Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Canəhməd (?-3 iyul 1969), Günəşli (3 iyul 1969 – 19 aprel 1991), Kutakan (19 aprel 1991-indi) — Göyçə mahalının Basarkeçər rayonunda kənd.
| Canəhməd | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Region | Geğarkunik mərzi |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 2.150 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| | |
Tarixi
Canəhməd İrəvan quberniyasının Novobayazid qəzasında kənd olub. Canəhməd kəndi XVI əsrin (1510–1515) əvvəllərində yaranmışdır. Kəndin adı yarandığı ilk gündən, 1988-ci ilə qədər üç dəfə dəyişdirilmişdir. Kəndin ilk adı 1780–1785-ci illərə qədər Sultanəli qışlağı olmuşdur. Kəndin ikinci adı 1969-cu ilin 3 iyuluna qədər Canəhməd olmuşdur. Kəndin üçüncü adı 1988-ci ilin dekabrına qədər Günəşli olub. Kəndin indiki ərazisi qışlaq olmuşdur. Azərbaycanın müxtəlif rayonlarından həmin qışlağa gələrlərmiş. Həmin adamlardan biri də çox varlı və dövlət sahibi olan Sultanəli kişi olmuşdur. Kəndin keçmiş və birinci adı olan Sultanəli qışlağı da oradan yaranmışdır. Kəndin ikinci adı bu yaylaqda yaşayan və bir qızla sevişən Əhməd adlı oğlanın adı ilə bağlıdır. Bu hadisədən xəbər tutan qızın qardaşları Əhmədi öldürürlər. Yaralı halda can verən Əhmədi görən sevgilisi, "can Əhməd ölmə" — deyərək ah nalə ilə onun üstünə yıxılıb ağlayır. Canəhməd sözü də oradan yaranmışdır. Erməni daşnaqlarının apardıqları antitürk siyasətinin təsiri nəticəsində Canəhmədin, eləcə də bütün Basarkeçər rayonunun bir neçə kəndləri istisna olmaqla rayon mərkəzinin və bütün kəndlərin adları dəyişdirildi. Ermənistan SSR AS RH-nin 3 iyul 1969-cu il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Günəşli, Ermənistan prezidentinin 19 aprel 1991-ci il fərmanı ilə yenidən adı dəyişdirilib Kutakan adlandırılmışdır. 1728-ci ilə aid mənbədə İrəvan əyalətinin Aralıq nahiyəsində qışlaq kimi qeyd olunmuşdur. Kənd rayon mərkəzi Basarkeçərdən 14 km. şimal-şərqdə, Ağ yoxuş aşırımının ətəyində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Erməni mənbələrində Canəhməd kəndi kimi öz əksini tapmışdır.
Elm və din
1930–1932-ci illərdə kənddə dövlət tərəfindən məktəb açılmışdır. 1930–1932-ci illərdən 1955-ci ilə qədər ibtidai (I–IV), 1955-ci ildən 1970–1971-ci illərə qədər natamam orta (VIII), 1970–1971-ci illərdən 1988-ci illərə qədər ortq məktəb (X) olmuşdur. Məktəbin inzibati binası olmadığı üçün dərslər kəndin müxtəlif yerlərində keçirilərdi.
Coğrafiyası və iqlimi
Günəşli kəndi üçün soyuq iqllim şəraiti keçərli olub, ilin yarısı qarlı keçir. Kənd çox münbit torpaq resurslarına, bol içməli su ehtiyatlarına, gözəl və zəngin təbiətə malikdir. Kəndin dağları təbii minerralarla zəngindir. Civə və dəmir ehtiyatları Sovet dövründə aşkarlanmışdır.
Ərazisi
Kəndin 3500 hektardan çox torpağı olmuşdur. Onlardan 1800 hektarı əkənək, 1200 hektarı biçənək, qalan 500 hektarı isə otaraq sahəsi olmuşdur.
Kəndin ərazisində Türk toponimlərindən ibarət müqəddəs ad yerləri vardır: Qıvla bulağı, Çənli bulaq, Lilparlı bulaq, Xoruz bulağı, Nənoy bulağı, Babış əkən sərnə, Qurban əkən sərnə, Məmmədalı kişinin komları və İsgəndər kişinin komlarını göstərmək olar.
Əhalisi
Kənddə 1873-cü ildə 245 nəfər, 1886-cı ildə 348 nəfər, 1897-ci ildə 442 nəfər, 1908-ci ildə 422 nəfər, 1914-cü ildə 523 nəfər, 1916-cı ildə 475 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1919-cu ildə azərbaycanlılar qırğınlarla ermənilər tərəfindən qovulmuşlar. 1920-ci ildə indiki Ermənistanda sovet hakmiyyəti qurulandan sonra azərbaycanlılardan sağ qalanları yaranan sakitlikdən istifadə edərək öz kəndlərinə qayıda bilmişlər. 1922-ci ildə burada 194 nəfər, 1926-cı ildə 335 nəfər, 1931-ci ildə 383 nəfər, 1939-cu ildə 339 nəfər, 1959-cu ildə 337 nəfər, 1979-cu ildə 589 nəfər, 1987-ci ildə 1500 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. Kənd əhalisi 1988-ci ildə noyabr ayının axırlarında kəndi tərk etmək məcburiyyətində qalmışdır. Bundan öncə kəndin ağsaqalları Azərbaycan SSR-dən yardım almaq və öz gücləri hesabına kəndi ermənilərdən qorumaq üçün Azərbaycan SSR-nin o vaxtkı anti-milli hökumətindən rəsmi yardım istəmiş, bu məqsədlə bir qrup ağsaqqal Bakı şəhərində Azərbaycan SSR-nin o vaxtkı hökumət nümayəndələri ilə görüşmüşlər, lakin heç bir yardım və ya mənəvi dəstək verilməmişdir.
Kəndin tayfaları
- 1. Qədimalılar — (Cənubi Azərbaycanın Sulduz vilayətindən Qazax mahalına oradan isə Göyçə mahalına gəliblər)
- 2. Əkbərlilər — (Qazax mahalından gələnlər)
- 3. Hovalılar — (Daşkəsən rayonundan gələnlər)
- 4. Kərbəlayı Qulular — (Qazax mahalından gələnlər)
- 5. Yekə Həsənlilər — (Qazax mahalından gələnlər)
- 6. Novruzlular — (Qazax mahalından gələnlər)
- 7. Cabbarlılar — (Qazax mahalından gələnlər)
- 8. Çəkməlilər — (Sadanaxaç və yaxud Hacı-Qərib kəndindən gələnlər)
- 9. Ağalıqlar — (Qazax mahalından gələnlər)
Görkəmli şəxsiyyətləri
Qaçqınlıq
1905–1907-ci illərdəki I qaçqınlıq dövründə kənd əhalisi zorla çıxarılaraq Şəmkir, Goranboy, Daşkəsən və başqa yerlərdə məskunlaşmışlar. Kənd əhalisi 1907-ci ilin yazında doğma kəndinə qayıdıb. Az bir hissəsi isə məskunlaşdıqları rayonlarda qalmışlar. Kəndin təxminən 30–40 evi, 100–130 nəfərə yaxın əhalisi olmuşdur. 1918–1920-ci illərdəki II qaçqınlıq zamanı kənd əhalisi doğma yurdlarından çıxarılmış, Daşkəsən, Samux, Goranboy və başqa yerlərdə məskunlaşmışlar. Kəndin oğullarının səyi nəticəsində əhalinin çox hissəsi 1921-ci ilin yazında doğma kəndinə qayıtmış, az bir hissəsi isə qayıtmamışdır. Kəndin təxminən 60–70 evi, 180–220 nəfərə yaxın əhalisi olmuşdur. 1948–1953-cü illərdəki III qaçqınlıq dövründə kənd əhalisinin 40 evi, 250–300 nəfərə yaxın əhalisi Gəncə, Xanlar, Samux, Goranboy, Tovuz və başqa yerlərdə məskunlaşmışlar. Həmin 40 ailənin yarı hissəsi 1956–1957-ci illərə qədər yenidən doğma kəndlərinə qayıtmışlar. Kəndin 80 evi, 400–450 nəfərə yaxın əhalisi olmuşdur. 1988–1991-ci illərdəki IV qaçqınlıq zamanı Canəhməd kəndinin əhalisi doğma yurdlarından didərgin düşmüşdür. Kənd əhalisi Bakı, Gəncə, Şəmkir, Daşkəsən və başqa yerlərdə məskunlaşaraq bu gün də həmin yerlərdə yaşayırlar. Kəndin 130 evi, 800 nəfərə yaxın əhalisi olmuşdur.
İqtisadiyyatı
Heyvandalıq və əkinçilik kəndin əsas iqtisadi fəaliyyətini təşkil etmişdir. Hər iki sahə üzrə kənd yüksək məhsuldarlığı ilə məşhur olmuşdur. Dağlıq Qarabağdakı erməni kəndlərinin tam əksinə, 1988-ci ilin sonlarına qədər kənddə asfalt yol mövcud olmamış, Ermənistan SSR kəndi qazlaşdırmamışdır. Əhalinin Azərbaycana köçünü stimullaşdırmaq və həyat səviyyəsinin yüksəltməməklə kəndi tərk etmələrini təmin etmək Ermənilərn Sövet dövründədə həyata keçirdikləri sistemli siyasət olmuşdur. Kənddə kasıb ailə təsərrüfatı olmamışdır.
İstinadlar
- Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Canehmed 3 iyul 1969 Gunesli 3 iyul 1969 19 aprel 1991 Kutakan 19 aprel 1991 indi Goyce mahalinin Basarkecer rayonunda kend Canehmed40 16 04 sm e 45 50 21 s u Olke ErmenistanRegion Gegarkunik merziTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 2 150 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 288 nef 2011 Resmi dili ermeni diliXeriteni goster gizle Canehmed CanehmedTarixiCanehmed Irevan quberniyasinin Novobayazid qezasinda kend olub Canehmed kendi XVI esrin 1510 1515 evvellerinde yaranmisdir Kendin adi yarandigi ilk gunden 1988 ci ile qeder uc defe deyisdirilmisdir Kendin ilk adi 1780 1785 ci illere qeder Sultaneli qislagi olmusdur Kendin ikinci adi 1969 cu ilin 3 iyuluna qeder Canehmed olmusdur Kendin ucuncu adi 1988 ci ilin dekabrina qeder Gunesli olub Kendin indiki erazisi qislaq olmusdur Azerbaycanin muxtelif rayonlarindan hemin qislaga gelerlermis Hemin adamlardan biri de cox varli ve dovlet sahibi olan Sultaneli kisi olmusdur Kendin kecmis ve birinci adi olan Sultaneli qislagi da oradan yaranmisdir Kendin ikinci adi bu yaylaqda yasayan ve bir qizla sevisen Ehmed adli oglanin adi ile baglidir Bu hadiseden xeber tutan qizin qardaslari Ehmedi oldururler Yarali halda can veren Ehmedi goren sevgilisi can Ehmed olme deyerek ah nale ile onun ustune yixilib aglayir Canehmed sozu de oradan yaranmisdir Ermeni dasnaqlarinin apardiqlari antiturk siyasetinin tesiri neticesinde Canehmedin elece de butun Basarkecer rayonunun bir nece kendleri istisna olmaqla rayon merkezinin ve butun kendlerin adlari deyisdirildi Ermenistan SSR AS RH nin 3 iyul 1969 cu il fermani ile kendin adi deyisdirilib Gunesli Ermenistan prezidentinin 19 aprel 1991 ci il fermani ile yeniden adi deyisdirilib Kutakan adlandirilmisdir 1728 ci ile aid menbede Irevan eyaletinin Araliq nahiyesinde qislaq kimi qeyd olunmusdur Kend rayon merkezi Basarkecerden 14 km simal serqde Ag yoxus asiriminin eteyinde yerlesir Qafqazin 5 verstlik xeritesinde qeyd edilmisdir Ermeni menbelerinde Canehmed kendi kimi oz eksini tapmisdir Elm ve din1930 1932 ci illerde kendde dovlet terefinden mekteb acilmisdir 1930 1932 ci illerden 1955 ci ile qeder ibtidai I IV 1955 ci ilden 1970 1971 ci illere qeder natamam orta VIII 1970 1971 ci illerden 1988 ci illere qeder ortq mekteb X olmusdur Mektebin inzibati binasi olmadigi ucun dersler kendin muxtelif yerlerinde kecirilerdi Cografiyasi ve iqlimiGunesli kendi ucun soyuq iqllim seraiti kecerli olub ilin yarisi qarli kecir Kend cox munbit torpaq resurslarina bol icmeli su ehtiyatlarina gozel ve zengin tebiete malikdir Kendin daglari tebii minerralarla zengindir Cive ve demir ehtiyatlari Sovet dovrunde askarlanmisdir ErazisiKendin 3500 hektardan cox torpagi olmusdur Onlardan 1800 hektari ekenek 1200 hektari bicenek qalan 500 hektari ise otaraq sahesi olmusdur Kendin erazisinde Turk toponimlerinden ibaret muqeddes ad yerleri vardir Qivla bulagi Cenli bulaq Lilparli bulaq Xoruz bulagi Nenoy bulagi Babis eken serne Qurban eken serne Memmedali kisinin komlari ve Isgender kisinin komlarini gostermek olar EhalisiKendde 1873 cu ilde 245 nefer 1886 ci ilde 348 nefer 1897 ci ilde 442 nefer 1908 ci ilde 422 nefer 1914 cu ilde 523 nefer 1916 ci ilde 475 nefer azerbaycanli yasamisdir 1919 cu ilde azerbaycanlilar qirginlarla ermeniler terefinden qovulmuslar 1920 ci ilde indiki Ermenistanda sovet hakmiyyeti qurulandan sonra azerbaycanlilardan sag qalanlari yaranan sakitlikden istifade ederek oz kendlerine qayida bilmisler 1922 ci ilde burada 194 nefer 1926 ci ilde 335 nefer 1931 ci ilde 383 nefer 1939 cu ilde 339 nefer 1959 cu ilde 337 nefer 1979 cu ilde 589 nefer 1987 ci ilde 1500 nefer azerbaycanli yasamisdir Kend ehalisi 1988 ci ilde noyabr ayinin axirlarinda kendi terk etmek mecburiyyetinde qalmisdir Bundan once kendin agsaqallari Azerbaycan SSR den yardim almaq ve oz gucleri hesabina kendi ermenilerden qorumaq ucun Azerbaycan SSR nin o vaxtki anti milli hokumetinden resmi yardim istemis bu meqsedle bir qrup agsaqqal Baki seherinde Azerbaycan SSR nin o vaxtki hokumet numayendeleri ile gorusmusler lakin hec bir yardim ve ya menevi destek verilmemisdir Kendin tayfalari 1 Qedimalilar Cenubi Azerbaycanin Sulduz vilayetinden Qazax mahalina oradan ise Goyce mahalina gelibler 2 Ekberliler Qazax mahalindan gelenler 3 Hovalilar Daskesen rayonundan gelenler 4 Kerbelayi Qulular Qazax mahalindan gelenler 5 Yeke Hesenliler Qazax mahalindan gelenler 6 Novruzlular Qazax mahalindan gelenler 7 Cabbarlilar Qazax mahalindan gelenler 8 Cekmeliler Sadanaxac ve yaxud Haci Qerib kendinden gelenler 9 Agaliqlar Qazax mahalindan gelenler Gorkemli sexsiyyetleri Mehman Sayadov Azerbaycanin Milli Qehremani Qacqinliq1905 1907 ci illerdeki I qacqinliq dovrunde kend ehalisi zorla cixarilaraq Semkir Goranboy Daskesen ve basqa yerlerde meskunlasmislar Kend ehalisi 1907 ci ilin yazinda dogma kendine qayidib Az bir hissesi ise meskunlasdiqlari rayonlarda qalmislar Kendin texminen 30 40 evi 100 130 nefere yaxin ehalisi olmusdur 1918 1920 ci illerdeki II qacqinliq zamani kend ehalisi dogma yurdlarindan cixarilmis Daskesen Samux Goranboy ve basqa yerlerde meskunlasmislar Kendin ogullarinin seyi neticesinde ehalinin cox hissesi 1921 ci ilin yazinda dogma kendine qayitmis az bir hissesi ise qayitmamisdir Kendin texminen 60 70 evi 180 220 nefere yaxin ehalisi olmusdur 1948 1953 cu illerdeki III qacqinliq dovrunde kend ehalisinin 40 evi 250 300 nefere yaxin ehalisi Gence Xanlar Samux Goranboy Tovuz ve basqa yerlerde meskunlasmislar Hemin 40 ailenin yari hissesi 1956 1957 ci illere qeder yeniden dogma kendlerine qayitmislar Kendin 80 evi 400 450 nefere yaxin ehalisi olmusdur 1988 1991 ci illerdeki IV qacqinliq zamani Canehmed kendinin ehalisi dogma yurdlarindan didergin dusmusdur Kend ehalisi Baki Gence Semkir Daskesen ve basqa yerlerde meskunlasaraq bu gun de hemin yerlerde yasayirlar Kendin 130 evi 800 nefere yaxin ehalisi olmusdur IqtisadiyyatiHeyvandaliq ve ekincilik kendin esas iqtisadi fealiyyetini teskil etmisdir Her iki sahe uzre kend yuksek mehsuldarligi ile meshur olmusdur Dagliq Qarabagdaki ermeni kendlerinin tam eksine 1988 ci ilin sonlarina qeder kendde asfalt yol movcud olmamis Ermenistan SSR kendi qazlasdirmamisdir Ehalinin Azerbaycana kocunu stimullasdirmaq ve heyat seviyyesinin yukseltmemekle kendi terk etmelerini temin etmek Ermenilern Sovet dovrundede heyata kecirdikleri sistemli siyaset olmusdur Kendde kasib aile teserrufati olmamisdir IstinadlarՀայաստանի 2011 թ մարդահամարի արդյունքները erm