Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boraltan hadisəsi və ya Boraltan faciəsi — 1944-cü ildə 100-dən çox azərbaycanlı ziyalının kommunist rejimi tərəfindən güllələnməsi ilə nəticələnən hadisə.
Arxiv Sənədlər
1951-ci ildə Ədalət Naziri Rüknəddin Nasuhioğluna TBBM-də deputatlardan Şevket Mocanın "Müxtəlif tarixlərdə ölkəmizə siyasi sığınacaq hüququna əsaslanaraq gəlmiş (156) qaçqının 1947-ci ildə dövlətlərarası hüquq qaydalarına zidd olaraq Sovet İttifaqına verildiyi düzdürmü?" şəklindəki sualına cavab olaraq bildirmişdir.
Sualın davamında Şevket Mocan əlavə etmişdir: "Faciə qurbanlarının göndəriş forması da qurban göndərilən məbudların qaydlarına uyğun olmağına və aqibətlərini görməyi səbəbindən, təhvil-təslim prosesində vəzifəli olan, ehtiyyatda olan zabit, Poçt Müfəttişi Rəşadın əsəb pozğunluğu yaşadığı və psixi dispanserlərdən birində hələ də müalicə aldığı düzdürmü?"
Nazir cavabında, Daxili İşlər, Xarici işlər və Müdafiə Nazirliklərindən əldə edilən rəsmi mənbələrə əsasən, "23 fevral 1945-ci ildə Almaniya və Yaponiyaya qarşı Türkiyənin müharibə elan etməyinə görə müttəfiqlərimizdən birinə çevrilən Sovet İttifaqının 22 may 1945-ci il tarixli müraciətinə görə Almaniya və ya Yaponiyaya müharibə elan etdiyimi tarixdən etibarən Türkiyəyə sığınmış bütün Sovet hərbçilərinin qarşılıqlı olaraq geri verilməyini təklif etmişdir. Nazirlər kabinetinin 1945 may 3/2563 tarixli qərarı ilə yalnız hərbçilərin qarşılıqlı olmaq təhvil verilməyinə razılıq vermişdir. Bu əsasla, 6 avqust 1945-ci ildə Türkiyədəki 237 sovet hərbçisinin 195-i Tıhmıs sərhəd keçid məntəqəsindən Sovet İttifaqına təhvil verilmişdir. Lakin, Sovet Rusiyasının, oraya sığınmış 1 zabit və iki əsgərimizin "izləri tapılmamışdır" deyilərək təhvil verilmədiyindən, ilk təhvil zamanı qaçan və digər hərbçilərin təhvilin vaz keçilmişdir. Bundan sonra Nazirlər Kabineti 1 sentyabr 1947-ci ildə qərara almışdır ki, Yozgatdakı düşərgə ləğv edilsin və düşərgədəki Türk əsilli insanlara istədikləri təqdirdə Türkiyə vətəndaşlığı verilərək azad edilsin. Ənvər Anar (Ənvər Qazıyev) və Kadri Başaran (Adəm Qardaşbəyli) adlı iki şəxsin ilk göndərişdəki 195 nəfərin arasında olduğu müəyyən edilmişdir.
Bu cavab qarşısında Şevket Mocan təkrar çıxış edərək "Ənvər və Adəm adlı iki azəri zabitin əvvəllər Qızıl Orduda xidmət etdiklərini, lakin əsillərini unutmadıqlarını və sovet əqidəsini qəbul etməyərək Almaniyaya qaçmış, uzun müddət oarada yaşamış, lakin daha sonra Türkiyəyə sığınmışlar. Onlar Konya millət vəkili Ziyad Ebüzziyanın qayınlarıdır. Onların "Ankaraya aparırıq" adıyla sərhəd keçid məntəqəsinə aparılıblar. Biz İsveç kralını təhvil verməmək üçün müharibə etmiş millətik. İbni Suud belə qaçqınları geri təhvil vermədi, lakin bir dövrün bizdəki rəhbərləri tariximizə belə bir ləkəni yazdılar" demişdir.
Hadisəyə qiymət verilməsi
Xarici keçidlər
- Boraltan faciəsi - 146 soydaşımız necə qətlə yetirildi
İstinadlar
- https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d09/c009/tbmm09009101.pdf 2020-11-04 at the Wayback Machine səh.203
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2020-12-14 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-03-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boraltan hadisesi ve ya Boraltan faciesi 1944 cu ilde 100 den cox azerbaycanli ziyalinin kommunist rejimi terefinden gullelenmesi ile neticelenen hadise Arxiv Senedler1951 ci ilde Edalet Naziri Rukneddin Nasuhiogluna TBBM de deputatlardan Sevket Mocanin Muxtelif tarixlerde olkemize siyasi siginacaq huququna esaslanaraq gelmis 156 qacqinin 1947 ci ilde dovletlerarasi huquq qaydalarina zidd olaraq Sovet Ittifaqina verildiyi duzdurmu seklindeki sualina cavab olaraq bildirmisdir Sualin davaminda Sevket Mocan elave etmisdir Facie qurbanlarinin gonderis formasi da qurban gonderilen mebudlarin qaydlarina uygun olmagina ve aqibetlerini gormeyi sebebinden tehvil teslim prosesinde vezifeli olan ehtiyyatda olan zabit Poct Mufettisi Resadin eseb pozgunlugu yasadigi ve psixi dispanserlerden birinde hele de mualice aldigi duzdurmu Nazir cavabinda Daxili Isler Xarici isler ve Mudafie Nazirliklerinden elde edilen resmi menbelere esasen 23 fevral 1945 ci ilde Almaniya ve Yaponiyaya qarsi Turkiyenin muharibe elan etmeyine gore muttefiqlerimizden birine cevrilen Sovet Ittifaqinin 22 may 1945 ci il tarixli muracietine gore Almaniya ve ya Yaponiyaya muharibe elan etdiyimi tarixden etibaren Turkiyeye siginmis butun Sovet herbcilerinin qarsiliqli olaraq geri verilmeyini teklif etmisdir Nazirler kabinetinin 1945 may 3 2563 tarixli qerari ile yalniz herbcilerin qarsiliqli olmaq tehvil verilmeyine raziliq vermisdir Bu esasla 6 avqust 1945 ci ilde Turkiyedeki 237 sovet herbcisinin 195 i Tihmis serhed kecid menteqesinden Sovet Ittifaqina tehvil verilmisdir Lakin Sovet Rusiyasinin oraya siginmis 1 zabit ve iki esgerimizin izleri tapilmamisdir deyilerek tehvil verilmediyinden ilk tehvil zamani qacan ve diger herbcilerin tehvilin vaz kecilmisdir Bundan sonra Nazirler Kabineti 1 sentyabr 1947 ci ilde qerara almisdir ki Yozgatdaki duserge legv edilsin ve dusergedeki Turk esilli insanlara istedikleri teqdirde Turkiye vetendasligi verilerek azad edilsin Enver Anar Enver Qaziyev ve Kadri Basaran Adem Qardasbeyli adli iki sexsin ilk gonderisdeki 195 neferin arasinda oldugu mueyyen edilmisdir Bu cavab qarsisinda Sevket Mocan tekrar cixis ederek Enver ve Adem adli iki azeri zabitin evveller Qizil Orduda xidmet etdiklerini lakin esillerini unutmadiqlarini ve sovet eqidesini qebul etmeyerek Almaniyaya qacmis uzun muddet oarada yasamis lakin daha sonra Turkiyeye siginmislar Onlar Konya millet vekili Ziyad Ebuzziyanin qayinlaridir Onlarin Ankaraya apaririq adiyla serhed kecid menteqesine apariliblar Biz Isvec kralini tehvil vermemek ucun muharibe etmis milletik Ibni Suud bele qacqinlari geri tehvil vermedi lakin bir dovrun bizdeki rehberleri tariximize bele bir lekeni yazdilar demisdir Hadiseye qiymet verilmesiXarici kecidlerBoraltan faciesi 146 soydasimiz nece qetle yetirildiIstinadlarhttps www tbmm gov tr tutanaklar TUTANAK TBMM d09 c009 tbmm09009101 pdf 2020 11 04 at the Wayback Machine seh 203 Arxivlenmis suret PDF 2020 12 14 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 03 11