Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dalyan (çin. 大连市) və ya Dalni — Çin Xalq Respublikasının şimal-şərqində, Lyaonin əyalətində şəhər.
Əhalisi
2011-ci ildə şəhərin əhalisi 5,9 milyon nəfər olmuşdur.
Coğrafiyası
Bu şəhər həm də Lyaodun yarımadasının cənubunda, Sarı dənizdəki Dalyanvan körfəzinin sahilində donmayan portdur.
Nəqliyyat qovşağı Dalyan–Şenyan (Mukden) avto magistralıdır. Beynəlxalq aeroport Çjouşuyszıdadır.
Tarixi
1898-ci il konvensiyasına görə, Dalyan Rusiya İmperiyasının Çindən müvəqqəti icarəyə götürdüyü ərazidə, Tsinniva adlı balıqçı qəsəbəsinin (1860-cı ildən Dalyan adlanırdı) yerində salınmış və Dalni adlandırılmışdı. Eyni zamanda yaxınlığında Port-Artur hərbi-dəniz qalasının əsası qoyulmuşdur. Kommersiya portu kimi tikilmiş, 1901-ci ildən Çin-Şərq dəmir yolunun (ÇŞDY) qolu vasitəsilə Xarbinlə birləşdirilmişdir. 1904–1905-ci illər Rusiya-Yaponiya müharibəsi zamanı, 1904-cü ilin mayında Yaponiya tərəfindən tutulmuş, 1915-ci il Portsmut sülhünə görə Yaponiyanın nəzarətinə keçmiş və İkinci dünya müharibəsi qurtaranadək Dayren adı ilə yaponların onun hakimiyyəti altında qalmışdır. 1945-ci ilin avqustunadək Dalyanda yeni port qurğuları (o cümlədən quru doklar), dəmir yolu, gəmiqayırma, sement, kimya, toxuculuq və s. sənaye müəssisələri inşa edilmişdir. 1930-cu illərdə Dalyan portu buraxılış qabiliyyətinə görə Şanxaydan sonra Çində 2-ci yeri tuturdu.
14 avqust 1945-ci ildə bağlanmış Sovet-Çin müqaviləsinə görə, Çin hökuməti Dalyanı azad port kimi tanıdı. Port qurğuları (körpülər, anbarlar və s.) 30 il müddətinə SSRİ-yə icarəyə verildi. ÇXR yarandıqdansonra 1950-ci ildə əvəzsiz olaraq Çinə qaytarıldı.
Görməli yerləri
Çində ən iri meydanlardan biri olan Honkonqda Çinin suverenliyinin bərpası ilə əlaqədar yaradılmış şəhərin görməli yerlərindəndir.
Şəhərdə çoxsayda parklar var ki, bu da şəhər ərazisinin 40%-indən çoxunu təşkil edir. Əsas parkları Əmək parkı və Sinxay parkıdır.
Şəhərdə təbiətşünaslıq muzeyi (1998), Rəssamlıq qalereyası, zoo park, Quş parkı (1991; 1000-dən artıq quş növü), Xutan peyzaj parkı, akvapark var.
Elm və təhsil
Dalyan iri elm və təhsil mərkəzidir. Şəhərdə 300-dən çox elmi-tədqiqat institutu, 17 universitet və institut, o cümlədən 1949-cu ildə yaradılmış Dalyan Texnologiya Universiteti, Dalyan Yüngül Sənaye Universiteti, Dalyan Xarici Dillər Universiteti (1964), Lyaonin Normal Universiteti (1951), Dalyan Tibb Universiteti, Dalyan Dəniz Universiteti (1909) və sair universitetlər var.
İqtisadiyyat
Şəhərdə hər il Beynəlxalq ticarət-investisiya yarmarkası "Dalyan – İmpeks", Münxen "Oktoberfest"indən sonra dünyada ən böyük Pivə festivalı 1999 ildən, Beynəlxalq moda festivalı, Dalyan beynəlxalq marafonu, sofora bayramı keçirilir.
XX əsrin sonlarından şəhərin iqtisadiyyatında xidmət sferası sürətlə inkişaf edir.
1984-cü ildən Dalyan Çinin açıq dənizyanı şəhərləri sırasına daxildir. Texniki-iqtisadi inkişaf zonası da daxil olmaqla, şəhərin xüsusi iqtisadi rayonlarında 1600-dən çox müəssisə yaradılmışdır. Bunun üçün 2003-cü ilin məlumatlarına görə 30-dan çox ölkədən təqribən 2 milyard dollar investisiya cəlb edilmişdir. İqtisadiyyatda elektronika və informatika, biotexnologiyalar, ən yeni materialların işlənib hazırlanması, elektrik enerjisinə qənaət, resurslardan kompleks istifadə və s. üstün sahələrdir.
Bu şəhərdə 10-dan çox xarici bankın, o cümlədən, Tokio Bankı, Yaponiya Sənaye Bankı, Honkonq Bankı, Koreya Mübadilə Bankı və digərlərinin nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərir.
Dalyan Çinin ən iri sənaye və xarici ticarət mərkəzlərindən biridir. 3 mindən çox sənaye müəssisəsi fəaliyyət göstərir; şəhərin ixrac məhsullarının dəyəri təqribən 7 milyard dollardır ki, bu da Lyaonin əyaləti ixracının təqribən 50%-ini təşkil edir.
İri yükdaşıyan gəmilər (o cümlədən su basımı 300 min ton olan neft tankerləri – Çində ən böyük olan "Sinçuan" şirkəti tərəfindən istehsal edilir. Vaqonqayırma zavodu, qara metallurgiya, neft-kimya, kimya, elektron, əczaçılıq, yeyinti (o cümlədən balıq məhsulları və meyvə emalı), toxuculuq, kağız, ağac emalı sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir; tikinti materialları istehsal edilir. Balıqçılıq; dəniz kələmi və qonur yosun süni yetişdirilir. Dalyan yaxınlığında 500-dən çox müxtəlif faydalı qazıntı, o cümlədən almaz (ölkənin ümumi ehtiyatının təqribən 54%-i), əhəngdaşı, asbest, maqnezit, talk və s. yataqları yerləşir.
İdman
1994–2005-ci illərdə 8 dəfə Çin çempionu; 1998-ci ildə Asiya çempionlar liqasının finalçısı olan "Dalyan Şide" futbol klubu təqribən 60 min yerlik "Xalq stadionu"nda çıxış edir.
Turizm
Ümumçin əhəmiyyətli turizmin inkişaf zonalarından biri Dalyanda yaradılmışdır.
İstinadlar
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 270. ISBN .
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 271. ISBN .
Xarici keçidlər
![image]()
VikiSəyahətdə Dalian haqqında səyahət məlumatları var.- Dalian Government website 2011-08-14 at the Wayback Machine
- Dalian Government website 2014-09-20 at the Wayback Machine (çin.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dalyan cin 大连市 ve ya Dalni Cin Xalq Respublikasinin simal serqinde Lyaonin eyaletinde seher Dalyan goruntuleriEhalisi2011 ci ilde seherin ehalisi 5 9 milyon nefer olmusdur CografiyasiBu seher hem de Lyaodun yarimadasinin cenubunda Sari denizdeki Dalyanvan korfezinin sahilinde donmayan portdur Neqliyyat qovsagi Dalyan Senyan Mukden avto magistralidir Beynelxalq aeroport Cjousuyszidadir Tarixi1898 ci il konvensiyasina gore Dalyan Rusiya Imperiyasinin Cinden muveqqeti icareye goturduyu erazide Tsinniva adli baliqci qesebesinin 1860 ci ilden Dalyan adlanirdi yerinde salinmis ve Dalni adlandirilmisdi Eyni zamanda yaxinliginda Port Artur herbi deniz qalasinin esasi qoyulmusdur Kommersiya portu kimi tikilmis 1901 ci ilden Cin Serq demir yolunun CSDY qolu vasitesile Xarbinle birlesdirilmisdir 1904 1905 ci iller Rusiya Yaponiya muharibesi zamani 1904 cu ilin mayinda Yaponiya terefinden tutulmus 1915 ci il Portsmut sulhune gore Yaponiyanin nezaretine kecmis ve Ikinci dunya muharibesi qurtaranadek Dayren adi ile yaponlarin onun hakimiyyeti altinda qalmisdir 1945 ci ilin avqustunadek Dalyanda yeni port qurgulari o cumleden quru doklar demir yolu gemiqayirma sement kimya toxuculuq ve s senaye muessiseleri insa edilmisdir 1930 cu illerde Dalyan portu buraxilis qabiliyyetine gore Sanxaydan sonra Cinde 2 ci yeri tuturdu 14 avqust 1945 ci ilde baglanmis Sovet Cin muqavilesine gore Cin hokumeti Dalyani azad port kimi tanidi Port qurgulari korpuler anbarlar ve s 30 il muddetine SSRI ye icareye verildi CXR yarandiqdansonra 1950 ci ilde evezsiz olaraq Cine qaytarildi Gormeli yerleriCinde en iri meydanlardan biri olan Honkonqda Cinin suverenliyinin berpasi ile elaqedar yaradilmis seherin gormeli yerlerindendir Seherde coxsayda parklar var ki bu da seher erazisinin 40 inden coxunu teskil edir Esas parklari Emek parki ve Sinxay parkidir Seherde tebietsunasliq muzeyi 1998 Ressamliq qalereyasi zoo park Qus parki 1991 1000 den artiq qus novu Xutan peyzaj parki akvapark var Elm ve tehsilDalyan Texnologiya Universiteti Dalyan iri elm ve tehsil merkezidir Seherde 300 den cox elmi tedqiqat institutu 17 universitet ve institut o cumleden 1949 cu ilde yaradilmis Dalyan Texnologiya Universiteti Dalyan Yungul Senaye Universiteti Dalyan Xarici Diller Universiteti 1964 Lyaonin Normal Universiteti 1951 Dalyan Tibb Universiteti Dalyan Deniz Universiteti 1909 ve sair universitetler var IqtisadiyyatSeherde her il Beynelxalq ticaret investisiya yarmarkasi Dalyan Impeks Munxen Oktoberfest inden sonra dunyada en boyuk Pive festivali 1999 ilden Beynelxalq moda festivali Dalyan beynelxalq marafonu sofora bayrami kecirilir XX esrin sonlarindan seherin iqtisadiyyatinda xidmet sferasi suretle inkisaf edir 1984 cu ilden Dalyan Cinin aciq denizyani seherleri sirasina daxildir Texniki iqtisadi inkisaf zonasi da daxil olmaqla seherin xususi iqtisadi rayonlarinda 1600 den cox muessise yaradilmisdir Bunun ucun 2003 cu ilin melumatlarina gore 30 dan cox olkeden teqriben 2 milyard dollar investisiya celb edilmisdir Iqtisadiyyatda elektronika ve informatika biotexnologiyalar en yeni materiallarin islenib hazirlanmasi elektrik enerjisine qenaet resurslardan kompleks istifade ve s ustun sahelerdir Bu seherde 10 dan cox xarici bankin o cumleden Tokio Banki Yaponiya Senaye Banki Honkonq Banki Koreya Mubadile Banki ve digerlerinin numayendelikleri fealiyyet gosterir Dalyan Cinin en iri senaye ve xarici ticaret merkezlerinden biridir 3 minden cox senaye muessisesi fealiyyet gosterir seherin ixrac mehsullarinin deyeri teqriben 7 milyard dollardir ki bu da Lyaonin eyaleti ixracinin teqriben 50 ini teskil edir Iri yukdasiyan gemiler o cumleden su basimi 300 min ton olan neft tankerleri Cinde en boyuk olan Sincuan sirketi terefinden istehsal edilir Vaqonqayirma zavodu qara metallurgiya neft kimya kimya elektron eczaciliq yeyinti o cumleden baliq mehsullari ve meyve emali toxuculuq kagiz agac emali senayesi muessiseleri fealiyyet gosterir tikinti materiallari istehsal edilir Baliqciliq deniz kelemi ve qonur yosun suni yetisdirilir Dalyan yaxinliginda 500 den cox muxtelif faydali qazinti o cumleden almaz olkenin umumi ehtiyatinin teqriben 54 i ehengdasi asbest maqnezit talk ve s yataqlari yerlesir Idman1994 2005 ci illerde 8 defe Cin cempionu 1998 ci ilde Asiya cempionlar liqasinin finalcisi olan Dalyan Side futbol klubu teqriben 60 min yerlik Xalq stadionu nda cixis edir TurizmUmumcin ehemiyyetli turizmin inkisaf zonalarindan biri Dalyanda yaradilmisdir IstinadlarAzerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 6 ci cild Cin Derk 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2015 seh 270 ISBN 978 9952 441 11 6 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 6 ci cild Cin Derk 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2015 seh 271 ISBN 978 9952 441 11 6 Xarici kecidlerVikianbarda Dalyan ile elaqeli mediafayllar var VikiSeyahetde Dalian haqqinda seyahet melumatlari var Dalian Government website 2011 08 14 at the Wayback Machine Dalian Government website 2014 09 20 at the Wayback Machine cin