Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Cəlilabad şəhəri haqqındadır. Şəhər üçün Cəlilabad şəhəri səhifəsinə baxın. |
Cəlilabad rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Cəlilabad şəhəridir.
| Rayon | |
| Cəlilabad rayonu | |
|---|---|
|
| |
| Ölkə | |
| Daxildir | Lənkəran-Astara |
| İnzibati mərkəz | Cəlilabad |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 8 avqust 1930 |
| Sahəsi |
|
| Hündürlük | 18 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 231.800 nəfər |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| ISO kodu | AZ-CAL |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cəlilabad rayonu Azərbaycanın qədim yaşayış məskənlərindəndir. Rayon ərazisində mövcud olmuş Həməşərə şəhəri b.e.ə. II minilliyə aiddir. Tarixi mənbələrdə şəhərin 3 metr hündürlüyündə möhtəşəm qala ilə əhatə olunduğu göstərilir. Ərəblərin hücumundan sonra Həməşəra şəhəri dağılıb və sonrakı dövrlərdə Hasıllı şəhəri məşhurlaşıb. XIX əsrin 30-cu illərində rusların Azərbaycana köçürülməsi nəticəsində azərbaycanlılarla rusların birgə məskunlaşdığı Astarxanbazar şəhəri əyalətin mərkəzinə çevrilib. Cəlilabad rayonu 8 avqust 1930-cu ildə təşkil edilib. 1967-ci ilədək Astarxanbazar, 2 iyun 1967-ci ildən isə görkəmli yazıçı-dramaturq Cəlil Məmmədquluzadənin şərəfinə Cəlilabad adlandırılıb. 26 may 1964-cü ildə Biləsuvar inzibati ərazi vahidi rayonun tərkibinə qatılıb, 6 yanvar 1965-ci ildə yenidən ayrılaraq müstəqil rayona çevrilib.
Toponimikası
Cəlilabad rayonu 8 avqust 1930-cu ildə Astraxanbazar adı ilə təşkil edilmişdir. 2 iyul 1967-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə Azərbaycan yazıçısı Cəlil Məmmədquluzadənin şərəfinə Cəlilabad adlandırılmışdır.
Tarixi
Cəlilabad rayonu Azərbaycanın qədim yaşayış məskənlərindəndir. Rayon ərazisində mövcud olmuş Həməşəra şəhəri eramızdan əvvəlki II minilliyə aiddir.[] Qədim mənbələrdə şəhərin 3 metr hündürlüyündə möhtəşəm qala divarları ilə əhatə olunduğu göstərilmişdir. Ərəb istilasından sonra Həməşərə şəhəri dağılmış və sonrakı dövrlərdə Hasıllı məşhurlaşmışdır. XIX əsrin 30-cu illərində rusların Azərbaycana köçürülməsi nəticəsində azərbaycanlılarla rusların birgə məskunlaşdığı əyalətin mərkəzinə çevrilmişdir. Hasıllı bazarı, şirvanlı Məşədi Məmmədin yeni bazar tikdirməsi
Cəlilabad rayonu 8 avqust 1930-cu ildə təşkil edilmişdir. 1967-ci ilədək Astarxanbazar, 2 iyun 1967-ci ildən görkəmli yazıçı-dramaturq Cəlil Məmmədquluzadənin şərəfinə Cəlilabad adlandırılmışdır. 26 may 1964-cü ildə Biləsuvar inzibati ərazi vahidi rayonun tərkibinə qatılmış, 6 yanvar 1965-ci ildə yenidən ayrılaraq müstəqil rayona çevrilmişdir.
Respublikanın Cənub-Şərq bölgəsində yerləşən rayon şimaldan Biləsuvar, şərqdən Neftçala, cənub şərqdən Masallı, cənubdan Yardımlı rayonları ilə, qərbdən isə İran İslam Respublikası ilə həmsərhəddir. Ərazisi 1441,4 kvadrat kilometr, əhalisi 216,5 min (2017) nəfərdir. Rayonda 2 şəhər, 118 kənd vardır. Mərkəzi Cəlilabad şəhəridir.
Rayon ərazisində 50 tarixi-arxeoloji abidə mövcuddur. Onlardan eneolit dövrünə aid Əliköməktəpə və Mişarçay yaşayış yerləri, 4-cü minilliyə aid Qurudərə yaşayış yeri, tunc dövrünə aid Cinlitəpə yaşayış yeri, qədim Muğan və Bəcirəvan şəhərlərinin qalıqları, Qazan köşkü, Bəcirəvan kurqanları, Pirhəsən, Pirəxəncər, Zərdüşt daxmaları kimi tarixi abidələr vardır.
Hasıllı özü Həmşərəçay Quzey-Günbatan tayında yerləşirdi. Həmşərəçay Güney-Gündoğan tayında binə cuhudları deyilən ruslar yaşayırdı, Hasıllı ilə binə cuhudların kəndinin arası yüz əlli arşın ancaq olardı. Hasıllı bazarına Azərbaycanın çox yerlərindən alverçilər, böyük tacirlər gələr, öz mallarını bura gələn alıcılara satardılar. Bura alverə gələn şirvanlı Məşədi Məmməd sonradan Hasıllı bazarında dükan tikib böyük ticarətə başlamışdı. Məşədi Məmməd Hasıllıda yerini bərkidəndən sonra, buraya onun yerliləri olan şirvanlılar da axın etdilər, köçüb gəlməyə başladılar, Məşədi Məmməd də hamıya olduğu kimi, öz yerlilərinə də əlindən gələn yardımı əsirgəməz, onlara burada yer-yurd salmağa kömək eləyərdi. Məşədi Məmmədin alverinin yaxşı getməsinin bir niyəsi onun ucuzcul olması, geniş çeşidli mallar tapıb gətirməsi idisə, başqa bir niyəsi də onun çox əliaçıq bir insan olması idi. O, kimliyindən asılı olmayaraq, işi düşənlərə yardım eləyər, yoxsullara əl tutar, bacardıqca hamıyla yaxşı davranmağa çalışardı. Birdən kimsə toy üçün geyim-gecim almağa gəlsə, Məşədi Məmməd deyərmiş: "Gəlinimin çadrasını aldığım qiymətdən verəcəyəm". Toy geyim-gecimi alınıb yığılandan, pulu veriləndən sonra, Məşədi Məmməd gəlin üçün ən azından bir yaxşı kəlayağı bağışlarmış. Məşədi Məmmədin alverinin belə yaxşı getməyini yerli tacirlərin gözü götürmədiyindən, onlar günlərin birində bir qarışıqlıq salıb, yerli adamlarla şirvanlılar arasında toqquşma yaratdılar, sonra da Məşədi Məmmədə dedilər: "Sən gərək öz yerlin şirvanlıları da götürüb bizim bazardan çıxasan". Məşədi Məmməd qarşıdurma yaratmaq istəməyib, 1916-cı ilin yazında, yaxınlıqdakı Astarxanovka kəndindəki ruslardan əlli giri buğdanın yerini satın alaraq, orada bazar açdı. Hasıllı bazarında başqa yerlərdən gəlmə tacirlər də, yerli tacirlər onlara yaxşı üz göstərmədiklərindən, Məşədi Məmmədin bazarına köçüb getdilər. Məşədi Məmməd ruslardan aldığı torpaqda qabaqca özünə çox gözəl bir ev tikdi, sonra çox planlı bir şəkildə bir bazar, onun çevrəsində yenə də planla evlər tikdirməyə başladı. Bir sözlə, yeni bir şəhər salınmağa başladı. Məşədi Məmməd onun bazarına gələnlər üçün özü dükan tikdirər, köçüb gələnlər üçün də evlər tikdirərdi. Məşədi Məmməd yeni bazar salandan sonra, oradakı dükanlarını uzaq yerlərdən gətirilmə, çətin tapılan mallarla doldurdu. Bu malları həm də çox uyğun-ucuz qiymətə satar, bazarındakı tacirlərə də insafla alver eləməyi gənəşərdi. Məşədi Məmməd öz bazarından bir az aralıda mal-qara satışı üçün Mal bazarı deyilən bir bazar da saldırmışdı. Beləliklə də, bir-birinə yaxın olan iki bazar yarandı, Hasıllı bazarına yuxarı, Məşədi Məmmədin bazarına aşağı bazar deyərdilər. Məşədi Məmməd alver işlərini yaxşı qurduğundan, yavaş-yavaş Hasıllı bazarı sıradan çıxmağa başladı. Sonradan Hasıllılarla binə cuhud deyilən ruslar arasında baş verən savaşda ruslar Hasıllı kəndini yandırandan sonra Hasıllı bazarı büsbütün dağıldı.
Məşədi Məmməd haqqında bu gün də Cəlilabadda yaxşı sözlər dolaşmaqdadır. Deyilənə görə, öləcəyi ürəyinə daman Məşədi Məmməd nisyə dəftərini sobaya atıb yandıraraq, yaxın adamlarına demişdi: "Birdən mən öləndən sonra adamları borca görə incidərsiniz, kimin imkanı, vicdanı var gətirib borclarını verər, gətirməyənləri də bağışlayıram".
Coğrafi mövqeyi
Cəlilabad rayonu şimaldan Biləsuvar, şərqdən Neftçala, cənubdan Masallı, cənub-qərbdən Yardımlı rayonları, qərbdən isə İran İslam Respublikası ilə həmsərhəddir. Kür-Araz ovalığının sərhədində yerləşir. Rayonun ərazisi düzənlik və alçaq dağlıqdır, şərq hissəəsində bəzi yerlər dəniz səviyyəsindən aşağıdadır. Yayı quraqlıq keçən mülayim-isti yarımsəhra-və quru çöl iqlimə malikdir. Relyefinə görə Aran-düzənlik (Muğan düzünün cənubu və Lənkəran ovalığının bir hissəsi) və alçaq dağlıqdır. Rayon ərazisindən Bolqarçay, Mişarçay, İncəçay, Göytəpəçay, Həməşəra və başqa müvəqqəti axarlı çaylar keçir. Torpaqları allüvül-çəmən, şabalıdı, qəhvəyi dağ, meşə və s növlüdür. Rayonun mərkəzi olan Cəlilabad şəhəri Ələt-Astara avtomobil yolunun 210 kilometrliyində yerləşir.
Cəlilabad rayonu relyefinə görə Aran-düzənlik (Muğan düzünün cənubu və Lənkəran ovalığının bir hissəsi) və alçaq dağlıqdır (Rayonun şərq və cənub-şərqində Buravar silsiləsinin şimal-qərb hissəsi). Ən hündür nöqtəsi 1000 metrə qədər, şərq hissədə bəzi yerləri okean səviyyəsindən aşağıdır. Antropagen, dağlıq hissədə paleogen və neogen çöküntüləri yayılmışdır.
Əsasən yayı quraq keçən mülayim isti yarımsəhra və quru çöl iqliminə malikdir. Orta temperatur qışda 1–3 dərəcə -selsi, yayda 25–30 dərəcə-selsi, aktiv temperaturun miqdarı 4000–4500 dərəcə-selsidir. İllik yağıntılar 400–600 mm təşkil edir.
Torpaq tipləri aran hissədə allevual-çəmən, şabalıdı, dağətəyi zonada şabalıdı, qəhvəyi, dağ-meşə torpaqlarıdır. Yarımsəhra, çöl, dağ kserofil bitkiləri və sair inkişaf etmişdir. Rayonun 17,1 min hektar və ya 11 faiz ərazisi meşə sahələri ilə örtülüdür. Meşələrin 50 faizi şabalıd yarpaq palıd, 16,5 faizi vələs, 6,5 faizi fıstıq, qalan hissəsi ağçaqayın, azad, dəmirağac və sair bitkilərdən təşkil olunmuşdur. Torpaqqoruyucu və sunizamlayıcı roluna görə birinci qrupa aid edilən meşələrin doluluq səviyyəsi 0,4–0,5, məhsuldarlığı IV–V banitet arasındadır.
Rayonda heyvanlardan dovşan, qaban, porsuq, canavar, çaqqal, tülkü, qunduz və başqaları, quşlardan qartal, bəzgək, dovdaq, torağay, turac, ördək, qaz, qaşqaldaq, qırqovul, leylək və başqaları yaşayır. Rayonun dağlıq ərazisində nadir bitki- xarıbülbül bitir.
Təbii ehtiyatlardan neftli-qazlı sahə, əhəng, gil, qum və tikinti daşı yataqları mövcuddur.
Relyefi
Cəlilabadın ərazisi düzənlik və alçaq dağlıqdır. Rayonun qərb hissəsində Talış dağlarına aid olan Burovar silsiləsinin bir hissəsi yerləşir. Dəniz səviyyəsindən maksimum hündürlük 1000 metrə qədərdir. Rayonun şərq hissəsində bəzi yerlər okean səviyyəsindən aşağıdır. Rayon ərazisindən Bolqarçay, Mişarçay, İncəçay, Göytəpəçay və başqa müvəqqəti axarlı çaylar keçir. Torpaqları allüvial-çəmən, şabalıdı, qəhvəyi dağ, meşə və sair növlüdür.
Təbiəti
Cəlilabadda 14,7 min hektar meşə, habelə quş qışlaqları vardır. Heyvanlardan dovşan, qaban, porsuq, canavar, tülkü, çaqqal və qunduz, quşlardan qartal, qarğa, turac, torağay, ördək, qaz, qaşqaldaq, qırqovul, leylək və dovlaq yaşayır.
İqlimi
Cəlilabad yayı quraqlıq keçən mülayim-isti iqlimə malikdir. Orta temperatur qışda 1–3 °C, yayda isə 25–30 °C-dir. İllik yağıntı 400–600 mm-dir.
İri yaşayış məntəqələri
Cəlilabad rayonunun ən böyük yaşayış məntəqələri Alar, Günəşli, Üçtəpə, Privolnoye, Uzuntəpə kəndləridir. Müstəqilliyə qədər Göytəpə şəhəri Prişib adlanmış və müstəqillik əldə edildikdən sonra öz tarixi adı bərpa edilmişdir. Hərbi şəhər olduğu üçün Sovet hakimiyyəti dövründə çoxmillətli sakinləri olub. Hal-hazırda təxmini olaraq 231 min nəfər sakini vardır. Şəhərdə zavodlar, fabriklər, xəstəxanalar, texniki peşə məktəbi, orta məktəblər və bu kimi çoxlu sayda ictimai elmi müəssisələr vardır. Rayonda 2 şəhər 118 kənd vardır.
Tanınmış şəxsləri
- Kərəm Həsənov — Prezidentin köməkçisi, Prezident Administrasiyanın Dövlət Nəzarəti Məsələləri şöbəsinin müdiri
- Fərhad Əliyev — Sabiq İqtisadi İnkişaf naziri
- Dünyamalı Məmmədov — Millət vəkili birinci çağırış
- Adış Məmmədov — Azərbaycan Respubilkasının Çexiyadakı səfiri
- Əfqan Nağıyev — General leytenant, Qarabağ ordeni
- Rafiq Əliyev — Azpetrolun Sabiq Prezidenti
- Fuad Süleymanov — Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti Təlim, Tədris və Sertifikatlaşdırma İdarəsinin rəisi
- Raqif Abbasov — Bakı Şəhər Gənclər və İdman Baş İdarəsinin rəisi, Milli Olimpiya Komitəsinin üzvü, Azərbaycan Respublikasının Fəxri Bədən Tərbiyəsi və İdman İşçisi (2021)
- Aqil Babayev — General-mayor, DSX akademiyasının rəisi
- Zaur Niftullayev — General-mayor
- Fərid Əhmədov — Şəhid, baş leytenant
- Qəzənfər Ağayev — Vətən müharibəsi qəhrəmanı, baş leytenat
- Vüqar Mürsəlov — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
- Eldar Həsənov — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
- Rəşad Abdullayev — vətən müharibəsi qəhrəmanı, kapitan
- Arif Qubadov — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
- Mirağa Qasımov— Qarabağ ordeni, şəhid
- Telman Miriyev— Şəhid, Polkovnik—leytenant
- Nəsib Mirzəyev — Zəfər ordeni, Polkovnik
- Mirkazım Kazımov — Milli məclisin deputatı
- Malik Həsənov — Milli məclisin deputatı
- Aydın Həsənov — Milli məclisin deputatı
- Elman Nəsirov — Milli məclisin deputatı
- Yusif Mustafayev — Əməkdar artist
- Nurəddin Mehdixanlı — Xalq artisti
- Qabil Mehdixanlı — Xalq artisti
- Ağadadaş Ağayev — Xalq artisti
- Əfrahim Hüseynli — Yazıçı
- Əlipənah Abbasov — Geologiya-mineralogiya doktoru
- Əflatun Qubadov — Müğənni
- Elçin Hüseynov- Müğənni
- Ələsgər Vəliyev — Jurnalist
- Həsən Feyziyev — Texnika Elmləri Doktoru, Professor
- İlhamə Zərbəliyeva — Kimya Elmləri Doktoru
- Rahib Əbiyev — Texnika Elmləri Doktoru
- Sakit Hüseynov — Fəlsəfə elmlər doktoru
- Şahlar Quliyev — Xalq artisti
- Şövqi Hüseynov — Əməkdar artist
- Abbasağa Azərtürk — Azərbaycan şairi
- Mail Yaqub — Fəlsəfə doktoru
- Müşfiq Ələsgərli — Jurnalistlərin həmkarlar ittifaqının sədri
İqtisadiyyat
Rayonun iqtisadiyyatında taxılçılıq, kartofçuluq və üzümçülük, Çiyələk, sarımsaq əsas yer tutur. Bununla yanaşı təsərrüfatlarda tərəvəz, bostan bitkiləri və meyvə də yetişdirilir. Son illərdə üzümçülük sahahəsi daha da inkişaf etdirilir. Son illər rayonda pambıq, sarımsaq və noxud əkilir. Quşçuluda inkişaf etmiş sahələrdəndir. Heyvandarliq da inkişaf etmişdir, rayonda Günəşli aqropark fəaliyyət göstərir.Rayon iqtisadi cəhətdən özünü təmin edən ən böyük rayonlardan biridir.
Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri
Cəlilabad rayonunda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin filialı, Astara Pedaqoji Kollecinin rayon şöbəsi, peşə liseyi, peşə məktəbi, 18 məktəbəqədər, 5 məktəbdənkənar tərbiyə müəssisəsi, 126 ümumtəhsil məktəbi (ondan 75-i tam orta, 39-u ümumi orta, 12-si ibtidai), 1 Təhsil İşçiləri Evi, 94 kitabxana, 19 mədəniyyət evi, 24 klub, 1 uşaq incəsənət, 1 musiqi məktəbi, Heydər Əliyev mərkəzi, tarix-diyarşünaslıq muzeyi, şəkil qalereyası, mədəniyyət və istirahət parkı fəaliyyət göstərir.
Rayonda 147 idman qurğusu, o cümlədən 112 sadə idman qurğusu var. Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisi davam etdirilir.
Əhaliyə 5 şəhər, 3 kənd sahə xəstəxanası, 28 həkim, 40 tibb məntəqəsi, Təcili Tibbi Yardım Stansiyası, Müalicə-diaqnostika mərkəzi tibbi xidmət . Cəlilabad da regional diaqnostika mərkəzi fəaliyyət göstərir. Tibb ərazi bölmələrinin regionlararası regional mərkəzi xəstəxanası vardır. İcbari tibbi sığortanın Cəlilabad regional filialı fəaliyyət göstərir.
Maddi-mədəni irsi
Cəlilabad rayonunda 50 tarixi-arxeoloji abidə mövcuddur. Onlardan eneolit dövrünə aid Əlikömtəpə və Mişarçay yaşayış yerləri, eramızdan əvvəl IV minilliyə aid Qurudərə yaşayış yeri, tunc dövrünə aid Yedditəpə kurqanları, eramızdan əvvəl III minilliyə aid Cinlitəpə yaşayış yeri, qədim Muğan və Bəcirəvan şəhərlərinin qalıqları, Qazan köşkü, Bəcirəvan kurqanları, Pirhəsən, Pirəxəncər, Zərdüşt daxmaları kimi tarixi abidələr vardır.
İdman
Rayonda 2750 nəfərlik stadion, 110 sadə idman qurğusu, 7 kompleks idman qurğusu, 23 məktəb zalı, 4 atıcılıq tiri, şahmat məktəbi fəaliyyət göstərir. "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"na əsasən Cəlilabad şəhərində beynəlxalq standartlara cavab verən idman kompleksi inşa edilmişdir.
Azərbaycan Basketbol Liqasında (ABL) "Cəlilabad" Basketbol klubu iştirak edir.
Yerli media
Cəlilabad rayonunda "Yeni gün" qəzeti nəşr olunur.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- . 2017-02-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-19. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
Xarici keçidlər
- Cəlilabad rayonunun İcra Hakimiyyəti Rəsmi sayti
- Azerbaijan Development Gateway – Cəlilabad 2008-11-13 at the Wayback Machine
- [-www.kanal15.az http://www.kanal15.az]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Celilabad seheri haqqindadir Seher ucun Celilabad seheri sehifesine baxin Celilabad rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Celilabad seheridir RayonCelilabad rayonu39 11 sm e 48 20 s u Olke AzerbaycanDaxildir Lenkeran AstaraInzibati merkez CelilabadTarixi ve cografiyasiYaradilib 8 avqust 1930Sahesi 1 440 km Hundurluk 18 mEhalisiEhalisi 231 800 neferReqemsal identifikatorlarISO kodu AZ CALResmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllar Celilabad rayonu Azerbaycanin qedim yasayis meskenlerindendir Rayon erazisinde movcud olmus Hemesere seheri b e e II minilliye aiddir Tarixi menbelerde seherin 3 metr hundurluyunde mohtesem qala ile ehate olundugu gosterilir Ereblerin hucumundan sonra Hemesera seheri dagilib ve sonraki dovrlerde Hasilli seheri meshurlasib XIX esrin 30 cu illerinde ruslarin Azerbaycana kocurulmesi neticesinde azerbaycanlilarla ruslarin birge meskunlasdigi Astarxanbazar seheri eyaletin merkezine cevrilib Celilabad rayonu 8 avqust 1930 cu ilde teskil edilib 1967 ci iledek Astarxanbazar 2 iyun 1967 ci ilden ise gorkemli yazici dramaturq Celil Memmedquluzadenin serefine Celilabad adlandirilib 26 may 1964 cu ilde Bilesuvar inzibati erazi vahidi rayonun terkibine qatilib 6 yanvar 1965 ci ilde yeniden ayrilaraq musteqil rayona cevrilib ToponimikasiCelilabad rayonu 8 avqust 1930 cu ilde Astraxanbazar adi ile teskil edilmisdir 2 iyul 1967 ci ilde Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin fermani ile Azerbaycan yazicisi Celil Memmedquluzadenin serefine Celilabad adlandirilmisdir TarixiCelilabad rayonu Uzuntepe kendi erazisindeki Uzuntepe yasayis yerinden askarlanmis Tunc dovrune aid mis tunc qarisigindan hazirlanmis maral formali hakimiyyet simvolu Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi Celilabad rayonu Azerbaycanin qedim yasayis meskenlerindendir Rayon erazisinde movcud olmus Hemesera seheri eramizdan evvelki II minilliye aiddir menbe gosterin Qedim menbelerde seherin 3 metr hundurluyunde mohtesem qala divarlari ile ehate olundugu gosterilmisdir Ereb istilasindan sonra Hemesere seheri dagilmis ve sonraki dovrlerde Hasilli meshurlasmisdir XIX esrin 30 cu illerinde ruslarin Azerbaycana kocurulmesi neticesinde azerbaycanlilarla ruslarin birge meskunlasdigi eyaletin merkezine cevrilmisdir Hasilli bazari sirvanli Mesedi Memmedin yeni bazar tikdirmesi Celilabad rayonu 8 avqust 1930 cu ilde teskil edilmisdir 1967 ci iledek Astarxanbazar 2 iyun 1967 ci ilden gorkemli yazici dramaturq Celil Memmedquluzadenin serefine Celilabad adlandirilmisdir 26 may 1964 cu ilde Bilesuvar inzibati erazi vahidi rayonun terkibine qatilmis 6 yanvar 1965 ci ilde yeniden ayrilaraq musteqil rayona cevrilmisdir Respublikanin Cenub Serq bolgesinde yerlesen rayon simaldan Bilesuvar serqden Neftcala cenub serqden Masalli cenubdan Yardimli rayonlari ile qerbden ise Iran Islam Respublikasi ile hemserheddir Erazisi 1441 4 kvadrat kilometr ehalisi 216 5 min 2017 neferdir Rayonda 2 seher 118 kend vardir Merkezi Celilabad seheridir Rayon erazisinde 50 tarixi arxeoloji abide movcuddur Onlardan eneolit dovrune aid Elikomektepe ve Misarcay yasayis yerleri 4 cu minilliye aid Qurudere yasayis yeri tunc dovrune aid Cinlitepe yasayis yeri qedim Mugan ve Becirevan seherlerinin qaliqlari Qazan kosku Becirevan kurqanlari Pirhesen Pirexencer Zerdust daxmalari kimi tarixi abideler vardir Celilabad rayonu Uctepe kendi erazisindeki Elikomektepe yasayis yerinden askarlanmis Eneolit dovrune aid boyuk mis qazan Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi Hasilli ozu Hemserecay Quzey Gunbatan tayinda yerlesirdi Hemserecay Guney Gundogan tayinda bine cuhudlari deyilen ruslar yasayirdi Hasilli ile bine cuhudlarin kendinin arasi yuz elli arsin ancaq olardi Hasilli bazarina Azerbaycanin cox yerlerinden alverciler boyuk tacirler geler oz mallarini bura gelen alicilara satardilar Bura alvere gelen sirvanli Mesedi Memmed sonradan Hasilli bazarinda dukan tikib boyuk ticarete baslamisdi Mesedi Memmed Hasillida yerini berkidenden sonra buraya onun yerlileri olan sirvanlilar da axin etdiler kocub gelmeye basladilar Mesedi Memmed de hamiya oldugu kimi oz yerlilerine de elinden gelen yardimi esirgemez onlara burada yer yurd salmaga komek eleyerdi Mesedi Memmedin alverinin yaxsi getmesinin bir niyesi onun ucuzcul olmasi genis cesidli mallar tapib getirmesi idise basqa bir niyesi de onun cox eliaciq bir insan olmasi idi O kimliyinden asili olmayaraq isi dusenlere yardim eleyer yoxsullara el tutar bacardiqca hamiyla yaxsi davranmaga calisardi Birden kimse toy ucun geyim gecim almaga gelse Mesedi Memmed deyermis Gelinimin cadrasini aldigim qiymetden vereceyem Toy geyim gecimi alinib yigilandan pulu verilenden sonra Mesedi Memmed gelin ucun en azindan bir yaxsi kelayagi bagislarmis Mesedi Memmedin alverinin bele yaxsi getmeyini yerli tacirlerin gozu goturmediyinden onlar gunlerin birinde bir qarisiqliq salib yerli adamlarla sirvanlilar arasinda toqqusma yaratdilar sonra da Mesedi Memmede dediler Sen gerek oz yerlin sirvanlilari da goturub bizim bazardan cixasan Mesedi Memmed qarsidurma yaratmaq istemeyib 1916 ci ilin yazinda yaxinliqdaki Astarxanovka kendindeki ruslardan elli giri bugdanin yerini satin alaraq orada bazar acdi Hasilli bazarinda basqa yerlerden gelme tacirler de yerli tacirler onlara yaxsi uz gostermediklerinden Mesedi Memmedin bazarina kocub getdiler Mesedi Memmed ruslardan aldigi torpaqda qabaqca ozune cox gozel bir ev tikdi sonra cox planli bir sekilde bir bazar onun cevresinde yene de planla evler tikdirmeye basladi Bir sozle yeni bir seher salinmaga basladi Mesedi Memmed onun bazarina gelenler ucun ozu dukan tikdirer kocub gelenler ucun de evler tikdirerdi Mesedi Memmed yeni bazar salandan sonra oradaki dukanlarini uzaq yerlerden getirilme cetin tapilan mallarla doldurdu Bu mallari hem de cox uygun ucuz qiymete satar bazarindaki tacirlere de insafla alver elemeyi geneserdi Mesedi Memmed oz bazarindan bir az aralida mal qara satisi ucun Mal bazari deyilen bir bazar da saldirmisdi Belelikle de bir birine yaxin olan iki bazar yarandi Hasilli bazarina yuxari Mesedi Memmedin bazarina asagi bazar deyerdiler Mesedi Memmed alver islerini yaxsi qurdugundan yavas yavas Hasilli bazari siradan cixmaga basladi Sonradan Hasillilarla bine cuhud deyilen ruslar arasinda bas veren savasda ruslar Hasilli kendini yandirandan sonra Hasilli bazari busbutun dagildi Mesedi Memmed haqqinda bu gun de Celilabadda yaxsi sozler dolasmaqdadir Deyilene gore oleceyi ureyine daman Mesedi Memmed nisye defterini sobaya atib yandiraraq yaxin adamlarina demisdi Birden men olenden sonra adamlari borca gore incidersiniz kimin imkani vicdani var getirib borclarini verer getirmeyenleri de bagislayiram Cografi movqeyiCelilabad rayonu simaldan Bilesuvar serqden Neftcala cenubdan Masalli cenub qerbden Yardimli rayonlari qerbden ise Iran Islam Respublikasi ile hemserheddir Kur Araz ovaliginin serhedinde yerlesir Rayonun erazisi duzenlik ve alcaq dagliqdir serq hisseesinde bezi yerler deniz seviyyesinden asagidadir Yayi quraqliq kecen mulayim isti yarimsehra ve quru col iqlime malikdir Relyefine gore Aran duzenlik Mugan duzunun cenubu ve Lenkeran ovaliginin bir hissesi ve alcaq dagliqdir Rayon erazisinden Bolqarcay Misarcay Incecay Goytepecay Hemesera ve basqa muveqqeti axarli caylar kecir Torpaqlari alluvul cemen sabalidi qehveyi dag mese ve s novludur Rayonun merkezi olan Celilabad seheri Elet Astara avtomobil yolunun 210 kilometrliyinde yerlesir Celilabad rayonu relyefine gore Aran duzenlik Mugan duzunun cenubu ve Lenkeran ovaliginin bir hissesi ve alcaq dagliqdir Rayonun serq ve cenub serqinde Buravar silsilesinin simal qerb hissesi En hundur noqtesi 1000 metre qeder serq hissede bezi yerleri okean seviyyesinden asagidir Antropagen dagliq hissede paleogen ve neogen cokuntuleri yayilmisdir Esasen yayi quraq kecen mulayim isti yarimsehra ve quru col iqlimine malikdir Orta temperatur qisda 1 3 derece selsi yayda 25 30 derece selsi aktiv temperaturun miqdari 4000 4500 derece selsidir Illik yagintilar 400 600 mm teskil edir Torpaq tipleri aran hissede allevual cemen sabalidi dageteyi zonada sabalidi qehveyi dag mese torpaqlaridir Yarimsehra col dag kserofil bitkileri ve sair inkisaf etmisdir Rayonun 17 1 min hektar ve ya 11 faiz erazisi mese saheleri ile ortuludur Meselerin 50 faizi sabalid yarpaq palid 16 5 faizi veles 6 5 faizi fistiq qalan hissesi agcaqayin azad demiragac ve sair bitkilerden teskil olunmusdur Torpaqqoruyucu ve sunizamlayici roluna gore birinci qrupa aid edilen meselerin doluluq seviyyesi 0 4 0 5 mehsuldarligi IV V banitet arasindadir Rayonda heyvanlardan dovsan qaban porsuq canavar caqqal tulku qunduz ve basqalari quslardan qartal bezgek dovdaq toragay turac ordek qaz qasqaldaq qirqovul leylek ve basqalari yasayir Rayonun dagliq erazisinde nadir bitki xaribulbul bitir Tebii ehtiyatlardan neftli qazli sahe eheng gil qum ve tikinti dasi yataqlari movcuddur Relyefi Celilabadin erazisi duzenlik ve alcaq dagliqdir Rayonun qerb hissesinde Talis daglarina aid olan Burovar silsilesinin bir hissesi yerlesir Deniz seviyyesinden maksimum hundurluk 1000 metre qederdir Rayonun serq hissesinde bezi yerler okean seviyyesinden asagidir Rayon erazisinden Bolqarcay Misarcay Incecay Goytepecay ve basqa muveqqeti axarli caylar kecir Torpaqlari alluvial cemen sabalidi qehveyi dag mese ve sair novludur Tebieti Celilabadda 14 7 min hektar mese habele qus qislaqlari vardir Heyvanlardan dovsan qaban porsuq canavar tulku caqqal ve qunduz quslardan qartal qarga turac toragay ordek qaz qasqaldaq qirqovul leylek ve dovlaq yasayir Iqlimi Celilabad yayi quraqliq kecen mulayim isti iqlime malikdir Orta temperatur qisda 1 3 C yayda ise 25 30 C dir Illik yaginti 400 600 mm dir Iri yasayis menteqeleriCelilabad rayonunun en boyuk yasayis menteqeleri Alar Gunesli Uctepe Privolnoye Uzuntepe kendleridir Musteqilliye qeder Goytepe seheri Prisib adlanmis ve musteqillik elde edildikden sonra oz tarixi adi berpa edilmisdir Herbi seher oldugu ucun Sovet hakimiyyeti dovrunde coxmilletli sakinleri olub Hal hazirda texmini olaraq 231 min nefer sakini vardir Seherde zavodlar fabrikler xestexanalar texniki pese mektebi orta mektebler ve bu kimi coxlu sayda ictimai elmi muessiseler vardir Rayonda 2 seher 118 kend vardir Taninmis sexsleriEsas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 Kerem Hesenov Prezidentin komekcisi Prezident Administrasiyanin Dovlet Nezareti Meseleleri sobesinin mudiri Ferhad Eliyev Sabiq Iqtisadi Inkisaf naziri Dunyamali Memmedov Millet vekili birinci cagiris Adis Memmedov Azerbaycan Respubilkasinin Cexiyadaki sefiri Efqan Nagiyev General leytenant Qarabag ordeni Rafiq Eliyev Azpetrolun Sabiq Prezidenti Fuad Suleymanov Azerbaycan Respublikasi Dovlet Neft Sirketi Telim Tedris ve Sertifikatlasdirma Idaresinin reisi Raqif Abbasov Baki Seher Gencler ve Idman Bas Idaresinin reisi Milli Olimpiya Komitesinin uzvu Azerbaycan Respublikasinin Fexri Beden Terbiyesi ve Idman Iscisi 2021 Aqil Babayev General mayor DSX akademiyasinin reisi Zaur Niftullayev General mayor Ferid Ehmedov Sehid bas leytenant Qezenfer Agayev Veten muharibesi qehremani bas leytenat Vuqar Murselov Azerbaycanin Milli Qehremani Eldar Hesenov Azerbaycanin Milli Qehremani Resad Abdullayev veten muharibesi qehremani kapitan Arif Qubadov Azerbaycanin Milli Qehremani Miraga Qasimov Qarabag ordeni sehid Telman Miriyev Sehid Polkovnik leytenant Nesib Mirzeyev Zefer ordeni Polkovnik Mirkazim Kazimov Milli meclisin deputati Malik Hesenov Milli meclisin deputati Aydin Hesenov Milli meclisin deputati Elman Nesirov Milli meclisin deputati Yusif Mustafayev Emekdar artist Nureddin Mehdixanli Xalq artisti Qabil Mehdixanli Xalq artisti Agadadas Agayev Xalq artisti Efrahim Huseynli Yazici Elipenah Abbasov Geologiya mineralogiya doktoru Eflatun Qubadov Mugenni Elcin Huseynov Mugenni Elesger Veliyev Jurnalist Hesen Feyziyev Texnika Elmleri Doktoru Professor Ilhame Zerbeliyeva Kimya Elmleri Doktoru Rahib Ebiyev Texnika Elmleri Doktoru Sakit Huseynov Felsefe elmler doktoru Sahlar Quliyev Xalq artisti Sovqi Huseynov Emekdar artist Abbasaga Azerturk Azerbaycan sairi Mail Yaqub Felsefe doktoru Musfiq Elesgerli Jurnalistlerin hemkarlar ittifaqinin sedriIqtisadiyyatRayonun iqtisadiyyatinda taxilciliq kartofculuq ve uzumculuk Ciyelek sarimsaq esas yer tutur Bununla yanasi teserrufatlarda terevez bostan bitkileri ve meyve de yetisdirilir Son illerde uzumculuk sahahesi daha da inkisaf etdirilir Son iller rayonda pambiq sarimsaq ve noxud ekilir Qusculuda inkisaf etmis sahelerdendir Heyvandarliq da inkisaf etmisdir rayonda Gunesli aqropark fealiyyet gosterir Rayon iqtisadi cehetden ozunu temin eden en boyuk rayonlardan biridir Medeniyyet tehsil ve sehiyye muessiseleriCelilabad rayonunda Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universitetinin filiali Astara Pedaqoji Kollecinin rayon sobesi pese liseyi pese mektebi 18 mektebeqeder 5 mektebdenkenar terbiye muessisesi 126 umumtehsil mektebi ondan 75 i tam orta 39 u umumi orta 12 si ibtidai 1 Tehsil Iscileri Evi 94 kitabxana 19 medeniyyet evi 24 klub 1 usaq incesenet 1 musiqi mektebi Heyder Eliyev merkezi tarix diyarsunasliq muzeyi sekil qalereyasi medeniyyet ve istirahet parki fealiyyet gosterir Rayonda 147 idman qurgusu o cumleden 112 sade idman qurgusu var Dovlet Proqraminda nezerde tutulmus Olimpiya Idman Kompleksinin tikintisi davam etdirilir Ehaliye 5 seher 3 kend sahe xestexanasi 28 hekim 40 tibb menteqesi Tecili Tibbi Yardim Stansiyasi Mualice diaqnostika merkezi tibbi xidmet Celilabad da regional diaqnostika merkezi fealiyyet gosterir Tibb erazi bolmelerinin regionlararasi regional merkezi xestexanasi vardir Icbari tibbi sigortanin Celilabad regional filiali fealiyyet gosterir Maddi medeni irsiCelilabad rayonunda 50 tarixi arxeoloji abide movcuddur Onlardan eneolit dovrune aid Elikomtepe ve Misarcay yasayis yerleri eramizdan evvel IV minilliye aid Qurudere yasayis yeri tunc dovrune aid Yedditepe kurqanlari eramizdan evvel III minilliye aid Cinlitepe yasayis yeri qedim Mugan ve Becirevan seherlerinin qaliqlari Qazan kosku Becirevan kurqanlari Pirhesen Pirexencer Zerdust daxmalari kimi tarixi abideler vardir IdmanRayonda 2750 neferlik stadion 110 sade idman qurgusu 7 kompleks idman qurgusu 23 mekteb zali 4 aticiliq tiri sahmat mektebi fealiyyet gosterir Azerbaycan Respublikasi regionlarinin sosial iqtisadi inkisafi Dovlet Proqrami na esasen Celilabad seherinde beynelxalq standartlara cavab veren idman kompleksi insa edilmisdir Azerbaycan Basketbol Liqasinda ABL Celilabad Basketbol klubu istirak edir Yerli mediaCelilabad rayonunda Yeni gun qezeti nesr olunur IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Arxivlenmis suret 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 30 redundant parameters redundant parameters redundant parameters 2017 02 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 19 redundant parameters redundant parameters Xarici kecidlerCelilabad rayonunun Icra Hakimiyyeti Resmi sayti Azerbaijan Development Gateway Celilabad 2008 11 13 at the Wayback Machine www kanal15 az http www kanal15 az