Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bükan şəhristanı (fars. شهرستان بوکان) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının 17 şəhristanından biri və bu ostanda inzibati ərazi vahidi. Şəhristanın inzibati mərkəzi Bükan şəhəridir.
| Bükan şəhristanı | |
|---|---|
| fars. شهرستان بوکان | |
 | |
|
| |
| Ölkə | İran |
| Daxildir | Qərbi Azərbaycan ostanı |
| İnzibati mərkəz | Bükan |
| Ən böyük şəhərləri | Bükan |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi | 2 541 km² |
| Saat qurşağı | UTC+3.30, yayda UTC+4.30 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 215 529 nəfər (2011) |
| Etnik tərkib | kürdlər. |
| Dini tərkib | Müsəlman |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Coğrafi mövqeyi cəhətdən, Bükan şəhəri Qərbi Azərbaycan ostanının cənub-şərqində, Qoşaçay şəhristanı (farsca dəyişdirilmiş adı Miyandoab) cənubunda yerləşir. Bükan mahalı cənubdan Kürdüstan ostanı, şərqdən Sayınqala şəhristanı (farsca rəsmi adı Şahindej edilib), qərbdən isə Soyuqbulaq şəhristanı (indi Məhabad adlanır) ilə əhatə olunub. İnzibati ərazi bölgüsünə görə, Bükan mahalı iki bölgə (bəxş) və yeddi kənd rayonundan (dehistan) ibarətdir.
Mahalın bölgələri - Siminə və Mərkəzi adlanır. Kənd rayonları isə Axtaçı, İl Teymur, İl Görək, Feyzullahbeygi (Feyzullahbəyi), Şərqi Axtaçı, Axtaçı Məhəlli (Yerli Axtaçı) və Behi Dehbekridən ibarətdir. Dəniz səviyyəsindən 1370 metrə yüksəklikdə yerləşən mahal 2541,306 kv kilometrlik sahəsi ilə Qərbi Azərbaycan əyalətinin ümumi ərazisinin 6,5 faizini təşkil edir. Bükan mahalının ərazisinin 30,31 faizi dağlıq, 29,73 faizi təpəlik, qalan 39,96 faizi isə ovalıq və çaybasar düzənliklərdir. Mahalın iqlimi mülayim dağlıq iqlimidir.
Mahalın ən böyük çayları Tatavu və Zarrinehçay çayları hesab edilir. Bu çayların adı dəyişdirilərək rəsmi qaynaqlarda "Zərrinerud" və "Siminerud" kimi verilməsinə baxmayaraq, əhali onları köhnə adları ilə adlandırır. Bukan mahalının yüksək dağları Neysan dağı (2410 m), Cavanmərd dağı (2098 m), Kanısib (2050 m) və Dağdaran (1300 m) dağlarıdır.
Adının etimologiyası
Tarixindən
1970-ci illərdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar edilən 30 yer və əşyalar burada 3000 il öncə kiçik yaşayış məskənini olduğunu təsdiqləyir. Sonrakı illərdə aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlanan əşyaların çoxu Tehran muzeyinə aparılıb. Onlardan bir neçəsi isə Urmiya muzeyində saxlanılır.
Tapıntılar arasında daha çox gildən düzəldilmiş təndirlər və yerin dərinliyindəki qəbirlər çoxluq təşkil edir. Eyni halda burada aşkar olunan atəşgahlar Bükanda Arşaklar və Sasanilər dövründə oda pərəstiş edən əhalinin yaşadığından xəbər verir. Bükan mahalında mövcud olan çoxlu sayda tarixi təpə, yer və həmçinin maraqlı yeraltı mağaralardan bir neçəsinin adını qeyd etmək istərdik.
Adı çəkilən bu yerlər həm də bölgənin turist cəlb edən və görməli yerlərindən sayılır: Qalayçı mağarası, Külabad mağarası, Yengicə kəndinin mağarası, Ağcıvan kəndinin mağarası, Samaqan mağarası, Bükan Cami məscidi, "Həvəzə-gəvəzə" adlı böyük bulaq və göl, Hamamian cami məscidi, Bibikəndin daş otaqları (qayalarda oyulmuş 14 otaq), Bükanın sahil parkı, Məhəmmədiyyə parkı, Sərdar məqbərəsi, Qədim Tarğa dağı, Qala Təpə (Təpə kəndində eramızdan 1500 il öncəyə aid olan tapıntılar mövcuddur), eradan əvvəl birinci minilliyə aid mədəniyyət nümunələrinin olduğu Qarakənd təpəsi, Əzizkənd və s.
Əhalisi
2006-cı ildə aparılmış əhalinin siyahıya alınmasının nəticələrinə görə şəhristanın əhalisi 202 637 nəfər (kişilər - 101 433 nəfər; qadınlar - 101 204 nəfər) olmuşdur.
Bukan şəhristanında əsasən kürdlər yaşayır. Əhali bu şəhristanda əsasən kürd dilinin soran ləhçəsində danışırlar. İkinci Dünya müharibəsinə qədər burada yüzdən çox yəhudi ailəsi də yaşayıb.
İsrail hökuməti qurulduqdan sonra həmin ailələr İsrailə köçüblər. 2011-ci ilin rəsmi statistikasına görə, Bukan mahalının əhalisi təxminən 280000 nəfərdir.
Məşğulluğu
2001-ci ilin statistikasına əsasən Bükan mahalında 141 irili-xırdalı zavod və fabrik var. Bu müəssisələr əsasən toxuculuq, tikinti materialları, kimyəvi məhsullar, metal, minerallar və qida məhsulları istehsal edirlər. Eləcə də hazırda mahalda bir mərmər mədəni də fəaliyyət göstərir. Bukan mahalında əkin üçün yaralı ərazi 110000 hektardır. Həmin yerlərdə əsasən pambıq, tütün, şəkər çuğunduru, buğda, arpa və başqa dənli bitkilər əkilir. Eyni halda alma şaftalı və albalı buranın əsas bağ məhsullarındandır. Mahalda mövcud olan təbii şərait - geniş, yaşıl və zəngin otlaqlar olduğundan burada maldarlıq geniş şəkildə yayılıb.
Mahal əyalət və bölgənin bu sahəyə olan tələbatının əhəmiyyətli qismini təmin edir. Bukan mahalında ənənəvi və çağdaş üsullarla arıçılıqla məşğul olurlar. Eyni halda quşçuluq və qismən balıqçılıq da inkişaf etdirilməkdədir. Bükan mahalında ən çox yayğın olan əl işləri xalçaçılıq, kilim toxumaq, oyma işləri, həsir toxuma, parça toxuma, cecim toxuma, muncuq tikmə və s.-dir.
Bukan şəhristanının şəhərləri
Bukan şəhristanının iki şəhəri var:
Bukan şəhristanının bəxşləri
Bukan şəhristanı iki bəxşə bölünür:
- Mərkəzi bəxşi
- İnzibati mərkəzi: Bükan
- DEHİSTANLARI:
- Axtaçı dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Əxtitar, Aşigülan, Əzizkənd, Çavarçin, Dəngüz-i Ülya, Dərbisər, Hacıkənd, Cambuğa, Kəhrizə-i Əliağa, Kəhrizə-i Mahmudağa, Kani Xarə, Kani Tumar, Xanəgah, Xorasanə, Kiçikatmış, Küsə, Mahmudabad, Məzrayə-i Mirabad, Nisakabad, Qadirabad, Qarakənd, Qazlıyan, Seyf-ül Din-i Ülya (Yuxarı Seyfəddin), Seyf-ül Din-i Süfla (Aşağı Seyfəddin), Şərəfkənd, Şeyxlər, Təzəqala
- Behi-yi Feyzullah Bəyi dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Əhmədabad, Albulaq, Bağça, Bərdə Zərd, Müctəmə-yi Damdaran-i Bukan (Bukan Integrated Livestock), Dərviş Əli, Dərzi Vəli, Tükçü, Gül-i Behi, Həsənabad, Havarə Bərzə, Hisar, Canbulaq, Kəhriz-i Sərdar, Kəldəgəh, Qalayçı, Qarabaraz, Qatanqor, Qəlic, Sədd-i Şəhid Kazımi, Saqqızlı, Sarıqamış-i Qışlaq, Tabbat, Tikantəpə, Türkmənkəndi, Yasikənd, Yekşavə, Yengikənd, Yengicə
- El Gavark dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Ağutman, Əski Bağdad, İbrahim Xesar, Gülulan-i Ülya, Gülulan-i Süfla, Gündaman, Kani Diraz, Xorxora, Kürə Kani, Müsə, Pir Bahaəddin, Qaluy Rəsulağa, Qaluy Şeyxan, Qarçah-i Ülya, Qarçah-i Süfla, Qızılgümbəz, Salamat, Sərd Kuhistan, Sümbə, Yağiyan, Zavəkuh, Zir Əndul
- El Teymur dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Bağça, Buğdadağı, Çahardivar, Dərə Girdələ, Dərvişan, Dövlətabad, Elmabad, Həmzəabad, Haşiabad, Hüseynabad, Kani Pənkə Qacer, Kani Rəş, Kükə, Ləsə Gülan, Novbar, Paşbulaq, Qadirabad, Qacer, Qaradağ, Qaralı, Gülcətəpə, Sərbağça, Sərdarabad, Seyidabad, Seyidabad-i Qacer, Şəhrikənd, Təpi, Təraqə
- Siminə bəxşi
- İnzibati mərkəzi: Siminə
- DEHİSTANLARI:
- Axtaçı-i Mahali dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Abdullahabad, Ağliyan, Ermənibulağı, Atabulağı, Bənd-i Məcidxan, Bərdə Rəşan, Dəvəşəhri, Qövsabad, Gül Mərzənik, Göytəpə, Hacı Lək, Hacıabad-i Axtaçı, Hüseyn Mamə, Kəhrizan, Kani Əli Gürdə, Kani Guzlah, Kani Məhəmməd Əli, Kani Qala, Külabad, Mənüçöhri, Uzunqışlaq, Pirvəli Bağı, Qala Rəsul Siyat, Qaragöl, Qarınca-i Büzürg, Qarınca-i Kiçik, Rəhimxan, Sərab-i Rəhimxan, Sarıqamış, Sarılabad
- Axtaçı-i Şərqi dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Abbasabad, Abdullah Təpəsi, Əlikənd, Əmirabad, Anbar, Aşkutan, Əspuğə, Daşbənd, Gərdqəbran, Hammamiyan, Hisarbulağı, Kani Şəqaqan, Köhnə Mollalar, Ləgəz, Mollalar, Naçit, Qazan Sər, Şeyxəli, Şorca, Tahirabad, Üçtəpə
- Behi Dehbükri dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Abbasabad, Ağıcvan, Arbanus, Daşağıl, Gamışan, Qayanca, Gültəpə-i Qurmuş, İlani, Cavanmərd, Kani Allah Seyidə, Kani Gürgə, Kani Səbzə, Kani Siran, Qazi Axavi, Qışlaq-i Hacı Şahab, Qular, Qurmuş, Türkəşə, Ortakənd, Üynəçi
- Axtaçı-i Mahali dehistanı
İstinadlar
- گروه GIS سازمان مديريت و برنامهريزي استان آذربايجانغربي. (fars). 2007-09-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-01.
- . 2009-04-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-11.
- "Arxivlənmiş surət". 2010-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-04-17.
Xarici keçidlər
- [1]
- DEH-BOKRĪ
- Bukan şəhristanının rəsmi saytı
- Qərbi Azərbaycan ostanının rəsmi saytı
Həmçinin bax
 | İran ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bukan sehristani fars شهرستان بوکان Iranin Qerbi Azerbaycan ostaninin 17 sehristanindan biri ve bu ostanda inzibati erazi vahidi Sehristanin inzibati merkezi Bukan seheridir Bukan sehristanifars شهرستان بوکان 36 32 sm e 46 10 s u Olke IranDaxildir Qerbi Azerbaycan ostaniInzibati merkez BukanEn boyuk seherleri BukanTarixi ve cografiyasiSahesi 2 541 km Saat qursagi UTC 3 30 yayda UTC 4 30EhalisiEhalisi 215 529 nefer 2011 Etnik terkib kurdler Dini terkib MuselmanResmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiCografi movqeyi cehetden Bukan seheri Qerbi Azerbaycan ostaninin cenub serqinde Qosacay sehristani farsca deyisdirilmis adi Miyandoab cenubunda yerlesir Bukan mahali cenubdan Kurdustan ostani serqden Sayinqala sehristani farsca resmi adi Sahindej edilib qerbden ise Soyuqbulaq sehristani indi Mehabad adlanir ile ehate olunub Inzibati erazi bolgusune gore Bukan mahali iki bolge bexs ve yeddi kend rayonundan dehistan ibaretdir Mahalin bolgeleri Simine ve Merkezi adlanir Kend rayonlari ise Axtaci Il Teymur Il Gorek Feyzullahbeygi Feyzullahbeyi Serqi Axtaci Axtaci Mehelli Yerli Axtaci ve Behi Dehbekriden ibaretdir Deniz seviyyesinden 1370 metre yukseklikde yerlesen mahal 2541 306 kv kilometrlik sahesi ile Qerbi Azerbaycan eyaletinin umumi erazisinin 6 5 faizini teskil edir Bukan mahalinin erazisinin 30 31 faizi dagliq 29 73 faizi tepelik qalan 39 96 faizi ise ovaliq ve caybasar duzenliklerdir Mahalin iqlimi mulayim dagliq iqlimidir Mahalin en boyuk caylari Tatavu ve Zarrinehcay caylari hesab edilir Bu caylarin adi deyisdirilerek resmi qaynaqlarda Zerrinerud ve Siminerud kimi verilmesine baxmayaraq ehali onlari kohne adlari ile adlandirir Bukan mahalinin yuksek daglari Neysan dagi 2410 m Cavanmerd dagi 2098 m Kanisib 2050 m ve Dagdaran 1300 m daglaridir Adinin etimologiyasi Tarixinden 1970 ci illerde aparilan arxeoloji qazintilar zamani askar edilen 30 yer ve esyalar burada 3000 il once kicik yasayis meskenini oldugunu tesdiqleyir Sonraki illerde aparilmis arxeoloji qazintilar zamani askarlanan esyalarin coxu Tehran muzeyine aparilib Onlardan bir necesi ise Urmiya muzeyinde saxlanilir Tapintilar arasinda daha cox gilden duzeldilmis tendirler ve yerin derinliyindeki qebirler coxluq teskil edir Eyni halda burada askar olunan atesgahlar Bukanda Arsaklar ve Sasaniler dovrunde oda perestis eden ehalinin yasadigindan xeber verir Bukan mahalinda movcud olan coxlu sayda tarixi tepe yer ve hemcinin maraqli yeralti magaralardan bir necesinin adini qeyd etmek isterdik Adi cekilen bu yerler hem de bolgenin turist celb eden ve gormeli yerlerinden sayilir Qalayci magarasi Kulabad magarasi Yengice kendinin magarasi Agcivan kendinin magarasi Samaqan magarasi Bukan Cami mescidi Heveze geveze adli boyuk bulaq ve gol Hamamian cami mescidi Bibikendin das otaqlari qayalarda oyulmus 14 otaq Bukanin sahil parki Mehemmediyye parki Serdar meqberesi Qedim Targa dagi Qala Tepe Tepe kendinde eramizdan 1500 il onceye aid olan tapintilar movcuddur eradan evvel birinci minilliye aid medeniyyet numunelerinin oldugu Qarakend tepesi Ezizkend ve s Ehalisi2006 ci ilde aparilmis ehalinin siyahiya alinmasinin neticelerine gore sehristanin ehalisi 202 637 nefer kisiler 101 433 nefer qadinlar 101 204 nefer olmusdur Bukan sehristaninda esasen kurdler yasayir Ehali bu sehristanda esasen kurd dilinin soran lehcesinde danisirlar Ikinci Dunya muharibesine qeder burada yuzden cox yehudi ailesi de yasayib Israil hokumeti qurulduqdan sonra hemin aileler Israile kocubler 2011 ci ilin resmi statistikasina gore Bukan mahalinin ehalisi texminen 280000 neferdir Mesgullugu2001 ci ilin statistikasina esasen Bukan mahalinda 141 irili xirdali zavod ve fabrik var Bu muessiseler esasen toxuculuq tikinti materiallari kimyevi mehsullar metal minerallar ve qida mehsullari istehsal edirler Elece de hazirda mahalda bir mermer medeni de fealiyyet gosterir Bukan mahalinda ekin ucun yarali erazi 110000 hektardir Hemin yerlerde esasen pambiq tutun seker cugunduru bugda arpa ve basqa denli bitkiler ekilir Eyni halda alma saftali ve albali buranin esas bag mehsullarindandir Mahalda movcud olan tebii serait genis yasil ve zengin otlaqlar oldugundan burada maldarliq genis sekilde yayilib Mahal eyalet ve bolgenin bu saheye olan telebatinin ehemiyyetli qismini temin edir Bukan mahalinda enenevi ve cagdas usullarla ariciliqla mesgul olurlar Eyni halda qusculuq ve qismen baliqciliq da inkisaf etdirilmekdedir Bukan mahalinda en cox yaygin olan el isleri xalcaciliq kilim toxumaq oyma isleri hesir toxuma parca toxuma cecim toxuma muncuq tikme ve s dir Bukan sehristaninin seherleriBukan sehristaninin iki seheri var Bukan SimineBukan sehristaninin Qerbi Azerbaycan ostanindaki yerlesimiBukan sehristaninin bexsleriBukan sehristani iki bexse bolunur Merkezi bexsi Inzibati merkezi Bukan DEHISTANLARI Axtaci dehistani KENDLERI Extitar Asigulan Ezizkend Cavarcin Denguz i Ulya Derbiser Hacikend Cambuga Kehrize i Eliaga Kehrize i Mahmudaga Kani Xare Kani Tumar Xanegah Xorasane Kicikatmis Kuse Mahmudabad Mezraye i Mirabad Nisakabad Qadirabad Qarakend Qazliyan Seyf ul Din i Ulya Yuxari Seyfeddin Seyf ul Din i Sufla Asagi Seyfeddin Serefkend Seyxler Tezeqala Behi yi Feyzullah Beyi dehistani KENDLERI Ehmedabad Albulaq Bagca Berde Zerd Mucteme yi Damdaran i Bukan Bukan Integrated Livestock Dervis Eli Derzi Veli Tukcu Gul i Behi Hesenabad Havare Berze Hisar Canbulaq Kehriz i Serdar Keldegeh Qalayci Qarabaraz Qatanqor Qelic Sedd i Sehid Kazimi Saqqizli Sariqamis i Qislaq Tabbat Tikantepe Turkmenkendi Yasikend Yeksave Yengikend Yengice El Gavark dehistani KENDLERI Agutman Eski Bagdad Ibrahim Xesar Gululan i Ulya Gululan i Sufla Gundaman Kani Diraz Xorxora Kure Kani Muse Pir Bahaeddin Qaluy Resulaga Qaluy Seyxan Qarcah i Ulya Qarcah i Sufla Qizilgumbez Salamat Serd Kuhistan Sumbe Yagiyan Zavekuh Zir Endul El Teymur dehistani KENDLERI Bagca Bugdadagi Cahardivar Dere Girdele Dervisan Dovletabad Elmabad Hemzeabad Hasiabad Huseynabad Kani Penke Qacer Kani Res Kuke Lese Gulan Novbar Pasbulaq Qadirabad Qacer Qaradag Qarali Gulcetepe Serbagca Serdarabad Seyidabad Seyidabad i Qacer Sehrikend Tepi Teraqe Simine bexsi Inzibati merkezi Simine DEHISTANLARI Axtaci i Mahali dehistani KENDLERI Abdullahabad Agliyan Ermenibulagi Atabulagi Bend i Mecidxan Berde Resan Devesehri Qovsabad Gul Merzenik Goytepe Haci Lek Haciabad i Axtaci Huseyn Mame Kehrizan Kani Eli Gurde Kani Guzlah Kani Mehemmed Eli Kani Qala Kulabad Menucohri Uzunqislaq Pirveli Bagi Qala Resul Siyat Qaragol Qarinca i Buzurg Qarinca i Kicik Rehimxan Serab i Rehimxan Sariqamis Sarilabad Axtaci i Serqi dehistani KENDLERI Abbasabad Abdullah Tepesi Elikend Emirabad Anbar Askutan Espuge Dasbend Gerdqebran Hammamiyan Hisarbulagi Kani Seqaqan Kohne Mollalar Legez Mollalar Nacit Qazan Ser Seyxeli Sorca Tahirabad Uctepe Behi Dehbukri dehistani KENDLERI Abbasabad Agicvan Arbanus Dasagil Gamisan Qayanca Gultepe i Qurmus Ilani Cavanmerd Kani Allah Seyide Kani Gurge Kani Sebze Kani Siran Qazi Axavi Qislaq i Haci Sahab Qular Qurmus Turkese Ortakend UyneciIstinadlarگروه GIS سازمان مديريت و برنامه ريزي استان آذربايجان غربي fars 2007 09 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 01 01 2009 04 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 04 11 Arxivlenmis suret 2010 07 06 tarixinde Istifade tarixi 2009 04 17 Xarici kecidler 1 DEH BOKRi Bukan sehristaninin resmi sayti Qerbi Azerbaycan ostaninin resmi saytiHemcinin bax Iran ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin