökərlərindən biri olan Qoyun Babanın Bizanslılarla qarşıdurmada öldüyü yer olan Mərmərlər Məşhədi Cənub kəndindən 1 km şimalda olan Qırmızı təpənin ətəklərindədir.(Karye-i Cənub Səid / TK-KKA-75, s.94)
- Akməşhəd: İkizcə müharibəsi zamanı Saru Batu Savcı bəyin öldürüldüyü yerdir. Qaraköy-Çokköy-Küçükköy torpaqlarının kəsişmə nöqtəsidir. Qeyd: Müharibələr zamanı axıdılmış olan qanların xatırladılması baxımından bu məşhədlərdəki yer adları (Alçay-Qızıltəpə) əhəmiyyətlidir.
Kalanozun öldürüldüyü dərə
Bu müharibədə Bizans ordusunun komandanı olmuş olan Kalanozun məzarı, Çokköy ərazisindəki Dolon mövqeyinin Koruklu/Kokulu dərəsi ərazisində yerləşir. İkizcə müharibəsində Bizans ordusunun məğlub olmasından sonra komandir Kalanoz Yaylacık rotasındakı Qaracahisar qalasına qaçarkən Koruklu/Kokulu dərəsində Osmanlı əsgərləri tərəfindən öldürülmüşdür. Rəvayətlərə görə böyük qardaşı Savcı Bəyin intiqamını almaq üçün I Osman "Yeri eşin, itin qarnını deşin"əmri ilə öldürülmüş olan Kalanoz Dolon/Dola ərazisindəki Koruklu dərəsində çuxurda basdırılmışdır. Bu ərazi xalq arasında Kalanozun öldürüldüyü dərə kimi tanınır.
Qeyd: Köhnə Yörük türkmən anlayışında “Koruk” sözü qeyri-adi, diqqəti cəlb edən, pis mənalarında işlədilmişdir. Məşhur inanca görə, Koruklu dərəsində mənfi mənada metafizik/parapsixoloji hadisələr baş verir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Domanic muharibesi ve ya Ikizce doyusu Osmanli beyliyinin heyata kecirdiyi 3 cu muharibe olmusdur Domanic muharibesiBizans Osmanli muharibeleriTarix 1287Yeri Domanic IkizceSebebi Ertogrul Qazinin rehberliyi altinda olan Qayilar XIII esrin ikinci rubunde Domanic ve Soyudde meskunlasmisdilar Bu veziyyetden narahat olan Bizans imperiyasinin bu erazideki tekfurlari Qayilari aradan goturmek ve Domanic ile Soyudu geri almaq isteyirdiler Muharibenin sebebi ise Qayilarin Domanic yaylasinda oldugu bir vaxtda Inegol ve Qaracahisar tekfurlarinin ordularindan ibaret olan birlesmis Bizans ordusunun Inegolden hereket ederek Domanic dagini kecmekle Cersenbe yaylasindaki Qayilara hucum etmesidir Neticesi Qeti turk qelebesiMunaqise terefleriQayi boyu Birlesmis Bizans Ordusu Qaracahisar tekfuru Kalanoz Inegol Tekfuru Ayos Nikolayos Bu muharibe Osmanli imperiyasinin qurulmasi merhelesinde muhum qirilma noqtesidir Osmanli imperiyasinin yaranmasina yol acan en muhum tamamlayici merhelelerden biri hesab olunur Osmanli siyasi teskilatinin inkisafinin muxtelif merheleleri movcuddur Her bir siyasi hadise muharibe ve ya erazi ele kecirme Osmanli imperiyasinin dovlet olma muddetini temin etmisdir Domanic ve Soyudden baslayaraq Bursanin alinmasina qeder uzanan yarim esrden cox bir muddet erzinde davam etmis olan meskunlasma ve teskilatlanma prosesi Osmanli imperiyasinin yaradilis merheleleridir Cunki Osmanli imperiyasi 1299 cu ilde birden bire yaradilmamisdir Dovlet kritik donus noqtelerinden kecerek yavas yavas yaradilmisdir Mehz dovletin yaradilmasi zamani bas vermis olan Domanic muharibesi Osmanli imperiyasinin kritik donus noqtelerinden ve muhum temel daslarindan biri olmusdur MuharibeOsmanlilar Qulacahisari ele kecirdikden 1285 sonra seher saatlarinda hemin erazinin tekfurlari bir yerlere yigisirlar Onlar Qaracahisar tekfuruna xeber gonderdiler Neyi gozleyirsen seni ve senin neslini esir goturub bu vilayeti elimizden alirlar Onlar mehv edirler Onlar bir yerde meskunlasmis turkler deyildirler ki hetta bizim onlarla munasibetlerimiz olsun Onlari indi bu seherden kocurmesek ve ya qovmasaq sonraki pesmanciliq bize fayda vermeyecekdir dediler Qayilarin gunden gune guclenmesini ve xususile de onlarin Qulacahisari tutmasini qebul ede bilmeyen Inegol tekfuru Aya Nikola qonsusu Qaracahisar tekfurunu Qayilara qarsi tehrik etmeye davam etmisdir Bu hadiseden sonra Inegol tekfuru ile Qaracahisar tekfuru ittifaqa girmisdirler Qisa bir muddetden sonra Inegol tekfuru Qaracahisar tekfuru ile birleserek Qayilara qarsi beraber herekete kecmisdirler Inegol tekfuru olan Aya Nikola Qaracahisar tekfuru ile ittifaq ederek coxlu sayda esger yigmisdirlar Qaracahisar tekfurunun qardasi olan Kalanozu bu ordunun komandiri teyin edirler Birlesmis Bizans ordusu ile Qayilar Inegolden yola duserek Domanic Ikizce erazisinde qarsi qarsiya gelmisdirler Muharibenin axirinda birlesmis Bizans ordusu meglubiyyete meruz qalir Qayilar muharibede qalib gelseler de bu defe de Osman beyin boyuk qardasi olan Saru Batu Savci bey oldurulmusdur Dusmen terefden ise Qaracahisar tekfurunun qardasi ve eyni zamanda da ordu komandiri olan Kalanoz Keloz ve bir coxlari oldurulmus qalanlari ise doyus meydanindan qacmisdirlar Domanic Ikizce SehidliyiBir birine cox oxsayan iki tepeden adini goturmus olan Ikizce Alcay Akmeshed erazisindeki sam baginda yerlesen Saru Batu Savci beyin mezari xalq arasinda Bekirin babasi kimi de adlandirilir Bu ad ona gore verilib ki Bekir adli bir sexs Saru Batu Savci beyin mezari ile maraqlanmisdir Saru Batu Savci beyin qebrine qulluq eden mezardar Bekirin babasi Koca Bekir haqqinda arxiv melumatlari ise arxiv isleri uzre bas idarede olan dividend defterindeki ML VRD TMT 7737 A ve 7737 B tesnifat nomreleri ve 5 1 xana reqemlerinde qeyd olunmusdur Uzun bir tarixe malik olan ve Babalar Gunu kimi adlandirilan merasimler ise 1999 cu ile qeder konulluler terefinden teskil edilmisdir Yeqin ki Bekir adli bu sexs de hem turbedeki islerde hem de merasimlerde qulluq eden bu insanlardan biri olmusdur Qarakoy ve etraf kendlerde hele de turbe ve merasimlerle mesgul olan sexsler vardir 1999 cu ilden bu yana muxtar agsaqqallar meclisi ve qeyri hokumet teskilatlari Domanic K Kayi Turkmenleri Assosiasiyasi ve Domanic K Ertogrul Qazi Assosiasiyasi ve Sehid Saru Batu Savci Bey Assosiasiyasi bu merasimlerdeki teskilati isleri heyata kecirderek bu merasimleri daha ehateli ve muntezem bir festivala cevirmisdirler Her il avqust ayinin axirinci bazar gunu enenevi olaraq Domanic mahalina mexsus olan Qarakoyde Saru Batu Savci beyin anim merasimleri kecirdilir 2012 ci ilden etibaren ise Saru Batu Savci beyin sehadetinin 725 ci yubileyimunasibeti ile tedbirler kecirilmisdir Meshedin Sehidliyin muhafize altina alinmasi ve Turbedar Qoca BekirSaru Batu Savci beyin mezarinin oldugu sam baginin erazisi mese qacaqmalcilarinin suursuz formada kesmesi neticesinde cox azalmis bundan sonra ise 1930 cu ilde Qarakoy Muxtari Ferfer Xelil Ozyasar ve agsaqqallar surasi butun kend camaatinin elini Qurana basdirmis ve sam agacini kesmemeleri movzusunda onlara and icdirmisdir Yerli insanlar bu bagdan agac kesmeyi bedbextlik hesab edir Lakin Saru Batu Savci beyin mezari ustunde yerlesen hundur sam agaci 1997 ci ilde mese qacaqmalcilari terefinden kesilmisdir Domanicdeki Ikizce doyusunde sehid olan Saru Batu Savci beyin sehadetinin deqiq yeri Bas Nazirliyin Osmanli Arxivleri Umumi Mudirliyi ve Sened Kadastr Bas Mudirliyindeki mufessel icmal ve temel kitablarinda qeyd edilmisdir Bas nazirlik Osmanli Arxivinde 808 nomreli tesnifat nomresi ile qeyd edilmis olan 1487 ci il tarixli mufessel defterin 38 ci sehifesinde Bas nazirlik Osmanli Arxivinde 285 nomreli tesnifat nomresi ile qeyd edilmis olan 1530 cu il tarixli icmal muhasibati kitabinin 38 ci sehifesi ve 255 ci sehifesi Torpaq ve Kadastr Bas Mudirliyinin Kuyud u Kadime Arxivinde yerlesen 85 nomreli tesnifat nomresi ile qeyd edilmis olan 1573 cu il tarixli mufessel defterin 92 ci sehifesinde Sened ve Kadastr Bas Mudirliyinin Kuyud u Kadime Arxivinde yerlesen tesnifat nomresi 81 olan 1573 cu il tarixli veqfler defterinin 319 323 cu sehifelerinde Qarakoy serhedleri daxilinde yerlesen Saru Batu Savci beyin sehid olmasi ile bagli tarixi qeydler movcuddur Osmanli arxiv senedlerine gore ise Domanicde cemi iki eded sehid mezarligi movcuddur Mermerler Meshedi ve Akmeshed Mermerler Meshedi Osmanli dovletinin yaradilmasi dovrunun ehemiyyetli simalarindan biri hesab edilen ve Ertogrul Qazinin nokerlerinden biri olan Qoyun Babanin Bizanslilarla qarsidurmada olduyu yer olan Mermerler Meshedi Cenub kendinden 1 km simalda olan Qirmizi tepenin eteklerindedir Karye i Cenub Seid TK KKA 75 s 94 Akmeshed Ikizce muharibesi zamani Saru Batu Savci beyin oldurulduyu yerdir Qarakoy Cokkoy Kucukkoy torpaqlarinin kesisme noqtesidir Qeyd Muharibeler zamani axidilmis olan qanlarin xatirladilmasi baximindan bu meshedlerdeki yer adlari Alcay Qiziltepe ehemiyyetlidir Kalanozun oldurulduyu dereBu muharibede Bizans ordusunun komandani olmus olan Kalanozun mezari Cokkoy erazisindeki Dolon movqeyinin Koruklu Kokulu deresi erazisinde yerlesir Ikizce muharibesinde Bizans ordusunun meglub olmasindan sonra komandir Kalanoz Yaylacik rotasindaki Qaracahisar qalasina qacarken Koruklu Kokulu deresinde Osmanli esgerleri terefinden oldurulmusdur Revayetlere gore boyuk qardasi Savci Beyin intiqamini almaq ucun I Osman Yeri esin itin qarnini desin emri ile oldurulmus olan Kalanoz Dolon Dola erazisindeki Koruklu deresinde cuxurda basdirilmisdir Bu erazi xalq arasinda Kalanozun oldurulduyu dere kimi taninir Qeyd Kohne Yoruk turkmen anlayisinda Koruk sozu qeyri adi diqqeti celb eden pis menalarinda isledilmisdir Meshur inanca gore Koruklu deresinde menfi menada metafizik parapsixoloji hadiseler bas verir