Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bilgəh – 1937-ci ildən Bakının Sabunçu rayonunda şəhər tipli qəsəbə.
| Bilgəh | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Sabunçu rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 18 m |
| Saat qurşağı | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Əhali 9,3 min (2008). Tam orta məktəb, 2 məktəbəqədər müəssisə, internat məktəbi, mədəniyyət evi, kitabxana, musiqi məktəbi, birləşmiş şəhər xəstəxanası, kardioloji sanatoriya, pansionat, rabitə şöbəsi var. Bilgəh dənizkənarı iqlim kurortudur. İqlimi quru subtropikdir. Yayı isti və quru, qışı mülayimdir. Avqustda orta temp-r 25 °C, yanvarda 0–3 °C-dir. Yağıntının illik miqdarı 200–300 mm; əsasən, şimal (xəzri) və cənub (giləvar) küləkləri əsir. Bilgəh sözünün etimologiyası haqqında müxtəlif fikirlər vardır; S. Aşurbəyli əsərlərində "Bilgəh" adının 18-ci əsrin əvvəllərində bu ərazidə yaşamış "bilgə" türk tayfasının adından götürüldüyünü qeyd edir. Mütəxəssislər indiki Bilgəhin yerində Köhnə Bilgəh olduğunu, onun Əşburan burnu adlandığını da söyləyirlər. Bilgəh 11,15-ci əsrlərdə Xəzər dənizinin limanı olmuşdur. Bilgəh üzüm, əncir, nar bağları və zəfəranı ilə hələ qədimdən məşhur idi. 13,14-cü əsrlərdə Şirvanşahların keşikçi dəstələrinin Bilgəhdə yerləşmələri haqqında tarixi mənbələrdə məlumat verilir. Bilgəhdə e.ə. 3-cü minilliyə aid qayaüstü təsvirləri (bax Abşeron arxeoloji abidələri), orta əsrlərə aid "Pir Həftəxar adlandırılan İmam Museyi Kazımın qızı Leyla xanımın" türbəsi, hamam (13,14-cü əsrlər), qala və məscid (14-cü əsr), karvansara (17-ci əsr), Hacı Abdulla məscidi (1844), Albədi hamamı (19-cu əsr), Seyid Ağa hamamı (19,20-ci əsrlər) və s. memarlıq abidələri, orta əsrlərə aid qəbiristanlıq var. Bilgəhdə xalçaçılıq, ipəkçilik, toxuculuq inkişaf etmişdi. Azərbaycanda olmuş ingilis səyyahı X. Berrou (16-cı əsr) Bilgəhi "Bildi" kimi qeyd etmiş və onun haqqında maraqlı məlumat vermişdir.
Tarixi
Bilgəh vaxtilə Bakının qədim kəndlərindən biri olub. Bilgəh sözünün mənası "Piləgah" sözü ilə bağlanır, mənası "ipək hazırlanan yer, ipək yeri" anlamına gəlir. Görünür, vaxtilə burada çox əski zamanlarda barama becərirmişlər.
Mədəniyyəti
Bilgəhdəki qayaüstü təsvirlər hələ orta əsrlərdə burada şəhər mədəniyyətinin inkişafından xəbər verir. Bilgəhdən keçən Avropa səyyahları da xatirələrində bu kəndin adını çəkirlər. Orta əsrlərə aid abidələrin bu günə qədər qalan qalıqları da bu qədim yaşayış məskəninin şərəfli keçmişindən xəbər verir.
Coğrafiyası və iqlimi
Bakının şimal-şərqində, Abşeron yarımadasının şimalında, Xəzər dənizinin sahilində yerləşən Bilgəh kəndi Maştağa, Nardaran, Zuğulba kəndləri ilə əhatə olunub. Əhalisinin sayı təqribən 11 mindən çoxdur. Tarixi abidələrlə zəngin olan Bilgəhdə vaxtilə xalçaçılıq, ipəkçilik, toxuculuq inkişaf etmişdir. Əncir, üzüm, nar və püstə bağları həmçinin geniş zəfəran plantasiyaları ilə zəngin olmuşdur. Bilgəh tarixən həm də liman şəhəri kimi fəaliyyət göstərmişdir. Bilgəh həm də sağlam iqliminə, saf ab-havasına, təbiətinə görə fərqlənir. Vaxtilə SSRİdə şöhrət tapmış, Bilgəhdə Xəzərin sahilinə yaxın "Şirin su" deyilən yerdə bu gün də fəaliyyətini davam etdirən şəfa ocağının — Bilgəh Kardioloji Sanatoriyasının bünövrəsi 1936-cı ildə qoyulmuş və müharibədən sonra, 1950-ci ildə istifadəyə verilmişdir. Çağdaş zəmanəmizdə də burada hər il minlərlə vətəndaşımız müalicə olunur.
Tanınmış şəxsləri
- Əbdülkərim Əlizadə — şərqşünas, akademik, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi, Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı Laureatı
- Əliheydər İbrahimov — Sovet Ordusu hərbçisi, Böyük Vətən müharibəsi əlili, Brestin azad edilməsi uğrundakı döyüşlərin iştirakçısı, 4-cü qvardiya korpusunun tank əleyhinə qırıcı divizionunun komandiri, Qvardiya-mayoru
- Fərrux Zeynalov — iqtisad elmləri namizədi, əməkdar kommunal və əhaliyə məişət xidməti işçisi, 1992–1997-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Material Ehtiyatları Naziri
- Ağaverdi Paşayev — dirijor, pedaqoq. Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti, Professor,Şöhrət ordeni,
- Sahib Paşazadə — Tarzən ,Azərbaycan Milli Konservatoriyasının dosenti, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti, Beynəlxalq Müsabiqələr Laureatı, Prezident Mükafatçısı,Tərəqqi medalı laureatı; — Ağaverdi Paşayevin oğlu. Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin direktoru.( 2023 ilin-May ayından)
- Gülbala Əliyev — SSRİ-nin fəxri neftçisi, Azərbaycan SSR-nin neft ustası, Azərbaycan Neftçilərinin ağsaqqalı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
- Mirmahmud Kazımovski — Azərbaycan SSRnin Əməkdar artisti, görkəmli teatr xadimi, dramaturq, rejissor. Rauf Kazımovskinin atası
- Tofiq Quliyev — bəstəkar, pianoçu, dirijor, Azərbaycan SSR-nin xalq artisti, Azərbaycan caz və estrada musiqisinin banilərindən biri
- Zeynal Cabbarzadə — şair, publisist, Azərbaycanın əməkdar mədəniyyət işçisi
Əhalisi
AzStat-ın 1 yanvar 2013-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən qəsəbədə təxminən 8.3 min nəfər əhali yaşayır.
Din
Qəsəbədə "Cümə" məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi 2014-07-02 at the Wayback Machine: 2013-cü ilin əvvəlinə iqtisadi və inzibati rayonlar, eləcə də şəhər yaşayış məntəqələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı 2014-07-02 at the Wayback Machine (min nəfər)
- MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR — 2015-ci ildə qeydiyyatdan keçənlər 2022-06-26 at the Wayback Machine. scwra.gov.az (az.)
 | Bakı şəhəri ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Qəsəbə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bilgeh 1937 ci ilden Bakinin Sabuncu rayonunda seher tipli qesebe Bilgeh40 34 02 sm e 50 02 14 s u Olke AzerbaycanRayon Sabuncu rayonuTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 18 mSaat qursagi UTC 04 00Xeriteni goster gizle Bilgeh Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatEhali 9 3 min 2008 Tam orta mekteb 2 mektebeqeder muessise internat mektebi medeniyyet evi kitabxana musiqi mektebi birlesmis seher xestexanasi kardioloji sanatoriya pansionat rabite sobesi var Bilgeh denizkenari iqlim kurortudur Iqlimi quru subtropikdir Yayi isti ve quru qisi mulayimdir Avqustda orta temp r 25 C yanvarda 0 3 C dir Yagintinin illik miqdari 200 300 mm esasen simal xezri ve cenub gilevar kulekleri esir Bilgeh sozunun etimologiyasi haqqinda muxtelif fikirler vardir S Asurbeyli eserlerinde Bilgeh adinin 18 ci esrin evvellerinde bu erazide yasamis bilge turk tayfasinin adindan goturulduyunu qeyd edir Mutexessisler indiki Bilgehin yerinde Kohne Bilgeh oldugunu onun Esburan burnu adlandigini da soyleyirler Bilgeh 11 15 ci esrlerde Xezer denizinin limani olmusdur Bilgeh uzum encir nar baglari ve zeferani ile hele qedimden meshur idi 13 14 cu esrlerde Sirvansahlarin kesikci destelerinin Bilgehde yerlesmeleri haqqinda tarixi menbelerde melumat verilir Bilgehde e e 3 cu minilliye aid qayaustu tesvirleri bax Abseron arxeoloji abideleri orta esrlere aid Pir Heftexar adlandirilan Imam Museyi Kazimin qizi Leyla xanimin turbesi hamam 13 14 cu esrler qala ve mescid 14 cu esr karvansara 17 ci esr Haci Abdulla mescidi 1844 Albedi hamami 19 cu esr Seyid Aga hamami 19 20 ci esrler ve s memarliq abideleri orta esrlere aid qebiristanliq var Bilgehde xalcaciliq ipekcilik toxuculuq inkisaf etmisdi Azerbaycanda olmus ingilis seyyahi X Berrou 16 ci esr Bilgehi Bildi kimi qeyd etmis ve onun haqqinda maraqli melumat vermisdir TarixiBilgeh vaxtile Bakinin qedim kendlerinden biri olub Bilgeh sozunun menasi Pilegah sozu ile baglanir menasi ipek hazirlanan yer ipek yeri anlamina gelir Gorunur vaxtile burada cox eski zamanlarda barama becerirmisler MedeniyyetiBilgehdeki qayaustu tesvirler hele orta esrlerde burada seher medeniyyetinin inkisafindan xeber verir Bilgehden kecen Avropa seyyahlari da xatirelerinde bu kendin adini cekirler Orta esrlere aid abidelerin bu gune qeder qalan qaliqlari da bu qedim yasayis meskeninin serefli kecmisinden xeber verir Cografiyasi ve iqlimiBakinin simal serqinde Abseron yarimadasinin simalinda Xezer denizinin sahilinde yerlesen Bilgeh kendi Mastaga Nardaran Zugulba kendleri ile ehate olunub Ehalisinin sayi teqriben 11 minden coxdur Tarixi abidelerle zengin olan Bilgehde vaxtile xalcaciliq ipekcilik toxuculuq inkisaf etmisdir Encir uzum nar ve puste baglari hemcinin genis zeferan plantasiyalari ile zengin olmusdur Bilgeh tarixen hem de liman seheri kimi fealiyyet gostermisdir Bilgeh hem de saglam iqlimine saf ab havasina tebietine gore ferqlenir Vaxtile SSRIde sohret tapmis Bilgehde Xezerin sahiline yaxin Sirin su deyilen yerde bu gun de fealiyyetini davam etdiren sefa ocaginin Bilgeh Kardioloji Sanatoriyasinin bunovresi 1936 ci ilde qoyulmus ve muharibeden sonra 1950 ci ilde istifadeye verilmisdir Cagdas zemanemizde de burada her il minlerle vetendasimiz mualice olunur Taninmis sexsleriEbdulkerim Elizade serqsunas akademik Azerbaycan SSR emekdar elm xadimi Azerbaycan SSR Dovlet mukafati Laureati Eliheyder Ibrahimov Sovet Ordusu herbcisi Boyuk Veten muharibesi elili Brestin azad edilmesi ugrundaki doyuslerin istirakcisi 4 cu qvardiya korpusunun tank eleyhine qirici divizionunun komandiri Qvardiya mayoru Ferrux Zeynalov iqtisad elmleri namizedi emekdar kommunal ve ehaliye meiset xidmeti iscisi 1992 1997 ci illerde Azerbaycan Respublikasinin Material Ehtiyatlari Naziri Agaverdi Pasayev dirijor pedaqoq Azerbaycan Respublikasinin Xalq Artisti Professor Sohret ordeni Sahib Pasazade Tarzen Azerbaycan Milli Konservatoriyasinin dosenti Azerbaycan Respublikasinin Emekdar artisti Beynelxalq Musabiqeler Laureati Prezident Mukafatcisi Tereqqi medali laureati Agaverdi Pasayevin oglu Beynelxalq Mugam Merkezinin direktoru 2023 ilin May ayindan Gulbala Eliyev SSRI nin fexri neftcisi Azerbaycan SSR nin neft ustasi Azerbaycan Neftcilerinin agsaqqali Sosialist Emeyi Qehremani Mirmahmud Kazimovski Azerbaycan SSRnin Emekdar artisti gorkemli teatr xadimi dramaturq rejissor Rauf Kazimovskinin atasi Tofiq Quliyev bestekar pianocu dirijor Azerbaycan SSR nin xalq artisti Azerbaycan caz ve estrada musiqisinin banilerinden biri Zeynal Cabbarzade sair publisist Azerbaycanin emekdar medeniyyet iscisiEhalisiAzStat in 1 yanvar 2013 cu il tarixine olan resmi melumata esasen qesebede texminen 8 3 min nefer ehali yasayir DinQesebede Cume mescidi dini icmasi fealiyyet gosterir IstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi 2014 07 02 at the Wayback Machine 2013 cu ilin evveline iqtisadi ve inzibati rayonlar elece de seher yasayis menteqeleri uzre ehalinin cins bolgusunde sayi 2014 07 02 at the Wayback Machine min nefer MUSELMAN DINI ICMALAR 2015 ci ilde qeydiyyatdan kecenler 2022 06 26 at the Wayback Machine scwra gov az az Vikianbarda Bilgeh ile elaqeli mediafayllar var Baki seheri ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Qesebe ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin