Desna çayı ukr Десна şərqi Avropada çay Rusiya və Ukrayna ərazilərindən keçir Dnepr çayının sol qolunu təşkil etməklə ya

Desna çayı (ukr. Десна) — Şərqi Avropada çay. Rusiya və Ukrayna ərazilərindən keçir. Dnepr çayının sol qolunu təşkil etməklə yanaşı həmdə onun ən böyük qoludur. Çayın uzunluğu 1130 km təşkil edir. Novqorod-Sevenski şəhərinə qədər 535 km məsafədə naviqasiya üçün yararlıdır. Daimi naviqasiya isə Jukovka şəhərinə qədərdir. Hövzəsinin sahəsi 88, 9 km²-dir.

Desna
ukr. Десна

Ölkələr	Ukrayna Rusiya

Mənbəyi	Şərqi Avropa

Mənsəbi	Qara dəniz
Uzunluğu	1130 km
Su sərfi	360 m³/s
Su sistemi	Dnepr/Qara dəniz
Su hövzəsi	Qara dəniz
Hövzəsinin sahəsi	88900 km²
mənbəyi mənsəbi Dnepr çayı Rusiya xəritəsində:
^[ru]	04010001012106200001410, 04010000812106200001410 04010001112106200001410, 04010001012106200001410, 04010000812106200001410
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Adının mənası

Adının mənası q.slav. дєснъ — "sağ" deməkdir. Desna Dnepr çayının sol qolunu təşkil edir.

Təsviri

Desna öz başlanğıcını Smolensk yüksəkliklərindən, Qolubev Mox bataqlıqlarından, Yelnayanın yaxınlığından götürür. Rusiyanın Smolensk və Bryan vilayətləri, Ukraynsnın isə Çerniqovskaya, Sumskaya və Kiev vilayətlərinim ərazisindən axır. Çay Dnepr çayına Kiyev yaxınlığında tökülür.

Yuxarı axarlarda bataqlaşmış ərazidən axır və suyu dayaz olur. Aşağı axarlarda isə dərinlik artır. Seym çayının töküldüyü yerdən dərinlik daha da artır. Yazda dərinlik dahada artır. İllik orta su sərfiyyatı 360 m³/san təşkil edir.

Desna çayında minerallaşma həddi: yaz daşqınları zamanı — 271 mq/dz³; yay-payız dövrü — 351 mq/dz³; qış dövrü — 376 mq/dz³.

Qədim dövrlərdən mühüm su yolu hesab edilirdi. Buradan mırkəzi rus çöllərinə rahat getmək mümkün idi.

Smolensk vilayətində çayın üzərində Desnoqorsk su anbarı yerləşir. Smolensk SES isə Desnoqorsk şəhərinin enerji təminatını təmin edir.

Qolları

Sağ: Udel, , , , , Sudost, Boldaçevka, Qabya, Seşa, Stijen.
Sol: , Ostyor, Seym, Doç, Vetma, Prismara, Bolva, Snejet, Navlya, Nerussa, Smolyanka (aşağı və yuxarı).

Desna boyunca yerləşən şəhər və qədəbələr

Smolensk vilayəti: Yelnaya, Desnoqorsk və Ekimoviçi kəndi.
Bryansk vilayəti: Snoqot kəndi, Jukovka, Qistilovka, Selso, Bryansk, Vıqoniçi, Trubçevk, Belaya Beryozka
Çernikovski vilayəti: Novqorod-Severski, Korop, Sosnisa, Makoşino, Kukoviçi kəndi, Maksaki kəndi, Uşnya, Çernikov. Ostyor, Desna.
Sumskaya vilayəti: Piroqovka.
Kiyev vilayəti: Xotyanovka, Pinovo, Bodenki, Vısşaya Dubeçya, Puxovka.

Ədəbiyyat

Маштаков П. Л. Список рек Днепровского бассейна. — СПб., 1913.
Маштаков П. Л. Десна. — Петроград,1918.
Маштаков П. Десна // Известия отделения русского языка и словесности Академии Наук. — Петроград, 1918. — Т. XXII. — Кн. 2.

Mənbə

Экологическая сеть Новгород-Северского полесья 2012-09-16 at the Wayback Machine
Вся Десна на OpenStreetMap
Поход к истоку Десны, фото 2015-02-25 at the Wayback Machine

İstinadlar

Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. I. С. 506.
. 2007-09-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-21.
Горев Л. Н., Пелешенко В. И., Гидрохимия Украины. — К.: Вища школа, 1995. — 307 с. (укр.) ISBN 5-11-004522–4
"Периодизация позднего палеолита Деснянского бассейна". 2015-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-21.

[1] Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. I. С. 506.

[2] . 2007-09-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-21.

[3] Горев Л. Н., Пелешенко В. И., Гидрохимия Украины. — К.: Вища школа, 1995. — 307 с. (укр.) ISBN 5-11-004522–4

[4] "Периодизация позднего палеолита Деснянского бассейна". 2015-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-21.