Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cırtdan qartalça (lat. Hieraaetus pennatus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin qartalça cinsinə aid heyvan növü. Təhlükə altında olan və sayı azalan quş növüdür.
| Cırtdan qartalça | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Cırtdan qartalça | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təsviri
Ən kiçik qartaldır. Ümumi rəngi qəhvəyi-qonur, quyruğu nisbətən açıq, çalma lələkləri isə tünd rənglidir. Səsi zəif, amma bərkdir (“yuq-yuq-yuq”).
Yayılması
Arealı genişdir: Avropa, Asiya, Afrika, Avstraliya, Azərbaycanda aranda və dağda yayılıb. Yaşayış yeri və həyat tərzi: Açıq sahə ilə növbələşən seyrək meşələrdə və hündür ağac olan köhnə bağlarda yaşayır. Azərbaycana reproduksiya üçün gəlir (apreldən oktyabra qədər olur). Yalnız ağacda yuva tikir və ya başqa quşların yuvasını zəbt edir. Mayın əvvəllərində 2 ədəd ağ yumurta verir, 28-29 gün kürt yatır, balaları 2 ay yuvada bəslənib pərvaz olurlar, amma əlavə olaraq bir ay (avqustda) ailəvi yaşayırlar. Əsas yemi siçan, kərtənkələ, qurbağa və quşlardır (sərçədən tutmuş göyərçinə qədər).
Sayı
XX əsrə qədər adi saylı yırtıcı quş hesab edilib. XX əsrin birinci yarısında meşələrin kənar işıqlı yerlərində adi saylı, meyvə bağlarında isə nadir olub. 1970-ci illərdən sonra aran və tuqay meşələrində nəsil verməkdən məhrum olub. XX əsrin axırında cəmi 80, 10 il sonra isə 30 cüt quş qalıb.
Azalma səbəbi
Uzun müddət guya zərərli (yırtıcı) quş kimi təqib olunması, meşələrin kənarındakı hündür ağacların qırılması, tuqay meşələrinin quruması və qırılması, pestisidlərdən maksimal istifadə etməklə yırtıcı quşların yem obyektlərinin azaldılması və zəhərləndirilməsi.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Xüsusi qoruma statusu olmayıb, hazırda ovlanması və satışı qadağandır. Hirkan, Şahdağ, Göy-göl və Altıağac Milli Parklarında, Zaqatala və İlisu Dövlət Təbiət Qoruqlarında nəzarət altında saxlanılır. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxildir.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Yuva sahəsində hündür ağacların qorunub saxlanılması.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cirtdan qartalca lat Hieraaetus pennatus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin qirgikimiler destesinin qirgilar fesilesinin qartalca cinsine aid heyvan novu Tehluke altinda olan ve sayi azalan qus novudur Cirtdan qartalcaElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Deste QirgikimilerFesile QirgilarYarimfesile QartallarCins QartalcaNov Cirtdan qartalcaBeynelxalq elmi adiHieraaetus pennatus J F Gmel 1788 Sekil axtarisiITIS 175568NCBI 70275FW 369330TesviriEn kicik qartaldir Umumi rengi qehveyi qonur quyrugu nisbeten aciq calma lelekleri ise tund renglidir Sesi zeif amma berkdir yuq yuq yuq YayilmasiAreali genisdir Avropa Asiya Afrika Avstraliya Azerbaycanda aranda ve dagda yayilib Yasayis yeri ve heyat terzi Aciq sahe ile novbelesen seyrek meselerde ve hundur agac olan kohne baglarda yasayir Azerbaycana reproduksiya ucun gelir aprelden oktyabra qeder olur Yalniz agacda yuva tikir ve ya basqa quslarin yuvasini zebt edir Mayin evvellerinde 2 eded ag yumurta verir 28 29 gun kurt yatir balalari 2 ay yuvada beslenib pervaz olurlar amma elave olaraq bir ay avqustda ailevi yasayirlar Esas yemi sican kertenkele qurbaga ve quslardir serceden tutmus goyercine qeder SayiXX esre qeder adi sayli yirtici qus hesab edilib XX esrin birinci yarisinda meselerin kenar isiqli yerlerinde adi sayli meyve baglarinda ise nadir olub 1970 ci illerden sonra aran ve tuqay meselerinde nesil vermekden mehrum olub XX esrin axirinda cemi 80 10 il sonra ise 30 cut qus qalib Azalma sebebiUzun muddet guya zererli yirtici qus kimi teqib olunmasi meselerin kenarindaki hundur agaclarin qirilmasi tuqay meselerinin qurumasi ve qirilmasi pestisidlerden maksimal istifade etmekle yirtici quslarin yem obyektlerinin azaldilmasi ve zeherlendirilmesi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerXususi qoruma statusu olmayib hazirda ovlanmasi ve satisi qadagandir Hirkan Sahdag Goy gol ve Altiagac Milli Parklarinda Zaqatala ve Ilisu Dovlet Tebiet Qoruqlarinda nezaret altinda saxlanilir CITES Bern ve Bonn konvensiyalarina daxildir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerYuva sahesinde hundur agaclarin qorunub saxlanilmasi IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax