Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bodhidharma (Çində Putidamo kimi də tanınır çin. 菩提达摩) və ya qısaca Damo (ing. 达摩) ; 440-528 və ya 536 ) - Çan Buddizminin ilk patriarxı, Buddizmin 28-ci patriarxı, Çan (Zen) təliminin banisi. Cənubi Hindistanın Pallava krallığının paytaxtı Kançidə anadan olub və təhsil alıb. (Bodhidharmanın tərcümeyi-hallarından birinə görə, o, Cənubi Hindistan brahmanlarından gəlib və Mahayana ənənəsində buddizmi etiqad edirdi, başqa bir tərcümeyi-halda isə Bodhidharmanın “Mərkəzi Asiyadan olan fars mənşəli” olduğu göstərilirdi. Qədim yazılarda deyilir ki, eramızdan əvvəl 475 -ci ildə buddist rahib Bodhidharma dəniz yolu ilə Çinə gəlmiş və burada səyahət edərkən öz təlimlərini təbliğ etməyə başlamışdı. Sonra o, bir müddət əvvəl Şonqşan dağında əsası qoyulmuş Şaolin monastırında məskunlaşmış və burada Çan Buddizminin ilk məktəbini qurdmuşdu. Damo, qiqonq Damo İszinzin və ya Bodhidharmanın qiqonqu adlandırılmış kompleks məşqlə Şaolin monastırının inkişafına böyük töhfə verdi, rahiblərə daha sonra qigong Damo Yijinjing və ya Bodhidharma qiqonqu adlandırılan bir sıra məşqləri öyrətdi. Onun bir neçə şagirdi arasında Çan Buddizminin ikinci patriarxı olmuş Hueyke xatırlanır.
| Bodhidharma | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Hindistan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şaolin, Denfen, Çin |
| İxtisası | Filosof |
| Fəaliyyəti | bhikşu, filosof, rahib |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bodhidharma "saqqallı barbar" kimi böyük şöhrət qazandı. Başlanğıcda belə ləqəb Bodhidharmaya münasibətdə birbaşa mənada işlədilirdi, çünki Çin rahiblərindən fərqli olaraq onun saqqalı var idi. Daha sonra Bodhidharma zarafatla onun “sevimli şagirdləri” belən adlandırmağa başladılar.
Bodhidharmanın həyatı ilə bağlı etibarlı mənbələr yoxdur. Buna uyğun olaraq, bir neçə əsrlər boyu yaradılmış və dövrümüzə qədər gəlib çatan rəvayətlərdə reallıq və uydurma bir-birinə qarışır və Bodhidharma əsasən folklor personajı sayıla bilər.
Rəvayətlərə görə, Bodhidharma maariflənmənin “iki yol və dörd üsul” doktrinasının müəllifi hesab olunur. Birinci yol ("prinsipə daxil olmaq" ( çin. 入理- zhu li )) bütün canlıların "əvvəlcə saf təbiətə" malik olduğu fikrindən ibarətdir, lakin o, təfəkkür təcrübəsi ilə aradan qaldırıla bilən cəhalətin kölgəsindədir. İkinci yol ("təcrübəyə daxil olmaq" ( çin. 入实- zhu shi )) dörd üsuldan ibarətdir: 1) bütün əzabları onlara səbəb olana nifrət etmədən qəbul etmək; 2) səbəb-nəticə qanunlarının nəticəsi kimi taleyin hər hansı hadisəsini sakitliklə qəbul etmək; 3) istəklərdən əl çəkmək və ehtirasları aradan qaldırmaq; 4) dharmik qanunlara əməl etmək. Bu təlim Mahayana Buddizminin əsas baxışlarını ifadə edir və təlimdə Çan Buddizminə xas olan heç bir şey yoxdur.
Ənənəyə görə, Bodhidharma Çan Buddizminin mahiyyətini ifadə edən məşhur dörd sətirlik şeir yazmışdır, lakin əksər Buddist alimlər şeirin daha sonra yazıldığını düşünürlər.
Bodhidharmanın ölüm tarixi ilə bağlı müxtəlif məlumatlar var: 528, 532 və ya 536 il. Bir əfsanə var ki, onun məzarında və ya monastırın divarında İszinisin müəllif olduğu ("Əzələlərdə Dəyişiklik Qanunu") - gimnastika kompleksi, ayrıca meditativ-nəfəs məşqləri də daxil olmaqla fiziki və psixi sağlamlığın yaxşılaşdırılması üçün, oynaq gimnastikası, özünə nəzarət üsulları, düzgün həyat tərzinin qorunması, dietetika və zehni idarə etmə üsullarını təsvir edən çoxfunksiyalı sistem tapılmışdır. Buna görə də, əfsanədə deyilir ki, risalə guya Bodhidharmanın özü tərəfindən Şaolin rahiblərinə vəsiyyətnamə şəklində verilib.
Bodhidharma haqqında əfsanələr
Bodhidharmanın Çində peyda olması haqqında Borxes yazır: “Bodhidharma Hindistandan Çinə köçmüş və yeni monastırlar və ziyarətgahların yaradılmaqla Buddizmi təşviq edən imperator tərəfindən qəbul edilmişdi. İmperator rahiblərin sayının artması barədə Bodhidharmaya məlumat verərkən o cavab verdi: "Dünyaya aid olan hər şey bir illüziyadır, monastırlar və rahiblər sizin və mənim kimi qeyri-realdırlar." Sonra divara tərəf dönüb meditasiya etməyə başladı. Tamamilə çaşqın olan imperator soruşduqda: “Bəs buddizmin mahiyyəti nədir? ", Bodhidharma cavab verdi: "Boşluq və heç bir mahiyyət yoxdur."
Əfsanələrdən birinə görə, Bodhidharma yolun kənarında oturmuş, yoldan keçən insanların xəstəliklərini görmüş və tez-tez onlara kömək təklif edirmiş. Bir dəfə yoldan keçən yüksək rütbəli hərbçini görmüş, 10 günə öləcəyini demiş və xilas edəcəyinə söz verərək kömək təklif etmişdi. Hərbçi çox qəzəblənmiş, Bodhidharma isə bildirdi ki, indi onun cəmi üç gün ömrü var, amma hələ də xilas ola bilər. Sonra hərbçi daha da qəzəbləndi və Bodhidharma isə dedi ki, ömrünün cəmi bir günü qalıb və artıq bu işdə kömək etmək mümkün deyil. Qəzəbli hərbçi getmiş və elə həmin gün ölmüşdü.
Bir əfsanə var ki, həqiqəti axtarmaq üçün Bodhidharma doqquz il mağarada meditasiya edib. Bütün bu müddət ərzində o, ruhi oyanış əldə edənədək özünü boş divara baxmağa həsr etdi.
9 il boş divara baxma
Cənubi Çində xoş təəssürat yarada bilməyən Bodhidharmanın Şaolin monastırına getdiyi deyilir. Ya girişə icazə verilmədiyindən, ya da qısa müddətdən sonra çıxarıldıqdan sonra o, yaxınlıqdakı mağarada yaşayıb və orada "doqquz il divarla üzbəüz qalaraq, bu müddət ərzində müddət danışmayıb".
Bioqrafik ənənə Bodhidharmanın həyatı və şəraiti haqqında həqiqiliyi təsdiq olunmayan rəvayətlərlə doludur. Hekayənin bir versiyasında onun yeddi il divara baxaraq doqquz il yuxuya getdiyi deyilir. Özünə qəzəblənərək, bunun bir daha baş verməməsi üçün göz qapaqlarını kəsmişdi. Rəvayətə görə, onun göz qapaqları yerə dəyən kimi ilk çay bitkiləri böyüdü və bundan sonra çay Çan tələbələrini zazen zamanı oyaq saxlamağa kömək edəcək bir stimullaşdırıcı rolunu oynadı.
Bodhidharmanın getməsi haqqında əfsanələri
Sonqşan Şaolinsi monastırının içərisində daşdan oyulmuş barelyef var, əllərində monastır sandal tutan Bodhidharmanın ayaqyalın qərbə doğru getdiyini təsvir edir.
Bu, Bodhidharmanın ölüm tarixinin rəsmi hesab edildiyi andan sonra baş verdiyi güman edilən bir əfsanə ilə əlaqələndirilir: onun cəsədi dəfn edilmişdi, eyni zamanda imperator tərəfindən Buddist ədəbiyyatı toplamaq üçün Hindistana göndərilən bir saray elçisi Hindistandan qayıdırdı. Mehmanxanaların birində mötəbər Bodhidharma olduğu üzə çıxan yaşlı hind rahibi ilə görüşdü. Ayrılan zaman Bodhidharma, möhtərəm şəxsə görüş faktını gizlətməyi tövsiyə etdi, lakin elçi bunu etmədi, imperatora məhkəməyə gedən yolda Bodhidharma ilə görüşdüyünü bildirdi.
Qəzəblənən imperator elçiyə məlumat verdi ki, Bodhidharma görüş vaxtından çox əvvəl vəfat edib, ona görə də, ya elçi açıq-aşkar yalan danışmış ya da özünü Bodhidharma kimi göstərən bir şəxslə qarşılaşmışdır. Lakin saray elşisi öz mövqeyində durdu və sonra imperator elçini həbs etməyi əmr etdi. Eyni zamanda, imperator vaxtaşırı həmin elçinin öz dediyində israrlı olub-olmaması ilə maraqlanırdı, lakin ona bildirirdilər ki, həmin şəxs öz dediyində durmuşdu.
Sonda bundan heyrətlənən imperator insanları Songshan Shaolinsi'yə göndərdi və onlar qəbri açdılar, Burada Bodhidharma'nın tək sandalının olduğu aşkar edildi və həmin sandal saraya gətirildi.
Ədəbiyyat
- Бодхидхарма // Китайская философия. Энциклопедический словарь. М.: . ред. . 1994. ISBN .
- «Бородатый варвар» // Буддизм: религия без бога. СПб.: Вектор. 2013. ISBN .
- Бодхидхарма / Андросов В. П. // «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — М. : Большая российская энциклопедия, 2005. — С. 670. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 3). — ISBN 5-85270-331-1.
- , Попов Г. В. Традиции ушу. М.: Прометей. 1989.
- История дзэн-буддизма. М.: ЗАО Центрполиграф. 2003. ISBN .
- Афоризмы и тайные речения Бодхидхармы. Ростов н/Д: . 2008. ISBN .
- Путидамо да-ши люэ-бянь да шэн жу-дао сы-син гуань («Общие рассуждения Бодхидхармы о четырех действиях, ведущих на путь Большой колесницы») // : энциклопедия: в 5 т. Т. 2. Мифология. Религия. М.: . Гл. ред. ; Ин-т Дальнего Востока. 2007.
- Ши Децянь, Гимнастика Бодхидхармы. Ростов н/Д: . 2006. ISBN .
Linklər
- Bodhidharma - Çan Buddizminin ilk patriarxı
- Bodhidharma, Müasir Ezoterizm Ensiklopediyasında
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bodhidharma Cinde Putidamo kimi de taninir cin 菩提达摩 ve ya qisaca Damo ing 达摩 440 528 ve ya 536 Can Buddizminin ilk patriarxi Buddizmin 28 ci patriarxi Can Zen teliminin banisi Cenubi Hindistanin Pallava kralliginin paytaxti Kancide anadan olub ve tehsil alib Bodhidharmanin tercumeyi hallarindan birine gore o Cenubi Hindistan brahmanlarindan gelib ve Mahayana enenesinde buddizmi etiqad edirdi basqa bir tercumeyi halda ise Bodhidharmanin Merkezi Asiyadan olan fars menseli oldugu gosterilirdi Qedim yazilarda deyilir ki eramizdan evvel 475 ci ilde buddist rahib Bodhidharma deniz yolu ile Cine gelmis ve burada seyahet ederken oz telimlerini teblig etmeye baslamisdi Sonra o bir muddet evvel Sonqsan daginda esasi qoyulmus Saolin monastirinda meskunlasmis ve burada Can Buddizminin ilk mektebini qurdmusdu Damo qiqonq Damo Iszinzin ve ya Bodhidharmanin qiqonqu adlandirilmis kompleks mesqle Saolin monastirinin inkisafina boyuk tohfe verdi rahiblere daha sonra qigong Damo Yijinjing ve ya Bodhidharma qiqonqu adlandirilan bir sira mesqleri oyretdi Onun bir nece sagirdi arasinda Can Buddizminin ikinci patriarxi olmus Hueyke xatirlanir BodhidharmaDogum tarixi 483Dogum yeri HindistanVefat tarixi 540Vefat yeri Saolin Denfen CinIxtisasi FilosofFealiyyeti bhiksu filosof rahib Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bodhidharma saqqalli barbar kimi boyuk sohret qazandi Baslangicda bele leqeb Bodhidharmaya munasibetde birbasa menada isledilirdi cunki Cin rahiblerinden ferqli olaraq onun saqqali var idi Daha sonra Bodhidharma zarafatla onun sevimli sagirdleri belen adlandirmaga basladilar Bodhidharmanin heyati ile bagli etibarli menbeler yoxdur Buna uygun olaraq bir nece esrler boyu yaradilmis ve dovrumuze qeder gelib catan revayetlerde realliq ve uydurma bir birine qarisir ve Bodhidharma esasen folklor personaji sayila biler Revayetlere gore Bodhidharma maariflenmenin iki yol ve dord usul doktrinasinin muellifi hesab olunur Birinci yol prinsipe daxil olmaq cin 入理 zhu li butun canlilarin evvelce saf tebiete malik oldugu fikrinden ibaretdir lakin o tefekkur tecrubesi ile aradan qaldirila bilen cehaletin kolgesindedir Ikinci yol tecrubeye daxil olmaq cin 入实 zhu shi dord usuldan ibaretdir 1 butun ezablari onlara sebeb olana nifret etmeden qebul etmek 2 sebeb netice qanunlarinin neticesi kimi taleyin her hansi hadisesini sakitlikle qebul etmek 3 isteklerden el cekmek ve ehtiraslari aradan qaldirmaq 4 dharmik qanunlara emel etmek Bu telim Mahayana Buddizminin esas baxislarini ifade edir ve telimde Can Buddizmine xas olan hec bir sey yoxdur Eneneye gore Bodhidharma Can Buddizminin mahiyyetini ifade eden meshur dord setirlik seir yazmisdir lakin ekser Buddist alimler seirin daha sonra yazildigini dusunurler Bodhidharmanin olum tarixi ile bagli muxtelif melumatlar var 528 532 ve ya 536 il Bir efsane var ki onun mezarinda ve ya monastirin divarinda Iszinisin muellif oldugu Ezelelerde Deyisiklik Qanunu gimnastika kompleksi ayrica meditativ nefes mesqleri de daxil olmaqla fiziki ve psixi saglamligin yaxsilasdirilmasi ucun oynaq gimnastikasi ozune nezaret usullari duzgun heyat terzinin qorunmasi dietetika ve zehni idare etme usullarini tesvir eden coxfunksiyali sistem tapilmisdir Buna gore de efsanede deyilir ki risale guya Bodhidharmanin ozu terefinden Saolin rahiblerine vesiyyetname seklinde verilib Bodhidharma haqqinda efsanelerSongshan Shaolin Si Monastirinda Bodhidharmanin heykeli Bodhidharmanin Cinde peyda olmasi haqqinda Borxes yazir Bodhidharma Hindistandan Cine kocmus ve yeni monastirlar ve ziyaretgahlarin yaradilmaqla Buddizmi tesviq eden imperator terefinden qebul edilmisdi Imperator rahiblerin sayinin artmasi barede Bodhidharmaya melumat vererken o cavab verdi Dunyaya aid olan her sey bir illuziyadir monastirlar ve rahibler sizin ve menim kimi qeyri realdirlar Sonra divara teref donub meditasiya etmeye basladi Tamamile casqin olan imperator sorusduqda Bes buddizmin mahiyyeti nedir Bodhidharma cavab verdi Bosluq ve hec bir mahiyyet yoxdur Efsanelerden birine gore Bodhidharma yolun kenarinda oturmus yoldan kecen insanlarin xesteliklerini gormus ve tez tez onlara komek teklif edirmis Bir defe yoldan kecen yuksek rutbeli herbcini gormus 10 gune oleceyini demis ve xilas edeceyine soz vererek komek teklif etmisdi Herbci cox qezeblenmis Bodhidharma ise bildirdi ki indi onun cemi uc gun omru var amma hele de xilas ola biler Sonra herbci daha da qezeblendi ve Bodhidharma ise dedi ki omrunun cemi bir gunu qalib ve artiq bu isde komek etmek mumkun deyil Qezebli herbci getmis ve ele hemin gun olmusdu Bir efsane var ki heqiqeti axtarmaq ucun Bodhidharma doqquz il magarada meditasiya edib Butun bu muddet erzinde o ruhi oyanis elde edenedek ozunu bos divara baxmaga hesr etdi 9 il bos divara baxmaCenubi Cinde xos teessurat yarada bilmeyen Bodhidharmanin Saolin monastirina getdiyi deyilir Ya girise icaze verilmediyinden ya da qisa muddetden sonra cixarildiqdan sonra o yaxinliqdaki magarada yasayib ve orada doqquz il divarla uzbeuz qalaraq bu muddet erzinde muddet danismayib Bioqrafik enene Bodhidharmanin heyati ve seraiti haqqinda heqiqiliyi tesdiq olunmayan revayetlerle doludur Hekayenin bir versiyasinda onun yeddi il divara baxaraq doqquz il yuxuya getdiyi deyilir Ozune qezeblenerek bunun bir daha bas vermemesi ucun goz qapaqlarini kesmisdi Revayete gore onun goz qapaqlari yere deyen kimi ilk cay bitkileri boyudu ve bundan sonra cay Can telebelerini zazen zamani oyaq saxlamaga komek edecek bir stimullasdirici rolunu oynadi Bodhidharmanin getmesi haqqinda efsaneleriSonqsan Saolinsi monastirinin icerisinde dasdan oyulmus barelyef var ellerinde monastir sandal tutan Bodhidharmanin ayaqyalin qerbe dogru getdiyini tesvir edir Bu Bodhidharmanin olum tarixinin resmi hesab edildiyi andan sonra bas verdiyi guman edilen bir efsane ile elaqelendirilir onun cesedi defn edilmisdi eyni zamanda imperator terefinden Buddist edebiyyati toplamaq ucun Hindistana gonderilen bir saray elcisi Hindistandan qayidirdi Mehmanxanalarin birinde moteber Bodhidharma oldugu uze cixan yasli hind rahibi ile gorusdu Ayrilan zaman Bodhidharma mohterem sexse gorus faktini gizletmeyi tovsiye etdi lakin elci bunu etmedi imperatora mehkemeye geden yolda Bodhidharma ile gorusduyunu bildirdi Qezeblenen imperator elciye melumat verdi ki Bodhidharma gorus vaxtindan cox evvel vefat edib ona gore de ya elci aciq askar yalan danismis ya da ozunu Bodhidharma kimi gosteren bir sexsle qarsilasmisdir Lakin saray elsisi oz movqeyinde durdu ve sonra imperator elcini hebs etmeyi emr etdi Eyni zamanda imperator vaxtasiri hemin elcinin oz dediyinde israrli olub olmamasi ile maraqlanirdi lakin ona bildirirdiler ki hemin sexs oz dediyinde durmusdu Bodhidharma ve Imperator Vu Sonda bundan heyretlenen imperator insanlari Songshan Shaolinsi ye gonderdi ve onlar qebri acdilar Burada Bodhidharma nin tek sandalinin oldugu askar edildi ve hemin sandal saraya getirildi EdebiyyatBodhidharma Kitajskaya filosofiya Enciklopedicheskij slovar M red 1994 ISBN 5 244 00757 2 Borodatyj varvar Buddizm religiya bez boga SPb Vektor 2013 ISBN 978 5 9684 2072 5 Bodhidharma Androsov V P Banketnaya kampaniya 1904 Bolshoj Irgiz M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2005 S 670 Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov 2004 2017 t 3 ISBN 5 85270 331 1 Popov G V Tradicii ushu M Prometej 1989 Istoriya dzen buddizma M ZAO Centrpoligraf 2003 ISBN 5 9524 0208 9 Aforizmy i tajnye recheniya Bodhidharmy Rostov n D 2008 ISBN 978 5 222 13801 4 Putidamo da shi lyue byan da shen zhu dao sy sin guan Obshie rassuzhdeniya Bodhidharmy o chetyreh dejstviyah vedushih na put Bolshoj kolesnicy enciklopediya v 5 t T 2 Mifologiya Religiya M Gl red In t Dalnego Vostoka 2007 Shi Decyan Gimnastika Bodhidharmy Rostov n D 2006 ISBN 5 222 09725 0 LinklerBodhidharma Can Buddizminin ilk patriarxi Bodhidharma Muasir Ezoterizm EnsiklopediyasindaMaslov 2007 Abaev 1994