Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Cəngəmiran — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
| Cəngəmiran | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Lerik rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 1.105 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 1419 (2009) nəfər |
| | |
Əhalisi
Əhalisi 1419 nəfərdir.
Toponimiyası
Cəngəmiran kəndi dağlıq ərazidədir. Yerli əhali tərəfindən Canqamiyon adlandırılır ("canq"-vuruş, döyüş, "miyon"-meydan komponentlərinin birləşməsi kimi "döyüş meydanı" mənasında izah edilir).
Tarixi
Bu məqalənin şübhə doğurur. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Lerik rayonunun Lerik şəhərindən 1 km aralıda yerləşən kənd dağlıq ərazidədir. Cəngəmiran kəndi Talış mahalının ən qədim kəndlərindən biridir. Cəngəmiran kəndinin adı tarixi mənbələrdə XII əsrdən bu yana cəkilir. Orta əsrlərdə buradan şərq ölkələrinə karvan yolu olmuşdur. Bəzi tarixçilərin yanlış olan və təsdiqini tapmayan fikirlərinə görə Cəngəmiran kəndinin (talış dilindən tərcümədə Canqəmiyon-döyüş meydanı, döyüş meydanının mərkəzi) adı Əmir Teymurun qoşunu ilə gedən müharibələrə görə verilmişdir.
Digər tarixçilərin fikrincə isə bu kəndə Canqəmiyon adı məhz Babəkin ərəb işğalçılarına qarşı Talış dağlarında apardığı döyüşlərdən birinin məhz bu kəndin ərazisində baş verdiyinə göre verilmişdir.
Mənim fikrimcə isə ikinci variant daha ağlabatandır, çünki tarixdən də bizə məlumdur ki, Teymurlanq HEC VAXT Talışda müharibə etməyib, əksinə, Talışa dostluqla gəlib və Talışı öz dövlətinin tərkibinə qatmaq üçün müqavilə bağlayıb. Teymurlanqın Talışa gəlməsi həmişə xoş qarşılanıb, bunu fransız tarixçisi Marsel Brionin Əmir Teymur haqqında yazdığı tarixi əsərindən də görmək olar.
Amma əksər mənbələrdə Babəkin məhz Talış dağlarında ərəblərə qarşı apardığı AZADLIQ mübarizəsi qeyd edilir və bəzi rəvayətlərə əsasən Babəkin məhz Canqəmiyonda ərəb qoşunu ilə döyüşməsi deyilir.
Deməli bu kəndə Cəngəmiran (Canqəmiyon) adı məhz Babəkin dövründə, yəni IX əsrdə gedən döyüşə görə verilmişdir. XVIII əsrdə, Talış xanlığının dövründə buradan Rusiya ilə əlaqə saxlanılırdı. Dırığ hakimlərinin igamətgahıda məhz bu kənddə idi.
Cəngəmiran kəndi çox səfalı və mənzərəli yerdir. Kənddən qırağda yerləşən qəbristanlığ sübut edir ki, bu kəndin tarixi çox qədimdir. Tarixi mənbələrdən bizə aydın olur ki, cəngəmiranlılar döyüşkən tayfa olmuş, hərb sənətinə yiyələnib, onu yaxşı mənimsəmişlər. Bu barədə istənilən qədər tarixi faktlar var.
Xəlifə Zəkəriyyə
Cəngəmiran kəndinin 1 kilometrliyində yerləşən, maddi mədəniyyət nümunələri ilə zəngin Xəlifə Zəkəriyyə qəbristanlığının tarixi son tunc-erkən dəmir dövrünə aid qəbirlər mövcuddur. Azərbaycan tarixinin araşdırılmasında əsaslı dəlillər verən abidələr sırasında qədim heykəllər xüsusi yer tutur. Bu ərazidəki qoç fiqurlu və insan başına bənzər heykəllərin əksəriyyətinin son tunc – erkən dəmir dövrünə aid olduğu bildirilsə də aralarında qızılbaşların da qəbirlərinin olduğu deyilir. Burda hətta ikikameralı qəbirlərdə var ki, onlarla bağlı da tədqiqat lazımınca və davamlı şəkildə aparılmayıb, buna görədə hələlik abidə haqqında tam və qaneedici nəticə əldə edilməyib. Qəbiristanlıqda vaxtı ilə ondan artıq bu tip heykəllər olsa da, uzun illər sovet dövründən baxımsız qalmış, onlardan yalnız bir neçəsi bu günümüzə qədər qorunub saxlanılmışdır. 2011-ci ildən Nazirlər Kabinetinin xüsusi qərarı ilə Cəngəmiran kəndindəki bu abidələr xüsusi mühafizə altına alınıb və hazırda qorunmaqdadır.
Qarabağ şəhidləri
Zəngin tarixi keçmişi, gözəl adət ənələri, rəngarəngliyi ilə həmişə seçilən Lerik Cəngəmiran kəndi zamanın ən amansız sınaqlarından belə uzu ağ, alnıaçıq çıxmışdır. Bu torpaq tariximizin qəhrəmanlıq səlnaməsini yaradan cəsur oğullarımız sırasında bu kəndin övladları az olmamışdır. Bu gün 7 nəfər Qarabağ şəhidinin uyuduğu Xəlifə Zəkəriyyə qəbiristanlığı ağrımız, nisgilimiz olsa da həm də qurur mənbəyimizdir.
1. Həmidov Həmid İsaq oğlu
2. Məmmədov Bakir İxtiyar oğlu
3. Rufullayev Elmas İbrahim oğlu
4. Qafarov Fuad Xansuvar oğlu
5. Mədətov İsfəndiyar Macir oğlu
6. Nəzərov Qədir Xudabağış oğlu
7. Rəhimov Qorxmaz Gülhəsən oğlu
İqlimi
İqlimi- mülayim-soyuq quru. Buranın yayı quru, nisbətən sərin olub, qışı mülayim-soyuq, payızı və yazı yağmurludur. Yağmurun müəyyən miqdarı payızın ortalarında və qışda qar şəklində düşür. Qar örtüyünün qalınlığı 70-80 santimetrə çatır. Payızda burada küləklər tez-tez əsir. Bu küləklər bəzən ziyansız ötüşmür. Yanvarda orta aylıq temperatur 0 dərəcədən aşağı, iyulda isə təqribən 25 dərəcədən yuxarı qalxmır. Burada iqlimin quru olmasının əsas səbəbi ərazinin dağlarla əhatə olunması və cənub-qərbdən isti havanın axıb gəlməsidir. Gerontoloq alimlərin fikrincə, Lerikdə insanların uzun ömür sürməsinin əsas səbəbi ecazkar təbiəti ilə bağlıdır.[]
Fotoqalereya
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının inzibati - erazi bölgüsü. Məlumat toplusu. Bakı - 2013. 488 səh.
- Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010.
- ”Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti”. İki cilddə. I cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007, səh.173
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Cengemiran Azerbaycan Respublikasinin Lerik rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Cengemiran38 45 35 sm e 48 26 21 s u Olke AzerbaycanRayon Lerik rayonuTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 1 105 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 1419 2009 neferXeriteni goster gizle CengemiranEhalisiEhalisi 1419 neferdir ToponimiyasiCengemiran kendi dagliq erazidedir Yerli ehali terefinden Canqamiyon adlandirilir canq vurus doyus miyon meydan komponentlerinin birlesmesi kimi doyus meydani menasinda izah edilir TarixiBu meqalenin neytralligi subhe dogurur Meqalede teref tutma ve ya pislemek meqsedi dasiyan ve dogrulugu subut edilmeyen fikirlerin oldugu iddia edilir Xahis olunur bu mesele ile elaqedar istirak edesiniz Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Lerik rayonunun Lerik seherinden 1 km aralida yerlesen kend dagliq erazidedir Cengemiran kendi Talis mahalinin en qedim kendlerinden biridir Cengemiran kendinin adi tarixi menbelerde XII esrden bu yana cekilir Orta esrlerde buradan serq olkelerine karvan yolu olmusdur Bezi tarixcilerin yanlis olan ve tesdiqini tapmayan fikirlerine gore Cengemiran kendinin talis dilinden tercumede Canqemiyon doyus meydani doyus meydaninin merkezi adi Emir Teymurun qosunu ile geden muharibelere gore verilmisdir Diger tarixcilerin fikrince ise bu kende Canqemiyon adi mehz Babekin ereb isgalcilarina qarsi Talis daglarinda apardigi doyuslerden birinin mehz bu kendin erazisinde bas verdiyine gore verilmisdir Menim fikrimce ise ikinci variant daha aglabatandir cunki tarixden de bize melumdur ki Teymurlanq HEC VAXT Talisda muharibe etmeyib eksine Talisa dostluqla gelib ve Talisi oz dovletinin terkibine qatmaq ucun muqavile baglayib Teymurlanqin Talisa gelmesi hemise xos qarsilanib bunu fransiz tarixcisi Marsel Brionin Emir Teymur haqqinda yazdigi tarixi eserinden de gormek olar Amma ekser menbelerde Babekin mehz Talis daglarinda ereblere qarsi apardigi AZADLIQ mubarizesi qeyd edilir ve bezi revayetlere esasen Babekin mehz Canqemiyonda ereb qosunu ile doyusmesi deyilir Demeli bu kende Cengemiran Canqemiyon adi mehz Babekin dovrunde yeni IX esrde geden doyuse gore verilmisdir XVIII esrde Talis xanliginin dovrunde buradan Rusiya ile elaqe saxlanilirdi Dirig hakimlerinin igametgahida mehz bu kendde idi Cengemiran kendi cox sefali ve menzereli yerdir Kendden qiragda yerlesen qebristanlig subut edir ki bu kendin tarixi cox qedimdir Tarixi menbelerden bize aydin olur ki cengemiranlilar doyusken tayfa olmus herb senetine yiyelenib onu yaxsi menimsemisler Bu barede istenilen qeder tarixi faktlar var Xelife Zekeriyye Cengemiran kendinin 1 kilometrliyinde yerlesen maddi medeniyyet numuneleri ile zengin Xelife Zekeriyye qebristanliginin tarixi son tunc erken demir dovrune aid qebirler movcuddur Azerbaycan tarixinin arasdirilmasinda esasli deliller veren abideler sirasinda qedim heykeller xususi yer tutur Bu erazideki qoc fiqurlu ve insan basina benzer heykellerin ekseriyyetinin son tunc erken demir dovrune aid oldugu bildirilse de aralarinda qizilbaslarin da qebirlerinin oldugu deyilir Burda hetta ikikamerali qebirlerde var ki onlarla bagli da tedqiqat laziminca ve davamli sekilde aparilmayib buna gorede helelik abide haqqinda tam ve qaneedici netice elde edilmeyib Qebiristanliqda vaxti ile ondan artiq bu tip heykeller olsa da uzun iller sovet dovrunden baximsiz qalmis onlardan yalniz bir necesi bu gunumuze qeder qorunub saxlanilmisdir 2011 ci ilden Nazirler Kabinetinin xususi qerari ile Cengemiran kendindeki bu abideler xususi muhafize altina alinib ve hazirda qorunmaqdadir Qarabag sehidleriZengin tarixi kecmisi gozel adet eneleri rengarengliyi ile hemise secilen Lerik Cengemiran kendi zamanin en amansiz sinaqlarindan bele uzu ag alniaciq cixmisdir Bu torpaq tariximizin qehremanliq selnamesini yaradan cesur ogullarimiz sirasinda bu kendin ovladlari az olmamisdir Bu gun 7 nefer Qarabag sehidinin uyudugu Xelife Zekeriyye qebiristanligi agrimiz nisgilimiz olsa da hem de qurur menbeyimizdir 1 Hemidov Hemid Isaq oglu 2 Memmedov Bakir Ixtiyar oglu 3 Rufullayev Elmas Ibrahim oglu 4 Qafarov Fuad Xansuvar oglu 5 Medetov Isfendiyar Macir oglu 6 Nezerov Qedir Xudabagis oglu 7 Rehimov Qorxmaz Gulhesen oglu 8 Mikail IbadovIqlimiIqlimi mulayim soyuq quru Buranin yayi quru nisbeten serin olub qisi mulayim soyuq payizi ve yazi yagmurludur Yagmurun mueyyen miqdari payizin ortalarinda ve qisda qar seklinde dusur Qar ortuyunun qalinligi 70 80 santimetre catir Payizda burada kulekler tez tez esir Bu kulekler bezen ziyansiz otusmur Yanvarda orta ayliq temperatur 0 dereceden asagi iyulda ise teqriben 25 dereceden yuxari qalxmir Burada iqlimin quru olmasinin esas sebebi erazinin daglarla ehate olunmasi ve cenub qerbden isti havanin axib gelmesidir Gerontoloq alimlerin fikrince Lerikde insanlarin uzun omur surmesinin esas sebebi ecazkar tebieti ile baglidir menbe gosterin FotoqalereyaIstinadlarAzerbaycan Respublikasinin inzibati erazi bolgusu Melumat toplusu Baki 2013 488 seh Azerbaycan Respublikasi ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 cu il I cild Baki 2010 Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti Iki cildde I cild Baki Serq Qerb 2007 seh 173